Bush en Blair en het veld van eer

[p. 123]

Kwade zaken

Vorige week probeerde president George W. Bush de Amerikanen ervan te overtuigen dat zijn oorlog in Irak geen mislukking is. Tot vijf keer toe beweerde hij dat deze oorlog wordt gevoerd tegen de terroristen die op 11 september 2001 aanslagen pleegden in Amerika. Aan de ‘massavernietigingswapens’ van Saddam Hoessein, het oorspronkelijke argument voor zijn aanvalsoorlog, ging hij voorbij. Meer dan twee jaar nadat hij voor de kust van San Diego de oorlog voor beëindigd verklaarde, is er evenveel bewijs voor een relatie tussen Al-Qa'ida en het regime van Saddam Hoessein als vóór de oorlog: namelijk helemaal geen.

Maar volgens de CIA is Irak als gevolg van de oorlog wel het voornaamste broeinest van radicaal moslimterrorisme in de wereld geworden.

Net als Blair denkt Bush dat mensen vergeten wat zij ooit hebben beweerd om hun oorlog te rechtvaardigen. En ten dele kregen ze gelijk. Dit verklaart ook waarom een al op 1 mei 2005 in de Britse krant The Sunday Times gepubliceerd geheim memorandum van de regering-Blair pas langzaamaan aandacht krijgt. Het is het verslag van een bijeenkomst over Irak van Tony Blair en zijn topadviseurs op 23 juli 2002. De authenticiteit van het stuk staat buiten twijfel.

Het is een hoogst opmerkelijk document. Het hoofd van de Britse buitenlandse inlichtingendienst, MI6, (‘C’) meldt dat hij in Washington heeft geconstateerd dat Bush tot een oorlog tegen Saddam Hoessein heeft besloten, en dat hij deze wil rechtvaardigen met een beroep op de dreiging van terrorisme en massavernietigingswapens. ‘Maar

[p. 124]

inlichtingen en feiten worden aangepast aan dit beleid.’ ‘C’ meldt ook dat er in Washington ‘weinig debat is over wat er na de militaire actie moet gebeuren’.

De minister van Buitenlandse Zaken legt uit dat de zaak tegen Saddam Hoessein zwak staat. Hij bedreigt geen buren en wat hij aan vermogen tot massavernietigingswapens heeft, is minder dan dat van Libië, Noord-Korea of Iran. De minister van Justitie legt uit dat de wens het regime in Irak te veranderen geen legale basis voor oorlog vormt. Daarvan bestaan er maar drie: zelfverdediging, humanitaire interventie of mandatering door de Veiligheidsraad. De eerste twee zijn hier niet van toepassing, de derde ligt moeilijk.

Blair zegt daarop dat de kern van de zaak is ‘of het militaire plan zal werken en of de politieke ruimte wordt geschapen om dat plan de ruimte te geven’, met andere woorden: of argumenten kunnen worden verzonnen om de oorlog voor het publiek aanvaardbaar te maken.

De conclusie van de bijeenkomst was dat het Verenigd Koninkrijk hoe dan ook aan een (Amerikaanse) militaire aanval op Irak zou meedoen.

President Bush had dus, ver voor de wapeninspecties van de Verenigde Naties (VN) begonnen, al tot oorlog tegen Irak besloten. De Amerikaanse inlichtingendiensten moesten verhalen over terrorisme en massavernietigingswapens fabriceren om die oorlog te rechtvaardigen.

De Britse regering wist dat al in juli 2002, en wist ook van de eigen inlichtingendiensten dat de Iraakse massavernietigingswapens niet veel voorstelden. De Britse regering wist toen ook dat er geen enkele legale basis bestond voor een oorlog tegen Irak, behalve een daartoe strekkend besluit van de Veiligheidsraad. Niettemin besloot Blair toen al zonder meer mee te doen met een Amerikaanse aanval op Irak.

Dat in september werd geprobeerd via de Veiligheidsraad nieuwe VN-inspecties naar mogelijke massavernietigingswapens in Irak af te dwingen, was alleen maar een poging alsnog een legale basis te vinden voor een oorlog waartoe al was besloten. Toen de inspecties

[p. 125]

geen enkel bewijs voor het bestaan van die wapens opleverden, gingen de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk alsnog tot de aanval over.

Uit dit memorandum blijkt dat Bush en Blair wisten dat het niet waar was wat zij het Britse en Amerikaanse publiek voorhielden.

9 juli 2005