|
| |
| |
| |
I
Dêr wie dan de stêd...
De rydwei, sleau bochtsjend yn 't lêst en my oantsjut as de Hege Dyk, gong hjir oer yn in skadich eintsje beamsingel. Ik loek de leie strak en liet myn begelieders trochride. Wat soe my langer driuwe? Koelte striek my oer de foarholle, no't ik myn hoed nei efteren skode. Myn hynder prúste in pear kear, skodkopjend, snuvend as roek er in stâl, rikte doe, de beswitte hals omheech, nei in beamtûke. Ik gunde it de romte, joech my op yn it kreakjend seal; it wíé sa, men fielde sa'n lange rit yn rêch en skonken. Sêd fan sinne waard men, want in lân as dit mocht in machtich útsjoch jaan, de klaaidiken joegen gjin bewyske fan skaad. Gjin rigen populieren murken de uterdyk oan fan in rivier en likemin hie ik feanterij sjoen dêr't de branje yn stûken stiet.
Wat de lêste healoere fóár my lein hie as in silhouet, triljendwazich yn 'e suderkym, dêr stie ik no pal foar; stapfoets ridend hie ik wol tolve, trettjin tuorkes teld, geveldakken, molewjokken, beamkrunen, in takkelich kontoer dat him al skerper ôftekene. Rjocht foar my út skimeren troch it grien de omkanten fan in poartehûs en ek joech him in blinkje bleat fan in grêft mei de ûnderein fan in bolwurk. Melkfammen mei slingerjende amers oan it jûk kamen fan de stedskant, snapten hûndert út op wei nei har kij earne fierderop yn it lân, in deistich simmertafriel dat al sokke lânstedsjes eigen like. Hoe faak hie ik it sa net sjoen yn West-Fryslân en yn Montfoort wie it yn myn bernetiid net oars.
Myn rydhynder, slij nei wat bermgers, makke in heal slach, dat it each foel my no pas op in bousel ûnderoan de Hege Dyk,
| |
| |
heal stien, heal hout, in sobere opstal, sûnder ien sprút grien om hûs en hear stie it dêr. In dreksleat run om it hiemstee hinne dat in daam hie nei de dyk mei as ôfsluting in wrakke draaipeal. Ik wie yn 'e wille en freegje de melksters dernei, doe't ik deunby my in frjemd geklepper hearde. In manspersoan yn fodden klaaid dûkte op besiden myn guds.
‘Hearskip,’ hearde ik in raspjend lûd, ‘hearskip, in lytse jefte?’ It klepperjen hold op; twa readûntstutsen eagen yn in antlit wyt as kalk seagen glêzich nei my op. Yn in mei lapen omwuolle hân hie de man in soarte fan houten sleef, in nappe wie it dy't er útnoegjend my tastiek. De ferbolgen lippen preuvelen no wurden, dêr't de sin my fan ûntkaam.
Sanctamaria! leproazen, in lazarushûs! Myn ôfgriis betwingend taaste ik nei de jildriem, liet in koperstik yn 'e nappe falle. De lijer niigde en skeuvele fuort nei de slútpeal op mismakke fuotten; in soere stank fan bedjer wyndere him nei. Ik slokte, draaide de holle om en hoarte oan 'e teame. Wat sin hie it libben foar sokken?
Kalmoan ried ik fierder en liet yn my omgean wêr't de beide hearskippen keard wiene mei wa't ik temiddei opriden wie. De fraach sakke wei, want dêr lei it dan yn hear en fear foar my, it stedsje, ommantele mei nagelnije ierden wâlen dy't kant út it wetter opriisden, de skeanten op heale hichte beplante mei hagedoarnhout. Dêr boppe-út stiken, as skuttersfolk yn 't gelid, de staketpeallen mei de útsparre sjitslûven.
Nochris hohâldend krige ik se yn it each, myn beide paadwizers. Hja menden har dravers troch it hynstewâd dat yn 'e grêftskant útsparre wie. Efterinoar ferdwûnen se troch it poartegat en fuort dêrop klonk gebonk fan hynstehoeven oer in brêge. It koe net oars, dizze hearen hiene hjir har thús, wiene hjir alteast net frjemd.
