Bush en Blair en het veld van eer

[p. 21]

Asymmetrische strijd

In militaire kringen bestaat er al jarenlang een naam voor: asymmetrische oorlogvoering. Hedendaagse militaire conflicten worden niet meer uitgevochten tussen staten die grote krijgsmachten tegen elkaar ten strijde laten trekken. De Golfoorlog, waarbij de geallieerden, gemachtigd door de Veiligheidsraad, landstrijdkrachten ter grootte van een half miljoen man in het veld brachten tegen het Irakese leger, dat van dubbele omvang heette te zijn, is de laatste traditionele oorlog geweest.

Raadselachtig was waarom Saddam Hoessein de wereld provoceerde met zijn veroveringsoorlog tegen Koeweit en vervolgens de alliantie tegen hem op traditioneel militaire wijze tegemoettrad. Hij moest die strijd immers wel verliezen, gezien de overmacht van zijn tegenstanders. En hij verloor. Maar ternauwernood: zijn aanvallen met scudraketten op Israël slaagden er bijna in een Israëlische reactie uit te lokken die tot het uiteenvallen van de geallieerde coalitie zou hebben geleid. En volledig was zijn verlies niet. De stopzetting door president George Bush senior van de oorlog te land na precies honderd uur CNN-tijd stelde de Republikeinse Garde in staat nog net aan Amerikaanse omsingeling te ontkomen. Tien jaar later zit Saddam Hoessein nog steeds in het zadel, de laatste drie al niet eens meer gehinderd door de VN-wapeninspecties die na zijn nederlaag werden ingesteld.

Hier zien wij al elementen van asymmetrische oorlogvoering. Scudraketten hebben wegens hun geringe trefzekerheid een even geringe militaire betekenis. Maar hun politieke uitwerking was des

[p. 22]

te groter. Asymmetrische oorlog houdt in dat de zwakste partij in een gewapend conflict zich tegen de sterkste verzet met heel andere middelen en methoden dan waarop de laatste rekent en waarvoor die is toegerust. Terreuraanslagen, guerrilla-activiteiten - zij zijn uiterst effectief en vergelijkenderwijs goedkoop tegen een tegenstander die zich heeft voorbereid op een gewone oorlog, met tanks, kanonnen en grootscheepse militaire acties ter land, ter zee en in de lucht.

Amerika moet daarom vermijden dat het in de strijd met de terreurorganisatie van Osama bin Laden en diens beschermers de eerste les van asymmetrische oorlogvoering vergeet: voer geen oorlog op een manier die de vijand goed uitkomt.

Daar lijkt het tot nu toe op. Amerika heeft het talibanregime in Afghanistan vanuit de lucht bestookt, vooral om het luchtruim volledig te kunnen beheersen. De inzet van langzame en laagvliegende AC-130 kanonneervliegtuigen demonstreert dat de eerste fase van de operatie is geslaagd en de tweede begonnen. Deze zal niet, als in de Golfoorlog, bestaan uit grootscheepse operaties van landstrijdkrachten. Het zal gaan om speciale eenheden, uit de lucht gedekt door aanvalshelikopters. Doel is zowel de omverwerping van het talibanregime als de jacht op Bin Laden en zijn aanhangers.

Maar dat is alleen maar de meest spectaculaire kant van het offensief tegen het internationale terrorisme. Het terrorisme moet net zo asymmetrisch aangevallen worden als het zelf opereert: de wortels ervan moeten worden doorgesneden. Deze bestaan uit kapitaal en passieve of actieve steun van staten. Aanslagen als die van Bin Laden vereisen langdurige en zorgvuldige planning, informatiewinning en -verwerking, rekrutering en training van manschappen. Dat vereist geld en regimes die dit soort voorbereidingen op hun grondgebied toestaan of steunen.

Het opsporen en droogleggen van de geldstromen van terreurorganisaties is dan ook relevanter dan het bombarderen van munitiedepots. Maar het is ook moeilijker en vergt veel meer tijd. Wij moeten president George W. Bush serieus nemen als hij spreekt van een oorlog die wel twee jaar kan duren.

Deze asymmetrische strijd brengt daarnaast met zich mee het

[p. 23]

onder druk zetten en eventueel attaqueren van de regimes die Bin Laden steunen. De aanval op de taliban is tevens een waarschuwing aan hun adres. Syrië en Iran zijn vrijplaatsen voor terroristische netwerken, verwant aan dat van Bin Laden; de betrokkenheid van Irak gaat waarschijnlijk verder. Helemaal problematisch is de positie van Saoedi-Arabië. Aan de ene kant is het voornaamste doelwit van Osama bin Laden de omverwerping van het Huis van Saud, dat sinds 1926 het land regeert. Aan de andere kant leeft dit vorstenhuis in een ongemakkelijke symbiose met de sekte van wahabieten, die zowel de manschappen als de ideologie van Bin Ladens organisatie levert. Zo organiseert (en financiert) het Saoedische vorstenhuis zijn eigen oppositie. Zelfs nu weigert het steun aan de Verenigde Staten, in de hoop de wahabieten te apaiseren.

De strategie van asymmetrische oorlog is de enige die uitzicht op succes biedt. Ze kent echter haar eigen tegenstrijdigheid. Anders dan tijdens de Golfoorlog is een gezamenlijk militair optreden niet mogelijk. Toch is deze strategie alleen vol te houden als de brede coalitie van nu intact blijft, en internationale samenwerking op politiek en politioneel niveau tot stand komt. Daarom ligt de grootste uitdaging voor de Amerikaanse regering niet op militair, maar op diplomatiek terrein. Bin Laden hoeft deze oorlog immers alleen maar niet te verliezen.

27 oktober 2001