De schadt-kiste der philosophen ende poeten

[p. xxiij]

Porphyre en Cyprine trevr-spel.
Eerste deel.

Eerste vvtcomen.

Porphyre.

HOe wast dus vroech gedaecht, ick had my schier verslaepẽ,
T'was hooch tijt dat ick dreef ter weydẽ in mijn schaepen,
Want Phoebus climt naer t'sop, en bringt ons t'volle licht,
Aurora heeft betraent alreet de velden dicht,
Zephyrus wil ons heen met sijnen blas vercoelen,
Immers als wy den brant meest van den son'godt voelen,
Noyt lieffelijcker tijt, elck vrucht om t'schoonste staet,
Wat sal ick best gaen doen, ô, ick weet goeden raet,
Mijn veel wil ick ten thoon, vast lieffelijck gaen stellen,
En wachten met gemack de maegden en gesellen,
Die daer drijuen als ick haer cudden in de wey,
Wy maecken meest tesaem hier dagh'lijcx eenen rey,
T'schijnt hier dick den Parnass oft de Olympsche husen,
Ia oft den Helicon versiert met al de Musen,
D'een als Euterpe maeckt hier lieffelijck geluyt,
Op Siringa Pans boel, oft op een ander fluyt,
Daer ons Bergierkens jonck op huppelen en springhen,
En mijn Cyprien gelijckt Erato in het singhen,
Och mijn, wat segh ick mijn, s'en ist voorwaer noch niet,
Al voel ick door den brandt int hert dick swaer verdriet,
Ick schrick als ick bedenck sulcx deruen wt te spreken,
Want deur rijckdom sietmen haer bouen my wtsteken,
Soo dat my niet en troost dan mijnen cloecken moet,
⁺ Die my een swaerder saeck dick minder achten doet.
Daer comt sy met den sleyp van allen ons gespelen,
Ick groet v al gelijck.

+ Eẽ wenich swijghende stelt sijn veel.

[p. xxiiij]

Eerste deel.
Tvveede vvtcomen.

Cyprine Herderinne met haer Geselschap.

WEl sout v niet veruelen,
Dat wy v laeten hier buyten gewoont alleyn,
Wy hadden ons vermaeckt int bosch by de fonteyn,
Wy saeghen inde wey v schaepkens hen verlusten,
Wy dachten wel ghy moest v jwers sitten rusten,

Porphyre.

Dat hadt ghy just geraen, wat soud' ick anders doen?

Ick bid v sidt wat neer onder dees tacken groen,
Het schijnt dat Phaeton weer voert den gulden waeghen,
Tot onder Schorpius, wie can den brandt verdraegen?

1. Herderin.

Dat hebben wy oock op de velden wel geuoelt,

2. Herder uer sittende.

Hier ist dat Aura ons met soeten wint vercoelt,

Dus laet ons naer gewoont hier wat in vreugden leuen:

Cyprine.

Wat sul'wy best gaen doen? wat sult ghy ons gaen geuen?

Porphyre wat salt sijn, want ghy v als verstaet,
Spelt ons wat op v veel, oft cluchtiens ons wt slaet,
En wilt nu vry geen broot voor ons v vrinden spaeren,

Porphyre.

Gebiet my schoon jonckvrou, ick wil hier als verclaeren,

Wat ick oyt heb geleert, oft seluer me geraemt,

Cyprine.

Gebieden seght ghy neen, sulcx my niet en betaemt,

Porphyre.

D'betaemt, soo't v belieft,

1. Herderin.

Ba ja hy is v jonstich,

Cyprine.

Wel singht dan een nieuw liet,

Porphyre.

Dat sal ick doen soo constich,

Alst my is in mijn macht, al is mijn stem seer cranck,
Staet op en hout al aen, soo't is met uwen danck.