In ein diskant de stêd Frjentsjer hiene de twa my hjoed ynhelle en al gau pinfiske nei wat myn reis wie. Myn reisdoel wie harres die bliken, dat ik krige selskip oan harren; oer Berltsum, oer Bitgum hie ús wei rûn, as ik dy sûnderlinge nammen
| |
| |
teminsten goed ferstien hie. Yn it lêste doarp hiene wy pleistere en de persoanen hiene har bekend makke as Martena en Van Naerden, mear net. Gjin wurd oer wat se by de ein hiene en as jongere hie ik mar net fierder frege. Oflaatrinders of gildemasters koene it net wêze, sa wiis wie ik al, en foar kleasterkonversen sieten se rikernôch yn it linnen. Hopmannen yn keizerlike kriichstsjinst? Har praat hie der net nei west, te fynbeslipe, te eptich. Myn foarslach om it hiele gelach te beteljen hiene se glimkjend ôfslein en doe de herberchhâlder mei de romme hân leanne.
Mar wat koe it ek skele? Ik wie no wêr't ik wêze moast, dat wie ien ding. Op myn bar stjoerde ik myn hapke no it wâd yn en liet it de moude fan 'e fiterlokken spiele. It bist bûgde de kop, dronk mei grage swolgen. Hiest sa'n toarst, makker? No, it wurdt dy gund, oan dy ha 'k gjin roukeap, tinkt my! Yn it skeane ljocht fan de lette neimiddei hie de stêd wat mylds: in slûgjende festing yn fredestiid. Michjeguod wolke boppe it wetter, in ein mei piken sylde de grêft oer, de kop waaks omheech. Koe it frediger? By de reidkrage fan 'e bûtewâl de ivige angelfisker; eflkes like er brimstich myn kant oer te sjen as hie er lêst fan it baar jen dat ik geande makke. Stiennen huzen, hjir en dêr ien, stiken út boppe de heakse bocht dy't it bolwurk hjir makke; ealljuswenten, dat wie klear, mei bûskoaltuorkes en laaidakken yn it grien fan hôven; fierderwei sparke in krús op wat my kleastergebouwen taliken. En dan hjir fuortby, mei in stien hast te besmiten, in skier-ferware tsjerkje mei ferhege koar, it kibich spitske fan in dakruter op 'e naal.
Ljouwert...
Op dat stuit hearde ik bekende lûden: klingklang fan izer op stien, dof gebûts as fan bikhammers en tsjûksels. As muzyk dreau it nei my oer en ynienen seach ik it. Justjes boppe de bolwurkswarring út, omjûn fan stegerwurk, stie er dêr: de toer! Wurkfolk hyste stien omheech, kûpen kalk, en meneuvele tsjin oaren yn 'e bedelte, bûten myn eachweid.
Wrychtich, hjir oan 'e westlike stedsrâne lei dus it kerwei dêr't
| |
| |
Van Aaken my foar opûntbean hie. Of opûntbean wie it wurd net. Yn in brief mei stedssegel, oerbrocht troch in bûterskipper, hie myn âld-learmaster my freonlik fersocht om him by te stean, no't yn it Westfryske Hoarn myn wurk oan 'e havenpoarte om it lêste socht. Lang hie ik net yn bestân stien. Tsjerkebou triek my mear as dy logge festingwurken en dêrby, ik wist wa't ik foar hie. Jacob van Aaken, - wat hie ik as leargesel yn Montfoort al net fan him opstutsen doe't de master dêr boude! En wat hie er my letter yn Hoarn al net bybrocht oer de sichtberste en duorsumste fan alle keunsten!
Ik hie tynge dien dat ik kaam. By in skûtefarder dy't op Harns foer wie ik earjuster oan board stapt en in weardshûs dêrsa hie my in nacht bêde. Dêr hie ik in gudzetysker troffen, wa't ik sûnder lang loovjen en bieden in rydhynder ôfkocht. Langer al hie dat myn sin west en de caroli's dy't ik foar it bist deltelde soene, tocht my, ek te Ljouwert gjin weismiten jild wêze. Hjoed hie ik fan 'e hynsterêch ôf al folop kennis makke mei dit noarderlân: weidzjend fee rûnom mei ploegen folk tusken boufruchten hjir en dêr, doarpen mei stompe romaanske tuorren, marsedragers dy't myn wei krústen en oan 'e mûtse tikken... It strykte wol mei wat my sein wie, dit stik fan Fryslân, mei syn krunich lân en begroeide reidsleatten, wie moai, minder plat en sodzich as it fjild om Hoarn hinne.
