|
| |
| |
| |
Timbre van Cardone wort tot Messine
Amoureus van Finicie Lionati, ende
van verscheyde gheschiedenissen, eer dat hyse troude,
| |
De derde historie.
De Chronicken soo van Vrancrijcke ende Spaignen, als van Napels ende Sicilien, zijn ghenoech vervult van de ghedenckelijcke ende wreede slachtinge der Franschoisen, die in Sicilien gheschiede in 't jaer onses Heeren 1283. Van welcke den autheur was een Iean Procite, die om sulcr te doen was opgherockt, door Petrus den Coninck van Arragonien, die niet en sochte als de besittinghe van dat Eylant : Welcke moort ghenoemt wiert de Vespers van Sicilien, om dat op Paeschavont, doen de Francoisen in de Kercke de Vespers hoorden, dese versoyelijcke verraderie, ende beestighe wreetheyt bedreven wiert. Want daer en wierden niet alleen ghedoodet mannen ende vrouwen die van de fransche natie waren, maer selfs oock de Siciliaensche Vrouwen die by de Francoisen swangher gingen, zijnde des te moordadigher gheslachtet, om dat sy waren de gheene aen wien sy meest verbonden waren. Daerom ick my noch verwondere hoe onse Francoisen dese barbarische menschen noch connen gonstich zijn, ende in haer lant laten woonen, die noyt onse natie en hebben bemindt, noch sullen achten ten sy daer toe met ghewelt ghedronghen, ghelijck sy nu den Coninck van Spaignen moeten ghehoorsamen.
Soo haest dan, dese onmenschelijcken Coninck Petrus van Arragonien, ghehoort ende vernomen hadde, het succes van zijnen raet, ende dat den franschen name | |
| |
in Sicilien gheheel uytgheroyet was, soo heeft hy terstont opghemaeckt een grooten leger, om, om sich Heer van het Eylandt te maecken : t'welcke hy oock dede, zijnde daer toe beweecht om dat hy was den successeur ende erfghenaem van t'Coninckrijcke, hebbende getrout Constance, de dochter van Manfroy Coninck van Napels ende Cecilien, doch die onrechtelijck dat besittede, als die daer was den Bastard Soone van Fredericus den tweeden Keyser van Duytslant, ende zijnen Broeder Coenraet den oprechten erfghenaem ende Coninck met vergift hadde ghedoodet.
Het was oock teghen desen Eyran, dat den Paus Urbanus, Sinte Louis Conininck van Vranckrijck versocht ende te hulpe riep, die oock vercreech, dat Carolus des Coninghs Broeder, Grave van Anjou ende van Provencie : overquam tot Sicilien, ende t'Coninckrijcke met het Eylandt vercreech, verwan ende doode den Coninck Manfroy by Venevant. Alsoo dan na dese, de Coninck van Arregonien wilde succederen, daer toe oock gheroepen ende versocht door den Paus Nicolaus de derde, hy quam oock over met een sware Legher ende wan wederom het Eylant, sich daer van Heere makende: Tegen wien sich ghestelt heeft Carolus de tweede, broeder van den Coninck Sinte Louis, ende hebbende op gherichtet een groote Zee-armade, is daer mede na Sicilien comen varen, teghen den Arragoenschen Coninc. Maer alsoo sy teghen malcander quamen, ende eenen slach sloeghen, wort Carolus overwonnen, ende selve ghevanghen ghenomen : waerdoor de Coninck Petrus des te stercker ende moedigher wiert, die te vooren sich tot Ponorme onthouden hadde: Maer na dese victorie, is hy ghetrocken tot Messine, ende stelde daer zijn Conincklijcke Stoel: waer door de selve Stadt daer nate volckrijck is gheworden, meer toenemende als eenighe Stadt van dat Eylandt, daer nu noch den Vice roy van Spaingen zijne stoel houdet.
Dese Stadt Messine is voortijts ghenoemt gheweest Zancle, door oorsaecke dat sy is ghebout gheweest op | |
| |
eene cromte ende inlant, streckende nae 't oosten, gelijck een sickel, ende is gheleghen op het canael van de Zee, in de verveerlijcke eynghte die Sicile scheydet van 't vaste lant van Italien, welcke voortijts ghenoemt is geweest Charibde, ofte Zee clip, van wegen de perienleuse vaert die daer valt. Alsoo dan in dese Stat sich gestelt hadde den Coninck van Aragonien, hy hielt open Hof met groote vreucht, over de vercreghen victorie, viele banquetten, ende vreuchtmaeltijden zijnen Edelen doende, die hem gevolcht hadden, die oock veelderleye fraye oeffeninge der wapenen daer deden, so om den Coninck daer mede te vermaecken, als om sich te oeffenen, in een soo fray occupatie, by den Edeldom soo wel passende. Onder een groot ghetal der Edellieden van t'Hof, wasser insonderheyt een, boven anderen uytstekende, soo in cloeckheyt van wapenen, als andere fraye daden, die daerom oock van zijnen Prince seer bemint was, ende voortgetrocken. Sijn name was Timbre van Cardone, van den welcke dese Hisotrie spreken sal, van weghen dat hy seer lief hadde een Dochter van Messine, wiens Vader ghenoemt was Lionato de Lionati. Een edelman van een oude Siciliaensche gheslachte.
Dese Ioffrouwe hiet Fenicie, zijnde de schoonste onder de schoonste, fraye, bebeleefde, alle andere in goede manieren ende gratien, te boven gaende. Maer Timbre zijnde seer rijck, als die alomme zijn cloeckheyt te water ende te lande hadde betoont, daer over door de Coninclijcke liberaelheydt verrijckt, want hy boven zijn pensie, meer als twaelf duysent ducaeten van rente hadde. Doch niet teghenstaende zijn rijckdom cloeckheyt ende de gonste des Conincks en heeft Cupido hem niet ontsien maer door schoot zijn herte met de pijl der liefden, ende brachte hem onder zijn gewelt, hem maeckende eenen slave van de schoonheyt van Fenicie, die noch seer ionck was, als die de veerthien ofte vijfthien jaren niet te boven en ginck nochtans was sy erch subtijl, ende cloeck van gheeste, de cuysheyt hebbende in grooter eeren ende achtinghe. | |
| |
Soo haest nu als Timbre hadde ghesoyen het vergift der liefde, door t'gesichte van de schoone Fenicie, niet anders als voor tijts Didon, int cussen van Cupido, die hem verandert hadde in de ghelijckenisse van den cleynen Ascanius van Troyen, hy en dede niet anders als te passeren ende te repasseren voor het huys van Lionato, om te sien de ghene die hy alreede in zijn Ziele aenbadt, sich voor den aldergheluckichsten Edelnman van Aragonien houdende als hy se slechts een gesicht mochte gheven. So onmatich is de passie der liefde in den geene die door Cupido's boghe gheraeckt is, want sy prent sodanighe phantasien in de meorie, dat sy door geene middelen daer uyt en connen ontwortelt worden.
Men moet sich oock niet verwonderen soo Timbre, hoewel hy een grooten Heere was, zijnde Grave van Colisaen, ende van andere landen, als die oock van den Coninck seer bemint was, sich liet ghenoeghen, zijn Matresse alleenlijck met de ooghen te vryen, dewijle dat in dat lant, de vrouwen soo int openbaer niet en gaen, veel minder worden aenghesproken als in andere landen. Want niemant machte aenspreken dan door Procureurs, of ten sy, dat sy gheheel na bloetvrienden zijn Fenicie dan, siende desen Grave so dickwils voor by haer huys passeren, ende die ghene die altijts een seer vriendelijck ghesicht toewierp, met eenighe andere ghesten die haer verwecken souden, zijn versoeck, sonder spreken, te verhooren sy ghedacht terstondt wel op de occasie ende oorsaecken, ende wetende wien hy was, ende van wat achtinghe, siende oock dat hy sere rijckelijck was ghecleet, ende met een goede swyle ofte ghevolch was verselschapt, boven t'ghene dat hy was, fray, jonck, ende gracelijck, Fenicie die toonde hem oock een vriendelijck ghelaet, ende soo hy se groetede, sy dede hem beleefdelijck de reverentie. Hoe meer nu dese Grave van Colisaen, gheneuchte nam int aenschouwen van de wassende schoonheyt in dese Dochter, hoe meer dat hy oock ghevoelde, die vlammen zijns viers der liefde, die sich verstroeyden over alle partijen | |
| |
sich ghevoelde als of hy in een seer groot vier hadde ghestaen ende ghebrant. Om dese oorsaecke, die livereerde Timbre, alle middelen te versoecken, om de liefde van de dochter, die alreede was ontsteken, te ghewinnen, om metter tijt haer te mogen genieten, want doen en dochte hy noch op gheen huwelijck, als de welcke te slechte was voor zijnen staet. Hy arbeyde so wel, dat hy nae zijn hant creech een oude vrouwe van het huys van Lionato, de welcke hy eenen brief gaf om zijne alderliefste te vragen, zijnde een voorbereydinge om tot zijn voornemen te commen. Den inhout des briefs die het oude wijf Fenicie soude gheven sonder weten van niemantdt des gheele huys, was dese.
| |
Den brief van den Grave van Colisan, aen de Ioffrouw Fenicie de Lionari.
Ioffrouwe, hoe wel ghy geen groote kennisse van my en hebt, als ick wel dencke, soo ist, dat nae t'ghene ghy sult connen oordeelen, door den ootmoedighen dienst ende onderdanicheyt, die ick u toedraghe, ghy nochtans sult connen kennen wie dat ick ben t'uwaerts, ende wat macht ghy hebt om my te ghebieden: ende ghy sult ghelooven veliedet u, datter ter werelt niemandt en is, die ghereeder is om u te dienen ende te ghehoorsamen, als ick en ben. T'is langhen tijt gheleden, dat soo de middel ende d'ocatie sich hadde ghepresenteert, ick niet soo langhe soude vertoeft hebben, om u te doen verstaen dese mijne goede affectie ende dienstbaerheyt, op dat ghy na uwe courtoisie, soudet hebben moghen oordeelen wat verdienst een sodanich Edelman behoorde te ontfangen, die gheheel tot uwen dienst is: maer de strengicheyt van de maniere deses lants, heeft dit verhindert, alsoo dat de weynighe middel dat ick hebbe om u te spreken, dat doet my het secreet mijns hertes in eens anders hant vertrouwen: T'welcke ghy ten besten sult nemen. Ende op dat het niet meer en gheschiede, soo bidde ick ootmoedelijck, wilt soo veel doen, dat ick u wat nae der moghe | |
| |
commen, ende u selve spreken, ick dan soude mogen verhalen, t'ghene dat ick niet soude willen, noch deeren segghen, aen andere, als aen u mijn eenighe hope, de welcke ick de handen ootmoedelijcke cusse, met soo veele ende goede affectie als sy macht heeft om haren ootmoedighen Dienaer te ghebieden.
| |
Timbree van Cardonè.
Maer de Oude, die de bootschap dede, kennende de groote deuchdelickheyt deser Iongher Ioffrouwe, en dorfde nauwelijcr haer de saecke verclaren, noch veel min den brief gheven, ja sy en soudet noyt hebben derren verstaen, hadde sy niet een mael ghesien dat Fenicie in de vensters ligghende, den Grave van Colisaen die voorby ginck ende haer saluteerde, reverentie bewees. Want doen, so haest als sy haer hooft binnen ghetracken hadde, sprack dese oude vrouwe tot haer: Wel dochter, desen Edelman die daer voorby gaet, is hy soo in uwe goede gratie, dat ghy van hem soo veel wercks maeckt, hem soo reverentelijck groetende ende saluterende daer ghy om anderen soo veel niet en doet? Moeder (sprak Fenicie) het soude een groote vermetelheyt ende opgheblasentheyt van mijn wesen, dat ick de eerbiedighe groetenisse weygherde, van eenen soo grooten Heere, die oock van den Coninck soo gheeert ende bemint wordt, nae wien hy aldermeest hoort ende handelt, want onse overheyt, moeten wy altijts in eeren hebben, insonderheyt, als sy sich voor ons, selve verootmoedighen, ons, hare vrientschap ende cortoisie aenbiedende. Maer wat fout ghy segghen, seyde d'oude Vrouwe, soo hy amoureus van u was ende dat hy u daerom so groetede ende eerde? Hy soude my groote eere doen (sprack Fenicie) soo hy my beminde met een sodanige reyne liefde als mijn herte soude begheren, die geenen andere oyt en wil beminnen, dan alleen den gene die mijn ouders my geven sullen ten huwelijck, dat van desen Edelman niet en can gheschieden, die te hooch van staete is, om sich met onse geslachte | |
| |
te verbinden.