VElt-goddinnen en Naeyaden
Brenght ons Flora hier ten dans,
Versaemt doch wt alle paden
Bloemkens, en maeckt eenen crans,
Pluckt van Daphne met manier
Oock een taxken Lauwerier,
Om te croonen,, en verschoonen
T'hooft van my lief goedertier.

Comt ghy neghen Sanck-goddinnen,

Schenckt ons wt Pegasus vloet,
Dat wy leeren Const beminnen,
Terpsichore licht den voet,
Leert ons danssen op den sanck,
En der lieren soeten clanck,
Van den reyer,, en dans-leyer,
Phoebus die den Phiton dwanck.

[p. xxv]

 

Comt Pomona met v vruchten,

 

Ceres bringht ons by den cost,

 

Thalia vertelt ons cluchten,

 

Terwijl Bachus schenckt den most,

 

Diana wilt inder nacht

 

Met v maegden op de jacht,

 

Schickt van hasen,, en lamprasen,

 

Swijnen, reenen t'volle vracht.

 

Orlof princen en princersen,

 

Die een vrolijck leuen mint,

 

T'gelt en can ons niet veruersen,

 

T'maeckt de menschen siende blint,

 

VVat sou baeten Croesus schadt,

 

Als wy altijt sochten hadt,

 

Gierge apen,, die't gelt schraepen,

 

Racken dickmaet op een radt.

Cyprine.

Ick segge, daer dat steckt, steckt noch wel aerdichs wat,

Maer t'dansen ons vermoyt, dus laet ons wat gaen sitten.

1. Herderin.

T'is waer, wy souden ons hier door noch meer verhitten,

Laet ons met spel en sanck gaen maecken wilt geluyt,
D'een op sijn snaer-getou, en d'ander op sijn fluyt.

2. Herder.

T'is wel den besten raet, nu wel laet ons beginnen,

Maer op wat thoon salt sijn, dat moesten wy versinnen,

Porphyre.

Wat dunckt v ist niet best, een Lieken naer den tijt?

Cyprine.

Ba jaet, iet vanden Mey, die elleck mensch verblijt,

Dat liet dat wy onlancx besijden d'waeter spelden

Porphyre.

Geen beter dat is waer, t'was goet dat ghy't vertelden,

Dus voeght v fraey by een, op dat niemant en mis,
Wy moeten scheyden haest, want het schier middach is.

PRoserpina,, verlaet Plutonis eruen,
Toont v gesicht,, met Ceres v vermaeckt,
Comt Aurora,, doet ons Phoebus verweruen,
Die met sijn licht,, den gront der aerden raeckt,
Minerua vroet Perseus hulpe staeckt,
VVilt v tot lust versinnen,, vrou
Besoeckt de sanck-goddinnen,, nou
Die altijt const beminnen,, trou
Den Helicon genaeckt.

Siet hoe haer woonst,, deur Maja is bedegen,

Met loouers groen,, met blomkens en met cruyt,
T'staet al om t'schoonst,, geurich in alle wegen,
⁺ T' somers saysoen,, lockt nu elck dierken wt,
Philomela maeckt lieffelijck geluyt,

+ In Nachtegael.

[p. xxvj]

 

⁺ Scilla oock met haer milde,, keel

 

Maeckt daer geclanck int wilde,, eel,

 

⁺ Talus die noyt en drielde,, veel,

 

Die vlieght nu VVest en Suyt.

 

 

 

⁺ Cyparissus,, maeckt daer veel fraey ombragien,

 

Philemon met,, Baucis staen wijt verspreyt,

 

⁺ Oock Appullus,, vol olijfs en feulliagien,

 

⁺ Daphne staet net,, daer hem den choor vermeyt,

 

⁺ Antigone daer met langhe beenen weyt,

 

⁺ Mirrha, Lothos, Driope,, jent,

 

Men elck aen haerder sope,, kent,

 

Tereus hem in hoppe,, went,

 

⁺ Pigmea durich schreyt.