Earne yn 'e stêd begûn no beskieden in klokje te lieden. Jawis, it wie tiid fan 'e fesper ommers. De angeler lei efkes syn ark del en sloech in behindich krúske, simpele godsfrucht dêr't ik temûk myn wille om hie. Myn guds like sêd boarnd, dat ik stjoerde him by de wâl op en folge it moudige weinspoar dat by de bûtepoarte útkaam. Fansels koe ik it wer net litte en meunsterje it muorwurk, dat suver noch út 'en nijens skynde. Ienkear it ravelyn foarby en de flapbrêge oer koe ik lêze wat de gevelankers de ynkommer ferdútsten: S.P.Q.L., mei dêrûnder it jier fan bouwen Ao Di MCDLXXXIV. Fjirtjin-hûndert-fjouwer-en-tachtich? Jawól, dan moasten hast fyftich jier lyn de stedsgrinzen hjir oan ta útlein wêze. It wie oan dit poarte- | |
| |
hûs, sljochtwei en sûnder hoektuorkes, nauwerneed te sjen. Hoe geef en op it each gjin streep fersakke hongen de iken slútduorren noch yn har stuolheakken!
‘Wolkom yn 'e stêd fan Ljouwert, hearskip!’
Ik hearde in knarsend lûd en út in syddoarke kaam de poarteman op my ta.
‘Jo wisten fan myn komst?’
De man knikte iverich, in gnyske om 'e mûle.
‘De hearen hiene it my niissajust al oansein. De hearen kommissarissen, sil 'k mar sizze.’
‘Kommissarissen?’
‘Jawol, hearskip, doctor Martena en magister Van Naarden. Hja binne mar trochriden nei it Blokhûs. Ik moast jo sizze, dat de Gouverneur op harren wachte. Mar sa net, ik wist óárs ek al dat jo hjoed of moarn komme soene.’
De wachter glimke wer wolfoldien as wie er yn in komplot behelle. Syn spraak like my in mingsel ta fan Frysk en Leechlânsk, dat ik goed neikomme koe en dat se hjir die my letter bliken brûkten tsjin elke útman. Hy wiisde fansiden nei de toer yn oanbou.
‘Boumaster Van Aaken hie my de wink jûn, sjoch, om gewach te jaan as jo oankamen. Persoanlik woe er jo te plak bringe, sei er. Wacht, hearskip, ik set jo hynder oan dizze ring en stjoer ús jonge om de master.’
De man syn omsoarch wie bysûnder en die my goed.
‘Der skynt te Ljouwert om jin tocht te wurden,’ sei ik en gong fan 't hynder. Hy lake fergulde, rôp troch it doarke eat nei boppen en fuort dernei draafde syn soantsje it paad del dat by de bolwurksopgong lâns nei de boupleats rûn. Ik rjochte wilens de rêch, fertrape my wat op 'e balstientsjes, dêr't it poartepleintsje mei fluorre wie. Oan alles wie te sjen dat dizze stêd syn tagongen goed ûnderhold; gjin strie lei hjir oerdwers, gjin hynstefiich of dy wie opfage. Op in stiennen standerke tsjin de muorre lei in tûfke fjildblommen mei dêrboppe yn in nis it byldsje fan de Leaf Frouwe, it Godlik Bern op 'e earm,
| |
| |
dat minlik op my delseach. Noch wie ik dwaande it lange latynske opskrift te ûntsiferjen dat earne oars ûnder it stedswapen bemitsele siet, doe't der in hân op myn skouder lein waard. Benijd draaide ik my om.
‘Just, Cornelis Frederiks, dêr wiest al. Wolkom.’
Foar my stie in stokmeager man, de mantel iepenslein om 'e skouders. Op it boarstpân benaaid - ik seach it yn in flits - in steande liuw mei it embleem fan troffel en passer.
