|
| |
| |
| |
16 De jiermerk
It wie op de fyftjinde maaie fan it jier 1391, de dei fan de Snitser jiermerk. Sadree't de poarten iepen gongen, in oere earder as op oare dagen, rattelen de earste karren mei tsizen en fetsjes bûter oer de brêgen. Folk fan alderhanne slach, guon bûgd ûnder de swiere marse op 'e rêch, oaren allinnich mei in learen tas op 'e side, streamde tusken de karren en hynders de stêd yn.
Mar net allinnich oer de wegen kaam de keapwaar nei de merk, folladen boaten en boatsjes sylden mei in bol wyntsje ek op Snits ta.
De Goaiïngasweachsters hiene wikenlang gatten groeven om de ierde mar safolle mooglik fean te ûntwrakseljen en alle dagen weroan wie op ferskate plakken de reek omheech kringele as teken dat de froulju drok dwaande wiene mei de sâltwinning. De deeglik boude boaten fan Wamme Alderts foeren mei it wetter ticht ûnder it boppeste board troch de Hookslinke, safolle sekken hiene de manlju diskear oansleept.
Yn de rin fan de moarn kaam út it suden wei in skip oansilen, grutter as alle oare boaten dy't dy deis de stêd oandiene. Hoewol't it lytser wie as in seekogge en dus lang sa djip net stiek, hie it likernôch deselde foarm.
By gelegenheid fan de jiermerk waard in mis holden yn de Martinustsjerke. De earsten dy't nei de tsjinst út tsjerke kamen, wiene pastoar Jehannes en Rienk Bockema. De geastlike droech in grut houten krús, de haadling hie in read findel yn de hân. Se rûnen swijend nêstinoar nei de midden fan it plein, dêr't foar it earst sûnt minskewitten, mei stekken fan Bouwe Durks, in grut fjouwerkant ôfset wie. Om't de romte dêrtroch krapper wurden wie, hiene keaplju ûnder de mis al slaande deilis west. Nei't de skout en syn helpers de rûzje delbêde hiene en de boeren de súdlike
| |
| |
kant fan de Merkstijitte, tichtby de Waach, taskikt waard, krigen de ambachts- en keaplju de skammels en planken al gau teplak en stalden doe hastich de keapwaar út.
Pastoar Jehannes bleau by ien fan de hoeken fan it fjouwerkant stean en liet it krús yn in farsk groeven gat sakje. Doe knikte er Rienk ta en nei't dy mei in learen riem it findel oan it krús bûn hie, rôp er: ‘Hjoed is it folk ûnder de hoede fan de Almachtige fan hein en fier nei Snits reizge om yn ús stêd te hanneljen, siken fan kwalen ôf te helpen of keunsten te fertoanen. Mar der sil earst in wankend wurd klinke, in warskôging dat bedroch mei keapwaar, mei alderhanne middels foar it sike lichem of mei ûnweardige keunsten swier straft wurde sil, net allinnich troch it wrâldske gerjocht, mar nei de dea ek troch de Himelske Rjochter.’
Hy wachte efkes, beweegde doe de rjochterearm fan east nei west en ferfette: ‘Nei de skande fan razen, flokken en fjochterij, dy't fan 'e moarn trochkrong oant it hillige alter, sil der fan dizze oere ôf yn Snits frede hearskje. As de Almachtige Sels de frjemdling ûnder syn hoede nei Snits brocht hat, hoe soe dyselde frjemdling dan yn ús stêd oantaast wurde? It krús fan Kristus en it reade findel as teken fan syn fergetten bloed, sille hjoed stean foar de merkfrede.’
It folk bûgde deemoedich de holle as teken dat it him ûnder it gebod fan de frede deljoech. Doe begûn it lûd werom te kommen as in wyn dy't opstiek en súntsjes troch de beammen rûze, earst wifeljend, noch ûnder de yndruk fan de hillige stilte. Mar foar't it merkleven mei roppen en razen folút losbriek, sette de hear fan Snits syn lûd út en boldere: ‘Wis, frede sil op dit plak hearskje, mar wa't hjoed al in fûleindige striid sjen wol, moat by dit fjouwerkant wêze. Dat gefjocht fersteurt de merkfrede alhiel net, mar sil Snitser en frjemdling ta de teannen út fermeitsje.’
