Logo DBNL
Oerloy der ewigher wijsheit (1938)

Oerloy der ewigher wijsheit

(1938)–Henricus Suso–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

24Dit boec is ghenomen uut een Latinen boec dat 25gheheten is Oerloy der ewigher wiisheyt.

27Het was een ionghelinc, Gode bekent, die welke doe hi was in die 28eerste bloeme siinre ioghet, begonde te ghevene hem ten ydelen 29dinghen der werelt ende te vlietene in die ongestadeghe ghenoechte 30der werelt. Alse hi aldus woude dolen in dat rike der ongheliicheit, 31soe wart hi over mids der ontfarmicheit godliker goedertierenheit



illustratie

tekstkritische noten

1in eenre onseggheliker manieren verlicht ende doir soete ende 2doir suer ghetoghen ende ten lesten overmids minne der wiisheit 3ten weghe der waerheit wonderlike gheleit.

4Doen deze voirnoemde iongelinc noch ionc was ende novicius+ 5ende onhebbelike ter minnen ende hem tot enen tide gaf te lezene 6in die bibele, onder ander woerde soe quamen hem te voren sommeghe 7noedende ende treckende woerde ter minnen der wiisheit, 8in dien welken hi seer delecteerde ende liet alle ander dingen 9after alse een subtijl kint ende screef die woerde soe hi best conde 10in een cedelken.

11Hier na, want hi dicke ter lessen die men over tafele leset te sine 12plach, soe hoerde hi daer hoe die godlike wiisheit haer gheeft ende 13biet allen menschen te minnen alse ene delicate bruut ende ene 14gheminde vriendinne. Ende alse hi over mids voertganc der tiit / 15alluttel gewassen was soe begonde hi te hebbene een herde minnende+ 16herte; nochtan en wiste hi niet waer toe oft tot wat eynde hi dese 17minne broeken zoude, of oec wat minne waer.

18Hier binnen alse hi dicke lesen hoerde die voirnementheit deser 19bruut, der godliker wiisheit, ende prisen mit desen woerden: 20Wiisheit is beter dan alle preciose riicheit ende alle dat begheerlike 21is en mach haer niet gheliken. Lancheit der daghe is in haer rechterhant 22ende in haer slinke hant riicheit ende glorie. Hem diese begripen 23es si hout des levens ende die se heeft is salich. En laetse 24niet, ende si sal u behoeden; mintse ende si zel u / behouden;+ 25aengriiptse ende si sal u verheffen, ende alse ghise omhelset zo 26zuldi van haer gheglorificeert worden. Der wiisheit segt: ghi siit 27miin suster ende de vroetheit u vriendinne. Hier uut wert die 28kintsche moet beruert ende begonste gracie te ontfane tot deser 29godliker bruut ende wertse seer minnende, maer sine minne was 30noch kintsch, want die voirgeseide woirde en conste hi niet alsoe 31behoerlike was verstaen. Nochtan en meende hi in deser minnen 32niet materileecs ofte dat onsuver was, mar in een zoete onthogende 33minleke maniere, noch puer godleec, noch te male menscheleec,

tekstkritische noten

1soe hise / nam al. Ende overmids dese minne so wart hi godlike+ 2overlicht in een ontseggelike wonderlike maniere ende ghetoghen 3mit enen zoeten inwendeghen smake. Dese iongelinc begonde te 4peinsene in hem zelven ende seide: O hoe vele ghoeds hoer ic van 5deser scoenre bruut! Waeromme ontlicsens du, waer om en proeves 6du niet oftuse tot eenre vriendinnen hebben moghes? O hoe salich 7waerstu, moghstu dese tot eenre vriendinnen hebben, wantu een 8iongelic bist die ter minnen heblike is ende aldus levende herte 9en mach te male niet alleen siin ende sonder minnen.+

