Den wech des eeuwich levens

[p. 573]

Het XXXIV. Capittel.
Van den achtsten middel om de meditatie ende hare begheerten te vermeerderen, oft van de Blijdschap, om vvelcke men de deughdt behoort te volghen.

HEt 1. point. Bemerckt dat het den Heere door sijne⁺ goedertierenheyt, die hy heeft tot de menschen, alsoo gheschickt heeft, dat sy door de wel-luste ghetrocken souden worden om te wercken: ende in dien de lichamelijcke wel-luste dese kracht heeft, veel meer heeft de geestelijcke, dat is, de ghene die komt uyt de deughdt. In dien ghy dan door de wel-luste van de deughdt ghetrocken wordt, siet hoe veel betere ende meerdere, heyligher ende oprechter welluste komt uyt de deughdt, dan uyt de verganckelijcke genuechte van dese wereldt. Ten eersten, door⁺ dien dat de wel-lusten uyt de wereldtsche saken ghetrocken, seer vuyl, leelijck ende valsch is, alsoo dat Aristoteles seght dat de vuyle ende leelijcke vermakinghen,⁺ gheen vermakinghen en zijn, door dien⁺ dat sy sulcks niet en zijn, dan aen de ghene die van binnen qualijck ghestelt zijn, ghelijck (seght hy) de kinderen groot achten hun speel-dinghen, die de mans versmaden. Sy zijn soo vuyl, dat de Philosophen⁺ ende Poeten versiert hebben dat de menschen in beesten ende wilde dieren veranderen, die bevangen waren met de liefde van Circe: ende en is niet qualijck versiect; want en sien wy niet dat een hooveerdich mensche wandelt ghelijck eenen pauw? dat eenen onkuyschen dertel is ghelijck een geyte? dat den gulsighen ghelijck een vercken ghedreven wordt tot den buyck ende spijse? ende niemandt en isser eerbaer, die dese genegentheden door schaemte niet en bedeckt. Siet dan hoe leelijck ende verworpen dat dese blijdschappen in haer selven zijn. Want de vertroostinge der werelt (ghelijck den H. Bernardus⁺ seght) is oprechtelijcken verworpen, ende nerghens toe profijtelijck, ende het ghene dat meer te vreesen is, sy is een beletsel van de waerachtige

+ De oprechte wel-luste spruyt uyt de deughdt.

+ De wel-luste der werelt is onsuyver en valsch.

+ Aristot. 10.

+ Ethic. 3.

+ Sy verandert de menschen in beesten.

+ Serm. 4. in vigil. Nativit.

[p. 574]

ende salighe vermaninghe: want wat begeert den gulsigen mensche soo seer anders, dan een stuck vleesch, een oft twee lackere beten; ende die te aengenamer, hoe sy seldsamer zijn? hier om vaertmen over zee, hier om worden sielen verloren, d' hemelsche ervenisse veronachtsaemt, ghelijck d'eerste geboorte van Esau; ende hier om komen religieuse ordens somtijdts in perijckel.

⁺Het 2. point. Bemerckt dat de vermakinghe des gheests ende der deughdt veel meerder is, dan die van 't lichaem. Ten eersten, om dat het gheestelijck goedt, ende voor-stellinghe beter ende edelder is: want hier om behooren wy liever te derven onse lichamelijcke ooge dan de redene. Ten tweeden, om dat de gheestelijcke goederen blijven, ende dat d'andere vergaen. Maer waer toe streckt de Godtvruchticheyt, ende welck is het edelste van al? Voorwaer Godt. Wat wonder is't dan, dat sijne omhelsinghe, door⁺ de welcke wy hem als aen het opperste goet worden toe-ghevoeght, seer soet ende genuechlijck is? Dese geschiedt, als de siele met Godt door eene oprechte deughdt wordt gevoeght, maer meest door de liefde ende geestelijcke beschouwinghe, in de welcke Aristoteles ende de Philosophen de salicheydt ghestelt⁺ hebben. Aenmerckt nu hoe groote blijdschappen de Heylighen uyt de selve ghevoelt hebben, soo dat sy de grootheyt der selver niet en konden verdragen, ghelijck wy lesen van den salighen Ephrem, den saligen P. Xavier, als sy riepen: 'T is genoech Heere, 't is ghenoech. Maer de redene waer om dat de salicheydt in Godt is, als oock d'eenighe, oprechte, ende opperste vermakinghe van den mensch, is dese, om dat Godt sijn eynde is, ende al dat tot sijn eynde⁺ komt, verwerft sijne salicheyt. Ten eersten, om dat hy alleen de siele versaedt, maer all d'andere dinghen geensins, niet meer dan oft iemandt sy selven wilde voeden met roock oft windt. Sy sullen (seght⁺ Oseas, sprekende van de goddeloosen) eten ende niet versaedt worden. S. Hieronymus seght: Ghelijck de rechtveerdicheydt versaedt, alsoo de boosheydt gheen wesen hebbende, bedrieght d' etende met een ijdel bedroch, ende laet de buycken van de etende⁺ ijdel. Ende Isaias gelijck 't de wereltsche menschen

