De schadt-kiste der philosophen ende poeten
(1621)–Jan Thieullier–
Auteursrechtvrij
[pagina liij]
| |
Esbatement Van vier personagien.Droncken Claes, felle Griet, Heyn de duyuel, Meester Steuen.
Droncken Claes al droncken begint.
K Heb al den dach gepoeyt van Bachus edel sap.
Maer lacen met ondanck liet ick mijn beste cap,
Veruloeckt moet sijn het spel, d'welck my wou tegẽ loopen
Mocht ick vrekẽ mijn leet, ick sou hem t'vel afstroopẽ,
Die my brocht aen den dans, daar ick om ly den last,
K'wed met mijn felle Griet ben ick weer onweert gast,
Want sy sal bersten wt, soo quade wijuen pleghen,
Wel ick sien ghinder licht, slaet gaey sy comt my teghen,
Om my te haelen t'huys, dit gaet noch lieflijck toe.
Felle Griet
Doeghet ghy droncken beest, soo vol gelijck een koe,
De straet is v te cleyn, hout v recht op v voeten.
Droncken Claes.
Wat sou ich peysen dat ghy my hier sout ontmoeten,
Ick waer noch wel geraeckt, hadt ghy die moeyt gespaert.
Griet.
Wel hoe verstaen ick dit, flockx my terstont verclaert
Waer uwen mantel is, daer ghy heen me ginckt proncken?
Claes.
Och hoort mijn Grietken lief, k'en heb hem niet verdroncken,
Maer hoe't geuaren is, ick u recht seggen sal,
En sijt doch niet gestoort, want t'is een ongeual.
Want Heyn onsen compeer ginck my te vooren legghen
Een speelken, t'heet gherey, k'en cost hem niet ontsegghen,
En soo ghy selfs wel weet, ick had seer luttel gelt,
Want met de derde reys was't altemael verspelt,
Dies ick om weder vraeck, en t'verlies te beletten,
By gebreck van meer gelt, den mantel moest by-setten,
Daerom moet ghy my bet, een ander tijt versien,
Soo word ick niet beschaemt onder de vremde lien.
Griet.
Versien ja, soo, soo, soo, ghy deugh-niet weert om haeten,
Ga naar margenoot+ Ghy schelm, ghy ghuyt, ghy sout den mantel achter-laeten,
En t'huys ly ick gebreck met mijn cleyn schaepen teer,
K'salt v verleeren wel, gaet suldy, drinckt noch meer,
Hout proeft mijn sleutels oock, mijn voeten en mijn handen,
| |
[pagina liiij]
| |
En comt noch sonder seyl dus t'huys, foy u der schanden,
Dan slaen ick u noch baet, en stellent u betalt.
Claes.
Och Grietken lieue vrou, dit's bitterlijck onthaelt,
K'en hads u niet betrout, dat ghy my dus sout toeuen,
Hout die gerechten t'huys, k'en wilse niet meer proeuen,
Ick beter my voortaen, daerom niet meer en claecht.
Griet.
T'is wel gebetert jaet, waer t'mijnent t'schip geuaecht,
Ghy sult my noch met leet het leuen doen verliesen.
Claes.
T'jan dat waer mijn geluck, ick mocht een ander kiesen,
En leuen dan in vre, dit is elcx beste lot.
Griet.
Ghy doet my dit verdriet, en noch scheerdy den sot,
Dat suldy noch met leet eer langh te laet bedincken,
Ick sal my gaen verdoen, verhanghen oft verdrincken,
Doorsteken met een mes, oft drincken sijn regael,
Soo los ick my geheel van deser bitter quael,
Oft ick sal t'uwen spijt, daer ghy noch sult om beuen,
My met leuende lijf den duyuel over-geuen,
Dat hy my dan veruoer, met hem neem ick de vlucht.
Claes.
Oft ghy dat seght oft swijght, het is mijn minste ducht,
Maer oftet oock geuiel, dat hy met haer ginck drauen,
Soo'n had ick geenen cost om haer te doen begrauen,
Ick wil gaen voorts naer huys, en stellen my tot rust,
Datse vry roep en tier, soo langh alst haer wel lust.
PAVSE. Heyn.
Ick heb een goede kans ghistren auont gewonnen
Van Claesken mijn compeer, maer waert noch niet begonnen,
K'en sou't beginnen niet, dat segh ick hier voorwaer,
Al waer't maer om sijn vrou Margrietken mijn geuaer,
Die ick soo seer bemin, dus wil ick my gaen voeghen,
En thoonen soo beleeft, het sal haer wel genoeghen,
Dat ick haer weder ghef den mantel van haer man,
Met al het gelt daer toe, dat ick met spelen wan,
Oft ick door desen treck haer vrintschap mocht genieten,
Dus wil ick derwaerts aen, k'en laets my niet verdrieten,
En vind ick haer alleen, so is't rechts wel betraept,
Want ick wel denck dat hy een vur naer dees tijt slaept,
Hier comtse voor haer deur, dit's recht naer mijn behaeghen.