10Op eenen / anderen tiit, doen die gene die te reeftre las, lesende 11was die boeke der wiisheit, hoerde hi die wiisheit prisen in deser 12manieren: Die wiisheit is scooender dan die sonne ende boven 13alle cierheit der sterren den lichte gheliict soe werdse vonden. 14Dese hebbe ic ghemint ende ghesocht van miinre ioecht ende 15ghesocht mi tot eenre bruut te nemene ende ic bin een minnaer 16worden hare scoenheit. Overmids hair sel ic claerheit hebben 17voir dat volc ende eere voir die oudere; overmids haer sel ic onsterfellicheit 18hebben ende minen nacoemelinghen zel ic een ewighe 19ghedenkenesse laten. Ingaende / in miin huus zal ic mit haer rasten;+ 20want haer wandelinge en heeft gheen bitterheit, noch haer gheselscepe 21en ghene verdriet, meer vroude ende bliscepe. In haer vrientscape 22is goede ghenoechte. Eest dat ghi slaept, zo en suldi niet vresen, 23ghi en sult rusten ende u slape zel zoete siin, want die here sal in 24u zide siin ende sal u behoeden. Alse die jongelinc dit verhoerde 25begonste hi te verhettene in haere minne ende seide in hem zelven: 26Seker al sochti alle die werelt doir, in gracien en mochti deser 27ghelike niet vinden.

28Hierna ghevielt dat die duvel die mensche/liker naturen viant is+ 29ende benidende ons profiit, insant desen contrarie ende seide: 30O sot, wildi minnen dat ghi niet en kint ende zekeren dat ghi noyt 31en saecht? Het is beter alluttel hebben in besittinghen dan vele 32in verbeidinghen, want die haer woninghen in hogen berghen setten

tekstkritische noten

1ende in haer vrientscepe alte hoghe vesten, verbliden dicker inden 2hope dan inder hebbinghen, want si in haer scure wint voir voder 3gaderen. Ende en waert niet beter uut eenre houtenre scotelen 4genoech drinken dan uut enen guldenen nappe breke hebben? 5Dese bruut waer seker boven alle minleec, / weert datse vleeschelic 6liefte niet en verbode, maer na genoechte liet eten ende drinken. 7Mar nu eest alsoe: al dat den lichame ghenoegheliken is sciint al+ 8contrarie hare leringhen. Want si seit: die wiin ende leckernie 9mint, die en sal niet wiis siin. Ende oec: alluttel zuldi slapen ende 10luttel slumen ende luttel zuldi uwe hande ledich houden. Merct 11nu oft eeneghe soe wreede bruut op aertrike is, die dus menighe 12zware ewen haren minnaren geeft.

13Tot desen ende deser ghelike temptacien der ghepeinse soe 14antwoerde een inwendich smake der wiisheit ende seide: O minleke 15jongelinc, aensiet / mit minnender herten dat alle den ghenen die+ 16minnen, eighen es om minnen wille jeghenheide te ghedoghene. 17Want alsoe menighe sculpe leecht int oever, alsoe is meneghe 18ieghenheit in minnen. Op dat dan aldus is, en eest dan niet wel 19recht dat die minnare die ghezekert heeft die bruut die soe hoge 20ende soe scone is ende vol mit allen gracien, eeneghe ieghenheit 21gedoghe? Want soe die ieghenworpe des loens van sinen arbeide 22ghenoechlikere is ende meerre, soe hem staet meer jeghenheden 23mit ghesaten moede te verdraghene. Overdenct nu die wondre 24die ghi ghelesen ende ghehoert hebt, leyder, die die minnaren /+ 25deser onreynre werelt om idele minne gedoecht hebben. En versuchte 26di niet harde zeere doen u gedachte eens jongelincs dien 27ghi wel kennet, die zoe seer gebonden was dat hi om minnen wille 28van eenre ioncfrouwen een yser ghesteken droech doer siin vleysch? 29O wonderlike crachte der minnen! O hoe vele isser ende heefter 30geweest die mit deser minnen ghebonden ende verblint waren, 31die goet, eer, liif ende haer onsterflike ziele te wedde setten ende 32hem in ontelleken periculen gaven om deser valscher minnen wille. 33Ende si dadent om dat si enen tideliken ende broesschen / loen+ 34ontfaen souden ende ghi omdat ghi enen vasten ewighen loen