 

 

 

Merckt hoe den vliet,, Illysus daer beneden,

 

En Castalien,, met claerheyt sijn begaeft,

 

Daer by in riet,, Siringa is te vreden,

 

Om t'schalck bespien,, van Pan, die om haer draeft,

 

Cygnus in swaen hem met dit water laeft,

 

⁺ Ceyx daer met Alcione,, muyckt,

 

⁺ Als sneeu Hirien sone,, duyckt,

 

⁺ Daer t'vliegen by Corone,, bruyckt

 

⁺ Esacus daer oock haeft.

Neemt dan den ganck,, tot des weerde Princieren,

Op dat v groet,, Vrania voor al
Met soeten sanck,, en spel op veel manieren
VVort ghy ontmoet ontrent dit soete dal,
Seght Caliop dat sy den Tiphons val
V singht, en Ceres vruchten,, prijst,
En Plutos roof met cluchten,, wijst,
Op dat ghy vol genuchten,, rijst
Door haeren soeten ral.

Porphyre.

Wat dunckt v vroede maecht, wat dunckt v doch seght vrinden?

Isser ter werelt wel iet soeters oock te vinden,
Als onsen ne-dren staet, vol liefde, trou en rust,

Cyprine.

Voor my k'en koos geen schadt voor desen soeten lust.

+ In Leeuwerck.

+ In Partrijs.

+ In Cypressy-boom.
In eyck eñ linde.

+ In wilden olyf-boom.

+ In Laurier

+ In Oynaer

+ In boomen.

+ In Craen.

+ In sevogels

+ In swaene.

+ In Craey.

+ In Duycker

[p. xxvij]

2. Herder.

Noch ick geen Monarchy, oft t'heersen der tyrannen,

Daer jeder schilt en swert, ja bogh gaet teghen spannen.

Porphyre.

Wat baet v Priamus v Troyen hooch bemuert?

Als door v soons misdaet d'wtroyen ghy besuert,
Demetrius wat's dit, gout-schoenen te be-eruen,
Als ghy door Seleucus in vanckenis moet steruen,
Philippus Macedon, groot meer-draer van v rijck,
Wat baet v dat ghy schijnt de twelleff go'en gelijck,
Als v Pausanias hant moordadich comt doorsteken,
Die v hoochmoedich bloet ter aerden doet wt-leken.
Caesar wat baet v dat ghy Roomen heerst alleen,
Als ghy doot-wonden crijght tot twintich twee en een?
Cleopatra wat baet v t'schoon en t'rijck versieren,
Den pracht en grooten staet van al v Camerieren,
Als ghy v lief, v rijck, en uwen soeten al
Moet deruen sonder hoop van beteren toe-val,
En dat ghy dan voor d'lest aennemt de droeue gancx,, kens,
Naer Plutonis woonste, deur Aspides vuyl slancx,, kens.
Wat segh ick, wat is dit, dat ick my onderwind,
Daer gheen Poet (hoe groot) een eynde aen en vind,
Dat met gheen tongh (hoe wijs) mach worden wt-gesproken,
Dus houden wy ons recht in huttiens ner gedoken,
Wy hebben schadts genoech, als wy recht sijn te vreen,
Wy rusten onbesorght, ons wel vermoyde leen,
Men derf geen stercke wacht voor onser deuren houwen:

3. Herder.

De Goden sijn alleen nacht en dach ons betrouwen,

Die ons met vruchten goet besorghen op het lant:

Cyprine.

Dies wy elck schuldich sijn een suyuer offerhant,

Wt een ootmoedich hert hen dickmael op te draeghen,
Maer gaen wy niet naer huys?

Porphyre.

Ia wy, ist v behaeghen,

V leytsman wil ick sijn, gedurich sonder arch.

Cyprine.

Laet ons gelijckerhant ons schaepkens vanden berch

Gaen drijuen naer den stal, op dat wy oock wat eten:

1. Herderin.

Ia doch ten waer niet goet sy seluen te vergeten.