Griet.
Wie jaeght u dus vroech wt, compeer ick moet v vraeghen,
Ghy hebt van mijnen man doch gist'ren auont spaey
Sijn mantel en sijn gelt gewonnen t'mijnder schaey,
Daer ghy wel weet den noot die my hout in beswaeren.
Heyn.
Wat noot is dat geuaer?
| |
[pagina lv]
| |
Griet.
Dat ick binnen twee jaeren,
Van mijnen man gedoocht, heb lijden en verdriet,
Hy tuyst, hy speelt, hy drinckt, en hy en werckt niet,
Hoe condy dan sulcx doen, en in u hert gevinden?
Heyn.
Neen neen, ick denck noch al, hoe wy malcand'ren minden,
In den voorleden tijt, en noch wel willen sou,
Ick bring't u al weerom als minnaer vol van trou,
Daer is den mantel siet, weest nu van druck ontbonden,
Daer is oock al sijn gelt, geneest oock nu mijn wonden,
Want t'is my groote smert, dat hy u dus cleyn acht,
Ghy die van outs geprent vast blijft in mijn gedacht,
Al sijdy nu gestrickt met houwelijcxsche banden.
Griet.
Ick danck u vande gift, maer dat ghy my ter schanden
Versoeckt, dat is my leet, want ick stry voor mijn eer.
Heyn.
Laet my daer me begaen, het blijf voor vrou en heer
Verborghen t'alder tijt, oock sal ick't u wel loonen,
Als ghy my liefde jont, noch twintich gouden croonen,
Die ick lang heb gespaert, gheef ick u in de hant.
Griet.
De twintich croonen root dat waer wel mijnen tant,
Wist ick slechts goeden raet, om Claesken te bestruyuen,
Maer hy is soo jaloers, k'en kan hem niet wel huyuen,
En principael van u, dit is doch d'meeste cruys,
Want hy niet lijen mach, dat ghy comt in ons huys,
Maer noch weet ick't gemaeckt, en sal hem wel verleeren,
Sijn droncken drincken boos, wisty slechts duyuels cleeren,
En dat ghy die trockt aen, en comt met straff gelaet.
Om my te voeren wech, want ick met valscher daet
My ghist'ren auondt spaey, meest om hem te verueren,
Den duyuel ouer gaf, met vloecken ende sweren,
Dit comt nu rechts te pas met eenen loosen schijn.
Heyn.
Wel aen, t'is al genoech, ick sal den duyuel sijn,
Die ghy u ouergeeft, en ghy en sult niet lieghen,
Ick gaen my maecken fray,
Griet.
Soo doet, en wilt ras vliegen,
Ick sal gaen ligghen t'huys, neuen sijn sy op't bed,
Want hy leet noch en ronckt, soo ick verseker wed.
| |
Pavse.
Ga naar margenoot+ ELck sie my nu vry aen, wie mach ick best gelijcken,
Den groten Belsebub oft Satan vol practijcken,
| |
[pagina lvj]
| |
Hier me crijgh ick mijn lief, het wijf van mijn compeer,
En als't my lieft en lust, mach ick's hem brenghen weer.
Soo moghen wy met lust tesaemen vreucht verpachten,
Want geenen man soo slim, die daer op d'minst sou achten,
Hier vind ick s'alle bey, maer ick en soeck maer een,
Die my rech toe-behoort, haer en hulpt gheen geween,
Flocx felle Griet staet op, want ghy moet met my reysen.
Griet.
Ay.
Duyuel.
Nee nee ghy moeter aen, ten baet gheen achter deysen,
Ghy moet op mijnen schocht, al maeckty groot gecraey,
Griet.
O heere staet my by.
Duyuel.
Ia ja dat's nu te spaey,
Men sal u leeren u den duyuel ouer-gheuen.
Claes.
Och duyuel laetse hier, ick sal gaen beter leuen,
Want t'is alleen mijn schult, dat sy mistroostich wert.
Duyuel.
Nee, nee, nee, nee, nee, nee, ick nemer me den tert,
Wacht u van drincken sat, van tuyschen en van spelen.
Claes.
Och dat sal ick voortaen mijn leuen lanck bequelen,
Ten eersten om den schrick, die my aen't hert daer wies,
Ten and'ren om mijn Griet, maer meest om't siel verlies,
En dat ick d'oorsaeck ben van dese boose daden,
Wie claegh ick nu den noot, wie sal my nu beraden?