tekstkritische noten

1ontfaen selt. Hoer, miin zone ende neemt raet der verstandicheit 2ende en verwerpt niet minen raet. Steect uwen voete in sine vetere 3ende uwen hals in sinen halsbant. Onderwerpt uwe scouderen 4ende draechse ende in sinen banden en vertraecht niet, want ten 5lesten zeldi in hare raste vinden ende zel u verwandelt werden in 6ghenoechten, ende ziin vetere zal u siin een bescuttinghe der 7stercheit ende een onderstant der doecht ende siin halsbant sal 8u siin een cleet der glorien. Want in haer is / cierheit des levens+ 9ende haer bande is een salige bindinge. Met den clede der glorien 10seldise cleden ende die crone der dancberheit zeldi op haer hoet 11setten. Luttel zuldi arbeiden ende ghi selt u in groten rasten vinden. 12Wiin ende sanc verbliden dat hertte, meer boven beiden minne 13der wiisheit. Om nyemants raets wille en latet of, meer ghaet voert 14ende voecht u mit al uwer herten in die vrientscepe deser bruut. 15Mit dustaneghen ende desgheliken troest was hi vermaect ende 16ghevestigt in sinen heiligen opsette.

17Hierna op eenen tiit wert hi becoert mit enen / subtilen argumente+ 18Gode te latene ende die werelt te minnen. Doen ontdecte 19hi siin herte dat onghedoechsam was van ongedure van minnen 20voir Gode ende seide mit eenre clagender stemmen dese oft deser 21ghelike woirde: O saleghe minnare di bi hem vint daer siin minne 22op rust, want die mint dat te minnen ghelieft die bernt salichlic. 23Maer wee mi onseleghen die derve de vruchte der minnen ende den 24loen dien ic begheerde, omdat ic in al aertrike nyeman en viinde 25die antwoerden wille der minnen mijns herten. Doen riet ic miinen 26onghestaden moede dat hi der minnen af stonde / ende ghave hem+ 27te minnen vleeschelike raste ende aensage hoe goet dat nu hebben 28die vette wedere ende die meesscape die nu ghespiist worden ende 29weiden in die scone groene beemte; die segghen niet mitten woerden 30van buten, meer mit werken bewisen dat bliiscap der / maghen 31gaet boven alle bliiscepe der werelt. Meer du mit diinre minnen 32words mager ende verdorres van dage te dage. Want dattu soecst 33dat en vinstu niet ende alstu dat vonden hebst, so en bestu niet dar 34mede content. Ende hierom hoert des wiismans raet: laet u ge-

tekstkritische noten

1nueghen mit gheiten melke tot uwer deernen behoef. Het is beter 2sien dat ghi begeert, dan begeren dat ghi niet en weet. Est oec /+ 3dat ghi minnen wilt ende begeert mit uwer minnen te ghereikene 4die ghescierde sittene, hout doch dit, dat ghi u elwaert niewerinc 5te minnen en gheeft, daer u verdriet mede van u mochte worden 6ghenomen ende bliiscepe ghegheven worde diinre herten. Siet hoe 7men nu menige minnaren vindt die godlike dinghen willen ende 8nochtan tiitlike dinghen niet en laten. Si willen van Gode ghemint 9worden, nochtan en willen si van vleesliker minnen gesceiden worden.