Waer op d'oude sprack: ick en weet niet wat het is, noch wat het beduyt, daer is eenen brief, die hy u heeft ghesondern, soo ick dencke beweecht, door de goede onthalinghe die ghy hem doet, als hy in de veynsters groetet. Fenicie vreesende bekeven te worden soo sy de oude Ioffrouwe verwierp, ende oock met curieusheyt inghenomen, om te weten wat Timbree aen haer hadde gheschreven, den welcken sy eenighe secrete affectie toedroech, sy nam den brief, opendese, ende lasse gheheel uyt. T'is niet te verwonderen of sy wat schaemroot wiert, niet ghewoon zijnde, soodanighe brieven te ontfanghen : doch sy sprack tot de oude Ioffrouwe. Ick en weet niet of de Grave van Colisan meynt, dat ick een lichthayer ben, ende of hy quaet prijft doet met de eere die ick hem bewijse, ten aensien van zijn hoocheyt: Maer een saecke meen ick seer qualijck in desen brief, dat hy naemelijck my in 't secreet wil spreken, ende openbaren dat hy gheen anderen wil ontdecken. Ghy sult my dan desen dienst ende vrientschap doen, dat ghy hem seght dat ick staen onder het geviet van twee groote Meesters, d'eene is, mijn schuldighe plicht, d'andere, mijn Eere. D'eerste verbiet my sulcke prackticken, sonder den wille mijner ouders, ende den andere en wiltet gheensins toelaten, soo hout hy in toom de maechtdelijcke schaemte der cuysche maechden, die mijns ghelijcken zijn. Aengaende hem te beminnen ick en vinde daer in niet vreemts, want ick en can den Grave niet haten, dan in 't ghene dat hy my hatet, soo hy soude soecken my t'ontnemen, t'ghene dat my eerlijck maeckt voor Godt ende den menschen. Ick wensche liever de doot, dan dat in mijn ghemoet soude commen, een ghedichte om hem yets anders t'accorderen, dan t'ghene over een comt met mijn cuysheyt ende eere: Wel vastelijck besloten zijnde, dat de liefde van een ander, noyt in mijn herte plaetse sal crijghen dan des gheenen, den welcken Godt my bestelt heeft tot mijnen Heer ende Man. | |
| |
Want, wat eere soude ick in mijn leven versaemelt hebben, soo een dwase affectie my alsoo wech voerde, dat ick daer voor mijn eyghen verderf veroorsaecke, ende de doot van mijn lieve ouders, besmettende den eerlijcken ende glorieusen naeme van onse gheslachte.
D'oude Ioffrouwe die adverteerde den Seigneur van Cardone van dese antwoort, hem van woort tot woort verhalende alle de deuchdelijcke ende wijse propoosten van de Dochter, dare by voeghende, dattet onmogelijck soude zijn, haer dese wille te connen breken, ende vreesde, soo men haer meer van sulcx soude aenspreken, dat sy vertoont soude worden, ende het haren Vader soude claghen, of ten minsten, dat sy sich gheheelijck uyt de vensters soude houden. Gaf hem daer over raet, dat hy bequamer gheleghentheyt soude verwachten, tot dat sy wat beter quame te ghevoelen de cracht der liefde, daer sy nu noch niet anders af en wiste noch ghevoelde als van een schaduwe des vyers, daer mede nochtans veele andere ghebrandet worden: aenghemerckt insonderheyt de jonckheyt van hare jaren die noch van de cracht der liefde niet en conde oordelen.
De Heere van Cardone, die en nam dese raet niet aen, als die ghene die de pijn ghevoelde, die na een haestigher verlossinghe verlanghde liever dan dat hy soude verwachten een soo groote discretie, die meer soude strecken tot zijn schade als tot vorderinghe van zijne begheerte: Verghelijckende hier in de hongherighe, die gheenen lust en hebben datmen hen veel van soberheyt predicke, maer hooren liever van overvloet ende versadinghe. Daerom versocht hy wederom het oude wijf, dat sy altijts het beste daer in doen soude, ende arbeyden, dat hy in hare goede gratie soude moghen hoe langher hoe dieper inghelaten worden, ende dat de liefde aenwassende, zijne schriften ende ontbiedinghen haer altijts aenghenaem souden moghen wesen, want gheschencken en wilde hy noch niet gheven, tot dat hy saghe dat hy een weynich in hare goede grate soude gheraecken : daer naer dat hy haer, dat sy Fenicie een Spaensch lie- | |
| |
deken soude willen geven, het welcke hy hadde gemaect zijnde seer wel ghestelt, als volcht.
| |
t'Liedeken.
De moeylijcke strijt, en d'Amoureuse tranen
Die'k biggelende stort, al rokende vol damp!
Kunnens' u teder hart, bewegen noch vermaanen
Tot de Siel-meestery, van mijn benaude ramp.
D'ijd'le hartstochten wust, en vruchteloose pijnen
En d'onrust in de slaap, en t'suchten van mijn geest?
Doen my als 'twas voort'vier, versmelten en verdwijnen,
Ic swijm de geene niet, die 'k voormaals ben geweest.
Dies laster ick de Min, om uwe wreede handel:
Ick wissel van verkies, met eenen dolle sin?
De wispeltuere keur, ick wedercnaps verwandel
En schenc myn dienstbaar hart, mijn prutsche schoon
Ick vollech u Goddin, met ioockende verlangen
Meestresse die myn Siel, kerckert in u ghewout,
Ic hoope door myn dienst, u hartgie noch te vangen,
In gijssel voor het myn, dat ghy ghecluystert hout.
Maar laas de schildery, verschrict al mijn gedachten
Vervloecte maalcunst die, mijn lust vervormt in smart,
O spiegle-rijcke Leer? O wonderlijcke crachten?
Door een ghesicht verkeert, Acteon in een Hart.
T'lust mijn Diana oock, mijn wesen te verruylen
| |
| |
Want mijn stuersche Goddin, de blytschap van mijn bant
T'Herscheyt mijn vreucht in rou, mijn lachen laas in huylen
Mijn edel hooch vernuft, in bestich onverslant huylen
Wanneer mijn oogjens maar, eens steelwijs nechtich guwen
Na d'afgod van myn hart, daar ic dus laach voor kniel
als myn dwarsche Iofvrou, my helpeloos gaat schuwen
Dan stijcht de vlamme in, myn lecuker-laauwe Siel.
Sout ghy o wreede wel, in mynen door verheugen
Ach ghy martelt met lust, dit troosteloose hart?
Helaes myn trouwe dienst, is nietich van vermeugen
Want u ijscoude Siel, niet eens ontfonct en wart.
K'wil dat u eygen mont (het vonnis van myn sterven
Ter vierschaar van u hart) vrypostich stout uytspreeck
Of laat my door u hant, het hellep-cruyt verwerven
Van u gewenschte gunst, daar ic u steets om smeeck.
T'kan verkeeren.
Het oude wijf antwoorde, dat sy het liedeken wel gheven soude, ende dat sy oock niet op houden en soude van te arbeyden om hem by Fenicie aengename te maecken. Hier mede zijn sy van malcanderen ghescheyden, ende elck is na huys ghegaen, de Grave seer ghequelt blyvende in zijn Ziele, niet wetende wat doen, so hy niet en quam ten eynde zijner begheerte. Maer de oude Cameriere ginck by Fenincie, ende verhaelde haer, lle de propoosten die sy ghehat hadde met den Grave van Colisan, het torment dat hem quelde, ende de clachten die hy dede dat hy niet wederom met ghelijcke liefde en was bemint, daer hy bereyt was om altijts te wesen den Dienaer van haer schoonheyt ende goede gratien: eyndelijck sy gaf haer het liedeken, segghende: op dat | |
| |
ghy in geen te groote droefheyt over zijn passie en vallet, ende als ghy om hem denckt terstont niet en beswijmet, sent hy u dit liedeken, om u selven daer mede te vermaecken, ende den tijt te verdryven. Fenicie die nam het present al lachende, ende las het ghene datter in was, in haer selven de gheesticheyt des Edelmans prijsende, sonder nochtans daer van teecken te gheven, niet anders dan dat sy preses het maecksel, dat het wel ghedichtet was. Waer op d'oude Cameriere seyde: Wel schoone dochter wat dunckt u daer van? Ist wel wat dat weerdich is te lesen? Doorwaer sprack de Ioffrouwe, het is de frayste maecksel die ick noch noyt ghesien en hebbe, ick dencke oock wel dat die gene diese ghemaeckt heeft, wel vol passien is, soo immers het herte met de penne over een comt. Dewijle ghy dan bekent de groote passie, seyde de oude, ick verwondere my dat ghy so weynich wercks maeckt van een soo ghetrouwe vrientschap ende liefde, ende dat ghy gheen medelyden en hebt met den ghene die soo veel lydet om uwen t'wille? Daerom seyde Fenicie, om dat ghelijck het vloot verhalen van eenighe deucht, terstont niet en beweecht het herte dat in sonden verstockt is, alsoo mijn herte dat door Godts gratie niet doen en wil noch dencken dan't t'ghene dat deuchdelijck is, en can door het vertellen van dwase clachten der liefde, van zijn goet voornemen niet afghetrocken worden.
Ende hoe wel ick beminne ende prijse de eerlijcke manieren van den Seigneur Cardone, nochtans en sa lick niet doen van 'tghene dat hy begheert, beminnende meer de vreese Godts, als alle wellusten deses werelts, ende mijn eygen reputatie : als alle gunste ende faveur die my eenighe Coninck ofte Manarcke soude moghen doen. Ende op dat ick het u met een woort segge, noyt Man en sal roemen gelieft te zijn van Fenicie, veel minder faveur van haer te hebben ontfanghen, dan alleen hy, den welcken mijnen Vader sal believen my tot Bruydegom te gheven : Want het en comt een dochter van eeren niet toe, sich soo verre te worpen, onder eenen schoo- | |
| |
nen tijtel van liefde, te verliesen t'ghene dat ons onbeschaemt doet wandelen voor alle menschen. Dese resolutie aen Timbre zijnde ghebootschapt, hy vont sich seer qualijck tevreeden, bevindende dat de brieven niet en hadden connen winnen, ende dat Fenicie de oude Cameriere verboden hadde, van die dinghen meer te spreken, of sy soude haren Vader daer van adverteren, die haer nae verdienst soude tracteren. Om welcker oorsaecke, De Grave seer onpatientich zijnde, ginck in zijn camer om daer alleen zijn ongheluck te beclaghen, ende te convluderen wat hy soude hebben te doen. Daer zijnde, hy begon by hem selven, niet sonder vele tranen, alsoo te spreken, het en zijn gheen tranen meer die uyt mijne oogen bloeyen in soo groot overvloet, dewijle dat de tranen niet ghenoech en soeden zijn, om een eynde te maecken aen dese groote pijne die my tormenteert. Och laet? Mijn levendich vier is bynaest uytghedaen, dat door de cloecken mijns hoofts dese heete tranen ende droppellen dede distilleren, die als fonteynkens gestadelijck bloeyen ghetuyghende soo van mijne liefde, als van mijn pijne, de welcke, moeten se noch langher dueren, sy sullen mijn vochticheyt ende mijn leven t'samen wech nemen.
Och de winden die uyt mijn vorst commen op springen als aenwijsers van mijn lyden, en zijn gheen versuchtinghen, want het versuchten en is niet alsoo, dat in hem selven eenighe ruste heeft : maer met de cracht des wints dat de liefde in my voortbrenght, voele ick een eralatie van mijn inghewant, dat op gaende, helpt opblasen het vyer dat in my ontsteken is, dat als door miraeckel, in my brandet, ende my niet en verteert, hoe wel de hitte my alsoo verwackt, dat ick niet en wete hoe mijn leven noch langher zijne cracht sal connen behouden.
Eylati ick en ben niet meer dien Timbre van Cardone, die vry in alle zijne bandelinghen placht te wesen, ende onghebonden in alle zijne ghedachten, want mijn wreede beminde, heeft my berooft van mijne vryheyt sy heeft my herte ontstolen, ende mijn Ziele ontblootet | |
| |
van officie van te dencken aen andere dinghen, van op hare schoonheyt, waer mede sy my betoovert, mijn herte steelt, ende berooft van alle mijn crachten der redelijckheyt, ende van de kennisse mijn selfs. Och, liefde, waer hebt ghy my ghebracht? Onder wiens macht hebt ghy my tot een slave gemaeckt? Sijt ghy't, die om my te bespotten, mijn Matresse een sodanige discretie hebt ghegheven, dat haer niet ende behaecht dan t'ghene dat u geheel contrarie is, ende die haer so prijselijck maeckt, dat my bedwinckt haer te meer te beminnen? Neen, neen, de wijsheyt en comt niet van u ende de deucht en is van u niet gheleert: maer het is het natureel goet ende het Edel bloet van Fenicie, dat haer soo reyn ende cuysch maeckt: T'is de goede Gheest, die van voor hare oogen wech doet de vleeschelijcke affecten, ende haer niet toe en laet, dat sy in dat suyver herte ontfanghen soude een ander liefde, als de ghene die de deucht, voortbrenght ende voedet. O suyver maecht, hoe lief hebbe ick u, ende ghy hatet my. Hatet sy my? Neen, sy en doet niet, maer beminnende haer eere, sy vermaent my van mijn schuldige plicht. Betaemt het oock een soodanich Edelman van Staete als ick ben, een eerlijck Edelmans Dochter te willen schenden, al en is sy soo rijcke niet: Neen, Neen, Timbre, Fenicie die verdient beter, dan dat sy soude wesen een courtisane, sy is een sodanighe die een wijs man behoorde tot zijn huysvrouwe te verkiesen, ende niet een, die alleenlijck de dwase liefde volghen, ende als met hare dertele ooghen vertoonen, meer als de eerbaerheyt en verheyscht.
