Het taaie ongerief

[p. 5]

I.

Een snoer simpele herinneringen van Joop van Santen. Van een, die na een bestaan van meer dan een halve eeuw eens achterom kijkt, - en zich verwondert: hoe door dat bestaan een taaie draad van steeds hetzelfde ongerief kon lopen, die hij nù pas ziet.

De lijdens-historietjes zijner kleding-misère, als stekelige kraaltjes geregen aan de draad, waarvan hij 't ene eind plotseling te pakken kreeg. . . . bij gelegenheid van onze laatste grote demonstratie. En toen is-ie die draad gaan volgen, terug door de jaren heen, tot het moment van prille jeugd, waar de herinnering aanvangt.

Ieder weet nog, dat het had geregend toen, héél erg geregend? Welnu, en op een gegeven moment bekeek ik mijn vingers, en konstateerde, dat het de vingers van een verwoed sigaretten-roker waren: bruin-gevlekte toppen. Maar dat kòn niet: ik róók geen sigaretten; wèl sigaren. Zouden dan ook al de sigaren zich gemoderniseerd hebben, en mijn vingers zijn gaan toetakelen als die van het elegante tijd-type: de jongeling, die altijd juist toevallig z'n sigaret-peukje uitdooft? Mijn gesprek met een A.J.C.-leider hokte: zag ook hij niet de bruinte mijner vingertoppen, en weende hij niet inwendig bij zoveel gedegenereerdheid in iemand-als-ik?

Ik veegde tersluiks m'n vingers wat af - aan de binnenkant van de lapèl van m'n oue trouwe regenjas. Ze werden weer toonbaar en ik herkreeg m'n gemoedsrust en konverseerde weer met m'n A.J.C.-leider.

Maar even later - daar was dat bruin weer! En ineens begreep ik: 'k had m'n hoed wat verschoven, m'n bruine hoed, en de doorweekte rand gaf af.

Een normale hoed, die geeft niet af; ze kleuren een hoed, een gewone mannenhoed, zo-eentje met 'n, wat-jenoemt, gedekte kleur - ze kleuren zo'n hoed heus wel watervast, had ik altijd vertrouwd. Maar nu was ik alweer

[p. 6]

een kleding-ervaring rijker: zelfs in 't leven van de normaalste hoed komt éénmaal het ogenblik, dat-ie 't opgeeft. Dat-ie van beroerdigheid tot ontbinding overgaat. Meestal begint dat met het lint: dat vertoont dan wolkerige lijntjes van wittige uitslag. Ja, iemand-als-ik bezwéért eerst nog wat dit verval: voor één-gulden-vijftig laat-ie de hoed oppersen en van nieuw lint voorzien. Maar de tijd van gaan blijkt weldra tòch voor de hoed gekomen; chemici mogen het raadsel verklaren, maar de kleur, die zoveel ontelbare regenbuien met sukses trotseerde, gaat nu over tot ontrouw.

En je zit met een konflikt méér in je leven. Voorheen was het tamelijk-goed geregeld: je hàd je goeie hoed, die je spaarde, en alleen bij gegarandeerd-mooi weer opzette - tot het aantal gevallen van weer-wispelturigheid zo geklommen zou zijn, dat je nieuwe hoed oud was. Maar je had dan toch, zo in 't algemeen, je goeie hoed voor mooi weer, en je oue hoed voor regendagen.

Maar nu? Nu je oue hoed in de regen gaat afgeven, nu komt de wereld op z'n kop te staan: nu zul je die oùe hoed moeten reserveren voor de zonnige dagen en bij dreigende regen voor alle zekerheid maar je nieuwe (wat je dan zo bij wijze van spreken je nieuwe noemt) - je nièuwe moeten opzetten.

Zeg niet, dat deze hele kontramine-historie te voorkomen is door een paraplu; zeg dat tenminste niet tegen mij, die in letterlik elk soort vervoermiddel, in binnen- en buitenland, paraplu's heeft achtergelaten. Achtergelaten met een konsekwentie, die wel een bitter eind moest maken aan de lieve traditie van: elke verjaardag wéér een paraplu. . . .

Neen, het definitief einde van mijn bruine hoed is gekomen. Hij is niet meer te handhaven, als hoed. Wanneer eerstdaags de kachel weer staat, dan zal ik een moment kiezen, dat-ie goed trekt, en fel brandt, en dan zal mijn bruine hoed z'n allerlaatste dienst bewijzen. Maar, ik moet het goède moment kiezen; want ik heb nòg 'es een hoed

[p. 7]

verbrand; en toen brandde de kachel maar zo là-là - en de stank is niet om te hàrden geweest. . . . Alleen oue schoenen kunnen nòg erger stinken als je 't goeie moment niet kiest voor hun vuurdood. . . .

Wel, een mens is filosoof, en komt ongetwijfeld zulk een stukje hoeden-beroerdigheid te boven. Maar ik verzonk dezer dagen in zonderlinge gepeinzen: hoeveel van deze beroerdigheden ben ik al niet te boven gekomen? Beroerdigheden met hoeden, maar ook met schoenen, met jassen, met broeken, met kragen, met dassen. - En ik ontdekte de draad, die door mijn leven liep: er is nou letterlik altijd wàt geweest met die kleding van me, altijd weer iets, dat ik ‘te boven’ moest ‘komen.’ Ik zou hier bijna zijn overgegaan tot een lofzang op het éne kledingstuk, dat vrij kan zijn van misère-herinneringen, m'n badpak; met de slechtste wil van de wereld zal ik toch tegen het badpak geen grieven vinden, dacht ik. Maar de draad, dé draad volgend, kwam ik zelfs een stukje kleding-misère bij 't zwemmen óók tegen.

Neen, er bestaat niets op 't gebied van lichaamsbedekking, of er is wel èrgens in m'n leven de een of andere beroerdigheid aan verbonden geweest; en ik wil m'n mede-gesjochtenen - ze zijn er bij duizenden - bij wijze van troostrijke tijdpassering, eens laten zien, wat één der hunnen op dit gebied al zo heeft verwerkt.

Eén voor één laat ik de stekelige kraaltjes door m'n handen glijden. Prikken ze nog? Ik weet het niet, maar glimlach wèl toch. . . .