10Doen die discipel dit in hem zelven peinsde, soe verstoet hi in 11hem van der overster wiisheit dus gedane andwoerde: Die ghene 12doelt alte / seere, die (waent dat) die navolgheren der onderworpender+ 13secten die sorge des vleeschs hebben in der begeerten omdatse 14dageliics blickendeleec leven, salich acht, dan allene mit beesteliker 15salicheit, den welken si ongeliic niet en siin. Mer de gedachte des 16redeliics menschen die overmids kennesse ende minne verhaven 17is, is daer volcomeliker salich, daer si mit scouwene overmids 18minne volcoemelike gheënicht is. Noch dat en laet u niet letten, 19al wort u dat spaerliken ghegeven dat ghi begaert, want alluttel 20balsemen is vele precioser dan vele edics. Seker die raest alte zeere 21die godliker / minnen een ghesellinne gheven wille. Ende ochte+ 22twee aertse minnen niet wel eens en dragen, hoe salmen dan 23eertsche minne mit godliker minnen gezellen? Die willen zeker 24onmoghelike dinghen doen, die soe groten maiesteit mit soe nedere 25onreynicheit waent ghezellen. Die voergenoemde jongelinc verdroech 26enen langen tiit dustanige stride ende ghepeinse ende die 27broessche moet werdt gebroect alse nu tot enen, ende alse nu ten 28anderen.

29Doen dit ghesciet was gevielt datmen dese oft deser gelike woerde 30weder las: Ic hebbe gevonden een wiif die bitterre is / dan die doot,+ 31die een stric der iagher is; hare herte es een seghene ende hair 32hande siin bande. Die Gode behaecht sal van hair vlien ende die een 33sondaer is sal van haer gevaen worden. Deser contrarie is die god-

tekstkritische noten

1like bruut. Ic hebbe, seitse, alse ene terebinte uut gerect mine 2risere ende mine risere siin vol eeren ende vol gracien. Alse een 3libaen die onghesneden is hebbe ic minen gore uut ghegheven; 4die mi vint sal vrede vinden ende hi sal salicheit van Gode sceppen. 5Alse hi dit gehoert hadde, van groter begheerten soe riep hi mit 6eenre inwendegher stemmen ende seide: Het is waer, / het is waer,+ 7noch niet anders en is dat men waerliker zegghen mach. Nu eest 8ghevest, in mizelven ist nu gedelibereert. Ic sal mi selven in die 9doet gheven opdat icse tot eenre vriendinnen ende tot eenre bruut 10ghecrighen mach. Si si bruut ende ic haer knechtken. Si si 11meestersse ende ic haer discipel. O ocht mi eens gheoerloeft 12ware doch te spreken iegen dese uutvercoerne bruut! Vergave God 13dat icse eens sien mochte! Ach eewege God, wie ende hoedanich 14is dese daer ic dit wonder af hoire?

15Alse hi dit mit groten aernste begeerde te wetene ende van 16begheerten te verhit/tene begonste, soe quam hem voir een onspeclike+ 17bekinnisse, in wilker kennissen hem dese bruut in deser 18manieren gheopenbaert was. In ene columpne der wolken soe 19openbaerde een troen van yvore van sonderlingher wonderliker 20scoenheit, in den welken dese voirghenoemde scone bruut sat in 21guldenen clederen, omhanghen mit menegherande cierheit. Hare 22crone was ewicheit, hare omhanc blide salicheit, hare woerde zoete 23zoetheit, haer omhelsene volcomene satheit alles goeds. Alse hare 24de discipel aenspreken woude, soe sceense herde bi ende cort 25daerna soe / sceense herde sonderlinge verre van hem. Want si+ 26gereicte met haer lengden die hoechte des overste hemels ende 27cort daer na sceense sonderlinge cleene, nochtan datse in haer 28zelven onberoerlic was, soe sceense beroerleeker dan alle beroerlike 29dinge. Si was iegenwoerdich ende nochtan onghesien. Si liet haer 30gripen, nochtan bleefse onghegrepen. Si gereecte van den eynde 31toten eynde starckeleec ende disponeerde alle dinc zoeteleec. 32Alse mense hebben waende alse een teedere joncfrouwe, te hans 33sceense als een scoon ionghelinc. Sumwile hadse een eerbaerleec 34aenschiin / als een meestersse alre const, daerna openbaerdse mit+ 35enen claren blosenden aenscine. Hierenbinnen alse die discipule

tekstkritische noten

1dus aernsteliken aensach ende van begheerten alse boven hem selven 2was verheven, soe keerdse haer alsoe vriendelike neigende tot hem 3mit enen graciosen aenscine ende mit zoeten lachenden ogen ende 4mit enen godliken lichte dat uut haren aenscine sceen groetende 5hem ende seide: Sone ghef mi dine herte. Alse dat die discipule 6hoerde, van groter soetticheit der minnen quam hi binaes van hem 7zelven ende sanc neder voer haer voete ende dancte hare ende / 8was groteliken ghetroest in haer iegenwoerdicheit.+

