[Boekbeoordelingen, 1905]

De volks-kinderbibliotheek van Nellie, No. 39. Grieksche Mythen en Sagen. De Sage van Oidipoes, naar het Duitsch van Gustav Schwab. 20 Ct. Masereeuw en Bouten, R'dam.

Dit is No. 39 van de ‘Volks-Kinderbibliotheek’; ik had zoo'n stil verlangen gehad, dat No. 36 het laatste zou geweest zijn. Maar ‘Nellie’ is onvermurwbaar, en stuurt telkens weer een nieuw vod de kinderwereld in.

Lustig, aldoor lustig; ze vertaalt maar, ze snoeit maar, ze voorziet van noten, van voorberichten, van preeken, van lieve titels; en zoo sticht ze zich een papieren monument....

Maar het zou véél beter geweest zijn, als Nellie al de kennis,

[p. 118]

al de tijd, al de liefde ook die ze aan deze mislukte Kinderbibliotheek heeft gegeven, wat verstandiger had besteed. Ik zeg dit zóó, om vooral niet te hard te zijn; ook omdat ik het beroerd vind, als het resultaat van iemands werken in zoo'n treurige verhouding tòt dat werken staat. Want, eerlijk gezegd: de eerste de beste Streber zonder kennis, en met larie voor liefde kan in z'n snipperuurtjes óók wel zoo'n bibliotheek schrijven! Als er maar genoeg aan te verdienen was.

De sage van ‘Oidipoes’ is een rare historie, ook nog voor kinderen van 12 jaar en ouder, zal Nellie gevonden hebben; en ik denk dat zij daarom wat gewijzigd heeft. Zij verzwijgt daarom dat Iokaste O.'S moeder is; ook aan het weggaan van O. uit Korinthe geeft ze een raren draai.

In ‘De Grieksche Sagen’ door Prof. C. Witt, uit het Duitsch vertaald door Dr. E. Mehler, wordt de sage van Oidipus véél eenvoudiger en eerlijker verteld. Ik zal even een gedeelte van Nellie en een gedeelte door Mehler citeeren; de lezer zal dan zelf wel zien hoe onlogisch Nellie, of Schwab de zaak gemaakt heeft:

1. Bij Nellie:

Te Korinthos liet hij den vondeling zien aan koning Polubos en zijn gemalin, die, zelf kinderloos, het knaapje aannamen als hun eigen zoon en het met de hartelijkste liefde opvoedden. Slechts weinigen wisten dat hij een vondeling was, en hij zelf was daaromtrent geheel onkundig. Doch eens, toen hij reeds een volwassen jongeling was, verweet iemand die hem benijdde, hem zijn duistere afkomst. Polubos en zijn gemalin, door Oidipoes over dit geval ondervraagd, trachtten hun geliefden pleegzoon zijn verdriet uit het hoofd te praten, maar ze durfden toch niet te bezweren dat hij hun eigen kind was. En hoe zeer hun liefde hem ook troostte, hij kon zich toch niet verzoenen met de gedachte dat hij ver van zijn eigen ouders dwaalde. Stil sloop hij weg uit Polubos' paleis, en ondernam den tocht naar Delfoi om het orakel te raadplegen. Het orakel zeide hem niets anders dan dat hij zijn vader zou vermoorden, en bestemd was tot ongeluk en onwillekeurige misdaden.

Gruwelijke angst greep hem aan; en daar het toch wezen kón dat de goede Polubos en zijn hartelijke vrouw zijn ouders waren, besloot hij niet meer naar huis terug te keeren, en zoodoende de voltrekking van het orakelvonnis onmogelijk te maken.

En ziet, zwervende in de wijde wereld, geraakte hij in twist met een ouderen man, die hem, den koningszoon, door zijn dienaren als een landlooper

[p. 119]

liet bejegenen. In dien twist sloeg Oidipoes zijn tegenstander dood. Het was zijn eigen vader Laios, en Oidipoes wist het niet; vermoedde ook niet dat hiermeê de reeks zijner onheilen begon.