Ende nu, dewijle een lanck vervolch der liefde, mijn schoone Matresse niet en heeft connen beweghen, om my daer in gunstich te zijn, soo salt, mt Godes hulpe, een heylighe begheerte, ende een rechte bant van t'huwelijck zijn, dat my sal doen becommen, t'ghene dat de quade verdorve affecten ende begheerte niet en hebben connen vercrijghen. Ghy sult de mijne zijn Fenicie, ende ick sal den uwen zijn, niet als een oneerlijcke byslaepster ende slave der sonden, maer als mijn wettelijcke Bruyt, | |
| |
ende de welcke ic van nu verkiese voor de Matresse mijns hertes, ende aller mijner goederen. Alsoo was de cuysheyt van Fenicie, de oorsaecke dat dese goeden Heere, verliet het vervolch van de dwase liefde, om haer naest Godt de maecken zijn alderliefste ende beminde tot der doot, hy besloot oock, den Vader daerom te doen aen spreken, al wast een groote vernederinge zijns persoons, nochtans siende dat sy was een seer deuchdelijcke Dochter, hy vergat alle hoocheyt, ende delivereerde terstonst de saecke in wercke te stellen, soo was hy ghesint tot de Dochter. Om t'welcke wille, hy ghegaen is tot eenen Edelman van Missine die zijnen grooten vrient was, hy ontdeckte hem zijn groote affectie dat hy droech tot de Dochter, ende wat hy voor hadde, t'welcke den anderen hem seer aen prees, hem vermanende daer in te volherden, siende op den Vader die oock zijnen vrient was, ende op de eere ende glorie zijns lants ende Stadts, dat een soo grooten Heere, die van den Coninck soo bemint ende gheeert was, daer door als verbonden was aen zijnen Vaderlant. Timbre dan, die biddet hem, dat hy Messer Lionato daer van soude willen spreken, ende de saecke op zijn belofte ende gheloove soude verhandelen: Den Messiroischen Edelman die beloofdet hem, ende volbrenghtet terstont, met sulcken gheluckighen voorspoet, dat de Vader van Fenicie, sich meer als gheluckigh achtende van een sodanighe maechschap ende verbindinghe, accordeerde het houwelijck, sonder yemant van den zijnen, daer van aen te spreken ende raet te vraghen. Ende was daer in soo verheucht, dat hy in huys alleen zijnde by zijn huysvrouwe, hy vertelde haer, what hy ghaccordeert, ende toegheseyt hadde den Edelman, die van den Grave van Colisan was ghesonden, om zijn Dochter ten huwelijck te begheren : adaerom oock zijn huysvrouwe seer verblijt was, siende met wiewn sy nu in vrientschap souden treden. Daer naer, sey thyt oock tot zijn Dochter Fenicie, haer vraghende, of sy hem niet gheoorsaem en wilde wesen, in t'ghene hy van harent wege hadde gedaen, ende siende dat sy sich in alles zijnen wille | |
| |
onderwierp, hy verclaerde haer het huwelijck dat hy hadde gemaeckt met den Seigneur Cardone, ende haer. Dese tijdinghe maeckte een groot ghenoeghen ende behaghen, in 't ghemoet van Fenicie, sy danckte Godt van ganscher herten, van de ghenaede, die hy haer hadde ghedaen, van dat hy de liefde die Grave van Colisan, haer soo langhe hadde ghedraghen, een soo goede uytcomste hadde ghegheven, dat sy van d'oneere verlost, nu eenen soo grooten Heere tot haren Man ende Bruydegom soude hebben, die insonderheyt te voor, haer soo eenstelijck tot oneere versocht hadde. Ende also is alle dinghen voortghegaen, datmen alle daghe niet anders en verwachtede, als de executie van het huwelijck. Onderwijle ondersocht Fenicie, hoe de menschelijcke dinghen, de veranderinghe onderworpen zijn, nochtans de fortuyne niets toe schreyvende, om daer in niet te dwalen, als die ghene die wel wiste, dat het ghene dat sommigen de fortuyne ende de planeten toeschryven, ydelheyt is, maer isser yets goets, dattet Godt is, die het verleent door zijne ghenade, sonder onse verdiensten, niet na onse Planeten, ende isser oock teghenspoet, dat het is de roede des almachtigen, die ons castijdet door sulcke besoeckinghen, om ons te doen bekennen zijn rechtveerdicheyt, ghenade ende almoghentheyt.
Dit zijnde door de Stadt van Messine ghestroyt, een yeghelijck was seer verheucht vna de eere die de Seigneur van Cardone hare Stadt ende volcke bewees, soo wel waren sy aen beyde zyden bemint, van weghen hare deuchden ende courtoisie, de Grave om zijn groote state daer in hy was verheven, ende d'ander zijndt een Edelman van een der alderoutste gheslachten van Messine maer de menschelijcke ellende, ende het lot dat een yeghelijck verwachten moet, van d'onghestadighe fortuyne, dat en hout niet op, het goet dat yemant overcomt te benyden ende te verhinderen, en failieerde oock niet, een schrickelijcke beletsel ende hinderpael tusschen het huwelijck te brenghen ende te worpen. | |
| |
Want als Euripides seght, daer en is niemant so gheluckich, die vroech ofte late niet en soude ghevoelen de aenvallen der fortuyne, die hem zijn leven bedroeven, datter oock niemant en is die een ghestadighe fortuyne behout: Daerom hebben oock de oude wijsen wel gheseyt, dat men niemant voor geluckich moet achten, voor dat het eynde des levens is ghesien, ghelijck de machtighe Croesus, al te late ghedacht, (doen hy op het hout stont om verbrant te worden) op de reden die hem den wijsen Solon hadde geseyt, namelijck, aensiet het eynde. Dit menschelijck lot speelde dan met dese twee lieden, voor eenen tijt op dese maniere. Daer was tot Messine een seer rijck Edelman, ende groote vrient, ende compagnon van wapenen van Timbre, die ghenoemt was Gironde Olerie Valerian, een cloeck ende dapper man, zijnde geachtet van de grootste heerlijcstek, ende liberaelste van de Courtisanen. Dese was soo amoureus gheworden van Fenicie, dat hem docht, dat sy in een onverdraghelijck ongheluck was vervallen, soo hy dese Dochter voor geen huysvrouwe en creech : ende hoorende dat het huwelijck met haer ende met den Grave van Colisan soude aengaen, hy die besloten hadde haer te doen begheren voor zijn huysvrouwe, wiert soo bedroeft ende spijtich, dat een ander de proye soude wech nemen, de welcke hy alreede als zijn eyghen meynde te hebben, dat hy sonder aensien te hebben noch op de redelicheyt, noch op zijn eygen eere, hy bedocht in hem een stuck onweerdich een Edel ende vroom herte, daer door hy conde zijnen name ende fame eene eeuwighe vlecke ende schandelicheyt aendoen. Hy die noyt gheweten en hadde van de practicken van Timbre in zijn vryage, niet meer als de Heere van Cardone yets wiste van t'gene hy besloot te doen, hoe groote vrientschap dat sy hadden onder malcanderen, niet verghetende van t'ghene de gheveynsde ende ontrouwe Sicilianen plachten, die niet en beminnen als haer eyghen profijt, hy besloot een sodanighen twist ende tweedracht te verwecken tusschen Timbre ende zijn Bruyt, dat hy daer door soude verhinderen dat | |
| |
het huwelijck, niet voort en soude gaen, maer gheheel ghebroken ende ghescheurt. Alsoo dat hy dan soude zijn devoir doen, om de Dochter met consent van den Vader te vercrijghen, als die een van de voornaemste was van die contreye.
Siet hier d'afgunst, wat sy uytrechtet om de groote banden van vrientschap ende eenicheyt te breken, want door dit voornemen moeste den Grave verliesen het geene dat hy aldermeest beminde, ende vyantschap maecken met de ouders ende vrienden van de Dochter. Hy Gironde moeste hem in het perijckel stellen teghen den Grave, die ghenoech conde wesen, om hem te berooven van alle zijn ghemack ende vreucht die hy meynde te ghenieten in de ghene waerom hy al het spel aenrichtede. Aenmerckt oock, of het ghene dat sy liefde noemen, eenighe wijsheyt in sich heeft ofte voorsichticheyt, dewijle dese, die soo vroom ende cloeck was, wel siet eene saecke die ghedaen is, ende die wettelijck ende heylichlijck is verbonden, de welcke gheensins en mach ontdaen worden, ende nochtans is dese in zijne dwaesheyt soo verblent, dat hy verghetende de eerlijcke vrientschap die hy hadde met zijnen treffelijcken geselle, gene conscientien maeckt van hem soo verradelijck te bedrieghen. Alsoo hy dan dese boosheyt in zijn herte heeft besloten, so dut hy oock terstont een boos mensch ghereet, om in zijn doofheydt hem te dienen, van sulcke gasten als te Paer gevonden worden, die hare neeringhe maecken, om anderen te vermoorden, ofte tot valsche ghetuyghen te dienen, als so daer voor, ghelts ghenoech connen crijghen. Desen slave der boosheyt van Gironde ghevondet, was eenen Cortisane, van den erchsten die men vont, doch die van goet verstant ende welsprekende was, meer misbruyckende zijn verstant ende tonghe, altijts tot quaet, gheveynst, ontrouwe, pluymstrijcker, ende nerghens om ghevende dan om ghelt te verdienen, hoeset mocht wesen, insomme zijns gelijcken en was niet onder de Edellieden van t'Hof des Conincks. Hy zijnde wel gheinformeert ende onderwesen, gaet recht nae den Grave van | |
| |
Colisan, die hem oock, als een Edelman van t'Hof seer wel kende, meer van hem houdende als hy waerdich was: hy en was soo haest in huys niet, hy braecht nae den Grave, ende wordt by hem ghebracht, die in zijnen tuyn wandelde, de Grave hem siende, die ontfinck hem vriendelijck, ghelijck hy een seer courtoys ende familiaren Heere was. Den welcken, nae dat hy den Grave de reverentie hadde ghedaen, hy bat hem, dat hy hem een woort int secreet soude moghen spreecken, t'welcke hem zijnde toeghelaten, begonst zijn traghedie alsoo te verhalen.
Mijn Heere, soo een groote ende dringende noot wendicheyt ten aensien van uwen dienst, my niet en beweechde te spreken, t'ghene dat beter in mijn herte verborghen soude ligghen, dan dattet in uwe teghenwoordicheydt uyt ghesproken soude worden, ick en soude soo stout niet zijn hier by u te commen, ende soo stoutelijck te versoecken, als ick nu moet doen, om met u te spreken van dingen die uwe eere ende profijt aen gaen. Ende also ick sal moeten verhalen sulcke redenen, die u niet behaghen en sullen, ick bidde u my sulcx te vergheven, ende my excusserende te ghedencken, dat den dienst die ick u gheerne soude doen ende de eere die ick u draghe my alsoo dwinghen te spreken, verhopende dat als ghy de waerheydt daer van, voor de expersentie selve sult moeten bekennen, my danck sult weten, van de waerschouwinghe die ick u Edelheyt terstont meyne te gheven.
Alsoo ick gister hebbe verstaen, van de vrientschap die u Seigneurie heeft ghemaeckt met Messer Lionato de Lionati, hem hebbende belooft zijn Dochter ten huwelijck te nemen, ick wiert soo verwondert als ick oyt hebbe ghweest soo om dat ick hoorde dat een so grooten Heere als uwe Seigneurie is, sich soo vernederde dat hy een vrouwe soude trouwen die hem in state ende hoocheyt soo onghelijck was, als om noch een ander respect, van t'welcken lieden kennisse hebbende, sullet weynschen de helft van uwe goederen te gheven, dat het niet gheschiet en ware : Maer op dat ick uwe Edelheyt | |
| |
niet langhe op en houde, ghy moet verstaen, soo warachtich als het heylige Evangelie te wesen, datter een Edelman is, zijnde mijnen goede vrient, die alle weken twee ofte drie mael by uwe Fenicie gaet slapen, ende ick meyne dat ick seker ben dat hy er dese nacht sal gaen, den welcken ick vergheselschappen moet, ghelijck ick pleghe ende langhen tijt ghedaen hebbe. Wilt u Edelheyt my van beloven ende sweeren, dat u E. den voorseyden Edelman noch niemant van zijn gheselschap gheenen leet sult aendoen, ick sal maecken dat u Edelheyt selve sullet sien, so wel de plaetse al waer dat hy in comt, ende oock, hoe dat hy daer in nae zijn ghelieven blijft. Ende op datter niet verborghen en blyve, van 't ghene datter aen is, het is al langhe gheleden dat dese tot zijnen wille gheadt heeft de gheen die u E. voor maeghet meyndet te trouwen. Eyndelijck ick bidde u mijn Heere, my dese gunste te bewijsen niet te willen segghen, dat ick 't sy gheweest die u E. dit heeft ontdeckt want de danckbaerheydt, die ick u E. schuldich ben voor soo veel weldaden als ick van u ontfanghen hebbe, die heeft my beweecht om alsoo voor uwe eere te sorghen ende te spreken, waer voor dat ick gheen ongunste, noch schaede behoorde t'ontfanghen. Door de reste, u lieden sal dan nu moghen overlegghen, ende by der hardt nemen t'gene dat u lieden sal toestaen te doen, want aengaende my ick hebbe mijn officie ghedaen.
Nu moocht ghy dencken hoe den Seigneur van Cardone verbaest heeft ghestaen, hoorende een soo hardt woordt, ende soo droevighe redenen, verre buyten zijn hope, t'welcke hy oock wel bewees, blyvende staen sonder woordt te spreken, al of hy eenen anderen Battus hadde gheweest, die na der Poeten Fabels, van Mercurieus in steen verandert is, ende was soo buyten hem selven ende ontstelt, dat hy nauelijck zijn adem conde haelen, ende zijn verstandt behouden.