+ De vermakinghe des gheests is meerder dan die van het lichaem.

+ Hoe men Godt sal om-helsen.

+ De blijschap der Heyligen in de deught.

+ Godt alleen versaedt den mensch, ende niet de wereldt.

+ Oseae 4.

+ Isaiae 29.

[p. 575]

by de droomers, die hun laten duncken dat sy eten, ende als sy wacker zijn, hebben sy honger. O wat onsalicheydt is't , te moeten putten te vergheefs met een vat vol gaten? te vergheefs vatten na de locht! De uytsinnigheydt van den wereltschen mensch is soodanich, seght S. Bernardus, dat hy hongherich⁺ zijnde, met volle kaken de locht in-neemt, ende hopet daer mede versaet te worden; oft dat hy in-neemt eenen solferachtighen roock; daer hy oock niet mede vervult en wordt. Ende den Wijsen-man seght: Den ghierighen en sal met gheen geldt vervult⁺ worden, ende die de rijckdommen bemindt, en sal uyt die gheen vruchte nemen: 't welck oock gheschiet in alle andere sonden. Siet Salomon en hadde sijne ooghen niet gheweyghert, ende hy heeft ghesien dat het al ijdelheydt ende benautheydt der⁺ herten was. Ter contrarien die hongher ende dorst⁺ hebben na de rechtveerdicheydt, sullen hier ende hier namaels versaedt worden.

Het 3. point. Bemerckt dat den mensch is als dorstich,⁺ ende dat den wereltschen mensch niet lange ende moeyelijcke om-weghen soeckt sijnen dorst te verslaen, maer dat hy dien gelijck eenen water-suchtigen mensche met wereldsche saken vermeerdert, ende dat hy put als uyt eenen solferachtighen ende stinckenden poel, daer de begheerlijckheydt hem toe noodt: maer dat den rechtveerdigen mensche Godt over al teghen-woordich heeft, die de fonteyne is van alle goet, ja dat het rijck Godts binnen in ons is. O hoe groote onweerdicheydt ende uytsinnichheyt is't, die te verlaten! Dit beklaeght den Heere door Ieremias: Sy hebben, seght hy, my verlaten⁺ de fonteyne des levenden waters, ende sy hebben voor hun ghegraven water-putten, die geen water en konnen houden. maer mijne siele heeft ghedorst⁺ tot Godt de levende fonteyne: wanneer sal ick komen, ende verschijnen? wanneer sal ick komen, ende sult ghy my vervullen met blijdschap met u aensicht? Ten tweeden, bemerckt dat het seker is, indien ghy dedet den halven arbeyt ende moeyte om de waerachtighe deughdt, die ghedaen wordt voor de wereldt, dat ghy hier ende eeuwelijck salich soudt zijn.

+ Vide Bern. in sermone: Ecce nos ichquimus

+ Eccles. 5.

+ Eccles. 2.

+ Matth. 5.

+ Den dorst der siele wordt met aerdtsche dinghen vermeerdert.

+ Ierem. 2.

+ Psal. 41.

[p. 576]

Ghebedt.