Mijn sinnen sijn verbaest van dien helschen puyt,
Mijn leden worden cout, het sweet dringt door mijn huyt,
Werwaerts dat ick sal gaen, oft waer ick my sal booghen,
Sijn grouwelijck gesicht sal comen voor mijn ooghen,
Nochtans en scheen Margriet, k'en weet hoe ick't versta,
Soo seere niet verbaest als ick, op vele na,
Ick ben nochtans een man, vroom, sterck, fier en cloeckmoedich,
Sou dan een vrou al waer sy thien mael meer verwoedich,
Een manlijck hert hier in te bouen connen gaen?
T'en is niet veel gesien, k'en hoorden noyt t'vermaen,
Sy scheen wel wat beureest, soo sy begost te huylen,
Maer t'was van corten duer, daer moet iet anders schuylen,
Sou't oock wel valscheyt sijn van iemant soo versiert,
Om my te strijcken wt, soo waer ick wel bestiert,
Sou sy en een tot haer voortstellen sulcken perten,
Nee nee, al is sy fel, s'is eerelijck van herten,
Nochtans ick bender wt, als't wel is ouer-docht,
Om datse haer begaf soo licht op sijnen schocht,
Het scheen sy hadder meer als dees reys op geseten,
| |
[pagina lvij]
| |
Hola ick peys daer wat, ick sal noch t'grontgat weten,
Want niet soo veer van hier woont een heruaren man,
Die alle toouery en swarte consten can,
In't lant niet sijns gelijck, geheeten meester Steuen,
Die sal my helpen bet dan eenighe die leuen,
Wt mijn vermoeden swaer, die wil ick gaen aen boort,
Waer is't dat hy nu woont, t'is hier op desen oort,
Hou sec, hou hou kijck wt, meester ick moet u spreken.
M. Steuen.
Wel wat geclop is dat, wat sal den sot gebreken?
Claes.
Och meester Steuen vrint, en wilt u belghen niet,
Ick com tot u om troost ouer mijn groot verdriet,
En sal v loonen wel, en wilt gheen conste spaeren.
M. Steuen.
Wat troost is't die ghy wilt?
Claes.
Hoort ick sal't u verclaeren:
K'was gist'ren auont spaey, relijck wel by den dranck,
En daer by neffens een die my tot spelen dwanck,
Soo dat icker mijn cap en mijn gelt heb gelaeten,
Waer deur mijn felle Griet soo gram was wtter maeten,
Dat sy my dapper sloech en swoer veel eeden straf,
Waer deur sy haer in't lest den duyuel ouer-gaf,
Ick achten alles cleyn, mits sy sulcx was gewoone,
Maer heden morghen vroech soo creegh sy crancken loone,
Want eenen duyuel quam, daer ick valt by haer lach,
En voerdense van my, dat ick't met ooghen sach,
Seght my nu door u const, dat bid ick u wt minnen,
Wie dat den duyuel was, die dat stuck dorst beginnen,
Oft dat ghy hem bemaent, dat hy weer bring mijn wijf,
Gheen duyuel wtter hel en heeft macht aen heur lijf,
Oft t'moet een erdtschen sijn, condy oock erdtsche manen?
M. Steuen.
Gheen duyuel helsch oft erdts, hy comt hier stracx ter banen,
Gelayen met u wijf, soo hy die heeft gehaelt,
Als ick mijn const gebruyck, dus seght my ongedraelt,
Oft ghy'en weder saeght, sout ghy u niet veruaren?
Claes.
O neen ick ben soo stout, al quamen al de maren,
Geesten en duyuels me, die inder hellen sijn,
K'en wijck niet eenen voet, hoe leelijck inden schijn,
Den yuer maeckt my sterck om vreken mijnen toren.
M. Steuen.
Aenueert dan dien stock, want hy is soo besworen,
Dat geender geesten macht, al waer hy noch soo coen,
V aen lijf ofte let mach eenich hinder doen,
Hout daer en beyt, ick sal stracx weder by v comen.
| |
[pagina viij]
| |
Claes.
Hoe soudy van my gaen?
Steuen.
Wel soudy alreet schroomen?
Ick hael mijn reetschap maer, die totter saecken dient.
Claes.
Wel keert doch dan terstont, soo sijdy mijnen vrient,
Ick mach terwijlen hem sijn geldeken gaen passen,
Wel sijdy daer alreet, ghy sout my soo verrassen,
Hout daer een gouden croon, doet doch het best in als.
Steuen.