Maer nae dat hy eenen tijdt lanck also by hem selven hadde ghediscoureert, wat hy antwoorden soude, eyndelijck overwonnen van oprechte droefheyt (so hy meynde) | |
| |
ende meer onsteken om t'onrecht ende versmaetheyt hem aenghedaen, dan om de liefde die hy Fenicie droech, heeft hy tot den gast alsoo gesproken. Mijn vrient, hoe wel dat dese tijdinghe my uytermaten seer mishaget ende my wel ter herten gaet, soo ist, dat ick niet anders en can, noch en moet, dan u van herten te bedancken, u versekerende, dat ick tot alle tijden sal trachten, my danckbaer te betonnen en u vrientschap te doen, dewijle dat ghy door effecten ende daden vertoont, waervoor dat ghy my houdt,ende hoe duyer dat u mijn eere is, ende mijn reputatie, verhopende u eenich tijt te doen bevoinden, dat ick niet ondanckbaer en ben, maer dat ick het houde voor een groote vrientschap, als die my hebt gheleert, my niet meer te versotten op de schoonheyt van eenighe Vrouwe, dewijle dat ick in een soo jonghe Dochter bespeure de hoofheyt ende de bedriechlijckheyt van dit gheslachte. Ende dewijle dat ghy selvemy hebt ghepresenteert, te laten sien, t'ghene dat ick noyt in mijn ghedachte soude hebben laten commen, so bidde ick u op de vrientschap die u heeft beweecht my te waerschouwen van dese vrouwelijcke verraderie ende ercheyt, dat ghy vryelijck uwen vrient t'avont gheselschap houdet, want ick sweere u op de trouwe van Edelman van eere, dat ick u lieden gheen verhinderinghe noch schade en sal doen, maer ick sal de saecke so secreet houden als het alderverborghensten van mijn Ziele, op dat den Edelman uwen vrient, met vrede moghe ghenieten de vrucht van zijn gheluckige amoureusheyt ende liefde, den welcken ick gheensins en benyde, noch hate, noch misgunnen, maer ick beschuldighe mijn slechticheyt, dat ick soo blint hebbe gheweest, my also door een dwase liefde te laten wechrucken, ende door een schoonheyt, die niet langher en duyert als een blomken dat afghesneden is, te laten bedrieghen. Den anderen eer hy scheyde sprack noch tot den Grave: Heere, soo't u dan belieft, ghy en sult niet vergheten u te laten vinden ontrent de elf uren in der nacht, by het huys van Messer Lionoto, in de strate die teghen over zijnen | |
| |
Hof comt, daer mach u Edelheyt de wacht houden, ende sult ghewisselijck bevinden het ghene dat ick hebbe geadverteert.
Maer hier moet gheweten worden, dat op dese zyde, een deel van 't huys des Vaders van Fenicie correspondeerde, in welcke nochtans niemant en woonde: In de Zale waren vensters, die op de straete quamen, als oock over t'Hof, in de welcke Fenicie dickwils by daghe quam, om wat lucht te scheppen, ende om de frayheyt des Hofs te besien, ende haer daer in wat te verlustighen, gheen andere vryheyt om te wandelen hebbende: de veynsters die bleven ghemeynlijck open, om dat, dat deel van het t'huys, ledich stont, ende afghescheyden was van 't andere, alsoo datter weynighe schaede conde gheschieden. Dit gheseyt zijnde, is desen Verrader ghegaen tot Gironde, hem verhaelende wat hy al uyt gherichtet hadde, ende hoe hy den Grave hadde daer toe ghebracht, dat hy te nacht de saecke soude commen sien : Waer van Gironde sich seer verblijt vertoonde, prijsende seer den listighen vont.
Ende alsoo het niet en is te beginnen, ten sy dat men voleyndickt, de ure des avonts zijnde ghecommen, den ontrouwen Gironde dede een van zijn dienaren costelijcke cleederen aentrecken, den welcken wel onderwesen ende onderrechtet van het spel, wiert met andere goet gheselschap gesonden, ter plaetse daer hy d'andere soude vinden, die den Seignore Cardone, was aenghwesen, een van den hoop een leedder draghende, ende zijn alsoo ghecommen aen het Palais van Lionato, aen de plaetse die den Grave was ghewesen ende gheseyt : hy onderwylen blyvende, vol phantasien, overlegghende duysent dinghen over dese saecke, ende die soo haest hy de droeve tijdinghe hadde ontfanghen, wiert soo verandert, dat hy bynaest niet als een schaduwe was gheworden, hebbende alle lust verloren van eten ende drincken, van weghen de jalousie daer mede hy inghenomen was.
Om dan kennisse te hebben, van t'ghene dadt hy niet geerne geweten en hadden, ende om te sien, wat hy vreesde | |
| |
te gheschieden, gingh hy by tijdts tot de ghenoemde plaetse :daer zijnde begon hy alsoo in sich selven te discoureren : Isset moghelijck dat mijn Fenicie in den ouderdom daer in sy is, sich soo vergheten heeft, dat sy eenen anderen soude beminnen als my, die haer soo bemint hebbe? Can het gheschieden dat de ghenen die onder het decksel van Cuysheydt, mijn versoeck soo menighmael heeft verworpen, eenen andere soude toeghelaten hebben als my, ende bedroghen heeft den ghenen die van gheen dingh meer verwondert en was als van haere standtvasticheydt? Sa lick moeten ghelooven dat de groote simpelheydt ende deuchdelijckheydt die sich vertoont in 't aenghesicht van mijne Bruydt, soude connen verselschapt wesen met een soo verfoeyelijcke verraderye? Och Fenicie, die my dochter te wesen de eenighe Phenix van onse Sicilie, te boven gaende in mijn herte alle de Iofrouwen van dit Eylandt, ghy hebt bedrogen eenen soo ghetrouwen vriendt, ende by hem verloren de reputatie van een eerlijcke ende deuchdelijcke Dochter: Ick en can 't in mijn fantasie niet aennemen, dat ghy oyt voor ghenomen soudet hebben u selven te bedriegen, ende met eenen te dooden den ghenen die niet en wenschte noch begeerde als u te verhooghen ende heerlijck te maken. Neen ick en willet niet ghelooven, dat sy soo snoode is dat sy sich eenen anderen soude alsoo als ten roof over gheven, het zijn leughenen die van yemant bedacht zijn, om my af te keeren van haer te beminnen, ende t'is erghens eenen nydighen die my mijnen uyre misgunt ende de hare, die twist tusschen ons wil saeyen, om selve de prye wegh te nemen die ick soo lange hebbe vervolght. Neen, neen, ick sal van hier gaen, ick en sal soo sot niet wesen dat ick my alsoo sal bedrieghen laeten, ick sal weten ofte dese beschuldinghe waerachtigh is, daerom sal ick het van haren eyghen mondt hooren, want sy en soudet niet connen veynsen, dewijle dat de nateurlijcke schaemte, het teecken van haer misdaet sal wesen, ende de verwe sal mede openbare d'affecten der zielen.
Maer wat segghe ick? Wat ghetuyghen sullen my | |
| |
dese ghewichtighe saecke ontbinden? Sal 't wesen het aengesichte van een vrouwe, die alle schaemte heeft wegh ghedaen, door het verlisen van hare cuysheyt ende reynicheydt? Isser yets onbeschaemder als een mensch, die haer eyghen eere ten vesten heeft ghegheven? Sijnder wel die sich meer verschoonen als de Hoeren, die de grootste fauten hebben bedreven? Meynt ghy se te beschaemen, na dat sy den daet heeft bedreven, dewijle dat de schaemte haer niet en heeft connen verhinderen, noch de eere van de boosheydt afkeeren, noch beschuldighe plicht, om getrouwe te blijven den ghenen die sy de trouwe schuldigh is?
Wist ick niet, welcke de ongestadicheyt ende lichtveerdicheyt van een vrouwe was? Hadde ick noyt te vooren hooren spreecken, van hare erghlisticheydt ende nieuwe vonden? Waer is de man die te voren soude connen gaen ende overwinnen de snoode lichticheyt van de vrouwe?
Och Fenicie, ick sterve dat ick u kenne anders als ghy en zijt, namelijck, als men siet de soeticheydt van uwe aenghesicht, ghy zijt een Diane in reynicheyt, maer in der daet vaeght ghy in u uyt, t'ghene dat u aenghesichte prijst ende in u looft. Ende alsoo hy meynde zijne clachten te continueren, soo hoorde hy een gheruchte al ofter volck quam, ende terstont soo sach hy se comen, ende hy hoorde eenighe woorden, maer die seer qualijck uytghesproocken waeren, ende niet en conde verstaen. Hy sach mede onder andere zijnen Courtisan die hem ghewaerschouwet hadde, maer d'andere en kende hy niet hoe hij se besagh.
Ende alsoo sy by de plaetse quamen, hy verstondt dat de ghemaeckte Edelman sprack tot den ghenen die de ledder droegh, siet dat ghy de ledder stillekens stellet, want de leste reyse dat wy hier quamen, soo seyde my Fenicie, dat ghy de ledder te hart ende met al te veel gheruchte haddet ghestelt. Ick gheve nu een yeghelijck te bedencken, dat een eerlijcke Dochter meynen soudt te trouwen, ende soo hy een sulcken spectakel van de selve voor zijn ooghen saghe, hoe dat zijn herte soude staen, | |
| |
als ghy eenen anderen saghet de bloeme gaen plucken die ghy selve soudet hebben. Ick versekere u dat het was of Timbree soo veele rapieren door zijn herte creech, als hy hoorde woorden spreken van den genen die hy meynde te wesen den boel van zijn beminde. Ende hoe wel dat hy alleen was, ende zijn vyanden drie ende hy maer een rapier met zijnen Mantel, daer d'andere wel ghewapent zwaren, soo en scheeldet niet veel, of hy soude haer aenghevallen hebben, om doot te slaen, den genen die hem soo groot onghelijck dede, ofte om ter plaetse te sterven, om met een-mael uyt all zijn tormenten te gheraecken. Maer sich ghedenckende op zijne belofte ende den eet die hy den snooden cortisanen hadde ghedaen, soo hadde hy liever het ongelijck te lyden, ende also vervult met toorne ende furie, siedende van gramschap, ende gheheel buyten zijn sinnen door de jaloersheyt, besloot als half desperaet, sich te wreken van zijn Finicie. Noch meer ghvoelde hy eenen grooten spijt in zijn herte, als hy den gemaeckten Edelman op de ledder sach climmen, ende door de vensters soo vryelijck in gaen, al of hy door de deurs inghegaen hadde. Doen wasset, dat de Grave van Colisaen hem voor versekert hielt, van de ontrouwe der gene, die hy meynde voor zijn Bruyt te hebben, ende dat hy gheloofde alle het ghene dat hem den verrader hadde aengebracht, gevoelende daer door een soo groote smerte in zijn herte, ende strijt in zijn Ziele, dat hy bynaest mynde plat neder te vallen, alle de crachten zijns lichaems hem ontgaende, van spijt ende onwille. Maer een herte wederom nemende, ende ghedenckende op de eere die hy Fenicie soude ghedaen hebben, sich soo vernederende haer te trouwen, ende oock, op het groote spijt ende onghelijck dat hem (soo hy meynde) van haer gheschiede, waer van hy hielt zijne ooghen voor oprechte ghetuygen, niet meer willende van de saecke ondersoecken, hy veranderde de voorgaende liefde, die hem beweecht hadde Fenicie te willen trouwen, in eenen soo grooten haet, dat sonder te verwachten het eynde van het begonnen spel, hy van daer ginck geheel confuys ende malcoment, | |
| |
in hem selven alsoo sprekende: Wat sa lick my nu vertoonen voor een saecke die ick selve ghesien hebbe? Isset niet beter dat ick het wete, eer ick door het huwelijcke met dese oere verknoopt soude worden, die my dan tot mijn groote infamie ende oneere, de hoornen mochte planten door den genen die de eerste bloeme ghepluckt heeft, die ick meynde dat my toequam, tot eenen loon van mijnen ghetrouwen dienst.
Laet se voor den Duyvel haren sulcke bedriechsters ende gheveynsde , maer laet Timbree in ghenoechte leven, ende hem niet langher quellen, voor de snootheyt van dese prye. Ende ghy die my gewaerschout hebt, zijt versekert dat ghy altijts aen my eenen vrient sult hebben, dewijle ghy vetoont hebt hoe seer ghy sochtet mijn eere ende profijt, die ick nu hope beter te bewaren, voor sodanigen bedrieghelijck schijn. Den loosen Cortisanen, die acht nam op het vertrecken van Timbree, die mercte wel wat de oorsaecke was, namelijck den grooten spijt ende de droefheyt die hy hadde in een sodanighe saecke te sien, die hem soo aenginck.
Daerom dede hy doen een teecken aen den gemacten Edelman die in de vensters was, dat hy soude afcommen, ende ginghen t'samen tot den trouweloosen Gironde, die hoorende watter gheschiet was, meynde wat besonders uytgherechtet te hebben, ende dat hy alreede Fenicie in zijne armen hadde voor zijn lief ende bruyt.
Timbree die de gheheele nacht niet veel en sliep, als die de vloye in d'oore hadde, die stont smorgens vroech op, om sich te ontlasten van het groote pack dat zijn herte verdruckte ende beswaerde, hy ontboot terstont den Edelman van Messine, den welcken hy eerst ghebuyckt hadde, om voor hem Fenicie te begheeren ten huwelijck, den welcken hy belastede het huwelijck wederom te ontbinden, hem sodanighe redenen verhalende, die hem dochten de ghewichtichste.
Den Ciciliaen, bedroeft van een sodanich accident, die ginck op den middach by den Vader van Fenicie die doen in de Sale was met zijn huysvrouwe ende dochter: | |
| |
ende daerom siende dat sy vergadert waren, ghelijck hy wenschte, hy sprack tot Lionato.
Mijn groote vriendt ick ben blijde dat ick u hier soo wel te samen vinde, ebbende een boodschap van den Grave van Colisan.
Lionato hem vriendelijck hebbende ontfanghen dede zijn huysvrouwe ende Dochter daerby commen om te hooren wat Timbree haer wilde laten weten. Hy dan haer voor hem siende, versuchtede seer droevelijck, ende sprack alsoo.
