In oorlogstijd. Het volledige dagboek van de Eerste Wereldoorlog
(1979)–Stijn Streuvels–
Auteursrechtelijk beschermd5 augustus 1917Van den uchtendGa naar voetnoot5 vroeg moeten onze soldaten optrekkenGa naar voetnoot6; ze gaan naar Marke; - maar ze zijn nog niet weg als er al andere in de plaats komen; - we krijgen nu het Feldlazaret dat van Marke komt in verwisseling. Van 5 uur 's morgens terwijl onze officier nog op zijn kamer is, komt zijn plaatsvervanger al zijn nieuw kwartier bezien. Heel de dag is er gereden op de straatweg en wat er al op die wagens te zien ligt gaat alle inbeelding te buiten, - het lijkt ten schoonsten gezeid: een plundertocht: dingen die gestolen zijn uit de ontruimde dorpen, maar dingen die men niet denken kan waarvoor ze in 't leger kunnen van pas komen en of ze wel 't meevoeren weerd zijn. | |
[pagina 635]
| |
8 augustus 1917Na drie maanden recluzieGa naar voetnoot1 heb ik weer een gat gevondenGa naar voetnoot2 om eruit te vliegen, - nl.: ik heb mij afgevaardige laten benoemen van de plaatselijke bevoorradings-commissieGa naar voetnoot3 en kan alzoGa naar voetnoot4 weer in Kortrijk geraken. Het is als men in oorlogstijd een streek in lang niet meer gezien heeft dat de verandering bijzonder opvalt. En het wondere gevoel, na de opgeslotenheid om er weer eens vrij uit te komen. De reis naar Kortrijk gaat nu te voet of met de trein. Hoe ziet er dat station van Vichte nu uit! En wat moet men al niet ondervinden om de weg te weten in al die nieuwe verordeningen eer men een reiskaartje bekomt en op de trein geraakt! 't Eerste is: dat we heden morgen drie kwart uur vertraging krijgen; te StasegemGa naar voetnoot5 zie ik voor 't eerst een ‘zwijn’ ofte kabelballon van heel dichtbij. Over heel de baan zijn grote werkingenGa naar voetnoot6 aan gang: nieuwe sporen gelegd en telegraafdraden gespannen - zodat de streek er onkennelijk door geworden is. Kortrijk zelf ziet er nog meer vervallen uit en verarmoed, alhoewel er danig veel beweging is bijzonderlijk van auto's en autobussen die een razend gedruis maken. Alles wat men er nog kopen kan is onzeggelijk duur... | |
[pagina 636]
| |
12 augustus 1917Vandaag worden op de kerksteenGa naar voetnoot1 de schoerbandenGa naar voetnoot2 opgeëist!!! en opnieuw jacht gemaakt op het koper. | |
15 augustus 1917Anders de drukste dag van het ganse jaar is nu de stilste en over heel de streek valt niets te bespeuren. Kortrijk heeft het in de laatste dagen fel te lijden gehad van de bommen. Over heel de stad werden zij ‘gezaaid’ en er zijn verscheidene huizen ingeslagen en veel burgers gedood. De schrik heerst onder de bevolking, zover dat men tevreden is als het regent om dan tenminste enige gerustheid te hebben. Men slaapt over 't algemeen in de kelder. Als men erin is, schijnt het gevaar niet zo dreigend. In de avond echter ben ik in de gelegenheid een aanval van dichtbij gade te slaan. Van uit ons venster zien wij een aanval boven Lendelede. De lucht zit vol zoeklichten die alle richtingen doorkruisen. De vliegers ronken als een zwerm reuzenbijen. Er wordt uit alle plaatsen geschoten en samen met de vallende bommen, maakt het een infernaal gerucht. Dat doet denken aan het vergaan van de wereld. Daarop gaan we te bed alsof er verder niets meer te vrezen ware... Tegen den lichtendGa naar voetnoot3 echter word ik gewekt door hetzelfde verschrikkelijk geraas waarbovenuit de noodklok klept. Voor 't eerst kan ik ondervinden wat doodsgevaar eigenlijk bijbrengt van physiekeGa naar voetnoot4 gevoelens. Alle stonde kon het dak boven mijn hoofd openscheuren en een bom neerkomen, - men weet het dreigend gevaar boven de stad, - waar en op wie zal het treffen? Dat gevoel bracht bij mij een soort verlamming teweeg en terwijl ik vrouw en kinderen van mijn gastheer hoorde naar de kelder vluchten, bleef ik roerloos liggen met 't gedacht: als ik het vangen moet, wel hier zo goed dan elders! Het waren in elk geval geen aangename stonden en het brengt een deugddoende ontlasting als het hels gerucht ophoudt en het gevaar geweken is. | |
[pagina 637]
| |