De lju wisten net wat se derfan tinke moasten, guon skokskouderen en rûnen fuort. Oaren trapen inoar op 'e teannen en wiene fan
| |
| |
betinken dat der wol grutter fermeits wie as seare neuen. Der waard spotsk roppen dat striid en frede meiinoar flokten en dat it stedsgerjocht en de Almachtige it hjoed noch drok krije soene. In keardel as in beam strûpte de mouwen op en âle dat er it tsjin elkenien wol opnimme woe. Dy bretale wurden stieken Rienk en as pastoar Jehannes him net tsjinholden hie, wiene de spotske roppers noch dyselde oere yn it blok set.
‘Wy rinne efkes by de grêft lâns,’ sei er, ‘dêr is it sa drok net.’
Doe't se nêstinoar efter de huzen fan it Nauwe Noard lâns panderen, frege de pastoar: ‘En as der hjoed ien ferwûne rekket, myn soan, of noch slimmer...’
‘Unmooglik,’ sei er.
‘Do hast se sa fûl as hoannebiters makke.’
‘De wapens binne stomp.’
Pastoar Jehannes bleau stean, seach in skoftke nei in pear miuwen, dy't kriezend om in bluodderige rôt fochten en sei doe: ‘Der binne noch oare dingen dy't my benearje. Do hast de wylde knapen yn de stringen krigen en dêr binne geastlikheid en stedsbestjoer dy tankber foar. Mar wat, as se strak yn de striid it bloed fan de fijân preaun ha en weromkomme yn de stêd?’
Hy wiisde nei de miuwen, dy't oer de huzen fan it Nauwe Noard fleagen en op 'e naald fan de tsjerke delstrieken, wachtsjend op in nije proai.
‘Binne it dan net wylde fûgels wurden, dy't fleane wêr't se wolle en út 'e hichte wei, sûnder ynspanning, mear as har gerak krije?’ Wylst de pastoar syn fragen stelde, tocht Rienk werom oan it ferbliuw yn it Sint Odulfuskleaster. De liiftroep wie de hiele nacht fuortbleaun en earst by it lemieren fan de dei mei it hea yn klean en hier op 'e oerde weromkommen. Hoewol't de jongfeinten oars net loslitten hiene as dat se yn de neare nacht it paad bjuster rekke wiene, hearde Rienk letter fan in keapman in oar ferhaal. Yn dyselde snuorje hie in binde in nachtlike oerfal dien op boerespultsjes yn de omkriten fan Starum, dêr't froulju net by sparre
| |
| |
wiene. Om't Rienk syn eigen wylde jierren noch net fergetten wie, hied er de nacht fan Sint Odulfus gewurde litten en inkeld de stringen, dêr't er de liiftroep stjoer mei joech, wer strakker lutsen.
‘Of tinksto der oars oer?’ ferbriek de geastlike de stilte.
‘Ik bin har hear en dy't it yn de kant set, seamje ik ôf!’ andere Rienk noartsk.
‘Hoefolle jongfeinten hast op dit stuit yn tsjinst?’ frege de pastoar freonlik.
‘In tweintich.’
‘Hast se leard om Gods skepping te tsjutten, sa't wy tegearre bepraat ha?’
De fragen begûnen Rienk te ferfelen en snuvend antwurde er mei in tsjinfraach: ‘Is dat net de taak fan de geastlikheid?’
De pastoar wiisde nei de lege naald fan it tsjerkedak en sei: ‘Miuwen en jongfolk, se litte har net stjoere, Rienk. Der is in skreauwend ferlet fan jonge muontsen, mar hokker âlder stjoert syn soan noch nei it kleaster? Mei't ambacht en hannel bloeie, is der wurk genôch. Hokker knaap tinkt dan noch oan in libben fan hearrigens, earmoed en ûnthâlding? Boppedat hat de hear fan de stêd sels it útskot fan de strjitte helle en ta syn liiftroep makke. Soe dêr ien by wêze dy't it hynder ferruilje wol foar de lessener?’
‘En dan bouwe oan de katedraal fan kennis, tink,’ andere Rienk spotsk, ‘sels de pastoar fan Snits hie dêr as muonts gjin nocht oan, sa hat er wolris ferteld.’