Ick ben bedroeft dat ick, die dese voorlede daghen, geweest hebbe een bode van goede tijdinghe, nu moet wesen den genen die der brenght droevighe ende mishaghende: maer wat, quamer uyt my, ick moehte het verwijt daer van hooren, maer het comt van een ander zyde, daerom dat ick sonder schult wesen moet.
De Grave van Colisan, heeft my last ghenen, ende sent my expresselijck tot u lieden, om u segghen dat ghy eenen anderen Man voor u Dochter soudet soecken, dewijle hy u voor gheenen Vader en begheerdt, niet dat de schult in u soude zijn, want hy hout u voor eenen getrouwen ende deuchdelijcken Edelman, maer om dat hy in Fenicie ghesien heeft een soodanighe faute, die hy noyt en soude hebben derren vermoeden noch gedencken.
Ende op dat hy lieden niet langhe op houden en soude , hy laet u zijnen wille weten, op dat ghy uwe saecken daer nae moghet reguleren, ende schicken: Ende aengaende van u Fenicie hy heeft my ghebeden u te segghen, dat hy 't niet en was, die een soo bitteren loon, voor alle zijne ghetrouwen dienst, ende oprechte reyne liefe die hy u toeghedraghen heeft, behoorde ontfangen te hebben, hem soo verradelijck te bedrieghen, eenen anderen lief te gaen nemen dan hem, den welcken, ghy ooc, uwe machdom ten besten hebbende ghegheven, sult oock tot uwen Man nemn, want hem en lust niet te commen arbeyden op een landt, dat van een ander gheploecht is.
Dese tijdinghe, die maeckten dit cleyne geselschap soo verbaest, dat den cloecksten van drie, bleef onveroerlijcke | |
| |
staen, als een statue, nochtans de Vader, een moet grijpende antwoorde op dese wijse: Ic hebbe alle tijt gesorgt van den tijt dat ghy my spreect van dit huwelijck dat den Seigneur van Cardone in zijne begheerte niet en soue verlisteren, om dat ick weet, dat ick een arme Edelman ben, ende al te cleyn om by zijne hoogheyt vergheleken te worden. Maer van een sake hebbe ick my grootelijcx van hem te beclagen, dat so hy berou hadde van het contract, ende mijn dochter hem niet hoogh van state ghenough en was, het ware ghenough gheweest, dat hy se simpelijck hadde geweygert ende laten opseggen, sonder haer alsoo te dissameren ende hare eere te stelen, met een onteeringe van onse gheheele geslachte, ghelijck of sy een van de gemeynste hoere ware, die in dit Eylant mochte gevonden worden. Ick bekennen wel dat de Vrouwen licht zijn ende dat mijn Dochter een soodanigh accident soude connen overcomen, maer seker zijnde, hoe sy opgebracht is, ende met wat neersticheyt ick gearbeydet hebbe, haer een eerlijcke ende deuchdelijcke Dochter te maecken, ende de weynighe middelen die sy heeft, om sich alsoo te verloopen, soo bidde ick Godt dat hy hier in een Rechter wille wesen, ende wille onse onnooselheydt voor allen openbaer macken. Maer isset dat hy leetschap draeght om mijnen slechten standt, soo moet hy wel weten dat of wel my de groote rijckdommen ontbreecken, soo zijn nochtans m ijn voor Ouders, van de voornaemste Edelste van het Landt, ende zijn altijts geweest in sulcken aensien dat alle die van het geslachte van de Lionati, altijts van grooten Staete zijn geweest, ende en weet niet of den Grave van Colisan, so goede ende vaste getuygenisse ende teeckens soude connen bewijsen van de zijne als ic can doen van de gene die mijnen oorspronck hebben gheweest. Ghy sult hem segghen dat ick om gheen andere oorsaecke mogelijck en ben, dan om het ongelijck dat hy mijn kint doet, voor de welcke ick verantwoorden wil tot het perijckel van mijn leven al die gene die van haer leven een so nauwe ondersoeckinge hebbe gedaen, dat het onmogelijck is dat het waer soude zijn, t'gene dat hy u bevolen heeft te seggen. | |
| |
Alsoo dan dese bode was wech ghegaen, Fenicie die noch niet gheweten en hadde, wat en hoedanich de cracht van de fortuyne was, hoorende wat onghelijck haer wiert ghedaen in haer te beschuldighen van een sodanighe boosheyt, daer sy noyt opgehedacht en hadde, haer herte worde door de droefheyt van een soo deerlijcke tijdinghe, alsoo aengheraeckt, dat sy daer over terstont in swijm viel, ende bestorf soo stijf, dat gheen doot en conde bleecker noch couder wesen als sy en was. Men drachte se op een bedde, men verwarmt se, men ghebruyckt allerleye raet, om haer wederom tot haer selven te doen commen, de Medecijn meesters worden gehaelt, om haer best met haer te doen: Veele Edelmans ende Ioffrouwen, soo van de maechschap als goede vrienden, hoorende een soo droevighe mare, quamen haer besoecken, so om den Vader de Phantasie uyt het Hooft te slaen, als om de arme Dochter te vertroosten, die soo schandelijcken onteert was.
Dit schoone gheselschap staende om het bedde van dese arme patiente, die laeckten ende pispresen seer het doen van de Grave van Colisan, beschuldighende zijn groote ondiscreten ende onvoorsichticheyt, also dat noch Man, noch Vrouwe, die van de deucht ende eerbaerheyt van Fenicie wel versekert waren, sich conden onthouden van groote droefheydt te betoonen, met bitterlijck te schreyen ende te versuchten, alsoo dat Fenicie tot haer selve zijnde ghecommen, tot den omstaenders also begon te spreken.
Ick bidde u lieden Heeren ende Ioffrouwen, te willen op houden van alsoo met tranen mijn ongheluck te beweenen, dewijle sulcx u lieden gheen profijt en can aenbrenghen, ende my oorsaecken zijn van noch grooter droefheyt, sonder dat het can helpen eenichsins het gene dat to mijn groote oneere is gheseyt. Maer dewijle het Godt alsoo ghelieft, ende dat hy my alsoo wil castijden, ick moetet in patientie nemen, want hem zijn alle dinghen bekent, ende ghelijck dese groote droefheydt die ick nu lyde, die oock mijn jonge leven een eynde sal doen | |
| |
nemen, my niet en is overcomen om eenighe vreese die ick soude moghen hebben, datmen my tot gheen hyusvrouwe en soude willen hebben, maer alleenlijck om dat ick my alsoo gheblameert sy voor den mijnen, ende voor het volck van Messine, my zijnde opheleyt een schandelijcke misdaet, waer aen ick noyt in mijn leven ghedacht en hebbe, soo verre ist van daer, dat ick oyt daer aen soude gheconsenteert hebbe, ofte den daet bedreven. Dese manieren van doen, om my te verlaten, my te schande te maecken, met de onteeringhe van mijn gheheel geslachte, dat breeckt my het herte, ende de vreese van mijn oneere, hoewel mijn Ziele reyn ende suyver is, die sal my int graf doen brenghen, my veel lydelijcker zijnde te sterven, als by alle het volck voor een Fabel te dienen. Ende voorwaer de Grave mochte Fenicie hebben verlaten, sonder haer te schandaliseren, want noyt mensche en soude hem aenghesocht, noch na gheloopen hebben, om hem te verispen, die wel haer partuyt ghecreghen soude hebben, blyvende in haer goede name ende staet, maer nu my mijn eere ghestolen is, mijn reputatie onder voeten is gherreden, wat soude ick in dese werelt langher leven, ende het licht der Sonne ghenieten, dewijle dat sy is een duysternisse voor de ghene die in schande ende oneere sitten. Ick hebbe altijts bekent ende bekenne noch, dat mijnen staet niet te verghelijcken en is, met den staet van den Grave van Colisan, nochtans en hebbe ick niet verdient, dat hy my soo schandelijck soude verlaten, sonder neerstelijcker sich van de saecke te versekeren, of ick soodanighe ben als hy my seght te wesen. Godt weet hoedanich dat mijn herte is, ende of ick alsoo verdrven ben, die door mijn Heylighe gratie my nu tot hem roept, op dat dese wereltlijcke vreucht my niet en souden verhinderen, van een mael de hemelsche ghelucksalicheyt te ghenieten: den welcken ick bidde, met dit ellendich lichaem te doen, ghelijck het zijne Goddelijcke Majesteyt sal believen, ende my wille gheven, dat dese droefheyt my moge ghedijen tot mijner Zielen salicheyt: | |
| |
ende dat hy de ooghen van den Grave wille openen, niet om my tot zijne bruyt te nemen, want dit sal mijn bruyloft wesen, dat ick den Heere Godt mijn Ziele sal op offeren, maer om my te ontlasten van de faute ende d'oneere, waer mede hy my beladen heeft, op dat ick een minsten door mijn af-sterven, mijne vrienden, ende insonderheyt mijn alderliefste Vader ende Moeder, getroostet moghe laten in mijn onnooselheydt,. Van de welcke ick haer versekere, ja zijnde bereyt daer op te sterven, biddende den almogenden Godt met mijn arme Ziele gheen ghenade te doen, soo oyt eenich Man, met my te doen heeft ghehadt, of soo ick weet wat de vleeschelijcke omhelsinghen zijn: zijnde wel gerust, te verschijnen voor den Throon Godts, al ben ick oneerlijck voor de werelt. Mijn Godt ick bevele u mijn Ziele verlanghende dese aertsche ghevangenisse te verlaeten, om by u, O mijn Hemelsche Vader te commen, in uwe huys, ende erve die ghy uwen kinderen hebt belooft.
Ende sy en hadde soo haest dese woorden niet ghesproken, of de spraecke en begonst te faillieren, ende de cracht des levens begonde gheheel haer t'ontgaen, ende cruysende haer armen, sluytende haren mont ende ooghen, wiert ghelijck als doot, sonder eenighe adem te gheven. De Medecijn-meesters die bescohten se, ende gheen teeckens des levens in haer vindende, sy lieten se voor doot ligghen, d'oorsaecke toeschrijvende de groote cracht van de droefheyt, die het herte hadden versmachtet, alsoo dat sy van een yeghelijck voor ghestorven was ghehouden.
Op dit jammerlijck accident was den armen Vader soo seer ontstelt, dat hy zijne groote droefheyt niet ghenoechsaem en conde vertoonen, hy sloech op zijn vorst, trock sich by den hayse ende baert, bitterlijck weenende ende segghende, dat hy hem selven verfoeyde, dat hy oyt het huwelijck met eenen van soo hoogen staete hadde gheconsenteert, dat hy maer was eenen vreemdelinck, hy vervloecktede zijn ongeluck, dat hy alsoo jammerlijck | |
| |
zijn lieve Dochter moeste verlisen, de moeder aen d'ander izijde en spaerde gheen leden haers lichames, wrongh haere handen, scheurde het hayre van haer hooft, van de groote droefheydt die sy hadde: In somma, men hoorde niet anders, als claghen, weenen ende verlaghelijck versuchten endde crijten, in het huys van Lionato. Also datter niemant en was in den hoop, die niet vol droefheyt ende weenens en was, siende een soo droevige ende bedroefde saecke: Eyndelijck, na dat de Vrienden, de Ouders vertroostet hadden, ende vermaent, dat sy op Godt souden vertrouwen, ende met patiente ende ghedult verdraghen, t'ghene dat hy in teghenspoet sendet, zijn sy nae huys gegaen, verwachtende den uytvaert, ende de begraefenisse. De moeder die behielt by sich een van haers mans broeders huysvrouwe, die sich beyde alleen in de Camer besloten daer in dat de Dochter lagh, ende hebbende water ghewarmt, begonden Fenicie te ontcleeden, ende haer lichaem te wasschen met dat warme water: nu soo haest als dat vercoude bloedt de warmte ghevoelde, de levendige gheest begonde op te wecken, ende de crachten zijnde wat vermeerdert, sy begonde teecken des levens te gheven, ende alsoo meer toenmende dede haere oogen open. De Moeder ende Moeye siende een soo goet begin, begonden alle middelen aen te wenden om haer te verwarmen, met warmen doecken ende andere dingen haer lastelijc wrijvende soo lange dat de Dochter tot haer selven weder quam, de welcke na diep versuchten also sprac:
O Godt waer ben ick? De Moeder die vertrooste se soo vriendelijck als sy mochte, verberghende nochtans de vreucht die sy hadde, siende de Dochter wederom tot haer selven. Terstont soo worde de Vader gheroepen, die een soo groote blyschap in zijn herte ghevoelde, dat hy 't niet en conde binnen houden, maer cussende zijn Dochter, soo seyde hy tot haer, dat sy sich op hem gherust soude stellen, dat hy soo wel op haer saecken soude acht nemen ende daer in voorsien, dat sy middel soude hebben om te vreden te leven, soo langhe als het Godt souden believen, haer het leven te gunnen. | |
| |
Ende sy beraden sich ende besloten, dat men de gheruchte van haer doot, soude laten continueren, ende dat men in allen dinghen soude stellen ghelijck of sy doot was, ende onderwijlen soude Fenicie buyten ghebracht worden, tot een van haer ooms, die op een huys buyten woonde: t'welcke noch den selven avont gheschiede, nae dat sy se wat versterckt hadden met confituren ende andere constelijcke ende delicate dingen, op dat sy also grooter zijnde geworden, men haer onder eenen anderen name eerlijck mochte versien, alsoo alomme gheouden was dat Fenicie overleden was.