[p. xxviij]

PAVSE.

Eerste deel.
Derde vvtcomen.

Porphyre.

OCh wee wat ist doch my, oft wat sal mijns geworden?
Dat ick mijn soete rust met voeten nu gaen torden,
Door een inwendich quaet, dat mijn gemoet schoffiert,
Al heb ick't met gewelt dick wt den sin gestiert,
Ick sien ick sal in't lest noch daer voor moeten swichten,
Waerom seynt ghy in my, seght Cupido, des schichten,
Wat quelt ghy met des liefd' my ermen herder snoot,
Om een die rijck en schoon voor my is al te groot,
En die de ouders sijn met giericheyt beuanghen,
Die t'gelt schraepen by een, en die den ermen pranghen,
Die altijt soecken meer, en nimmer sijn versaet,
Die sien naer t'swerelts pracht, en naer den hooghen staet,
Schickt haer een joncker toe, oft een lant-bouwer rijcklijck,
En my een mijns gelijck, eer ick word gans beswijcklijck,
Want hoe wel dat my dunckt, dat sy my jonste draecht,
S'en sal beginnen niet, dat haer ouders mishaecht,
Dus waert verloren moyt, ley ick haer iet te vooren,
Want sy in eerbaerheyt genoyt is en gebooren,
En met wijsheyt en deucht oock al te hooch begaeft,
Daerom is sy't wel werdt, dat menich om haer draeft,
En ick, die ben de minst, hoor ick my sulcx te schaemen?
O neen ick' nimmermeer, dat waer buyten betaemen,
Te haeten een die is met gaeuen schoon veruult,
Dus bid ick Goden v, geeft my in als verdult,
En oock bequaemen tijt, om op mijn stuck te letten,
Men heefter slechter veel in hoogher staet sien setten,
Daerom sal ick voorts aen, in huys, hof, en in't velt
Haer thoonen trouw en dienst, oft ick sonder gewelt
Door lieffelijcken schijn, al veynsend voor de lieden
Verwinnen mocht in'tlest, door't heuselijck aenbieden,
Oft ghy bedroefde siel, noch eens belooningh crecht,
Heeft sy een vrouwen-hert, sy wordt noch wel bewecht,
Ten waer den Anteros haer gans-lijck de versteenen,

[p. xxix]

Dat ghy ô Goden al, my niet en wilt verleenen
Nu ick gaen naer de wey, om sorghen voor mijn vee,
Ick mach oock proeuen wel oft d'mes licht rept wt d'schee,
Want beeren, swijnen wilt hier dick in't bosch vernesten,
Oft icker hier oft daer een moest aen't ertrijck vesten,
Eer ick die liefste vandt, wiens afsijn my verdriet,
Die met geselschap wis nu neffens d'waeter siet,
Ick gaen my derwaert spoen, eer dat sy my ontstrijcken,

Binnen.

Cyprien sal ick met tijt mijn liefde laeten blijcken.

Eerste deel.
Vierde vvtcomen.

Cyprine alleen.

ICk ben geheel verbaest, wat sijn doch dees swaer droomen,
Die my t'voorleden nacht soo eyschlijck deden schroomen,
Dat my aen elleck haer schier honck een droppel sweet,
D'welck my de schudden soo al hadt een cortse heet
Geweest, die my den doot, soo my docht, schier dee smaecken,
Soo dat ick half den nacht daer naer heb ligghen waecken,
Bedenckende wat als te recht bedieden mocht.
My docht mijn ouders bey die hadden my vercocht
Aen eenen tooueraer, gebooren wt Sorijen,
En hy track met my deur naer d'lant van slauernijen,
Daer ick werd (als te swack) van't volleck wt geceurt,
Dies ick van eenen leeuw moest worden strack verscheurt,
D'welck soo waerachtich scheen, al hadt moeten gebeuren,
Dat my twee mooren grof, naer t'perreck quamen sleuren,
En lieten my alleen, tot dat t'gedierte quam
Op my geloopen aen, verhongert ende gram,
Dies ick Andromeda scheen, die in voor'ghe tijen
T'verslinden van den draeck sou hebben moeten lijen,
Als haer Perseus met Pegasus t'vliegend peert
Verlosten van de rots, en van dat see-geueert,
Soo quam my oock te baet een jongelinck cloeckmoedich,
Die desen leeuw doorstack, en maeckten d'aertrijck bloedich,
Dies ick hem viel te voet met groote danckbaerheyt,
Waerom hy eer en trou, my eyschten met bescheyt.
Die ick hem vast toe - sey, maer om van daer te scheyden,