‘Wie dat net doe't jim tegearre, Wike Lolles en do, as boetelingen foar de Marije-skildering stiene?’ frege de pastoar glimkjend en sûnder op antwurd te wachtsjen ferfette er: ‘Mar lit ús net prate oer it ferline, Rienk, it giet om hjoed en de takomst. Hast fan 'e moarn goed om dy hinne sjoen? Wylst de stêd fol streamde en ús eigen ambachtslju har produkten grutsk útstalden, ha ik de mis opdroegen foar in heallege tsjerke. En nei dyn oankundiging fan de striid yn it fjouwerkant, baarnde by dy de grime
| |
| |
los fanwegen de bretalens fan guon út it folk. Wy moatte wach wêze, Rienk Bockema, want tusken de beide pylders fan dizze stêd, de geastlikheid en de haadling, wurdt boud oan in nije pylder, de macht fan de boargers. Wis, sy kinne net sûnder it heil fan de tsjerke en it hanthavenjen fan de oarder, mar troch de bloei fan bedriuw en hannel krije se jild omhannen. En wa't jild hat, kin bouwe en wa wit, wurde har bouwurken op 'en doer heger as tsjerke en stins.’
‘Dat sil nea barre,’ gromme Rienk grimmitich.
‘Der is ien wei om de oarder dy't God op 'e ierde ynsteld hat, te hanthavenjen,’ ferfette de geastlike.
Rienk seach him benijd oan.
‘De jonges moatte net allinnich mei wapens taret wurde op 'e striid, mar ek mei de kennis fan de hillige libbens en de taal fan de tsjerke. Hoe soene se oars mei ynmoed fjochtsje kinne tsjin heidenen dy't de Heit, de Soan en de Mem net kenne? Sûnder dy kennis binne it sels heale heidenen.’
Rienk knikte en tocht werom oan syn eigen jonge jierren. Hoe hie hysels sa fûl foar de Hillige Frouwe stride kinnen, as broer Martinus him net leard hie... En ynienen waard er him bewust dat er mei wurdearring weromtocht oan de lessen fan de âlde muonts.
‘Boppedat,’ gong pastoar Jehannes fierder, ‘sille der ek jonges wêze dy't nei de Latynske skoalle net kieze foar de liiftroep en de striid, mar har weromlûke út 'e wrâld om as muonts te bidden foar it heil fan stêd en omkriten of te bodzjen yn it ûnlân om Gods skeppingswurk te foltôgjen...’
‘Latynske skoalle,’ ûnderbriek Rienk him.
De pastoar stiek de hân omheech ta teken dat er noch net útpraat wie.
‘Allinnich sa wurde de beide pylders, geastlikheid en haadling, fersterke en riist de tredde pylder, dy fan de boargers, der net boppe-út. Latynske skoalle ja, dêr hie 'k it oer, it soe in goed ding wêze dat der yn Snits sa'n skoalle kaam. Mar allinnich as de
| |
| |
tsjintwurdige haadling like rynsk is as Bocke Doedinga by syn libben wie, sille wy it rêde...’
It wie foar it earst sûnt jierren dat Rienk de namme fan syn heit wer hearde. It joech him in gefoel fan ferbûnens: it libben fan syn foarâlden, dy't troch de jierren hinne oer de stêd hearske hiene, sette hy troch, fier bûten de poarten oan yn Rhodos, Jeruzalim en wa wit yn Litouwen ta. Mar tagelyk stiek it dat de pastoar him syn heit ta foarbyld stelde, no't de tsjerke wer jild nedich hie, diskear foar in skoalle.
‘Wy ferprate ús tiid, it is jiermerk,’ sei er.
Hy draaide him om en rûn by de grêft lâns wer nei it Martinusplein. Efter him hearde er de flugge stap fan de geastlike, dy't by de tsjerke wer nêst him kaam en mei klam frege oft er de liiftroep sparje woe foar in al te hertstochtlike striid.
‘Hoe soene se oars leare moatte om it op te nimmen tsjin de heidenen,’ grommele er.
‘Miskien troch de skoalle...’
Mei de holle fol fan de neiklinkende wurden fan de pastoar socht Rienk Bockema syn paad tusken folk en keapwaar. Hy seach nei in gûcheler, dy't de ponge fan in ienfâldige boer fan de iene yn de oare hân glide liet oant er ynienen fuort wie. Wylst it folk lake en it slachtoffer âle dat er bestellen wie, kaam by de haadling it byld boppe fan de tsjerke dy't it op syn eigen ponge foarsjoen hie.