Het lijck wordt bereydet, daer in de Moeder leyde wat haer goet dochte, in plaetse van het licham haers dochters, de kste wordt alsoo wel ghesloten ende rontom bespeeckt, dat een yghelijck meynde dat daer in besloten was het lichame van de ellendighe Dochter.
Alle bereydinghe des lijcks zijnde gheert, het worde ter aerden ghebracht, met veel gheweens ende claghens van alle de gantsche stadt immers de Messinianen, die den Edelman seer beclaechden, die seer droevich sich vertoonde over de doot van zijn Dochter Fenicie. Daer en was oock niemant die den Grave niet en verfoeyde, dewijle een yeghelijck achtede, dat hy de Dochter dese lasteringhe ende cladde op gheleyt hadde, om niet ghedronghen te worden haer ten huwelijck te nemen. Nae dat sy was begraven ende het graf was opgherechtet, Lionato dede daer op stellen die volghende Epitaphium ofte graf-schrift.
| |
Epitathie ofte Grafschrift
Van Fenitie Lionati.
Hier light een dochter schoon, de phenix van de vrouwen
Door een quaet ongeluck, onwaerdelijc beticht,
Door een te wreede daet, van een vals Ridder licht:
Die haer beschuldicht heeft: met schandelijc ontrouwe,
| |
| |
Onschuldich heeft dees maecht, wiens graf ghy moet aenschouwe.
De bleecke doot begeert, voor so eenen minnaer
Die haer reyn eere stal: ô Hemel in u schaer
Verkoos sy liefst een rust, en liet dit dal vol rouwe.
En weent dan Leser niet, dewijl ick sonder schult
De wereld hier verliet: ick ben met vreucht vervult,
Ghenietende t'profyt, van myn onnooselheyt.
Ick laet t'begeeren nu (nu my) aen desen die
Sonder het ondersoeck, van waerheyt wis geschie
Op t'geen syn tonge sprack, sal leven in droefheyt.
De uytvaert ende de begraefenisse zijnde geeyndicht, daer en was huys noch plaetse, daer men niet en sprack van de oorsake des doots van Fenicie, een yegelijck medelyden met haer hebbende, bedroeft zijnde van d'ongeluckighe fortuyne die haer soo droevelijck hadde wech gheruckt: Maer voor alle, was Timbree seer moyelijck ende bedroeft in zijn ghemoet, ja dat hem inwwendich soo quelde, dat hy gheen ruste en hadde dach noch nacht, ghevoelende eenen gheweldighen prickel in zijn herte, dat hem altijts voor ooghen stelde het groot onghelijck dat Fenicie geschiet was: Niet dat hy sich erghens in, schuldich bevont, als die selve ghesien hadde, den genen die snachts door de vensters int huys van Lionato was gepasseert, maer hy begon te ghedencken, of het geen verraderye en soude zijn ghewest, ende dat de beschuldinge van de Cortisaen mogelijk valsch ende versiert mochte wesen, beter hebbende bedacht, dat aen die zijde van t'huys, daer den ghemaeckten Edelman in geclommen was, ledich ende onbewoont was: ende te ghedenkcen dat Fenicie, op sulcken tijt des nachts daer soude commen, was onmogelijck, dewijl sy slipe in een camer aldernaest haers Vaders slaep camer, moetende noodtsaeckelijck daer door passeren eer sy daer conde commen. Maer alsoo de Grave van Collisan, hem selven met so- | |
| |
danighe ghedachten quelde, ende tormenteerde over het droevighe accident siet, daer comt Gironde, die sich siende den oprechten beul, soo van de eere als van het leven van Fenicie, een seer groote leedschap ende hertenleet daer van hadde, besluytende te willen sterven, ende aen Timbree de gantsche verraderie te ontdecken, die hy teghen hem hadde bedocht, om hem van zijne bruyt te berooven.
Hy ginck derhalven tot des Conincx Pallais ontrent den middach, ende hebbende Timbree ghevonden hy badt hem sy t'samen souden wat gaen wandelen in een Kercke, die niet verre van daer en was, hem hebbende te spreken van ghewichtighe saken.
De Grave die hem beminde, die consenteerdet ende sy gaen in de Kercke zijnde de selve daer Fenicie in begraven was, ende alsoo Gironde verboden hadde datter geen van de Dienaers in commen en souden, op dat sy niet van haere saecken en souden verstaen, sy zijn ghecommen by het graf, daer d'oude begravinghe was van het huys van Lionato. Soo haest hy daer was, hy treckt zijnen poignaert uyt, ende hy geefse den Seigneur van Cardone in de handt, die daer over seer ontstelt worde, siende insonderheyt zijnen vriendt op zijn knien ghevallen, ende bitterlijck weenende, want Timbree en wiste niet, dat Fenicie daer begraven was.
Tot Timbree dan sprack Gironde op zijn knien liggende alsoo: Nademael dat ick u soo grovelijck gheoffenseert hebbe o cloeckmoedighe ende Edel Seigneur Cardone, den welcken ick boven alle andere behoorde te respecteren, ick en ben niet hier ghecommen, om gratie ende verghevinghe te begeeren, dewijle mijn misdaet een soodanighe gunste niet weerdich en is.
Maer soo ghy doen wilt eenen daet weerdich uwe cloeckheyt, ende aenghenaem Godt ende den menschen, het is billick dta het yser dat ghy in uwe handt houdt, sy het instrument die u wreke, ende dat uwe hant het officie doe van een sodanighe wraecke, die door steke het herte van eenen soo trouweloosen ende ellendighen Edelman, | |
| |
ende zijn boos lichaem als op offere op desen autaer des grafs van de onnoosel Fenicie die hier begraven is. Ende isset dat ghy meer medelyden met my hebt als ick selve doen, my wegherende een soo rechtveerdighe straffe, soo sal ick selve de wrake van mijn selven nemen: Isser dan eenighe ghetrouwheyt in u, ende ghy geen wervwijt en willet hooren, hier is mijn keel, wreket u op haer, voor u ende uwe Fenicie, die schandelijck is verraden, die hier ligghende daer van ghetuyghe is.
Den grave van Colisan, siende dat het was de plaetse, daer zijn bruyt lach, ende hoorende de woorden van Gironde, en wiste wat dencken, soo was hy verbaest van sulcken gheschiedenisse, ende betterlijck weenende, dede Gironde opstaen, worpende den poignaert verre van hem, ende badt hem, dat hy de gheheel Historie soude willen verhalen, t'welcke den andere dede, weenende ende versuchtende soo jammerlijck, dat hy dickwils niet spreken en conde. Hy vertelde den Grave, hoe amoureus dat hy was gheweest van Fenicie, ende hoe dat hy bynaest buyten zijn sinnen was, om dat hy noyt hare goede gratie en hadde connen becommen, noch het minste teecken van een vriendelijck aenghesicht, dat vrouwe soude moghen betoonen: Ende alsoo hy hadde verstaen dat sy hem tot een huysvrouwe was belooft, soo wierdt hy soo bevanghen van rasernye ende jaloersheydt , dat hy verghetende alle vrientschap ende eere, hy niet anders en hadde ghesocht, als om het huwelijck te verhinderen, meynende haer daer naer alsoo selve te ghenieten, ende haer ten huwelijck te nmen.
Ende alsoo by gheenen beteren wegh en sagh, soo hadde hy dese bedriegerye bedacht, vertellende, hoe dat het zijn knechten waeren gheweest, die het spel aengherechtet hadden, ende dat de Cortisaen die hem van Fenivie vermaent hadde, dat hy van hem was gesonden, ende sulckx alle hadde gheloghen ende ghedichtet, om hem beter tot zijn voornemen te doen comen. | |
| |
Daerom dan Seigneur Ridder, dewijle dat ick 't ben, die uwe bruyt u hebbe berooft, ende de eere van de allerreynste van Messien hebbe geschendet, ick bidde u dat ghy met uwen eyghen hant desen beul willet straffen, die u soo trouweloos is gheweest, want ick en wil u niet wederstaen, bekennende mijn misdaet, ende wetende dat ick duysent dooden hebbe verdient, so mijn licham so dickmael conde sterven. Streckt uwe hant uyt Seigneur van Cardone, teghen den alderboosten Man die leeft, ende en spaert den Moordenaer niet van uwe helft, ende die ghene die meer gheachtet heeft zijn onghevreydelde begheerten, als de vrientschap, die my uwe goet hadde behooren te doen beminnen meer als het mijne.
De Grave dese wonderlijcke Historie hebbende ghehoort, stont soo verslaghen ende verbaest, als voor yets dat oyt in zijn leven hadde gehoort, ende was soo bedroeft, dat de tranen die hem lancks de wanghe vloden, ende zijn coleur, gaven genouchsame ghetuychenisse van zijn alteratie. Hy verclaechde de ghene die ghestorven was, ende moyelijck over den daet van zijnen vyandighen vrient, en sach gheen groote oorsaecke, om sich teghen hem te stellen, siende dat het was de liefde, die hem tot sulckx te doen hadde verleydet, niet dat hy niet wel en verdiende eenighe groote straffe, maer verstaende, dat zijn doot niet veel doen en soude om Fenicie weder te becommen. Daerom dede hy Geronde opstaen ende gheheel confuys zijnde in zijn Ziele, sprack met vele tranen alsoo tot hem. Och, hoe gheluckigh soude ick zijn, moeste ick niet ghevoelen, t'ghene dat ick nu smaecken moet ofte waer ick noyt op de wereldt gheboren, oft ten minsten, doen ick gheboren was hadde ick mijn ghehoor verloren, op dat ick noyt hadde behoveven te hooren een so droevighe ende verdrietighe saecke, als ick nu met groot herten leedt hebbe verstaen. Nademael, dit is de eenighe oorsaecke sal wesen, de mijnen Gheest nimmermeer onghequelt en sal laten, dewijle dat ick te licht geloovende, hebbe oorsaecke gheweest van de doodt der ghene, in de | |
| |
welcke Godt, soo veele treffelijcke deughden , ende excellentien hadde ghestelt, die welcke wel een ander loon verdienden, als de saemroovinghe van haeren name ende d'onteeringhe van hare familie. Och Fenicie, vergeeft my mijn dwaesheyt, ende excuseert my, dat ick t niet uyt boosheyt en hebbe gedaen, maer als die gene die meynde van u eenighe groot injurie ontfangen te hebben. Ende ghy Iofrouwen ende Madamen, valt nu aen dese onbelefden Ridder, die uyt uytsinnicheyt, vele propoosten ghespoghen heeft teghen uwe hoogheydt ende reputatie, ende teghen den gemeynen name van uwe soo pryselijcke gheslachte. Weest nu voorseecker ghy Iofrouwen, dat soo langhe als ick sal even, dat ick nimmermeer so licht sal ghelooven, ende daer en sal gheenen man meer wesen, die meer u eere sal voorstaen teghen de valsche tonghen der quaetsprekende, ende die meer bereydt sal zijn om u leiden te dienen. Ende ghy Geronde dewijle dattet Godt belieft heeft door dit ongheluck mijn patiencie te beproeven, sonder wiens wille niet een blatjen sich verroert, ick ben bedroeft over uwe daet, gheen ander wraecke begeerende, als uwe eyghen belijdenisse, op dat ick niet verliesende vrient voor vriendt, ick mijn droefheyt niet en verdobbele om dat oock door sulcken straffe, de gheluckighe Ziele van mijn Fenicie niet wederop in haer lichaem en soude comen, die in dese werelt haren tijdt heeft ghepasseert. Dan een saecke wil ick u wel beschuldigen, namelijck van de ontrouwe die ghy van my gheadt hebt want hadt ghy my verclaert dese stercke liefde eer ic se van den Vader begeerde, ic sweere u, dat ick se noyt en soude vervolght hebben, maer overwinnende mijn herte (als alle ghetrouwe cloeckdadighe vrienden behoorden te doen) ic soude de vriendtschap voor mijn begeerte gestelt hebben ende mijnen grooten vrient de plaetse gegeven hebben. Ende het conde gheschteldt hebben dat als ghy mijne redens soudt ghehoort hebben, ghy moghelijck het selve soudet ghedaen hebben, om my vriendtschap te doen ende daer en soude een soo grooten schandale met gheschiet zijn, t'welcke boven alle andere misterien my tormenteert. | |
| |
Maer dewijle dat de saecke gheschiet is, den raet is ghenomen, daer en staet niet anders te doen, als de saecke te versoeten, ende de eere wederom op te rechten van een so Edel ende doorluchtich huys. Daerom wilde ick wel, dat ghy tot voldoeninge van uwe faute, my een vrientschap dedet, dat u noch moeylijcheyt, noch perickel, noch oneere en sal zijn, ende dan sal ick my voldaen houden van t'gene teghen my is misdaen. Seigneur Geronde die sich ter doodt soude gheoffert hebben, om wederom in de goede gratie van den Grave te commen, beloofde te doen alles wat hem soude ghelieven te bevelen, waer op Timbree, vervolgende zijn reden alsoo seyde. T'ghene dat ick van u begeere, is so wel voor uwe plicht, als voor den mijnen: T'is, dat de wijle, Fenicie door ons onteert is gheweest, dat wy oock de twee zijn, daer door haeren goeden name wederom opgherichtet worde, soo wel by hare Ouders ende vrienden, als by het volck van Messine, anders en soude ick noyt vreucht in mijn herte connen hebben, want my soude altijdt schijnen dat ick haeren gheest voor mijne ooghen soude sien, die my mijn trouweloosheydt soude verwijten, ende van Godt wraecke begheeren, van een soo snoode lasteringhe ende injurie.