‘Master Van Aaken, ja, ik sjoch it. Jo binne...’
It wurd ‘feroare’ koe ik noch pasier ynhâlde. Under de flaphoed wei ljochten de eagen op, freonlik, hol yn in bleek gesicht. Hy stiek in smelle hân út en wy fûstken.
‘Bliid datst it dwaan woest,’ sei er sêft, ‘en my net fergetten wiest. Ik haw al ûnderdak foar dy. It weardshûs De Gouden Helm hat hjir in goenamme en de Selsma's geane foar golle gastwarders. Mar lit my dy earst it paad wize, it is net fier. Hoe wie dyn reis, Nelis?’
De wurden kamer der wat heazich út; ik moast der oan wenne. Wat koe in minske jin yn in pear jier al ûntmerke! Of kaam it troch it spitse sik je, griis al, dat him in skouwing joech fan, ja fan betochtsumens, fan geleardens? It stie my oan dat er my mei de âlde, amikale namme oanspriek. Wy setten de stap, it wachterssoantsje mei it hynder oan 'e teame efter ús.
Net oars as betriek ik in nije went, sa kaam de stêd op my ta. Lofts fan ús riisde daliks al in mânske stins út beammen en foartún.
‘It binne Burmania's dy't dêr wenje,’ lei Van Aaken út. ‘Doctor Upcke, dy't him deken neamt en magister Pier, syn broerssoan.’ En doe mei in glimke: ‘Twa fan myn hannebiners, sa neam ik se wol.’
Hannebiners? Ik woe der op ynfreegje, mar oare dingen skoden der oerhinne. Oer in bolle piip krústen wy in binnegrêft dy't mei flauwe bochten de stêd yn like te rinnen. Dy grêft folgen wy. It ferwûndere my, hoe nij de keapmansgevels en stoepluiven hjir wiene, mar Van Aaken, stadich nêst my fuortstap- | |
| |
pend, holp my út 'e dream. In tweintich jier lyn hie yn dit stedsespel in grutte brân woede. Mear as twahûndert huzen wiene oan jiske tard, ramp dy't de boargerij noch amper te boppen wie. By it Beginekleaster, in pear strjitten fierderop, hie it fjoer pas belies jûn, it sizzen wie, troch in beswarring fan 'e abdis dy't steande boppe op it kleasterdak alle hilligen oanroppen hie, neffens oaren hie in tongerbuoi alles úteaze. It wie te sjen, by de weropbou hie it stedsregear alle bûtenhout ferbean en ek it tekreid moast doe ferfongen troch tichelpannen. Sûnt hie dit stedsdiel de namme Nijstêd krige.
‘Mar mien net, Nelis, dat de hiele stêd der sa geef bystiet. Foardat alle fjouwertûzen Ljouwerters sa wenje as hjir, moat der gâns feroarje. Sjoch skielk mar ris om dy hinne oan Griene Wei of Ruterskertier, dêr griist it ferfal jin oan.’
In slyptrôch kaam oanbolderjen, ôfladen mei slepersguod. Ik woe útwike, mar de slydtsjer makke al rom baan. Ik murk, hoe't somlike passanten de master groeten mei respekt. Wurkfolk dat in pream mei bakstien loste seach op, lei de finger oan 'e mûtse. Boargers yn har stoepbanken mûskoppen; men koe har de frage ôfsjen: wa is dy nijeling?
Wy stiene stil foar in luif dêr't in boerd mei in ridderhelm úthong. In rojaal gevelhûs wie it mei fansiden in túnpoartsje dat trochgong joech nei efteren. De kastleinsfeint kaam oandraven, naam it hynder oer om it te staljen en yn 'e taapkeamer makke Van Aaken my bekend mei Sape Selsma, de weard, en mei Baef, de frou, breedheupich minske mei apelwankjes dy't glommen.