Ick danck u hout u stil, en maeckt niet veel geschals,
Want mijn besweringh cloeck gaen ick te wercke stellen,
Dat's mijn Character-boeck, vol dinghen quaet om spellen,
En hier heb ick de handt van eenen dooden dief,
En hier dees cruyden van Medea Iasons lief,
En dit hoefyser hert t'soch van dry jonge vrouwen,
En Canidiams haer, met dees weerwolfsche clouwen,
Cerberus speecksel me, met dit swert schaepen-bloet,
En hier het pharen - saet, dat wonder dinghen doet,
Dit's noch van Cierces roe, in consten de geleerde,
Daer sy Vlisses volck in swijnen me verkeerde,
Daer dees dootbeenders by met een deel galghen-hout,
Oock dit edel gesteent, nu vrijelijck my betrout,
En seght dees retrograed my na op sijnen pas.
Sator arepo tenet opera rotaS
Claes.
Satan hochepo tenet op schappra rotsac.
Steuen.
Nee nee, seght noch eens soo:
Sator arepo tenet opera rotaS
Claes.
Satan hutsepo ten net op schappra rotsac.
Steuen.
Ghy sijt eenen botten cloeten.
Claes.
Ghy sout my maer de helft fraeykens voorseggen moeten.
Steuen.
Wel hoort dan toe noch eens:
Sator arepo tenet
Claes.
Quaey oor terrepot ten edt.
Steuen.
Nee, nee, nee, nee, met eens:
Sator
Claes.
Sator
Steuen.
Arepo
Claes.
Arepo
Steuen.
Tenet
Claes.
Tenet
Steuen.
Opera
Claes.
Opera
Steuen.
Rotas
| |
[pagina lix]
| |
Claes.
Rotas
Steuen.
Nu dit is wel, de rest sal ick alleen segghen,
La hu bolda merlo, cras in saluo regghen,
Quod, quid, quus, quas, quom, qua, dixit qui & quare
Et omnes doemones, qui ad inferos habitare.
Claes.
Och wat worden sijn dat, meester ick ben verbaest.
Steuen.
Wel is dat u stoutheyt, ba my dunckt dat ghy raest.
Claes.
V woorden sijn soo straf, en u caracters crachtich,
En u composten me, ick worder af onmachtich.
Steuen.
Hola blijft cloeck en stout, en houdt u op de been,
Hy sal stracx comen voort.
Claes.
Ke spreckten ghy alleen.
Steuen.
Nee dat en mach niet sijn, want ghy hebt me gesproken.
Claes.
Och nu my dunckt voorwaer, dat my de leden croken.
Steuen.
Her her comt hier ick sal u maeken gaen een perck,
Comt daer in met twee voet, soo sijdy't al te sterck,
Wat wtter hellen comt, niet en can u meer deiren,
Nu voort,
Claes.
Wel nu.
Steuen.
Wat dau ghy moet u nu verueiren
V voeten alle bey.
Claes.
Nu dat's den and'ren me.
Steuen.
K'segh alle bey gelijck, oft u naeckt stracx onure,
Siet waer hy comt gegaen, laet nu vry sien u tanden,
En tast hem naer sijn huyt, ghy sult u niet verbranden,
En maecket hem nu wijs den roouer van u wijf.
Claes.
Och lieue meester goet versekert my het lijf.
Steuen.
Nee nee weirt u, weirt u.
Claes.
Sa, sa, sa, ick com u by.
Duyuel.
Boha, boha, boha.
Claes.
Och meester vecht voor my,
Sijn wesen is te straf, k'en cans niet meer aenschouwen.
Steuen.
Hout daer, ghy moet den stock onder sijn snotgat douwen,
Ick spreck u voor misual, dus nempten daer vry nu waer.
Claes.
Her, her, her, her, her, her, daer daer, duyuel daer,
Floeckx scheyd nu vande proy, die ghy my hebt gestolen,
Ga naar margenoot+ Soo soo moet ick u slaen, t'is my he en soo beuolen,
En wel wat sien ick hier, nu valt mijn vraeck te cleyn,
Heb ick doen manen u, heet nu den duyuel Heyn,
Ghy en ghy felle Griet en sult my niet ontloopen,
Is dit compaders werck, dat suldy dier becoopen,
| |
[pagina lx]
| |
Hout daer compeer, hout daer, hout daer ghy valsche vrou,
Dit was den duyuel was't, die scheen u halen sou,
Comter noch, comter noch, suldy compeer by tijen.
M. Steuen.
Soo soo mijn duyuels soo, gheen slaghen laet besijen,
Lapter vry wat stijf op, want t'isser aen verdient.
Conclusie.
Ghy edel heeren hier, al is't spel slecht versient,
Denckt dat de liefd' is meer dan alle onse listen,
Willet in danck ontfaen van ons v Peoenisten.
Ghecomponeert in April Anno 1620. by den Facteur Hendrick Fay-d'herbe, die voor diuise schrijft
Selden Rust. |
|