Voorwoord
Het vierde deel van de Gedenkschriften van Mr. P.J.
Troelstra verschijnt een jaar na de dood van den schrijver. In
deze omstandigheden is de bewerker den lezer een woord van verantwoording
schuldig.
Het onzekere van zijn toestand beseffend, had Troelstra de noodige
voorbereidingen getroffen voor de voltooiing van zijn boek, desnoods zonder
zijn leiding. De verklaring van zijn houding in de stormen van de
wereldoorlog en in de niet minder bewogen periode, die op de wapenstilstand
is gevolgd, was door Troelstra volledig vastgelegd; de kijk op
gebeurtenissen en personen, in dit boek verwerkt, was door hem aangegeven.
Den bewerker restte slechts de taak, deze gegevens in het kader van het door
hem te verzamelen feitenmateriaal uit te werken. Voor de bereidwillige en
waardevolle hulp, die hem door talrijke personen in en buiten de
socialistische arbeidersbeweging is verleend, past hier een woord van
erkentelijkheid.
Dankbaar voor het hem door Troelstra geschonken vertrouwen, gevoelde de
bewerker zich na ruim twee jaren van dagelijksche samenwerking voldoende van
Troelstra's opvattingen doordrongen om in dit boek, zonder zich door eigen
meeningen te laten afleiden, Troelstra's woord te spreken. Vóór alles heeft
hij zich laten leiden door de stelregel, slechts die onderwerpen te
behandelen, waarbij aangaande de zienswijze van Troelstra geen twijfel
bestond. Om deze reden zal men missen een bespreking van het aandeel, dat
Troelstra in de oplossing der tusschen Nederland en België gerezen
moeilijkheden heeft gehad. Om dezelfde reden zag de bewerker zich gedwongen,
de laatste twee hoofdstukken voor eigen verantwoordelijkheid te schrijven.
Daarnaast noopte de noodzakelijkheid, de schier onbegrensde stof binnen het
bestek van één deel te be-