Fierderop stiek in kwaksalver in bloedreade wiisfinger yn in potsje fan ierdewurk en makke in rierende beweging. Nei't er de finger, sa wyt as snie, wer foar it ljocht helle hie, rôp er dat syn wûndermiddel de minske fan alle kwalen ôfholp, fan pineholle oant winterteannen, sels fan de djipste wûnen, opdien yn de striid. Wylst it folk nei foaren krong om it wûnder fan de genêzen finger fan tichtby te besjen, draaide de haadling him mei in hoart om. De striid... it wie it wylde gefjocht fan it jongfolk dêr't de tsjerke noed oer hie. En it wûndermiddel om de rûge knapen te
| |
| |
genêzen fan alle driften soe de Latynske skoalle wêze, dêr't hysels it jild foar leverje mocht. Hy skaaide by in jongfrommes lâns, dy't it jak boppe-oan heal iepen hie, en frege him gnyskjend ôf oft er sels wol fan al dy driften genêzen wie.
Wat wie der eins ferkeard oan dat er de tweintich knapen hurde hie om it yn de takomst op te nimmen tsjin de Litouske heidenen fan Witold? Hoefolle striid hie Edward III, de machtige kening fan Ingelân, wol net levere mei syn ridders? Soe hy, hear fan Snits, him dan net spegelje meie oan in kening dy't in sterke float útstjoerde om de heidenen te befjochtsjen? Mar hjoed stiek er sels noch boppe Edward III út: wat de Ingelske kening op dy rûzige dei by Windsor Castle net klearkrije koe, soe hy oan it folk fan Snits sjen litte. Wa soe dan noch oan syn macht twivelje? Ynienen kamen der bylden by him boppe fan opstannige boeren, dy't mei stokken, planken en stikken tintdoek op 'e poarte fan it keninklik kastiel ôfstoarmen. Tagelyk hearde er wer de warskôgjende wurden fan pastoar Jehannes dat de tredde pylder wolris boppe dy fan tsjerke en stins útrize koe. As de boargers fan Snits no ris yn opstân kamen...
Ynienen waard Rienk opskrille troch in alderheislikst âljen. Oer it tsjerkhôf kroep in boer by it plak wei dêr't er pinige wie, wylst er de rjochterhân stiif foar de mûle hold. In kiezzelûker stiek yn triomf in tange mei in brune kies omheech en rôp syn slachtoffer werom as bewiis dat er befrijd wie fan pinemûle. De boer klaftere oerein, die de hân foar de mûle wei en knikte.
Op datselde stuit ferbûn de haadling fan Snits it barren by it tsjerkhôf mei it ferrin fan syn eigen tinken. Hy soe de Snitsers dy't it tsjin him yn de kant doarsten te setten, as rottige kiezzen útskuorre, dat de stêd as befrijd oplibbe ûnder syn keningskip. Mei grutte stappen rûn Rienk oer de Merkstrjitte op Rodenboarch ta. Hy wie der wis fan dat er hjoed syn eigen triomf belibje soe. It moast daliks heve.
| |
| |
Oan de ein fan de Merkstrjitte siet in ruter heech op it hynder. It joech Rienk Bockema argewaasje dat er der as haadling omhinne moast om yn de Luifstege te kommen.
‘Oan de kant mei dy knol!’ hiet er.
‘Sa moetet men in freon,’ hearde er.
Ferheard seach er omheech.
‘Juw, wat dochsto hjir?’
‘Wat diesto jierren lyn op 'e Boalserter jiermerk?’
‘Priuwe hoe't by Jim it bier smakket.’
‘No dan!’
Juw Juwinga sprong fan it hynder en wiisde mei de tomme nei ‘De Weager’, rjocht foar de Waach oer. Rienk wifele. Koed er ien dy't him jierren lyn rêden hie út 'e kloeren fan de Boalserter skout gastfrijens wegerje fanwegen syn eigen plannen foar hjoed? ‘Toe dan mar,’ sei er.
Juw joech de leie oan in hynstefeint, dy't er hiet it bist syn gerak te jaan. Dêrnei skarrelen se tusken it folk troch, dat de kanne efkes sakje liet en de beide haadlingen nijsgjirrich út 'e eachhoeken wei folge. Se bleauwen yn de midden fan de grôtfolle taap stean, wylst Rienk syn eachopslach twingend oer de gleone hollen glide liet. It duorre in amerij, fol stille spanning, doe kaam der yn de hoeke by it finster beweging en waard der roppen dat it sawat tiid wie foar de striid... dat se ek wol meidwaan woene... om ta te stekken en de grûn read te meitsjen.
