Afrikaans, ons volkstaal. 71 theses, of stellinge, neergeleg en verklaar

[p. 81]

Vyf-en-dertigste stelling.

Engels en Hollans het dan oek albei 'n bepaald vyandige houding angeneem teen Afrikaans, en di jonge taal moes stry teen di twe gevestigde magte.

Alweer het Dr. Brill amper as profeet gepraat toen hy in syn Voorlesing, by di begin van di Taalbeweging, geseg het (soos angehaal is bl. 38): -

‘Maar dat streven, die beweging is nog slechts in het begin; het is nog niet genoegzaam gebleken, of het werkelijk uit den boezem der bevolking haren oorsprong neemt en in het hart van het volk leeft, niet slechts in het hoofd van staatslieden en dagbladschrijvers. En toch, krachtig en onuitroeibaar moet het in het hart van het volk leven, wil het met eenige kans op eindelijke overwinning de worsteling aanvaarden voor het bestaan, die de wet des levens is. De vijand is nooit ver. Al dadelijk moet het den strijd opnemen tegen de beide sinds lang gevestigde machten, die het hunne taal en hunne letterkunde zoeken op te leggen: het Hollandsch en het Engelsch; het Hollandsch, machtig doordat het de taal is der gevestigde Kerk, doordat de Bijbel in die taal wordt gelezen, en het Evangelie daarin verkondigd wordt; het Engelsch, machtig door dat het den Afrikaan overal in het leven ontmoet, hem van alle kanten omgeeft, zoodra hij zijne eenzame plaats verlaat en hem letterlijk dwingt het te gaan beoefenen, het te verstaan en te spreken. Twee zoo machtige invloeden, waarin ieder een eigene, hooge beschaving vertegenwoordigt, te bestrijden en te overwinnen, zal zeker geen geringe taak blijken voor het jeugdige Afrikaansche element, aan welks beschaving nog slechts de eerste hand wordt gelegd en welks levenskracht nog niet op de proef gesteld is. En toch zal aan die voorwaarde voldaan moeten werden, zal de voorspelling vervuld worden, die ik onlangs^* door President Burgers hoorde doen en hier eenmaal eene taal worden gesproken, die noch Hollandsch is, noch Engelsch, maar Afrikaansch.’

Ja, dit was goed gesien. Gen ondersteuning ni, mar teenstand moes di jonge Afrikaanse taalbeweging ondervinde van voorstanders van Hollans sowel as van Engels.

* Dit werd gezegd in Mei 1875.

[p. 82]

Di Engelse was toen Hollans ni so vyandig ni. Di oue boom kon mar bly staan in di tuin. Hy sterf tog lanksaam weg. Te veul ruimte beslaat hy ni. En te lank sal dit tog oek ni meer duur ni. Laat hy mar nog di paar jaartjiis staan! - Mar daar di jonge boompi! Hy is nog mar klein ja, mar kyk hoe kragtig groei hy! Né, hy moet uit! Dit sal ni gaan ni. Net nou neem hy di hele tuin in. Slyp di byl; breng di graaf en di pik!...

En di Afrikaanse boompi groei intussen langs di oue Hollanse stam op, en slaat syn arme vrindelik daarom heen (Stelling 44), want hy voel solank as hy nog swak is het hy di steun nodig. Di dikke wortels van di oue boom beskerm syn jonge wortels teen di Engelse byl; di stywe tak beskut syn jonge lote teen storme, en di oue boom sterf tog lanksaam weg, en net so vinnig neem hy di plek in. En di oue eikeboom, in plaas van trots te wees op syn eie kind, wat so kragtig uit syn wortels opspruit en beloof eenmaal syn plek so wêrdig in te neem, stoot regtig syn eie kind af en seg: Né, weg! Jy trek net party van myn sap en vettigheid weg! Dis myn plek; ek wil hiir bly staan!

En tog groei di boompi op. Gen byl of pik doet hom skade ni. En an di ander kant, di oue boom sterf mar gedurig weg. Syn beskermers spit om hom, en goi mis, en lei water. Mar intussen trek di jonge boompi al di voordeel daarvan.

Di beeldspraak is duidelik genoeg, want elkeen siit dit voor syn oge gebeur.