Woe it hearskip earst de keamers ek sjen? Woe er de strjitside of leaver de sinnekant mei útsjoch op it bolwurk? Ik rekke mei kastleinske nei boppen en naam de lêste foar kar, in plat, stimmich fertrek mei fjoerplaat en bedsteed, dêr't de goudskjinne slieplekkens jin temjitte blonken. Let deiljocht skimere troch twa griene skiiffinsterkes, dy't frou Baef foar my iepensette. Benijd eage ik de tunen oer, yn 't folle blêd no, seach hoe't de feint myn nijkeap roste en doe in stâl yn loadste
| |
| |
dy't healwei it efterhiem oplutsen wie. Ik knikte foldien. Koe ik better plak begeare?
Oer de Nijstêd foarhûs lei al begjin fan jûnich skaad doe't ik yn 'e jachtweide oanskode, foar my oer Van Aaken, tusken ús yn in kantsje wyn dat de hospes ús sette. Lynjend op syn earmtakken siet myn learmaster dêr, it puntburdsje weiskûle efter syn gearfrissele fingers, dêr't de knokkels wyt fan trochskynden. It wie de hâlding dy't my fan him heugde, út Montfoort al, út Hoarn net minder, wannear't er yn stúdzje wei bûgd stie oer syn ûntwerptafel.
‘Bist jong bleaun, Nelis, mar ja, do bist ommers jong.’
Hy hifke my mei de eagen, mar woe earst alles witte oer myn Hoarnster tiid en de bouwerij dêre. Hoe hold de nije tsjerke him? Gjin setting te sjen oan it steande wurk? Koe de pealbekisting oan it koars-ein it fersakjen keare? It die my nij, dy neinoed fan sines mei wurk dat dochs al sa'n trije jier efter him lei. Hy prate deroer as in âlder oer bern dy't de hûs al út binne, mar dêr't de heitesoarch noch altyd nei útgiet. In bouwer yn ieren en sinen, dat wie er bleaun! Ik joech him nei bêste witten beskie, fernaam op myn bar nei syn wurk hjir yn Ljouwert. Koe er hjir aardzje yn it hege noarden?
‘Men leart alle dagen,’ sei er wiisgearich, ‘mar fansels, men bliuwt ynkommeling. Yn 'e omgong is it folk hjir, hoe moat ik it sizze, in krom dryster, beretter ek, minder meigeande. Ljouwert is hurd dwaande in plak fan belang, in haadstêd te wurden. Der wurdt merke, der is nearring yn soarten, der is skipperij en in hantwurkersstân dy't noch oanwint. Mar ferwachtsje gjin paradys. Foar de earmsten yn 'e krotbuorrens binne de winters wreed. Dan is dêr ivich geiggewear tusken de boargerij en de stinsbewenners, de Cammingha's, de Minnema's en al sokken, dy't fan har romme stedshôven hoeken kwyt moatte. Dy hearen akselje wakker tsjin, mar der is gjin ferwin op, mear folk betsjut mear nije strjitten. En wat binnen de poarte is dêr moat de stêd foar riede.’
My kaam yn 't sin wat de poarteman my fan 'e middei neamd
| |
| |
hie. It Blokhûs, wat hie dat einliken yn? Hie men dêr as bouwer mei te krijen?
Master Jacob loek de wynbrauwen op, skodholle.
‘Dat moast derby komme. It Blokhûs? In stêd yn in stêd, sa te sizzen, apart bewâle en begrêfte, mar gelokkich yn it uterst súdeastlik espel. In lûs yn ús pels, sizze de Ljouwerters. It keizerlik garnisoen leit dêr mei gouverneur Schenck van Toutenburg as heechste man. In ûnmak hear, dat grif, mar yn 'e stêd lit er him in bytsje sjen. Ik tink, dat syn bûtenpleats op Swarteweisein, de kant op fan Grins, him mear fertier jout.’
Ik begûn oer myn moeting ûnderweis mei de beide ruters. Wiene dat kommissarissen, sa't ik heard hie? En stiene dy ûnder dy gouverneur?
Van Aaken knikte, betinklike tearen yn 'e foarholle.
‘Ja, dat is wat fan de lêste tiid. It folk op 'e boupleats neamt se ketterjagers, hoefier't dat gappet wit ik net. Ja just, Keimpe Martena en Martinus van Naerden is de namme, beide binne it riedshearen fan it Hof.’
‘It Hof?’