It bloed jage Rienk nei de holle, mar foar't er de fingers om de dolk hie, fielde er de hân fan Juw, dy't him nei it plak brocht dêr't it ploechje roppers romte makke hie. It lûd boaze daliks wer oan.
‘Swierrichheden?’ frege Juw, doe't se sieten.
‘Se wurde tsjintwurdich sa bretaal as de boal,’ bromde Rienk. Hy stiek de hân omheech en rôp om in krûk bier... of hie syn gast leaver wyn?
Juw skodholle en sei glimkjend: ‘Witst noch dat wy op dy
| |
| |
moarntiid, nei de Boalserter jiermerk, tegearre op Snits tarieden?
Wy hiene it oer freonskip, striid foar de hillige tsjerke en rêst yn eigen stêd. Ik woe graach de oarder yn Boalsert hanthavenje, hoewol't de haadling fan Snits it my tige dreech makke...’
‘Se misledigen de Hillige Frouwe,’ ûnderbriek Rienk him.
De kastlein bûgde oer de tafel en wylst er in krûk en twa kannen foar har delsette, sei er tichtby it ear fan Rienk: ‘As it hjoed sa trochgiet, reitsje ik troch myn foarrie hinne, hear Bockema... der moat gjin spul fan komme.’
‘De earste dy't hjir reboelje makket, is foar my!’ bromde Rienk.
De kastlein bûgde fan tankberens noch djipper en winske de hearen in goede dronk ta.
‘As ik dit sa oanhear, is it no dyn bar om de oarder te hanthavenjen,’ sei Juw fyntsjes.
‘Wachtsje mar,’ systere Rienk.
Hy geat de kannen oan de râne ta fol. Doe't er syn plan foar dy deis fertelle soe, bûgde Juw nei him oer en sei sêft: ‘It liket as libje wy yn de eintiid, Rienk, oarloggen en geroften fan oarloggen. Sa'n tsien jier lyn binne Ingelske boeren yn opstân kommen tsjin de kening. Noch altyd fiere Ingelân en Frankryk in bluodderige oarloch. En lêstendeis fertelde in keapman út Nijmegen dat Willem fan Gelre fan doel is om him oan te sluten by it leger fan de Dútske Ridders, dy't yn it easten foar Kristus en de Hillige Frouwe stride wolle. In Witold, de iene of oare reboeljeskopper yn Litouwen, moat it folk werombrocht ha ta de flok fan it heidendom.’
Rienk sette de kanne mei sa'n klap op 'e tafel dat der in fluts bier út spatte.
‘Wannear giet it oan?’ frege er gysten.
‘Bist noch neat feroare,’ lake Juw, ‘woest mei?’
Rienk knikte koart en sei: ‘De muontsen út it Sint Nikolaas Konvint soene my warskôgje as it safier wie...’
Hy wifele efkes, dronk doe de kanne yn ien kear leech, bûgde
| |
| |
foaroer en sei sêft: ‘Do hiest it niis oer de eintiid, Juw, oarloggen en geroften fan oarloggen. Sûnder datst it sels wist, hast wiere wurden sprutsen. Noch njoggen jier en dan sille kristenen en bekearde Joaden út 'e fjouwer wynstreken nei Jeruzalim komme, in soarte fan krústocht, begrypste?’
‘Moatte wy dan wer op krústocht?’ frege Juw.
‘Nee... ja, ik...’
Rienk fage him it swit fan de foarholle. Troch it flugge drinken, de waarmte en it leven yn de taap rekke er betize yn syn eigen tinken: it fisioen fan muonts Gottlieb fan it Fransiskaner kleaster yn Jeruzalim en de werklikheid fan 1391 rûnen yninoar oer en dy beide streamen waarden ta in brûzjende rivier. Hy bûgde noch fierder nei Juw ta en sei: ‘De Leave Frouwe hat my opdracht jûn om de liiftroep te hurdzjen foar de striid tsjin de heidenske Witold en as wy de Litouwers bekeard ha ta it krús fan Kristus, geane wy nei Jeruzalim om...’
‘Liiftroep?’ frege Juw ferheard.
