[Boekbeoordelingen, 1905]

[p. 127]

Polemiek.
Aan de Redactie van ‘de Nieuwe School’

M.H.

In aflevering 2-3 van Uw tijdschrift staat een stukje van den heer Thijssen over mijn ‘Tot Ridder geslagen.’

Toevallig kreeg ik het in handen, omdat een collega zoo vriendelijk was, het mij te sturen. De heer Th. vergat het.

Toch lees ik, dat hij mij oproept, op zijn geschrijf te antwoorden en mij zelfs voor een commissie wil dagen.

Nu weet ik wel, dat de heer Th. ‘niet beleefd en waardeerend’ kan of wil zijn, tegen ‘zoo'n zoogenaamd kinderschrijver’, doch om iemand achter zijn rug uit te schelden, is de handelwijze van een kwajongen.

We zullen dit echter maar op rekening stellen van de jeugd des heeren Th. Hij rekent zich immers tot de ‘jongeren’?

De heer Th. vult dan eenige bladzijde met aanhalingen over een boek, in 1897 verschenen, dat mijn eersteling is, ('t welk de heer Th. kan weten) en waarvan de tweede druk is opgelegd, zonder dat de uitgevers er mij van in kennis stelden, of mij de drukproeven hebben gestuurd.

Over dit boek spuwt de heer Th. zijn gal uit en gooit er dan woorden uit, als ‘dronkemans-logica’, ‘taalstommiteiten’, ‘vergiftigen’, ‘prulwerk’, enz.

Mooi is deze manier van doen niet, maar wat doet de jeugd niet? Ze werpt graag met slijk, niet waar?

We zullen hierop dan ook niet ingaan; men repliceert, om de lezers in te lichten en niet, om het een of ander waanwijs ventje, dat zich als redacteur opwerpt, tot andere gedachten te brengen. Zoo'n kereltje is daarvoor te onfeilbaar.

Dat mijn ‘Tot Ridder geslagen’ zwak van compositie is, ik ben de eerste, dit te erkennen, maar, dat het zoo verderfelijk zou zijn,

[p. 128]

dat het onze leerlingen ‘vergiftigen’ zou; komaan, dat zal wel een weinig overdreven wezen.

De heer Th. gaat er als recensent echter niet op vooruit; vroeger waren zijn critieken veelzijdiger, dan deze laatste. Nu heeft hij blijkbaar, met een potlood in de hand, mijn boek nagekeken, alsof het een taaloefening was. Wat zal hij gelachen hebben, toen hij al die blauwe - of waren het zwarte of roode - streepjes op de bladzijden zag!

En waren het er heusch 500? Niet één meer of minder? U begrijpt, dat zou in het onderhavige geval de schaal geheel naar mijn kant doen overslaan. Het beste is, dat de heer Th. ze eerst nog eens nauwkeurig overtelt.

De heer Th. laat zich ook over mijn ‘wonderlijk hoofd’ uit, maar hoe het met de hersenkas van den heer Th. gesteld is, is mij ook een raadsel.

Ik vrees - ik vrees!

Oordeel zelf.

Hoe hij in 1905 over mij denkt, naar aanleiding van een werkje uit 1897 weten we nu al, maar diezelfde heer Th. heeft in 1901, naar aanleiding van ‘de kajuitsjongen van admiraal Heemskerk’, verschenen in 1900, geschreven, - zoek het maar op, meneer Th.: ‘School en Leven’ van 4 Juli 1901:

‘Paedagogisch is dit boek zeer bekwaam in elkaar gezet; het is voor een onderwijzer een genot, telkens te constateeren: “wat handig brengt-ie er dàt in te pas” en “hè, wat komen ze met-één goed dàt te weten”. Een jongen leert er ongemerkt heel wat voor; ongemerkt en dat is het ware. Daardoor is dit boek stevig en véél beter, dan de tallooze kinderverhalen, die met zoo'n verloopen gezicht van “kunst om de kunst” zich willen introduceeren.’

Heb ik gelijk? Is het in het hoofd des heeren Th. niet zeer verward? In 1905 naar aanleiding van 1897 een ‘zoogenaamd kinderschrijver’, die ‘vergiftigt’; in 1901 naar aanleiding van 1900 ‘paedagogisch zeer bekwaam’.

Ja, ja, je moet maar durven. Die jeugd, die jeugd! En niet waar, het tijdschrift moet toch vol en het staat maar wàt goed, iemand zoo ongezouten de waarheid (?) te zeggen!