‘Sa neame se hjir it hege gerjocht dat ûnder de Saks al ynsteld is. Mar dat amt fan geastlik kommissaris is wat nijs. In útfynsel fan ús Lânfôgdesse yn Brussel, is de hjitting, dêr't de Keizerlike Majesteit efter sit, om ta te sjen op kleasters en op it neilibjen fan wat de plakkaten ferbiede. Nijljochterij om oare nijljochterij tsjin te gean, sa't ik it besjen kin.’
‘En dat lêste, libbet dat hjir sterk? Yn West-Fryslân koe men dêr mar min doel oer krije. Alhoewol, geroften genôch oer temûke ketterijen.’
Master Jacob helle de skouders op.
‘Och, dizze stêd giet ek wol foar in broeinêst fan ôffalligen, dy't de hillige sakraminten ferskelle, mar dat sit dan by de legerein en it binne skerpslipers dy't it sizze. As bouwer fernimt men der it measte net fan. Ja, behalven dan ferline maitiid, dat joech opskuor, dat hat my sear dien.’
Skodholjend nipte Van Aaken oan syn wynkroes en ik krige in
| |
| |
ferhaal te hearren oer in Ljouwerter snider, Sicke Frearks by namme, lid fan it gild noch wol, dy't oanbrocht wie as Oerdoper. Hy wie gisele, sa't de lju seine, mar wegere syn dwalingen yn te lûken. Gouverneur en Hof hiene koarte metten makke, woene ôfskrik jaan, in eksimpel stelle. Op it Blokhûsplein hie it skafot stien, wie syn holle fallen, hûnderten hiene der omhinne stien.
‘Ha jo it sjoen, master Jacob?’
‘God bewarje, jonge, nee! Ik haw dy snider kend. Hy meat my jierliks in nije mantel oan, dêr't myn stedskontrakt my rjocht op jout. Ik moat sizze, de man wie de froedens sels, in ketterlucht haw ik nea net oan him rûke kinnen.’
‘Dus dizze mantel...’ Ik wiisde op syn lekkens kleed mei it stedswapen.
‘Nee, dizze net. Och, it is al te dwaas, mar fan it Riedhûs krige ik oansizzing, ik koe in oare snider nimme, mar moast it besteand habyt ynleverje. Jawis, ynleverje!’ Syn mûlshoeken sakken ferachtlik. ‘No, wat docht men dan? Men wol de frede bewarje. Hawar, tagelyk mei in steal ferbeane boeken moat it stik klean publyk ferbaarnd wêze op datselde pleintsje. Hja tochten grif dat der ketterflieën yn benaaid sieten. O, it hat my wol oandeard om dy man, kundich as ien wie er, mar ja, it libbet fierder, it ferjit. En sèls, Nelis jonge, doe't fuort dernei myn frou ferstoar, do wist it, sèls krige ik oare soargen...’
Syn wurden stûken, earnstich stoarre er yn syn kroes. Doe folge in droech kichen, dat ik noch net by him opmurken hie. Aldsk like er ynienen, sa't er derhinne siet, smelskouderich, de kielknoarre efter it sikje op en del wippend as er slokte. Hy begûn oer myn oanstelling as syn mastersfeint.
‘It hat deryn hongen, Nelis, ear't ik dat der troch hie. In ûnderboumaster, seine guon, wie net mei rekkene yn it bouplan. It kapittel hat twaris gear west. De froedskip en de beide boupastoars fan Aldehou wiene al kontint, mar de beide Burmania's setten it as tsjerkmasters yn 'e kant. Taai te melken, sa't de boeren hjir sizze. It jild, it jild! Mar op 't lêst kaam
| |
| |
dochs de knotte fan de jildbûdel. Ik tink, earlik sein, dat myn gestel de trochslach noch jûn hat.’
‘Jo gestel... Is dêr... is dat...?’