⁺GHelijck den hert snackt na de fonteyne der vvateren, soo snackt Godt mijne siele tot u. Mijne siele heeft dorst ghehadt tot Godt de levende fonteyne: vvanneer sal ick komen, ende verschijnen voor u aensicht mijnen Godt? Gheeft my te⁺ kennen, dien mijne siele bemindt, vvaer ghy vveydet, vvaer ghy rust in den middach; op dat ick niet en beghinne hervvaerts ende dervvaerts vvoestelijck te loopen na de kudden uvver⁺ ghesellen. Indien ick mijnen ooghen slaep gheve, ende ruste den slaep mijns hoofdts, tot dat ick Heere Iesu uvve plaetse vinde,⁺ ende ruste in u tabernakel! In't vvoeste onbevvandelt landt ende sonder vvater sal ick u openbaren, op dat ick soude moghen sien uvve kracht ende uvve glorie. En verberght u aenschijn niet van my, vvant vvelcke is mijne vervvachtinge, en zijt ghy die niet Heere? Ick en sal niet meer vvandelen moeyelijck ende quade vveghen. VVant vvat zijn de vvel-lusten, om de vvelcke vvy vermoeyt zijn ghevveest? en zijn die niet vuyl, leelijck, onvriendelijck, om de vvelcke vvy ons schamen als die gheleden zijn? VVaerachtelijck, vvaerachtelijck alder-soetsten Iesu het is bitter, het is bitter u te verlaten. O uytsinnicheydt der kinderen van Adam? al zijt ghy teghenvvoordich , o zee van alle goederen, siet sy vlieden ende soecken leelijcke kuylen gelijck den poel van Sodoma, die den dorst niet en blusschen maer ontsteken. O blijdschap, die uyt u mijnen Godt ghenomen vvordt, hoedanighe blijdschap is die? hy kentse; die u kent, die heeft geproeft Heere hoe soet ghy zijt voor den ghenen die u beminnen. VVat soeckt ghy⁺ mijne siele? vermaeckt u in den Heere, ende hy sal u gheven de begeerten uvver herten. Soeckt u goedt, vvant een ander goedt is voor eenen anderen, ende alle creaturen hebben een hun goedt;⁺ voor de beesten is't goedt den buyck te vullen, niet ghebreck te hebben, te slapen, op te springen, ghesont te zijn, voords\ts te brenghen oft baren. Soeck ghy, mede-erfghenamen van Christus, sulcken goedt? waer om verblijdt ghy u? om dat ghy een mede-gheselle zijt van de beesten? recht uvve hope op tot het goedt

+ Psal. 41.

+ Cant. 1.

+ Psal. 131.

+ Psal. 62.

+ August. in Psal. 36.

+ De genuechte der beesten en is het goet niet der menschen.

[p. 577]

van alle goederen. VVant ghy mijnen Godt zijt alleen het goedt, ende kondt alleen het herte versaden; ghy alleen zijt eene blijdschap, die seer vast zijt door eene gheduerighe ghenoechte, de ghenoechten zijn in uwe recht handt tot den eynde toe: die is't dat ick beminne, als ick u mijnen Godt beminne, die zijt alle vol-maeckt-blijvende ende vloeyende goet. Alle andere genoechten zijn kort, 't zy oft die komen uyt eere, 't zy uyt wel-luste, want alle dinghen zijn verganckelijck ende on-seker. VVant wie kan glorieren van de gunste des wereldts, de welcke op⁺ eenen oogen-blick wech loopt? sy is altijts on-seker, ende smeeckt ghelijck Ioab, ende doodet u in 't heymelijck: sy vloedt soetelijck binnen, ende is in't eynde ghelijck eene slanghe. De kinderen deser wereldt ghevoelen de stekinghen der ghepeysen, de knaghinghen der conscientien, daer die mede bedeckt, oft eer mede te niet ghedaen wordt. VVat kan soet zijn sonder u, o opperste soeticheydt, onse salicheydt ende blijdschap boven alle blijdschap? Beter, beter is eenen dach in uwe voor-salen boven duysenden; beter zijn de brockelinghen, die vallen van de tafel van mijnen Heere, dan de ghenoechten van alle de wereldt. Hebbende dan alle dinghen in u, waer-om sullen wy u verlaten? Ick verwondere my van het blincksel inde sonne, van de schoonheydt⁺ in de bloeme, van den smake in't broodt, van de vruchtbaerheydt in de aerde; maer alle dese dinghen zijn van u mijnen Godt, ende 't en is niet te twijfelen, oft ghy mijnen Schepper hebt noch veel meer behouden voor u, dat ghy de creaturen ghegheven hebt. Het soude my misschien verdrieten te haken, in-dien den wech lanck ware door de wildernisse; maer siet, in-dien ick wille, ick mach nu uwen vriendt zijn door uwe gratie, ende voor u verblijden, ende in een gherust herte u bereyden eene gheduerighe maeltijdt, ende met glorie ende eere ghekroont worden. Siet, bidde ick, seght uwen Ecclesiasticus,⁺ met uwen ooghen, ick hebbe luttel tijdts ghearbeydt, ende ick hebbe groote ruste voor my ghevonden, gaet tot haer ende wacht hare goede vruchten; want ghy sult in haer werck een weynich arbeyden, ende ghy sult haest van haer gheslachten eten. Ick sal dan voordt-aen ende nae dese ooghen-blick u