[p. 129]

Ik zal mij daarom bekorten en niet te veel ruimte vragen; ik begrijp, dat de kolommen van Uw tijdschrift voor een man, die ‘den kinderen hun Hollandsch áfleert,’ te kostbaar zijn; er valt immers nog zoovéel àf te breken; u is immers specialiteit in afbraak?

Sta mij slechts nog een paar regels voor een enkel verzoek toe; wanneer de heer Th. het verneemt, zal hij ongetwijfeld geen oogenblik aarzelen, er aan te voldoen, en bovendien geloof ik, dat het door tal van zich-noemende-kinderschrijvers ondersteund zal worden.

Welnu. Beleefd en onderdanig verzoek ik u, meneer Th., apostel op het gebied van kinderlectuur, verlaat uw hoog recensentenstandpunt, zet u neer, en schrijf - al is het maar voor één keer - een kinderboek.

Iemand als u, die zoo precies weet, hoe alles behoort te wezen, die zich zoo vaak ergert of zal ergeren aan de prullaria van ons, zoogenaamde kinderschrijvers, zal ongetwijfeld een meesterstuk scheppen.

Dan hebben wij, die in het donker tasten, een licht in de duisternis, (‘z'n beeldspraak is conventie’, ziet u wel) waarnaar wij zullen opzien. Dan kunnen wij dit kunstgewrocht bewonderen en misschien - voor zoover onze zwakke krachten het toelaten - navolgen.

Dan - Ja, dan!

Dan zal blijken, dat allen, die tot nog toe naam hadden, stumpers waren, maar dat er een reus onder ons is opgestaan, zòo machtig, dat wij niet waard zijn, den grond te kussen, waarop hij loopt.

Dan zal het weerklinken van de Schelde tot den Dollard:

‘Nu hebben wij een kinderschrijver; de eerste, die onder ons is verrezen en zijn naam is Th. J. Thijssen.

Welaan, meneer Th., haast u, rep u, want denk er aan, die arme kinderen, die door mij en zeker ook wel door anderen, vergiftigd worden, ze kunnen niet wachten, geen dag en geen uur!

J.G. KRAMER.

Amsterdam.

ANTWOORD.

Het adres van den Heer Kramer stond niet op z'n boek; wij hebben dus de usance gevolgd, en een bewijsnummer van 2-3 naar de uitgevers van zijn boek gestuurd. Die hadden het behooren door

[p. 130]

te sturen naar den schrijver. Dat ‘kwajongensmanier’ kan dus vervallen

Dat de heer J.G. Kramer zelfs geen drukproeven van den tweeden druk ontving, is ergerlijk; ik ben blij dat mijn beoordeeling deze onthulling uitgelokt heeft. Weer een interessante bijdrage tot de kennis van het verschijnen van kinderboeken; ik wist het niet en kon dus alleen den schrijver verantwoordelijk stellen.

Het zinnetje, dat de heer Kr. zoo goed is te citeeren, is een heel klein stukje uit m'n beoordeeling in ‘Sch. e.L.’ van 4 Juli 1901; in die beoordeeling toonde ik aan, dat de Heer Kr. slecht schreef; waarom citeert hij die zinnetjes niet? De ‘Nieuwe School’ heeft geen ruimte om van mijn werk van 4 jaar geleden een herdruk te geven; belangstellenden noodig ik uit, dat ‘Sch. e.L.’ eens op te zoeken, om te zien welk een enorme brutaliteit het van den heer Kr. is, nu te beginnen over de ernstige waarschuwing, die ik hem tóen al gaf.

Wat zal ik nu nog antwoorden op al de aardige grofheden van dezen kwaadgeworden auteur, die toch met zooveel zachtheid over z'n ‘eersteling’ spreekt? Den Hertog heeft al eens iets gezegd over ‘de onaangenaamheden van het scherprechterschap’ op het gebied van kinderlectuur. Met blijmoedigheid neem ik dan ook de ‘afstraffing’ door den heer Kramer in ontvangst; de kleine oneenigheid tusschen hem en mij is eigenlijk een soort samenwerking. Hoe de menschen nu over onze personen denken, kan ons koud laten; laten wij slechts letten op het heerlijk resultaat van onze samenwerking; het bekend worden van het feit, dat de tweede druk van ‘Tot Ridder geslagen’ géén goed boek is. Onze wederzijdsche gekrenkte ijdelheden, waarde heer Kramer, kunnen we wel negeeren dan!

THIJSSEN.