[p. xxx]

Wou ick dat hy my tot mijn ouders sou weer leyden,
D'welck hy gewillich dee deur liefde, maer hoort doch,
Wat loon hem wert bereyt van d'ouders met bedroch,
Die schenen wel te vreen, my hem te laeten trouwen,
Maer hebben hem t'onrecht in melck vergift gebrouwen,
Dies hy ter aerden viel, geuende sijnen geest,
Wat crancker loon was dit, voor't dooden van sulck beest,
Waerom wtsinnich ick begonst mijn haer te trecken,
En met veel traenen heet den dooden te beulecken,
Doen docht my dat ick gans, met lijf, siel en met leen
Met mijnen trouwen boel in eenen vliet verdween,
Daer door werd ick ontwaeckt, den slaep moest haestich deysen,
En ick vant my gestreckt ligghen met veel gepeysen,
Ick riep ô Goden och! wat mach den droom bedien,
Dan dacht ick, t'is maer droom, ten can soo niet geschien,
Hoe't gaet oft niet en gaet, k'en ben niet sonder sorghen,
My dunckt in desen droom leyt al wat meer verborghen,
Want ick voel eenen vonck gelimmen in mijn hert,
Die my den kintschen Godt, van vers eerst bracht te bert,
K'en sloecht in't eerst geen acht, t'geschieden inde velden,
Daer wy met spel en sanck ons schaepkens t'saem bestelden,
Deur kinderlijcke jeucht, t'was herders out gebruyck,
Nu voel ick dat de vlam ontsprinckt wt d'lanck gesmuyck,
Porphyre jaecht en vlieght, alleen tot mijn behaeghen,
Och het is goet te sien, dat hy my jonst wil draeghen,
De gauen die in hem verschijnen metter daet,
Die offert hy my op door durich bly gelaet,
Vint hy my niet int velt, gheen vreucht can hy verpachten,
T'is al, que laet ons doch naer Cyprine wat wachten,
Als hy my comen siet, soo sprinckt sijn hert om hoogh,
Hy is de eerst altijt, die my ontfanght in d'oogh,
Hy neemt my metter hant, hy doet my by hem sitten,
En dit doet al den brant hoe lancx hoe meer verhitten,
T'hert is vol tot de keel, ick merckt al ben ick bot,
Maer d'armoet oft de schaemt die hout sijn tong in't slot,
Waerom Iuno en jont ghy hem oock geen rijckdommen,
Op dat hy wt en in mijns ouders huys mach commen,
Want sy en soecken niet als lant, sant en groot goet,
Och waer hy rijck genoech, oft saet ick in armoet,
Soo mochten wy deur trou in eer en deught versaemen,
O boose giericheyt, moet ghy gelieuen praemen,

[p. xxxj]

Nu wel wat sal ick doen, t'is mislijck hoe t'noch gaet,
De oorsaeck en den tijt mogen ons geuen baet.
K'stel sijn en mijn geluck in al der Goden handen,
Op dat den wtganck sy beurijt voor alle schanden,
Ick wil gaen naer de wey, daer my verwacht de schaer,
D'afwesen van Porphier dunckt my te sijn een jaer.

PAVSE.