+ De gunste des wereldts is bedrieghelijck.

+ Bern. serm. 1. in fest. omnium Sanctorum.

+ Eccli. 51.

[p. 578]

Heer Iesum ernstelijck volghen, ende de deughdt om-helsen: vvant in dien ick dit ghedaen sal hebben, soo sal mijn hert ende⁺ mijn vleesch verheughen in den levenden Godt: in dien ick 't niet en doe, soo en ben ick niet vervvachtende dan tribulatie⁺ ende benautheydt. VVat is my dan in den hemel, ende vvat begheere⁺ ick van u op der aerden! Ghy zijt mijn hope, mijn deel in 't landt der levender.

+ Psal. 83.

+ Psalm. 72.

+ Psalm. 141.

Pracktijcke om de blijdschap uyt de deughdt te krijghen.

⁺D'Eerste, als den mensche gevoelt dat hy van de welluste ghelockt wordt, soo moet hy sijnen moet schorssen, ende matigen de begheerte, want 't gene dat hy door de sonde soeckt oft hopt, dat kan hy beter ende profijtelijcker verkrijgen door 't bidden ende sy-selven verwinnende.

De tweede. Soo dick-wijls als de wel-luste u noodet, soo peyst 't ghene S. Bonaventura peysde, dat ghy die nu al hebt ghenoten, want daer en is gheen verschil oft ghy de wel-lust waer-achtelijck oft alleen door meyninghe ghenoten hebt, aen-ghesien dat na de selve anders niet en blijft dan droefheydt uyt de ghebruyckte wel-luste, die ghy met waerachtighe blijdschap in den Heere sult konnen soecken, ende putten uyt de fonteynen des Salich-makers.

De derde, oeffenen de verstervinghe ende versakinghe in groote ende kleyne saken, want dit is seer profijtelijck ende dit en sal niet swaer zijn, in dien wy weten dat ons om dat wy eenen soo danighen geschapen troost achter-ghelaten hebben, eenen eeuwigen bereydt is in den hemel, ja oock eenen eeuwighen troost in dit leven.

+ Het verwinnen sijns selfs is soeter, dan sijne wel-lusten te volgen.

[p. 579]

Schiet-Ghebedekens.

Een dinck hebbe ick van den Heere begheer, dit sal ick⁺ versoecken, dat ick mach vvoonen in des Heren huys alle de daghen mijns levens, op dat ick mach sien de wellusten des Heeren, ende besoecken sijnen tempel.

Ick gheloove te sien de goeden des Heeren in het landt der⁺ levender.

Sy sullen droncken worden van de over-vloedicheydt uwes⁺ huys, ende ghy sultse laven met den vloedt uvver vvel-lusticheydt.

VVant by u is de fonteyne des levens, ende in u licht sullen⁺ wy het licht sien.

+ Psal. 16.

+ Ibidem.

+ Psal. 35.

+ Ibidem.