‘Sûnt ik myn frou ferlear, ik haw it dy skreaun, wol it âld boarst soms net mear mei. Wurch, dagenlang wurch. Myn kontrakt is beskreaun op seis jier en dêr is no treddel fan om, mar...’ Hy suchte, socht moedsum om wurden. ‘Men is net mear dy't men wie, sa is 't mar. Dit widnersbestean sûnder bern noch neat, it hâldt net oer oan fleur, om it sêft te sizzen. Kinst deryn komme? Lytse strubbelingen mei it wurkfolk kin men net mear oer... Bemuoisucht fan ûnkundigen benimt jin soms de sliep... Om fan slimmer dingen mar te swijen.’
Oer syn feale wangen fleach in bewyske fan read, as wûn er him op, nee, as skamme er him. Der foel in stilte, dy't as in tizelnet fol fragen spand wie tusken him en my. Ik die war en tink my syn tastân yn.
‘En thús, master Jacob, hoe rêde jo it dêr?’
‘O, dat hoecht net better. In húsfroufaam haw ik, ien út tûzen, mei ik sizze. In proveniersfrou út it Sint Antoan hat har my beskikt. Sint Antoan, ja, sa neame se hjir it Gasthûs, neamd nei de Hillige Anthonius. It fanke, waard my ferteld, moat in pastoarsdochter wêze earne bûten Ljouwert fandinne, in wees, dy't allinne op 'e wrâld stiet. Ik bin der mei holpen, goed skrander is se ek, kin lêze en sels skriuwe, murk ik lêsten.’
‘En jo wenje ticht by it wurk, tink?’
‘Yn 'e Skotstrjitte, in hoannestap, mear net. Ien ding, Nelis, myn doar stiet altyd foar dy iepen. Miskien hast jûns ris sin oan in partij skaak? Dan kinst sjen, hoe't der by my thús gjin strie oerdwers leit. Nee, dêr sit de oast net, dêr sit de oast net...’
Syn wurden makken my nijsgjirrich nei mear. Mar master Jacob van Aaken loek de earmtakken fan 'e tafel, eage skruten om him hinne.
‘Och, dêr prate wy letter oer. Hjir mar net.’
Der wie beweging yn 'e jachtweide kommen. Twa bierdragers mei it himpsel noch om 'e skouders kamen yn en rôlen stin- | |
| |
nend in fet foar har út, dat se mei help fan myn hospes op in stelling tilden. Op in bierbank nêst uzes joech in ploechje manlju hjar del, guon fan it brouwersgild sa te sjen, dy't fertier sochten by it triktakboerd. Fierderwei rattelen dobbelstiennen.
Ik liet Van Aaken út. Wy praten ôf om elkoar moarn op it wurk wer te moetsjen. Him tocht, it wie better dat ik, ear't ik my op it Riedhûs presintearre, earst it wurk op 'e boupleats ris opnaam.
By de Leaffrouwepoarte wei kaam, koart fan slach, it lûd fan lieden.
‘De boargerklok,’ betsjutte de master my, ‘poartesluten. No set de boarger de sliepmûtse op en dôvje de kosters de kearsen, sa't in sechje hjir ha wol.’ En doe, as makke er in grapke, der oerhinne: ‘En elk hat syn braspinning wer fertsjinne. Sliep wol, Nelis.’
Ik seach him nei. Licht roeikjend fan gong yn syn wide mantel rûn er de Nijstêd del, it stjerrende jûnljocht temjitte, dat efter de huzen belies joech. Oant er ien fan de pipen oerstiek en yn in sydstrjitte weiwaard.
De taap ynrinnend murk ik hoe't syn wynkroes noch heal fol stie. Wie dit myn âld learmaster, ienris sa manhaftich, sa beret? Dat ferlies fan syn frou, it hie him wol ridderslein. Of wie it mear syn tear gestel, dat him ûndermine? Dêr sit de oast net, oan twaris ta hie er it sein. Wêr siet dan de wjirm dy't gnaude oan syn wil, syn fermogens? Miskien soe ik it witte, moarn, oaremoarn.
It wiene fragen dy't har amper deljaan woene, doe't ik al tusken frou Baef har kreakjend bêdlinnen lei. Simmernachtstilte saaide del oer de stêd. Troch myn finsters sille bleek moanneljocht, tekene twa griene plakken op myn keamersflier. Myn keamer, jawis, myn keamer te Ljouwert! Wat soe it libben my hjir bringe?
|
|
Auteursrechtelijk beschermd