9Hierna doen hi des vergheten hadde ende noch te wassene begonden 10scalke ghepeinsen die hem van dogeden trecken wouden, 11alsoe dat hi bi na in sonden gevallen was, meest omdat hi hare 12di hi minde in allen desen descripcien niet begripen en conste, 13soe ghevielt dat men seinte Pauwels las, die dit openbaerlike termineert, 14want hi seit dat Cristus die macht ende die wiisheit Gods 15is ende dat in hem verborgen siin alle die scatte der wiisheit ende 16der conste Gods, welke woerde sinen onvasten moede ende / sinen+ 17ongesonden monde niet wel en smaecten, want hi en conde noch niet 18Cristum na siinre Godheit wiisleec minnen, want hi in siinre minne 19meer zoekende was jeghenwoerdighe dinghen dan die toe te 20coemene siin.

21Hier na doen hi siin kiintsche iaren leden hadde ende comen 22was tot sinen daghen, soe wert op ene stont siin ghedachte ontsegleec 23verlicht ende mit groter ghenoechten vervult, alsoe dat hi 24alse te male verswolgen was in den gheeste. Ende doen wert hi 25volcoemelike gheinformeert van dien dat hi vore ghesien hadde, 26alsoe dat siin aenschine / ende die minne siins herten voert meer+ 27onwandelber bleef. In desen visioene en openbaerde gheen lichame, 28noch niet lichaemleecs; nochtan hadt in hem alle mogeleec 29ghenoechte onlichameleec ende overweseleec. In desen oersprongheliken 30beghinne en was noch materie noch forme noch beelde 31ghepingeert, meer een puer simpel wesen mit volcomenen ondersceide 32der persone. In den voerseiden visione en sach hien niet weseleec, 33alse hi in hem zelven is, mer allenene een overnatuurlike uutvlieten

tekstkritische noten

1ende een overlichtende godlike raye gevoelde hi in hem, dat / hi+ 2mit woerden niet ghetoenen en conste. Die zoete vertoninghe die 3in haer was houdende al goet ende hem in deser manyeren vertoent 4was, en was niet persoen des Vaders alleene, noch persoen des Soens 5oft des heilichs Gheests, noch en was oec niet die Godheit alsoe als 6mense neemt in hair overnemende simpelheit, mar het was dat 7godlike wesen alsoe ment neemt na maten onser verstandicheit, 8alsoet is dat overste onspreeclike goet, boven al minleec ende 9scoene, ghenoechlic ende een oerspronc alles goeds dat men in 10creaturen vinden mach. Ende dat verstont hi / dat dat was die+ 11voergheseide bruut, die ewighe wiisheit. Al eest dat elke persoen 12in hem zelven ghenomen is die wiisheit ende te gadre drie persoen 13siin een ewighe wiisheit: nochtan want die wiisheit den Sone 14gheeighent is omdatse van rechte siinre gheboerten toe behoert, 15daerom nam hi ghewoenlike den Zone Gods mit den name der 16ewigher wiisheit, nu alse God, dan alse mensche, opdat hi in beiden 17vonde oefeninghe der devocien ende solaes der minnen.