2. Bij Mehler:

Oidipus groeide op en werd fier en sterk. De koning en de koningin hielden veel van hem en waren voor hem als eigen ouders. Hij dacht niet anders, dan dat hij te Korinthe geboren was en hij hoorde ook niet anders. Maar toen hij een jongeling geworden was, kwam hij eens te Delphi en vroeg de Pythia, hoedanig zijn lot zou zijn. De priesteres zeide: Gij zult uw vader dooden en uw moeder tot vrouw nemen.’ Toen schrikte Oidipus hevig en hij nam zich voor, nooit meer naar Korinthe terug te keeren, dan kon het onheilspellend orakel nimmer vervuld worden. Hij besteeg zijn wagen en liet de paarden loopen, waarheen zij wilden, want elke weg, die niet naar Korinthe leidde, was hem goed. Nu kwam hij aan een vreemd land en daar was een holle weg, waar twee wagens elkaar niet voorbij konden rijden. Terwijl Oidipus door dien hollen weg reed, kwam van de andere zijde een koning aanrijden, die hem beval, stil te houden en hem er eerst door te laten rijden, maar omdat hij zoo trotsch en hoogmoedig was wilde Oidipus hem niet gehoorzamen. Zij wisselden driftige woorden en ten laatste grepen zij naar de wapenen en Oidipus sloeg den koning dood. Maar die koning was Laios, de vader van Oidipus, en zoo was dus reeds een gedeelte van het orakel vervuld. Maar Oidipus wist dat niet en reed door, en omdat de vreemde koning den twist begonnen was, speet het hem niet, dat hij hem gedood had.

Een gewoon mensch zal er niet gauw toe overgaan, al de bedenkelijke Grieksche geschiedenissen aan z'n kinderen te vertellen; zal liever wachten tot deze oud genoeg zijn; maar Nellie is nogal vrijzinnig.

Maar het is een treurig soort van vrijzinnigheid, de sage eenvoudig te castreeren, en dat deed Nellie; en 'k vraag me af, hoe iemand den mond vol kan hebben van het mooie der oude mythen en sagen en ze meteen onherkenbaar maken.

Dit is dus m'n eerste grief tegen Nellie's mythen en sagen. Ik heb er nog een: dat ze niet eenvoudiger is gebleven. Het moet den jongen lezer toch duizelen van al de feiten en namen, die soms op één bladzijde tegelijk gegeven zijn; zoo komen op blz. 236 tot 242, de eerste hoofdstukjes van ‘De Zeven tegen Thèbai’ deze namen voor: Adrastos, Argos, Poluneikès van Thèbai, Tudeus, Meleagros, Deianeira, Kaludoon, Hèraklès, Kaludonische everzwijn,

[p. 120]

Afroditè, Alkmaioon, Hupsipulè, Ofeltes, Nemea, Thoas, Lemnos, Lukoergos, Archemoros.

Op blz. 270, waar de Sage van de Hèrakliden begint, staan eventjes deze namen op de 28 regels:

Hèraklès, Olumpos, Eurustheus, Mukènai, Argos, Alkmènè, Keüks, Trachis, Hellas, Iölaos, Peloponnèsos, Athènai, Dèmofoön, Thèseus, Menestheus.

Is het voor een kind niet om gèk te worden?

En al die namen zijn zoo eigenwijs geschreven! Het zal wel wetenschappelijk zijn, zeker; maar sommige dezer namen zijn waarachtig onherkenbaar. Waarom heeft Nellie van al de manieren om de Grieksche namen in 't Hollandsch weer te geven juist deze genomen?

Als een kind later eens het woord Athene tegenkomt, of Thebe, waarom mag het die dan niet herkennen?

Wie vorige deeltjes van deze Kinderbibliotheek gelezen heeft, zal de taal van dit deeltje dragelijk vinden. Dat neemt niet weg, dat ze iets raars, iets internationaals heeft, iets onkinderlijks ook:

‘... bestemd was tot ongeluk en onwillekeurige misdaden.’

‘De zucht der burgers om de raadsels te raden, en de ongelukkige afloop van hun pogen, werd tot een ware ramp.’

‘... haar armen om zijn hals werpend’.

‘... de duisternis van het onweder legerde zich om de geheele streek.’

‘Der Broeders tweegevecht.’

‘de hooggezinde jonkvrouw.’

Men zal niet gieren van het lachen bij zulke zinnetjes; maar keurig Hollandsch is het toch niet.

Ik zal eindigen. Eén grief tegen dit boekje verzwijg ik, omdat anders deze beoordeeling te lang wordt. Ik bedoel het ‘Ons Blaadje’ - karakter.

In een der volgende nummers van ‘De Nieuwe School’ hoop ik

[p. 121]

eens eerlijk een woordje te zeggen over het knoei-beweginkje van hyper-sentimenteel-modern-dilettant-paedagogischen aard waaraan de laatste jaren eenige vrouwen zooveel ‘doen.’

A'dam.

THIJSSEN.