Het comt u toe mijn Heere sprack Geronde, my te ghebieden, ende my u te ghehoorsaemen, u comt eere toe voor uwe beleeftheydt, ende my schande voor mijn verkeertheydt, die de gunste ghenietende van uwen goeden Vriendt te wesen, nochtans door mijne onghetrouheydt ende meyneedicheydt, ick hebbe mijn trouwe ghebroken, ende den bandt van vriendtschap gheschent, ende hebbe verraden den alderbesten Ridder die daer leeft: ende hy sprack dit met een soo grooten herten-leedt, dat Timbree met medelijden zijnde beweeght, nam hem by der hant, ende sprack tot hem. Laet ons dese woorden varen laten mijn broeder, ende laet ons gaen besoecken de Ouders deser verstorven, op welckers graf, sy sich beyde wierpen, haer om verghevenisse biddende, ende belovende te voldoen een soo verfoeyelijcken daet.
Van daer zijn sy gegaen nae't huys van Lionato, den | |
| |
welcken sy vonden verselschapt met eenighe van sijnder bloedt vrienden, die met hem ghegeten hadden, ende soo haest als hy verstont dat die twee Heeren hem wilden spreken, hy was seer verwondert, nietemin hy quam haer te ghemoet, ende ontfinghse seer vriendelijck, naer haren staet ende verdiensten, die welcke nauwelijck conden spreecken, siende dat hy noch vol droefheydt was, van weghen de schade die hy ontfanghen hadde, door haer schult. Soo haest als sy alle gheseten waeren, de Grave van Colisan verhaelde voor hen allen, de droevighe Historie, die d'oorsaecke was gheweest van de doodt der onnoosel Fenicie: Ende soo haest als het verhael gedaen was, hy ende zijn ghesellen, wierpen sich voor de voeten van de Ouders haer om verghevinge biddende, van een soo verfoeyelijcke boosheydt, ende snoode misdaet. Den goeden Edelman Lionato, haer vriendelijck omhelsende vergaf het haer van goeder herten, Godt prijsende dat sijn Dochter nu erkent wierdt voor de ghene diese was, namelijck, onnoosel, reyn, ende cuysch, segghende dat hy nu voortaen wat patientelijcker de droefheydt soude dragen, nademael een soo schandelijcke smerte van zijn huys ende familie was afghewischt. Ende nae veele andere propoosten, sprack Timbree tot zijnen ghemisten schoon Vader alsoo: Mijn Vader, dewijle dat de ongunstighe Fortuyne niet en heeft ghewilt, dat ick soude worden den Man van uwe Dochter, alsoo ick boven alle dinghen begheerde ende verlanghde, ick bidde u nochtans my voor uwen Sone te willen nemen, ende het mijne ghebruycken, ghelijck het uwe niet min noch meer, dan of ons houwelijck voortghegaen hadde ende waere gheschiet, dewijle datter gheenen dagh mijns levens en sal wesen, dat ick u niet en beminne ende eere, boven alle menschen die daer op aerden leven, ende my sal draghen als uwen eyghen Sone, ende ick verhope dat de effecten oock mede sullen bewijsen, dat mijn herte meyndt, t'ghene dat de mont spreeckt, ende dat ick niet gheveynsdelijck en segge, maer sal doen als ick belove. | |
| |
Den goeden Grijsaert hoorende de beleefde ende liberale aenbiedinge die de Grave presenteerde, ende oordeelende uyt het uytwendigh, dat hy van goeder herten sprack, ende ongheveynst, hy bedanckte hem seer hertelijck, ende seyde: Mijn Heere, dewijle dat ghy soo liberalijcken u presenteert my vrientschap te doen, ende dat mijn ongheluck my onweerdigh gemaeckt heeft van uwe alliancie, ick sal de vrymoedicheydt ghebrucken, u te bidden, eene sake soo't u belieft te doen tot mijn faveur, die uwe Seigneurie, niet moyelijck noch swaer sal wesen, ende van de welcke ic u lieden bidde, door alle liefde die u lieden mijn arme Dochter oyt hebt ghedraghen, ende door uwe ghetrouheydt die my nu van u ghepresenteert wordt: t'is als u lieden een vrouwe sult willen nemen, my die eere te doen, sulcx my eerst te willen adverteren, ende so ick u een huysvrouwe wilde geven die u behaeghde, dat ghyse van my wildet ontfanghen als van den ghenen die u soo bemint al of ghy van mijn eyghen bloedt waert. De Grave die achtede dese plicht seer weynigh, by de groote schade die hy de goede man hadde gedaen, doch hy dachte weynich op het gene dat Lionato voor hadde, als die voornam het houwelijc te volbrengen van zijn Dochter, ende den Grave, die de handt van den goeden Edelman nemende, ende hem omhelsende, tot hem seyde. Monsieur mijn Vader, de wijle ghy een soo cleyne saecke van my versoect, daer ick op oneyndelijcke maniere aen u verbonden ben, op dat ghy dan moeght bekennen ende bevinden dat ick bereyt ben om te doen t'ghene dat u behaghelijck sy, soo belove ick u, dat ick niet alleen mijn leven langh sonder uwen raedt gheen vrouwe en sal nemen, maer die alleen, sal wesen mijn Bruydt, de welcke ghy my sult seggen ende geven, ende daer op gheve ick u mijn trouwe, ende ick belovet u op mijn eere, nemende Godt tot getuyge, ende de gene die hier present zijn. Lionato die en wenste niet beters, ende beloofde hem soo wel te voorsien, dat hy gheen oorsake en soude hebben, om sich te beclaghen, verhopende hem een soodanige te gheven, de welcke wat meer verdienen soude, als vele andere van de welcke men vele hout. | |
| |
Den Seigneur Gironde die presenteerde sich oock aen den goeden Man, den welcken hem seer bedanckte, maer niet van soo goede affectie als hy den Grave hadde ghedaen, dewijle hy ghehoort hadde dat hy d'oorsaecke van het gheheel ongheluck was. Den selven dach liet hy zijn Dochter weten, watter ghepasseert was, tusschen dese Ridders, en hem, waer van sy wel verheucht ende verblijt was, danckte ende loofde Godt, dat hy soo wel hem ontfermt hadde over hare eere, als over haer leven, haer verlossende uyt het perijckel des doodts, ende van dese groote schande, daer mede sy besmet was door't geruchte dat van haer door de Stadt ginck.
Dit en was soo haest tusschen dese Edellieden niet gepasseert, of het gheruchte en was ghestroyt door de gheheele Stadt, al of het met hondert trompetten, was vercondicht ende uytgheroepen gheweest, ja daer en was noch groot noch cleyn die en wiste te vertellen, hoe dat de onnooselheyt van Fenicie openbaer was gheworden, selfs door den gheenen die d'autheuren van haer onteeringhe waren gheweest nochtans en wiste men noch niet anders, dan dat sy was ghestorven, want Lionato haren Vader die hieltse altijts buyten, tot dat hyse wederom den Grave soude gheven, als hy ter gheleghener tijt voor nam te doen, daer van hy oock zijn Dochter adverteerde, haer latende weten wat hy met haer voor hadde, op dat sy also haer daer toe soude bereyden, ende by haer goede manieren als te voor.
Terwijlen nu dat Timbree familiaerlijck verkeerde ten huyse van Lionato, soo wordt Fenicie grooter ende cloecker, hebbende nu ghecreghen de 18. Iaren, ende zijnde verandert van veele manieren, als die nu niet meer slecht en was ghelijck de kinderen gemeynlijck zijn, maer sy was so wijs, ende so gheschickt, dat of schoon Fenicie niet voor doot en ware gehouden geweest, men soudese nochtans, met het eerst opsicht, niet voor de selve ghenomen noch ghekent hebben. Sy hadde oock een Suster die haer volchde ende na by quam in schoonheyt ende ouderdom, hebbende ontrent de 15. Iaren gepas- | |
| |
seert ende was ghenoemt Belle-fleur, welcken naem haer seer wel toequam, want sy scheen te wesen een bloemken, dat onder veele anderen op een schoon groen velt uytsteeckt, zijnde verciert met haer schoone coleuren, maer Fenicie, die was als die schoone blinckende sterre Venus, die des avonts sich vertoont als de lucht schoon ende claer is, Lionato dan siende dese vruchten soo rijpe, hy besloot een eynde te maecken met zijn voornemen, ende op eenen dach, sich voeghende by den Grave, seyde hem.
Het is nu tijt Seigneur, dat ick u eenmael ontbindt van de belofte die ghy my gedaen hebt, want ick meynde dat ick u gevonden hebbe een sodanighe Ioffrouwe tot een Bruyt, die so schoon, wijs, ende excellente is, als in dese landen soude connen ghvonden worden, met de welcke ick oock meyne dat uwe Seigneurie, nae dat hyse sal hebben gesien, seer wel te vreden sal zijn. Ende al ist dat ghyse niet en neemt met soo veel behaghen ende lust als ghy meyndet te trouwen mijn Fenicie, nochtans can ick u versekeren, dat sy haers ghelijcken is in alle perfectie ende gaven, die verheyscht worden in een edel Dochter van goeden huyse, zijnde voortghecommen van een doorluchtich huys ende oude gheslachte. Belieft u toecomende Sondach met Seigneur Gironde te commen, ende met ons te gaen in een Dorp dat een mijle oft twee van Messine licht, ick ende dese Edellieden van mijn vrientschap sullen u geselschap houden, ende daer suldy die Dochter sien, daer ick van ghesproken hebbe, wy sullen t'samen daer den middach-mael eten, dan sal u lieden moghen segghen wat u van haer dunckt of sy oock in schoonheydt uwe ghestorven Matresse mach ghelijcken. T'welcke Timbree hebbende aenghenomen, hy versocht zijnen vrient Gironde, ende des Sondachs vroech, Lionato hem, met een schoon gheselschap van Edellieden, hebbende commen vinden, zijn sy t'samen nae het Dorp van den Broeder van Lionato ghegaen, daer terwijlen datmen den middach-mael bereyde, ginghen sy t'samen ter misse | |
| |
ende hoordense met groote devotie: de welcke gheeyndicht, zijn sy t'huys ghegaen, ende in de Sale zijnde, sy en waren soo haest niet gheseten, of daer quamen uyt een ander Camer, als uyt het Troiaensche paert, een schoon gheselschap van Ioffrouwen, onder de welcke bloncken in schoonheyt, Fenicie ende Belle-fleur, ghelijck de Sonne ende de Mane, boven alle de lichten die in den Hemelen zijn. Ick late nu staen alle de reverentien, de Baso los Manes, ende de courtoisien, die sy malcanderen hebben bewesen, ende hoe vriendelijck sy malcander ontfanghen ende ghewillecomt hebben, om u te verhalen, dat Lionato, nemende de Grave van Colisan by der handt, ende stellende hem by Fenicie diemen doen noemde Lucilie (van die tijt dat sy buyten was gheweest) seyde tot hem: Seigneur, hier is de Ioffrouwe die ick u vercoren hebbe tot eene Bruyt, ende so ghy doet na mijnen raet, volghende uwe belofte, sy sal uwe huysvrouwe zijn, niet te min, is alle dinghen, na uwe beliefte.
Timbree siende een soo grooten schoonheyt, hadder een groot behaghen in, ende soo hy hadde voorgenomen Lionato te gehoorsamen, so was dese een ghenoechsame prickel, om hem te lichter te bewegen: ende daerom antwoorde hy: Vader, niet alleene dese, die my dunckt de schoonste te wesen die ick oyt sach, maer de ghene die u believen sal, die sal mijn huysvrouwe wesen.
Ende op dat ghy moocht bekennen, den goeden wille die ick hebbe u te ghehoorsamen ende te behaghen, ende dat ick u, niet te vergheefs noch ydelijck en hebben belooft, ick neme van u aen dese Ioffrouwe voor mijn wettelijcke Bruyt, soo sy namelijck selve oock daer in belieft te consenteren.
Soo veel my aengaet sprack de dochter, ick ben bereyt, om te ghehoorsamen alle het ghene dat den Seigneur Lionato, my sal ghelieven te ghebieden. Ick wil dan sprack den Vader, dat ghy tot uwen Bruydegom sult nemen den Seigneur Grave van Colisan, die my de eere doet, van sich op my te verlaten, | |
| |
ende op u, dat hy niet verder en ondersoeckt van uwen staet? u vermanende hem te beminnen als hy het verdient, ende hem onderdanich te zijn, als een vrouwe haren Man schuldich is, die als het hooft, over haer macht heeft.
Dit accoort zijnde gheschiet, wort den Priester ghehaelt, die se na de maniere der Kercke ondertroude, lesende over haer de ghewoonlijcke ghebeden.
Alsoo troude Timbree zijn Fenicie, meynende te nemen een Lucilie, ghevoelende ick en weet wat, in zijn herte, dat hem beweechde dese Dochter te beminnen, om dat sy seer wel gheleke (seyt hy) het aenghesicht van zijn oude Matresse, ende en conde sich niet versadighen in haer te aenschouwen.