18Daer na leydde dese jonghelinc sinen tiit mit siinre godliker 19bruut in ghestadigen levene ende mit goe / der onleden. Somwile+ 20alse hem te voren quamen eneghe scone minlike dinghen ende hi 21daer om peinsede, zoe antwoerde hi dat dese scoenheit mit siinre 22minliker wiisheit noch ghelike no stat en heeft. Soe wat hem te 23voren quam dat minleec, schoene ende delectable was, dat leyde 24hi al in hem van wien alle goed comen is. Ende alse hem dan zelcwile 25eenich minleec cierleec dinc te voren quam ende hem ghepeins 26mede in viel, dat die creatuirleec scoenheit ghene stat en hadde 27in sine minlike wiisheit, soe antwoerde hi ende sprac: Dat licht 28der sonnen dat / en is alsulke licht niet, alse men voet van wasse of+ 29van roete oft van eenegher ander vetheit, nochtan eest vele puerre 30ende edelre dan eenich licht van enigherhander materyen ghemaect. 31Alsoe gheliker wiis is alle creatuerlike scoenheit in hair zelven niet, 32ieghen dat si is in hair exemplaer beghin, dat is die godlike herte.

33Hier ute ende ute des gheliics soe quam die voergheseide jonghelinc

tekstkritische noten

1daertoe, dat soe wanneer dat hi hoerde eneghe minleke liedekene, 2dat hise al trac mit suvere herten tot siinre wiisheit die hi minde. 3O hoe dicwile heeft hi mit / uutgherecten armen der minnen ende+ 4mit bernender begheerten ende mit soeten tranen der minnen dese 5oversoete enege vriendinne in die binnenste siins herten mit ontelleken 6omhelsene aen hem gedruct! Wie mach vertellen dat 7minlike aenstaren, daer hi dicwile van haer mede ghevoet was 8ende die verborgene heimelichede, daer hi mit zoeten smake was 9ghebrukende haerre ieghenwoerdicheit. Somwile alse zulke van den 10broederen alse noene ghesonghen was oerlof gecreghen in die stat 11te gane om haer vriende te visiteerne, soe ghinc dese voir / gheseide+ 12jonghelinc erghent in een heimelike stat ende begonde siinre vriendinnen 13aen te sprekene ende seide: Eya meesterse der minnen, die 14boven al siit inwendeleec in mine hert gheprint, aensiet dat minne 15is een eenegherande cracht, eneghende ende transformerende den 16minnende in dat hi mint. Eya ic bidde u dat ghi, die mine vriendinne 17siit, coemt ende gaet in die cluse miins hertten die u allene ghehouden 18is. Coemt ende laet ons daer dronken worden van den 19borsten uwes troests ende ghebruken der begheerder omhelsinghen. 20Hier uut ende des gheliics gevielt dicwile dat siin herte / ghevoelike 21begonste te verhittene van crachte der minnen, over mids beroeringhe+ 22siins lichamen te openbarene ende mids hoghe versuchtinghe 23cont te makene die hitte der vierigher caritaten. Ende 24alse een kindeken dat noch niet spreken en can, dat die moeder 25in haren scoet hout, mit sinen ledekenen hem verset ende siin 26hoedeken schudt ende lacht ende verbliit hem mit siinre moeder: 27alsoe was des jongelincs herte in midden sinen lichame hem 28verblidende in die jegenwoerdicheit dier hoger magesteit. Ende 29mit siinre vierigher begheerten soe openbaerde hi hem soe hi 30best / mochte dier ieghenwoerdicheit siins liefs ende seide mit+ 31woerden siinre ghedachten tot siinre bruut der godliker wiisheit 32mit eenre dankberliker stemmen: Ghi siit ene edele keyserinne 33miins herten ende ene overscone conincinne ende ene gheverse 34alre gracien. In u heb ic riicheit ende glorie, ghenoechte ende copie 35van allen goede ende al dat men wintschenen mach, dat heb ic

tekstkritische noten

1overmids u. Alse hi dit zoe soetelike overdachte, zoe begonste 2siin aenscine te verblidene, siin herte te jubilerene, siin ziel te 3vervroudene ende van groter bliisscepe dese woerde te sprekene: 4Boven salicheit ende boven scoenheit hebbe ic die wiisheit ghemint+ 5ende woudse hebben voir licht; alle goet is mi met haer comen.


Vorige Volgende