een razernij die onbegrijpelijk is. Verschillende huizen worden ten gronde afgeslagenGa naar voetnoot1 en de mensen tot in hun kelders gedood... Leg die handeling uit wie kan... Maar het gevoel van vaderlandsliefde wordt er fel door aangetast. Men zegt dat het jonge Amerikanen zijn die er een soort sport van maken om Kortrijk met bommen te komen bestrooien. Het zal wel niemand verwonderen dat men met bekwame spoed het ongastvrije oord verlaat en men zich veiliger voelt op de buiten en veel stadsmensen uitzien om ergens te lande een schuilplaats te vinden. | |
17 augustus 1917Een nieuw vliegpleinGa naar voetnoot2 wordt aangelegd te Kaster. Het trommelvuur houdt aan en het wondere, 't is 't geen men uit de ambtelijke mededelingen te weten komt! De Engelsen hebben bekomen 't geen zij beoogden, dus zegepraal en de Duitsen hebben de aanval tegengehouden en zij ook roepen zegepraal; en zo zijn beide partijen tevreden, uitgenomen de duizenden slachtoffers die van weerkanten vallen... En zo blijven de kansen op een uitkomst of op het einde even ver en de winter nadert... Bij de laatste opeising van werkelozen hebben elf mannen geweigerd op te trekken en houden zich verscholen. Men verwachtte reeds lang dat de gemeente zou gestraft worden en er gijzelaars moeten optrekken gelijk het op andere gemeenten gebeurd is. Nu om 4 uur word ik naar de Kommandantur geroepen, - vinde daar de heer onderpastor, en de ortskommandant maakt ons bekend dat wij als gijzelaars genomen zijn en in 't gevangGa naar voetnoot3 moeten tot de opgeëisten zich zullen aanmelden. Bij ons is er een vrouw van in de 60 jaar die er zit omdat haar zoon weigert op te komen de vrouw houdt zich kranig en verklaart bij elke gelegenheid dat haar zoon niet mag komen... De eerste gevoelens bij de opsluiting zijn nog al nieuw, maar ik tracht alle beschouwingen van kant te laten en heb Hamlet medegenomen waarin ik aanstonds aan 't lezen ga. Dat doet het best de eigen gevoelens vergeten. Tegen de avond krijgen wij het eerste bezoek: - vrouw en kinders en een aantal vrien- | |
[pagina 638]
| |
den en kennissen. Het gaat hier in familie en onze bewakers zijn van een voorbeeldige toegevendheid. Meisjes komen met bezems en boenen onze cellen uit met stromen water. Alle mogelijk gerief wordt ons gebracht zodat tegen we slapen moeten onze twee vierkante meter ruimte vol gepropt zijn met al het nodige. Toch overvalt de weemoed met de avond en in de nacht komen alle slag droefgeestige gedachten. Gevangen zitten is een wrede straf en ik benijd straatkinderen die vrij aan 't spelen zijn onder mijn venster. Hoe kostelijk is het stukje blauwe lucht dat ik van hieruit te zien krijg? 't Geen mij meest tegensteekt is het gebrek aan ruimte, dat men zich niet eens uitstrekken kan... Andere gewaarwordingen behoud ik voor later. De enige afwisseling 't zijn de eetmalen: 's morgens, 's noens en 's avonds dat we bezoek krijgen en samen een uur mogen overbrengen in gemeenschap... Maar de tijd schijnt lang en het lastige 't is de onzekerheid hoe lang het wel duren zal, want dat er één enkele werkeloze zal opkomen omdat wij hier opgesloten zitten, daar hoeven we niet eens aan te denken. Tegen avond (7 uur) word ik naar de kommandantur geroepen en vrijgelaten!Ga naar voetnoot1 De onderpastor wordt in de pastorij ondergebracht waar hij voorlopig nog vast moet blijven. Ik beleef het contrast en besef nu de waarde van de vrijheid. We trekken zegevierend naar huis en ik bezie al de dingen in de omgeving alsof ik ze in jaren niet gezien had. En ik hoef niet te zeggen dat ik goed geslapen heb...Ga naar voetnoot2 | |
[pagina 639]
| |
26 augustus 1917De gemeente wordt gesloten om 4 uur. Vroeger zag het er al eenzaam en verlaten uit, maar nu is het niet levenlozer in de Sahara... we zien noch mens noch beest. Verder alle slag nieuwe opeisingen, zodat we achternaGa naar voetnoot1 nog enkel de kleren aan ons lijf zullen mogen behouden. | |
30 augustus 1917Opeens komt er erger nieuws: al de klokken zijn aangeslagen en moeten morgen geleverd worden. Geen klokkenklank meer op de streek en de klokjes van de boerenhoven zelfs zullen de schofturenGa naar voetnoot2 niet meer aankondigen... het zal voortaan stil worden over het land.... | |
31 augustus 1917In veel gemeenten waren de klokken reeds neergelaten uit de toren. Te Tiegem o.a. heeft men de stenen vauteGa naar voetnoot3 moeten openkappen om er de klokken door te laten zinken... en nu komt een tegenbevel dat de klokken... voorlopig (!) mogen blijven hangen!Ga naar voetnoot4 |
|