Rienk sprong oerein en rôp dat it heech tiid wie om de striid oan te gean, earst op it Martinusplein en dêrnei op it slachfjild fan Litouwen. Doe't se bûten wiene, draaide er him om, joech Juw in klap op it skouder en sei gol: ‘Ast wolst, soest dy by myn liiftroep oanslute kinne.’
Om it fjouwerkant op it plein stie it folk yn dûbele rigen. Tusken dat kampfjild en it tsjerkhôf, dêr't de jonge ruters yn tsjokke learen festen nêst de hynders stiene te wachtsjen, wie mei stekken in trochgong ôfset. De striders holden yn de rjochterhân in lange stôk, dy't se sels út in grouwe tûke wei sa befike hiene dat beide kanten stomp wiene; op 'e lofterearm droegen se in skyld, makke út it hout fan Wamme Alderts, de skipsbouwer.
Alle kearen as de trompetblazer in tal skerpe toanen oer de hollen sketterje liet, rieden twa ruters efterinoar tusken de stekken troch en stelden har op oan wjerskanten fan it kampfjild. Dan sakke op
| |
| |
it plein it leven fuort, in wynstilte foarôfgeand oan de folgende stoarm, dy't fûl opstiek as de trompet, nei in teken fan Rienk Bockema, op 'e nij klonk.
De haadling fan Snits siet heech op it hynder, op it plak dêr't de trochgong útkaam op it fjouwerkant. Hy seach hoe't Durk Bouwes, soan fan de learmakker, en Lamme Wisses fan it steechjesfolk de hynders oansetten en mei de stokken foarút opinoar tarieden. Beide heinden de earste stjit op mei it skyld, rieden troch oant it stek en makken dêr in koarte draai. Doe't se wer opinoar takamen, wie it folk ferdield yn twa kampen: ambachtslju en boeren moedigen de soan fan de learmakker oan en de earmoedlijers út 'e stegen raasden har de kiel heas foar Lamme, dy't yn har eagen út 'e dridze wei opklommen wie ta in soarte fan ridder. Hy wie harren ta foarbyld, de hope op in ljochtere takomst foar elkenien dy't, nettsjinsteande de bloei fan de stêd, allegeduerigen ferkearde yn de skimer fan it libben. Mar hjoed soe it heve! Sy hiene in pear duiten oersparre om foar ien dei de stege te ferjitten. En noch lûder as earst klonk har rau jûchheien, doe't Durk Bouwes skean yn it seal rekke, de leie strak loek en him dêroan wer omheech wrotte. Hy bûgde foaroer en gappe in telmannich nei de siken, foar't er it hynder draaie koe.
Rienk Bockema skodholle en om te ferbergjen dat er sels yn it djipst fan syn siel rekke wie fanwegen de stjit fan Lamme Wisses, skold er syn evenbyld út foar in sloppeling. Tagelyk seach er it gesicht fan Wike Lolles, de mem: de ûntsette eagen, de triljende lippen, de mûle iepen foar in gjalp dy't net komme woe. Ut hiel har wêzen spriek de leafdefolle noed oer har soan, de memmeleafde dy't er sels yn syn jongesjierren mist hie. En noch lûder as earst rôp er dat de soan fan de learmakker better teplak wie yn de stâl as op it kampfjild.
It gesicht fan Durk Bouwes loek strak, waard wyt as sûpe, wylst de eagen as skimerige spjaltsjes weisonken yn de holten. Hy stiek de stôk rjocht nei foaren, skopte de hakken yn de flanken, bûgde
| |
| |
skean oer de hynstenekke en stoarme op syn tsjinstanner ôf. De stôk sloech mei in dompe klap tsjin it skyld, dat midstwa briek en it gesicht fan Lamme Wisses rekke. De jongfeint bûgde fansiden, tûmele fan it hynder en bleau lizzen, krekt foar de trochgong, dêr't de haadling fan Snits glimkjend op him delseach.
‘Sa wint men de striid,’ rôp er Durk Bouwes ta en tsjin Lamme Wisses: ‘Oerein do!’
De ferliezer loek him omheech oan it stek en stoarre mei in beblet gesicht ferwezen nei it brutsen skyld. Wylst it kamp fan Bouwe Durks jûchheide en it steechjesfolk de teloarstelling grommeljend utere, rûnen de skout en syn helpers driigjend tusken de stekken troch nei it fjouwerkant. Mar yngripen wie net nedich, want op datselde stuit klonk fan de grêftskant in roffeljend lûd op in tûne. It folk draaide him om en rûn, earst wifeljend en doe beret, by it kampfjild wei. Dêr't de grêft oergong yn de Geau waard Rienk de mêst fan in skip gewaar, folle heger as fan Wamme Alderts syn boaten.
