Bush en Blair en het veld van eer

[p. 108]

Al-Qa'ida wint

Op het ogenblik is Al-Qa'ida aan de winnende hand. In de eerste plaats omdat een terroristische organisatie als deze helemaal geen overwinningen hoeft te boeken. Voor succes volstaat dat zij niet wordt vernietigd of ophoudt te bestaan. Zolang ze in leven is, vormt zij een bedreiging. Alleen te bestaan is voldoende.

Welnu, drie jaar na de aanslagen van 11 september bestaat Al-Qa'ida nog steeds. Het terroristische netwerk is niet verzwakt, maar sterker geworden. Of de arrestatie van Osama bin Laden een beslissende slag aan Al-Qa'ida zou hebben toegebracht, is de vraag. Voor een netwerkorganisatie zonder centrale leider had dit misschien niet veel uitgemaakt. Maar kijk naar de PKK. Het oppakken van de hoofdman van de Koerdische PKK, Abdullah Öcalan, heeft geleid tot het feitelijke einde van een jarenlange guerrillastrijd in Zuidoost-Turkije.

Daar staat dan weer tegenover dat het elimineren van de zonen van Saddam Hoessein en diens arrestatie helemaal niet het effect had dat de Amerikaanse regering verwachtte.

Waar het echter om gaat is dat de machtigste staat ter wereld al drie jaar lang niet in staat blijkt deze roverhoofdman ‘dood of levend’ (president George W. Bush) op te sporen. Dit alleen al versterkt het prestige van Bin Laden in grote delen van de wereld steeds meer.

Al-Qa'ida wint in de tweede plaats omdat ze erin is geslaagd de rechtsstaat aan te tasten. Terrorisme is nu het voorwendsel om een belangrijke verworvenheid van het Westen - individuele rechtszekerheid - aan te tasten onder het mom nieuwe aanslagen te voor-

[p. 109]

komen. Toen minister van Defensie Donald Rumsfeld aan het begin van de oorlog tegen Irak Bagdad waarschuwde zich aan de Conventies van Genève te houden, had hij de naleving van de Conventies door Amerikaanse strijdkrachten al opgeschort.

Duizenden verdachten van niet eens omschreven misdaden worden al jarenlang zonder vorm van proces en zelfs zonder uitzicht op een proces gevangengehouden, vernederd en mishandeld.

In een bizar document beweerden juridische adviseurs van het Witte Huis dat George Bush vanwege diens ‘oorlog tegen het terrorisme’ noch aan de Amerikaanse Constitutie en het Amerikaanse recht was gebonden, noch aan de internationale afspraken die de Verenigde Staten mede hadden onderschreven.

Ook in landen als het onze krijgt Al-Qa'ida haar zin met allerlei inbreuken op de normale rechtsorde, uit naam van de bestrijding van het terrorisme. Sommige daarvan zijn redelijk, maar dat waren ze ook al geweest onder de noemer van de ‘gewone’ misdaadbestrijding. Iedereen kent daarvan wel voorbeelden. Over het algemeen krijgen politionele instanties meer bevoegdheden zonder dat daar garanties betreffende de rechtszekerheid tegenoverstaan.

Wie het rapport van de speciale commissie van het Amerikaanse Congres over de aanslagen van 11 september 2001 heeft gelezen, weet dat al deze inbreuken op de rechtsorde helemaal niet nodig waren om de aanslagen te voorkomen. De aanslagen werden allereerst mogelijk door de incompetentie van Amerikaanse federale instanties als de immigratiedienst, de FBI en de CIA. Zij negeerden alle waarschuwingen en aanwijzingen en wisselden onderling geen informatie uit.

In de tweede plaats wilde de regering-Bush Al-Qa'ida niet serieus nemen omdat de strijd tegen dit terrorisme een van de doelstellingen was van de Democratische president Bill Clinton. Bovendien was Bush uit op een oorlog tegen Irak.

In de derde plaats stelde de beveiliging van luchthavens niets voor als gevolg van privatiseringen onder Ronald Reagan. Zo konden terroristen zonder probleem hun slag slaan.

Al-Qa'ida wint ook omdat de reactie van de Verenigde Staten en

[p. 110]

Europa tot nu toe volstrekt averechts is geweest. In plaats van te proberen Al-Qa'ida ook ideologisch te isoleren, worden alle terroristen op één hoop gegooid.

Recent is het voorbeeld van de Russische president Vladimir Poetin. Hij proclameerde, na het gijzelingsdrama in de school in Beslan, het Tsjetsjeense verzet tot een onderafdeling van Al-Qa'ida.

Basisprincipe van een verstandige oorlogsstrategie is proberen de tegenstander te isoleren van zijn omgeving, deze op te delen in afzonderlijke elementen en die stuk voor stuk uit te schakelen. Tot nu toe is echter precies het tegenovergestelde gedaan, zodat de positie van Osama bin Laden en degenen die namens hem opereren er alleen maar sterker op is geworden.

25 september 2004