T'welcke was oorsaecke dat also sy ter Tafel saten, de Moeye van Fenicie diese bewaert hadde, siende dat den Grave soo seer zijn Bruyt besach, seyde met vrolijckheyt tot hem: Mijn Heere den Grave, ick bidde u, wilt my segghen, of uwe Seignorie oock ghehuwelijckt is gheweest: hy die begonst te dencken op zijn begonnen huwelijck, wiert daer door soo beroert ende onstelt, dat hy hem niet en conde onthouden van tranen, ende niet een woort en conde antwoorden. Eyndelijck overwinnende dese beroertenisse, hy verantwoorde: Madame, ghy brenght my daer een saecke in memorie, die my mijn herte soo druckt, dattet buyten mensches macht is, dat daer uyt te vaeghen, ende al ist dat ick my te vrede stelle van nu dese Ioffrouwe te trouwen, houdende haer voor een sodanige als hare schoonheyt verdient, ende de deucht des ghenen diese my heeft ghegeven, soo ist nochtans, dat ick een ander bemint hebbende, dewelcke hoe wel dat sy doot is, soo bemin ickse noch meer als mijn eyghen herte, ende mijn leven want ick ghevoele ghestadelijck eenen worme in mijn conscientie, diese beknaecht sonder ophouden, ende cruyst my dach ende nacht uytermaten seer, dewijle dat ick d'oorsaecke hebbe geweest van haer doot, ende van dese mijne droefheydt. Gironde die niet en wilde daer in swijghen, gevoelende zijn Ziele geraeckt | |
| |
met het oordeel zijns misdaets, sprack met een diep versuchten: Ick bent selve gheweest Monsieur, die den autheur van haer doot ben gheweest, ghy en hebter gheen faute noch schult in, ick ben't die dat torment in mijn Ziele hebbe, dat ick soo troulooselijck de werelt berooft hebbe van een soo costelijcke saecke als Fenicie was.
De ghedachtenisse van dese saecke, dede veele tranen rollen langhs de wangen van meest allen der ghenen die in't geselschap waren, maer voornemelijck, van de Bruyt selve, die overdacht de smerte ende droefheydt die sy hadde gheleden, doen sy hadde verstaen dat de Grave haer met een soo groote onteeringhe hadde verstooten.
De Moeye die een eynde van dese tranen wilde maecken, met het ontdecken van hare nichte, die sprack wederom tot den Grave: Maer Monsieur, soo het u niet te moyelijck en is, ick bidde u, vertelt my doch een mael de Historie van u soo groot ongheluck, hoe ghy verloren hebt de ghene voor de welcke ghylieden beyde soo groote droefheydt draeght, ende soo veel tranen hebt ghestortet.
Och, Madame sprack de Grave, ghy vernieut in mijn herte een groote wonde, die my in mijnen Gheest soo tormenteert, dat ick nauwelijck magh verwachten den tijdt dat ick in d'andere weerelt sal commen, om alleen te ghenieten het aenschouwen van mijn Costelijcke Fenicie. Maer om u vrientschap te doen, sal ick het nochtans tot mijn groote droefheyt ende schande, als die te licht hebbe ghelooft, noch dese reyse vertellen. Twelcke hy oock dede, met soo veele ende rijcke woorden, met soo veele claghens ende versuchten, ende met een soo groot herten leedt die gheweldelijck uytdrucke de passie zijne hertes, datter noch Man noch Vrouwe en was dien hy de tranen niet uyt en perste, ende dat met grooten overvloet, so droeffelijck was het vertellen van zijn avontuere, die hem zijn schoon Fenicie hadde doen verliesen, de welcke hy boven allen dinghen beminde, de tranen het versuchten, ende het claghen een eynde genomen hebbende, seyde de Moeye noch. Voorwaer dat is een vreemde avontuere, ende wel waerdigh ghenoteert te worden, dewijle soo- | |
| |
danighe, weynich gheschieden. Seght my doch noch een mael believet u: Soo ghy te voor, dat ghy dese Ioffrouwe hebt ghetrout, uwe lieve Fenicie haddet wederom mogen becommen, wat sout ghy doch wel hebben willen doen ende lyden, om de selve wederom te crijgen.
O Godt sprack de Grave, wat ick soude wel hebben willen doen? ick soude niet alleen hebben willen in de helle dalen, ghelijck van Orpheus vertelt wordt die zijn bruyt daer uyt wilde halen, maer ick soude wel hebben willen strijden teghen de helsche Gheesten, om haer met ghewelt daer uyt te trecken, gelijck de Fabels vertellen dat Hercules gedaen heeft, om zijnen goeden vrient Pirithoe daer uyt te verlossen: maer och laci: men vaert soo licht niet over den helschen poel, ende men can soodanighen verlies met gheene rijckdommen wederom coopen.
De Ioffrouwe die behaecht my seer wel, ick ben met haer seer wel te vreden, ja ick ben ten hoochsten voldaen van een soo gheluckighe patuere, verhopende dat my noch yets groots in haer gheselschap sal gheschieden: maer soo ick te voren mijn Fenicie hadde moghen wederom keeren, voowaer ick en hebbe niet soo rijck ende soo costelijck, dat ick daer voor niet en soude ghegeven hebben, want ick bemindese ten hoochsten, ende was de liefde soo eerlijck, soo vast, ende soo wel ghefundeert, dat al leefde ick duysent jaren, ick salse beminnen so wel afwesende, als of ick by haer ware, ende om de eere van hare ghedachtenisse, daer en sal gheenen dach mijns levens voor by gaen, of ick sal allen die van hare Fenicie ende gheslachte zijn, alle vrientschap, dienst ende faveur bewijsen, soo wel van mijn persone als van alle mijne goederen, ghelijck of het huwelijck ten vollen ware gheschiet.
De goeden Man Lionato, die gheheel vervult was met vreucht, niet langher connende dissimuleren noch verborgen houden, t'ghene dat een eynde aen alle droefheyt soude brenghen, die keerde zijn aenghesichte tot den Grave, ende met een lachende mont ende vriendelijck aensicht dat ghetempert was met tranen, die door de | |
| |
blijtschap des herten uytghedruckt wierden, seyde tot hem: Ghy betoont seer qualijck, Monseur mijn Sone ende swagher, (want alsoo mach ick u nu wel noemen) de waerheyt van uwe woorden met de wercken, dewijle dat ghy nu hebbende ghetrout uwe soo wel beminde Fenicie, ende by haer soo langhe hebbende gheseten, nochtans de selve noch niet gekent en hebt. Waer is dan de groote liefde, die ghy haer toedraecht, dewijle dat uwe ooghen haer officie niet en hebben connen doen, om uwe herte te vertroosten? Ist moghelijck dat de vereeniginghe van uwe affectien niet soo veel heeft connen doen, te doen bekennen, de ghene die u soo nae by is, ende die ghy als doot beclaecht? Neen Neen, sy leeft noch, sy is de Bruyt van den genen die sy eerst belooft is, ende sy en moet geen anderen trouwen als u, want ghy hebtse begheert, ick hebbese u ghetrocken uyt het graf ende uyt de poorte des doots, om u de selve ghesont ende suyver te bewaren, van de welcke ick u ghemaeckt hebbe ende nu maecke den besitter, Man ende Meester.
Timbree wierdt soo verbaest van dese tijdinghe, dat hy meynde bynaest dat hy betoovert was, ende hy en wiste niet waer dat hy was, soo om de groote vreucht daer mede hy ghevoelde dat zijnen Gheest bevanghen wierdt, wedercrijghende zijn ghetrouwe Bruydt, als om de wonderlijcke gheschiedenisse, zijnde soo vreemt ende seltsaem, als hy zijn leven hadde hooren vertellen. Eyndelijck de liefde hem d'ooghen hebbende gheopent, ende zijnde wederom tot hem selven ghecommen, hy wierp sich met open armen op den hals van zijne Edele Bruydt, hy custese, ende hy omhelsede, ende sy gheleken of sy aen malcanderen ghebonden ende vereenight waeren soo omvatteden sy malcanderen ende hielden malcanderen vast, terwijle dat de Vader aen de Compagnie vertelde watter gheschiet was, tot de behoudenisse van haer leven, ende hoe hyse buyten hadde laeten ghenesen ende woonen.
Den anderen Edelman Geronde, siende alle dinghen in soo goeden staet, ende dat de Tragedie was | |
| |
gheworden een comedie, ende dat de droefheyt verandert was in vreughden ende blijschap, hebbende van Fenicie verghevinghe van zijn foute begheert, t'welcke sy geerne dede, biddende daer van niet meer te spreecken, dewijle datter gheen droefheyt meer en was, ende de compagnie gheen oorsaecke meer en moest ghegheven worden dan van verheuginghe: ende alsoo heeft hy sich ghekeert tot den Vader Lionato, hem met eenen ootmoedelijck ende seer vriendelijck biddende, dat hy hem zijn dochter Belle-Fleur te houwelijck soude willen geven, t'welcke de goede oude Edelman hem accordeerde, ende dat van so goeder herte ende affectie, als hy sagh dat Gironde daer toe was ghesint, die om zijnen swagher te worden, bynaest twee huysen gheschendt ende gheruineert hadde. Ende alsoo verblijde sich de oude Man, sich achtende den aldergheluckighsten Edelman van het gheheel Eylant van Sicilien te wesen, die in zijn oude daghen, sach zijn gheslachte climmen tot een treffelijcke hoogheydt, dewijle dat zijn Dochters daer waeren getrout met twee van de grootste Heeren des Koninckrijckx, ende die eenen naeme ende reputatie hadden boven alle andere van't Hof des Coninghs van Arragonien. Alsoo wordt Geronde den schoon Sone van Lionato, ghelijck hy te vooren gheerne soude gheweest hebben, ende wierdt oock Broeder van zijnen grooten Vriendt Timbree, een yeghelijck bekennende, dat de veranderinge der Fortuyne seer wonderlijc is, ende dat der menschen voornemen ende dingen vol van allerleye onsekerheydt, ongheluckx ende ellende zijn, ende dat de vreucht dickwils ghecocht moet worden, met het prijs van eenen langhduerighen arbeydt, ende duysendt moeyten.
Ick en wil nu niet gaen verhalen de groote bruyloft, feest, ende al de magnificentie die daer in is gebruyckt, veel min, hoe dat de Coninck van Aragon met groote pompeusheyt dese Heeren haren bruyloft heeft vereert, selve hem daer heeft laten vinden, met Iacop d'Infant van Aragon, zijnen outsten Sone, dewijle dit alles tot het ooghemerck van onse Historie niet en dient, ende het | |
| |
sal my ghenoech wesen u te segghen, dat het quaet dat Gironde hadde aengherichtet om tot zijnen wille te commen, dat selve is gheweest occasie van een groot goet, want van Timbree ende Fenicie is voortghecomen dat huys ende treffelijcke gheslachte van de Cardones, die so vermaert is gheweest in Spaignen ende in Italien. Also dat in onsen tijdt gheweest is, dien Don Petro, Grave van Colisan, groote Connestabel ende Admirael van Sicilien, die gheleeft heeft, doen in Vranckrijck regneerde Lowis de twaelfde, ende Keyser was Maximilianus, ende dien grooten Prince Ferdinand Koninck van Castilien ende Arragonien, onder wien de Spaigniaerts eenigh aensien by andere Natien ghecreghen hebben, meer als te vooren.
Nu dan Leser, sult ghy hier my noteren, als ick in het begin van de Historie hebbe vermaent, dat de nydicheyt eenen seer periculeusen ende schadelijcken worme is, als hy erghens by yemant plaetse ghecreghen heeft, dat wy daerom sullen ons altijdts van de selve wachten, dewijle dat sy gemeynlijck de meeste wraecke neemt van de gene diese heeft ende besittet: Wy sullen oock aen den Grave van Colisan connen leeren, beleeftheyt ende saechtmoedicheyt te gebruycken, die welcke nalatende alle wraecke hadde liever te verdraghen een groote iniurie van zijnen Vriendt, als hem wederom een ander te doen, daer hy na mensche wijse, wel oorsaecke daer toe hadde.
In somme de deught, van zijne affecten te matighen wordt ons hier seer gerecommandeert, ende als in eenen Spieghel ghestelt, op dat wy daer uyt leeren, dat sy de eenighe deught is, die alle dinghen eenen goeden standt doet gheven, ende maeckt dat men moet gheachtet worden, sonder de welcke selfs, ander deughden tot ondeugden worden, verstaende namelijck, van de deught van maticheyt int generael in alle onsen dinghen. De Ionge Dochters sullen hier oock hebben te mercken, een besondere exempel van Cuysheyt, ende deughdelijcheyt in dese Fenicie, de welcke door gheen aenstoot, van hoe Edele, Rijcke, ende maghtigh dat sy waren, niet en is beweeght | |
| |
gheworden, in het minste te willen lusteren, nae hare dwase begheerte die oock om haer deuchdelijckheyt veel geleden heeft, doch eyndelijck een genoechlijcke uytcomste ende eynde heeft vercreghen, trouwende eenen soo grooten Heere, die haer scheen af ghegunt te wesen. Sy sal dan dienen om eenen spoor te gheven, om de eerbaerheyt met haer nae te volghen, want deucht, brenght altijts haren loon mede, ghelijck de ondeucht, ghemeynlijck int eynde brenght alle ellende, ende uyterste verderf.
Ick hebbe dese Historie ghestelt, niet om d'affecten te verwecken, om de onredelijcke ende vleeschelijcke beweginghen plaetse te gheven, maer op dat onse Franshe jeucht, als die van goede gheeste ende verstant is, soude mogen oordeelen ende recht sien, het eynde van de deucht ofte van de ondeucht. Dat soo de ondeucht altijts het beste aenbrenght, dat sy die dan navolghen, maer in't contrarie, soo het de deucht is, die ons doet vercrijghen eere, ende name voor Godt ende den menschen, onse gedachtenisse eerlijck makende, dat sy billick dan behoorde aenghevaert ende naghevolcht te worden. Ende om sulcx te beter te connen sien, hebben wy dese Historie ghestelt, op dat die ghelesen zijnde, de waerheyt van onse vermaninghe daer door eensdeels soude blijcken, verhopende noch meer andere te maecken, die ghenoechlijcke ende eerlijck sullen wesen, om tot exempelen van de menschen ghelesen te worden.
Eynde deser Historie.
|
|
Auteursrechtvrij