Rienk Bockema seach oer de hollen fan it optwingende folk de skipper en syn feinten foar in rige tûntsjes stean. Om't de skipper in krûk yn de hân hie, wie it daliks dúdlik dat er net hannele yn bûter. Hy seach wat skrutel om him hinne, ferheard oer safollle ûnferwachte klanten.
‘Jim ha in skerpe noas foar wyn,’ rôp er, ‘en net de earste de bêste... nee, apart ophelle út Frankryk wei, mar jim komme ús oer it mêd... ik hie earst tocht oan de kastleins yn dizze stêd...’
‘Foar ús wurdt altyd dûbel rekkene!’ waard der roppen.
‘Fansels, skipper en kastlein witte fan nimmen.’
‘Mar wy geane jûn mei in lege ponge nei hûs!’
‘En moarn rinne wy mei de honger yn de hals.’
‘Sa is it en net oars!’
Ut it folk kaam in driigjend lûd as fan in oandriuwende tongerbui dy't sa losbrekke koe. In grouwe keardel trape in tûntsje om, dat
| |
| |
by de lichte del rôle en tusken wâl en skip rekke.
De skipper, dy't wist dat er machtleas wie tsjin safolle folk, seach smeekjend op nei de haadling. Skean efter him stiene de skout en syn helpers, ree om yn te gripen.
Mar wylst Rienk dêr heech op it hynder siet, bêde de twivel syn opkommende grime del. Hy fielde oan wat it steechjesfolk beweegde: de ljochtere takomst, dy't se yn harren foarbyld, Lamme Wisses, sjoen hiene, wie mei syn nederlaach wer weiwurden yn it tsjuster fan de stegen en se koene it byld fan syn bluodderich gesicht allinnich fuortspiele mei de reade wyn út Frankryk. Net de macht fan de boargers bedrige op dit stuit de oarder yn de stêd, mar de opkommende reboelje fan it steechjesfolk. Gjin skout en helpers soene dy delslaan kinne.
Rienk sette it hynder oan en mei't it folk tebekskrille, ûntstie in smel paad nei it wynskip. Hy draaide it gesicht nei de skipper en frege: ‘Hast genôch foar de stêd?’
‘Ik hie der al op rekkene, myn hear, it is op 't lêst jiermerk,’ sei er mei in golle glimk.
‘Do skobbejak,’ bromde Rienk.
‘Ik sil it goed meitsje, want sels mei de krûk derby is de wyn fier ûnder de wenstige priis.’
Hy joech de feinten in teken dat se oan de slach koene. Wylst de skout en syn helpers mei de lange lânsen it folk yn de stokken hold, begûnen de feinten de folle krûken fan board te sjouwen.
‘Ien krûk de man,’ boldere de haadling, ‘en wa't hjoed net mear rinnende thúskomme kin, rekket in raar gat yn!’
De lêste wurden gongen ferlern yn in roppen en laitsjen, doe't de earste krûken oan de mûle kamen. Stadichoan tinne de kliber by it skip út en fersprate it folk him wer oer de merk.
Rienk glimke tefreden en frege suver fleurich: ‘Aansen wer op hûs oan, skipper?’
Dy skodholle en sei: ‘Wy kinne jûn net mear yn Starum komme, myn hear.’
| |
| |
‘Starum, seist...’
‘Boppedat,’ ferfette de skipper, ‘liket Snits my wol sa feilich ta, ek al wie it folk fan 'e middei wat balstjurrich. Mar drokke en toarstige lju binne altyd noch better as in binde oerfallers.’
Rienk stoarre him mei iepen mûle oan en stammere: ‘Watfoar... oerfallers?’
‘In pear dagen lyn binne de Hollanners oer de Sudersee kommen, hawwe it Sint Odulfuskleaster yn 'e brân stutsen en binne doe wer ôfset, mar men kin nea witte...’
Noch dyselde middei fjouwere Rienk Bockema mei syn liiftroep it súdwesten yn en doe't de sinne fjoerread yn de see weisakke, begûn er tusken de smeulende resten fan de kapel nei it Marijebyld te sykjen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd