In oorlogstijd. Het volledige dagboek van de Eerste Wereldoorlog
(1979)–Stijn Streuvels–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 470]
| |
nerd wordt door nevenzaken - over heel de streek zijn de vrienden afwezig en 't is alsof men door een vreemde streek reisde waar niets meer ons vasthoudt - ClausGa naar voetnoot1 te Astene, St.-Martens-Latem - DesmetsGa naar voetnoot2, BuysseGa naar voetnoot3 Astene en in Gent?!!! | |
7 september 1915Voor de 100 en zoveelste maal zijn de Dardanellen gevallen: men bevestigt het nieuws door bewijzen van dees soort: er zijn mensen die over 't front de klokken hebben horen luiden - om de overwinning te vieren. Verder doen de gewone geruchten nog altijd de omloop aangaande algemene offensieveGa naar voetnoot4 van de verbondenen - die de grote doorbraak moeten teweegbrengen. | |
8 september 1915Vandaag een duif zien vliegen - bij die wonderheid valt het nu eerst weer op hoe leeg het uitspansel is sedert het bevel van de algemene duivenmoord werd uitgevaardigdGa naar voetnoot5. - aangaande de duiven zijn nog altijd veel legenden in omloop. - het was van iedereen geweten dat er veel duiven in de koornvruchten verscholen zaten - nu de vruchten gepikt en ingehaald zijn heeft men een nieuw soort schuilplaatsen moeten vinden. Een vriend vertelde mij gister wat er op zijn streek (omstreken Tielt) is gebeurd. - Duitse recruten speelden kleine oorlogGa naar voetnoot6 in de velden - een officier was op een koornmijt geklommen die als observatiepost dienst deed. Maar als wanneer hij zich van de stroberg laat neerglijden ploft hij door een soort verdekte betimmeringGa naar voetnoot7 in een put - en rond hem stijgen een zwerm duiven de lucht in. - Zonder 't te weten had hij de diertjes onverwachts de vrijheid van de lucht weergegeven. Kortrijk is zo stil als een buitendorp. De straten zijn leeg en zonder beweging. De troepen zijn vertrokken - naar 't front hoor ik - Hier ook heerst iets onder de bevolking - als een ver- | |
[pagina 471]
| |
wachting - een verlangen naar grote gebeurtenissen - de Dardanellen, de Balkans - en ... een aantal voorspellingen dat de allieesGa naar voetnoot1 - gaan doorbreken. Een tragische overrompeling staat het nu zo kalme stadje misschien te wachten - en toch blijven de bewoners kalm en gerust de gebeurtenissen afwachten - Op de boulevard wandelen de kindermeiden met, en de kleine kleuters spelen of worden in hun voituurtjeGa naar voetnoot2 voortgerold. - Hoe zouden de vluchtelingen die hier hun huis hebben en nu sedert een jaar in 't vreemde zijn - zich die boulevard hier voorstellen - waar 't leven zo kalm en gewoon zijn eigen en oud uitzicht behouden heeft - hoe moeten hun gedachten die naar hier gericht zijn - zich valse voorstellingen maken van de werkelijkheid. | |
zondag 12 september 1915Impressies reis Kortrijk. Velden zomerse stilte - Deerlijk - dorpelingen samengetroept de verordeningen lezend. Kortrijk stilte gemoedelijke wandelaars. Doornik - Walen die de N.R.C.Ga naar voetnoot3 lezen - met een woordenboek! Graan - nog altijd de grote bekommernis zonder dat iemand juist zeggen kan wie - waar en hoeveel het zal bedragen. | |
13 september 1915Flauw geschut met veel bedrijvigheid van vliegers in de lucht. Jacht is open - maar 't zijn officieren die ik zie (over) de velden afketsenGa naar voetnoot4 en waarlijk onze burgers die er achterlopen 't wild op te jagen. De tram rijdt aanhoudend voorbij. - beladen met opgebroken rails!!! Beschouwingen - SedanGa naar voetnoot5 - en wanneer zullen ze terugkeren?? | |
[pagina 472]
| |
14 september 1915Voortdurende bedrijvigheid van vliegers op de streek. - Eergister is een vlieger neergedaald tussen Kortrijk en Zwevegem bij Soetens Molen en heeft er een Belgische bespieder neergelaten - en ongehinderd weer vertrokken - Te Ooigem langs de Leie daalde een andere Engelse vlieger - maar met 't gevolg dat de vlieger in de bomen terecht kwam en de inzittenden gekwetst werden - De Engelsman kreeg een stuikGa naar voetnoot1 op de kop en de andere, een zekere Van de Leene, gewezen politieagent te Kortrijk, - die een mand postduiven meebracht en hier een zending van bespieder kwam uitoefenen, is er met een gebroken been en arm van afgekomen - het heeft een vol uur geduurd eer de Duitsers erbij gekomen zijn en de twee gekwetsten hebben alle gelegenheid gehad om hun papieren in veiligheid te brengen. - Hier echter hebben de vrouwen het weeral verbrodGa naar voetnoot2: zij wisten nl. aan de Duitsers te vertellen dat er brieven afgegeven waren aan de omstaanders - 't gevolg daarvan is dat al de huizen in de omtrek afgezocht werden en verschillende mensen in hechtenis genomen zijn. Over de bomaanslag van verleden week te Lichtervelde melden de gecensureerde bladen dat er 13 burgers getroffen werden - de naam, ouderdom en bedrijf van de slachtoffers wordt er nauwkeurig opgegeven, verder niets ... De waarheid echter verneem ik van een vriend uit de streek die er bij geweest is - er zijn nl. bij die 13 burgers - 250 soldaten gedood - 87 op de slag en 't overige aan de gevolgen van hun wonden bezweken. ... Een bewijs hoe wij de gecensureerde bladen lezen moeten - gelukkig dat men van de dingen die in de streek gebeuren, meer te weten komt en het niet gaatGa naar voetnoot3 om de waarheid door een ambtelijk bericht te verduiken. | |
15 september 1915Vandaag is 't de fatale datum dat de allieesGa naar voetnoot4 moeten doorbreken en ons komen verlossen - Er wordt inderdaad fel geschoten - maar verder vernemen we niets. Ik verwacht dat we kortelingsGa naar voetnoot5 van een nieuwe datum zullen horen - de mensen | |
[pagina 473]
| |
moeten een vast punt hebben om hun hoop en verwachting op te stellen en de vervulling van hun verlangens schuiven zij altijd met vaste termijnen achteruit zonder dat hun vertrouwen tot wankelen wordt gebracht. Denk er maar niet aan de mensen te doen begrijpen dat als er werkelijk een algemene aanval beraamd wordt men de uitvoering niet op voorhand zal bekend maken en het onverwachts zal geschieden om zoveel mogelijk de vijand te verrassen. - Neen, al wie 't u vertelt beweert het te weten van heel goede bron - zoveel mogelijk van [de] Franse of Belgische état-majorGa naar voetnoot1 zelf!!!!! | |
16 september 1915Opstootjes onder de dienstplichtigenGa naar voetnoot2 bij de controle - Oudenaarde en Nevele (waar ik vandaag was) - het gevaar voor opstand en het loskomen van de overmoed zogauw Vlamingen in bende zijn - plotselinge vrees bij de dienstplichtigen en weigering om hun handteken nog te geven - verwarring van opvatting - vrees voor de allieesGa naar voetnoot3 en vrees om meegenomen te worden in 't Duits leger - Oudenaarde - aard van de opstoot - Nevele - willen zingen, verbod, - slaan de Duits. Gevolgen enz. - Nieuwe maatregelen: Duitsers blijven er weg en laten de controle doen door de civielen. | |
17 september 1915Geen nieuws meer over de gebeurtenissen van de oorlog - praat over de schikkingen van de tarweoogst - conflict tussen requisitieGa naar voetnoot4 van de Duitsers en het voedingscomiteit - onwil bij de landbouwers - vooruitzicht - + Kortrijk - uitzicht van de stad + Harelbeke - Deerlijk aardappelveld met 100den mensen erop! geen bedelaars meer! allen op 't veld. | |
[pagina 474]
| |
20 september 1915Ik heb voorgenomen al de verschillende opschriften te verzamelen die langs de wegen overal aan de bomen of huisgevels uithangen en van de gemeentebesturen uitgaan. - In vredestijd waren zulke dingen van de prachtigste eenvormigheid omdat het bevel van een centraal bestuur uitging waarbij de tekst van het opschrift gevoegd was. - Nu beschikken de gemeenten over een volledige autonomie en (zonder uitvoerende macht!) Daaruit komt die schilderachtige verscheidenheid in de teksten waarmede de wetten uitgevaardigd worden. - Naar de aard van de opschriften ware er zelfs een studie te maken over dorpspsychologie en physiologie. - Ingooigem geeft het laconisch en bondig: Verboden te bedelen. Tiegem houdt iets meer van 't pompeuse en omslachtige. Heestert: Gemeente Heestert streng verboden te bedelen. Otegem: op Otegem is bedelen en rondleuren voor vreemdelingen verboden. Een ander soort brengt er nog meer verscheidenheid in - en het was ook wat moeilijker de nieuwe verordening tegen de hondsrazernijGa naar voetnoot1 tot een enkel woord te concentreren. Zo ziet men op de ene gemeente: Hondensluiting - Hondenverbod op de andere ook nog hondenboete - en op een gemeente zag ik: bijzonder reglement op het hondenverkeer - Misschien vind ik er nog wel andere ... 't Kortrijk was er gister weer gevecht in de lucht - 2 Duitse vliegers werden beneden geschoten waarvan de stuurmannen gekwetst werden... De dagen worden kort en de avonden lang. - Ik vraag me maar af wat er gebeuren zal als ik eens weer mijn gewone werk wil hervatten bij mijn lamp tot middernacht als 't bevel luidt om 9 uur alle licht te doven??? Heel de streek is als een toversprookje zo prachtig in de maneschijn - tot nu toch kwam er geen verbod om na 9 uur | |
[pagina 475]
| |
ook dàt licht uit te doven - We kunnen ervan blijven genieten van in ons venster - op straat zijn alle sentimentele wandelingen verboden - En Madame de Staël die beweren durft ‘que l'Allemagne est un pays de poêtes et de rêveurs!!!’ Fel geschut heel de dag! | |
22 september 1915Op wat wondere gronden zijn toch de zedelijkheidswetten van de mogendheden gebouwd. - Wat werd er al niet geschreven en getwist over dat leveren van kanonnen en schietvoorraad van Amerika aan Engeland. - Nu dat de volkeren aan 't vechten zijn schijnt dat leveren een overtreding van 't geen men noemt het volkerenrecht - maar hoe knoopt men dat aaneen - waar het wel toegelaten is buiten oorlogstijd, en wapens en voorraad een handelszaak zijn die vrij gedreven wordt over heel de wereld en ook zelfs aan landen die vermoedelijk tegenover elkaar zullen staan. Zie maar hoe Jules Huret zijn bezoek beschrijft aan Ehrhardt en Krupp.Ga naar voetnoot1 - (Bl. 266 (Rhin et Westphalie)) ‘Allons, se dit M. Ehrhardt, fabriquons de solides canons, des lances inébranlables, des fusils à toute épreuve, et de bonnes balles bien pénétrantes pour qu'un jour les Chinois et les Japonais, les Turcs, les Russes et les Anglais ajustent plus sûrement les têtes et les ventres des soldats et des marins allemands...’. Zou men dit niet mogen noemen... blindelings medewerken aan de inzichten van het noodlot? En hoe moet men het noemen kluchtig of triestig 't geen bij Krupp gebeurt die er een speciaal hotel op nahoudt waar de afgezanten van de verschillende mogendheden op de kosten van de firma prinselijk ontvangen worden en er soms jaren verblijven en goede sier maken in afwachting of om de kanonnen te zien gieten die zij besteld hebben. Jules Huret schetst ons het leven in het hotel Krupp ‘Essener Hoff’ waar al de afgezanten van de wereldmogendheden verenigd zijn. ‘Rien ne peut montrer mieux qu'une réunion pareille ce que notre civilisation actuelle a d'artificiel. | |
[pagina 476]
| |
A la fin du repas, les vins français ayant échauffé les têtes, les voix montaient et tous ces ennemis trinquaient longtemps comme des frères, au milieu des rires et de la fumée de gros cigares, aux frais de la princesse, à mille lieux de songer aux raisons qui les avaient amenés là. Tous ces gens s'entre-tueront peut-être un jour prochain avec les canons qu'ils sont venus voir forer. Mais en attendant que 1'acier soit refroidi, ils “godaillent” - comme disait Guillaume II à Jules Simon. Les peuples trinquent avant de s'égorger!’ Die boeken van Huret zijn onder veel opzichten heel belangrijk maar bijzonderlijk nu in deze tijden en sommige uitspraken pas enige jaren gedaan tonen hoe de zaken buiten alle verwachting uitdraaien kunnen - Zo lees ik: ‘La Russie ne tentera jamais rien contre l'Allemagne. L'Angleterre ne peut aider en rien la France dans une guerre continentale puisqu'elle n'a pas d'armée. Et même en supposant qu'elle en fasse une, avant que cent mille Anglais débarquent à Boulogne, à Calais et à Dunkerque, la guerre serait finie...’ En die andere uitspraak die als de algemeen aangenomene vermeld wordt: ‘L'Angleterre que la France a appelée pendant des siècles “la perfide Albion”, sait très bien que nous ne nous battrons pas avec elle qui a une flotte quatre fois supérieur à la nôtre. Ce qu'elle veut, c'est que vous, Français, vous vous battiez avec nous. Pendant ce temps, sous prétexte d'alliance avec la France, elle détruirait ce qu'elle pourrait, de notre marine marchande et tâcherait de faire sortir de nos ports nos cuirassés qui s'en garderaient bien... Le sort de la guerre continentale ne lui importe pas: quoi qu'il arrive, elle n'a rien à y perdre.’ (Rhin et Westphalie bl. 500). Het geschut houdt altijd om ter hevigst aan - ten westen uit goed,Ga naar voetnoot1 ten oosten uit leuteGa naar voetnoot2 - daar zijn 't de recruten die geoefend worden en wij hier te midden in leven alsof het ons niet aanging omdat niets van al wat ons omgeeft zijn gewone uitzicht verloren heeft. We moeten onze gevoelens aan onze hersenen opdringen. We moeten ons wakker schudden om niet te versuffen in de gewoonte en te vergeten dat er grote dingen gebeuren - waarvan de toekomst en 't uitzicht van Europa af- | |
[pagina 477]
| |
hangt - de tragiek moeten we ons gedurig herinneren en denken dat er bij elk kanonschot datGa naar voetnoot1 we schierGa naar voetnoot2 niet meer naar luisteren - mensen vallen en mensen vermoord worden. | |
23 september 1915Formidabel geschut houdt aan - zonder verpozing - Ambtelijke berichten melden niets bijzonders. Het mondelinge nieuws is en blijft des te belangrijker - Van zekere bron wordt gemeld: in een slag van de Argonne sneuvelden 100.000 Duitsers die 15 kilometer achteruit geslagen werden. - Holland kreeg 24 uren tijd om Engeland toe te staan een actie op de Schelde te beginnen - alle Hollandse onderdanen worden terug in hun land geroepen! - Als er maar iets waar is van die vliegende geruchten, mogen wij ons aan gebeurtenissen van belang verwachten. Dat is nu voor 't mondelinge nieuws - 't gedrukte is onder veel opzichten al niet veel betrouwbaarder. - Maandag laatst gaf de Vlaamsche Post aan zijn lezers 't volgende sensatieberichtje ten beste: Onze grote Vlaamse schrijver Stijn Streuvels vertoeft op dit ogenblik in Nederland. Naar wij vernemen brak hij bij een val in zijn woning te Ingooigem een rib en vertrok ter genezing voor enige tijd naar het noorden. Ik ben volkomen onverantwoordelijk voor dat berichtje dat gezien de moeilijke post-verbinding zeker zal in betrek staan met een val enige maanden geleden. Mijn ribben zijn anders voor 't ogenblik gans in orde - maar hoe ik er die genezing in Holland zou gaan zoeken blijft voor mij een duistere veronderstelling. | |
24 september 1915Het geschut houdt aan - zonder uitkomst althans. De nieuwsbladen geven nu heel omstandig de voorstellen door de bondgenoten en de Duitsers gedaan aan Bulgarië. Gelijk het hier voorgesteld is gelijkt het op niets anders dan een gewone koophandelszaak waarbij de meestbiedende de medewerking van Bulgarië zal verkrijgen. De verbondenen bieden aan Bulgarië een stuk van Griekenland, een stuk van Servië en een stuk van Roemenië - of de aanbieder wel in volle eigendom over het aangebodene be- | |
[pagina 478]
| |
schikt schijnt hier van ondergeschikt belang, men neemt desnoods 't geen men beloofd heeft te geven! Als vergelding wordt van Bulgarië geëist 200.000 mark en het vrij gebruik van de havens... De Duitsers bieden aan Bulgarië heel Macedonië en nog wat, maar vragen niets anders dan dat Bulgarië een schone en zuivere onzijdigheid zou bewaren. De koopzaak wordt nog niet gesloten want Bulgarië begeert nog meer te krijgen. Ik stel me in 't geval van een van de 200.000 Bulgaarse soldaten en ik ben benieuwd welke idealistische reden de tzar van Bulgarië (tsaar Ferdinand) zal opgeven eens dat zijn besluit genomen is en hij in een roerende toespraak zijn onderdanen zal mededelen dat ze hun goed en bloed moeten offeren voor het vaderland!? Lijkt het niet alsof het leven van een mens van ondergeschikt belang werd en de mens kan beschikken naar goeddunken over 't leven van 100.000den? | |
25 september 1915't Geen we nu sedert enige dagen horen in 't westen - gelijkt aan het rollen van een zware wagen waarvan men onderscheidelijk de hotsing op de kasseien kan uitkennen - of ook soms aan 't roffelen van reuzentrommels - ik vraag me af: hoeveel kanonnen er in rij of tegelijkertijd afgevuurd worden om alzo holderdebolderGa naar voetnoot1 een ratelend gerucht te maken. Nu worden de notelaars gerequireerdGa naar voetnoot2 - als 't maar alleen de noten waren, maar ziet ge mij nu een prachtige notelaar op 't hof die alzo veroordeeld wordt om geveld te worden - iets dat op 't hof iets geworden is als de ziel en de beschermgeest, - ik kan vermoeden wat het zijn zal bij sommige landlieden - alzoGa naar voetnoot3 hun lieveling te moeten missen en hem zelf te moeten omver werken!!! - Een nieuw soort slachtoffers van de oorlog -onze notelaars moeten nu dienen om crossenGa naar voetnoot4 van geweren van te maken -. | |
[pagina 479]
| |
‘Na een artillerie gevecht dat 50 uren over heel het front duurde is de infanterieaanval begonnen’ - Men hoort geen kanon meer, maar de spanning blijft er bij 't gedacht van 't geen er nu misschien op de stond gebeurt - De stad heeft haar gewoon uitzicht - buitengewoon stil. Gister kwam er alarm en al de troepen zijn moeten optrekken. - Duitsers zelf vertellen dat er een aanval beraamd was donderdag om 3 uur maar dat de Engelsen en Fransen ingelicht door bespieders de aanval voorkomen hebben en zelf begonnen hebbenGa naar voetnoot1 van 12 uur, dus 3 uur voor de Duitsers gereed waren. - Een 500-tal Engelsen werden gevangen genomen waarvan een groot deel is kunnen ontsnappen - als gevolg daarvan werden deze morgen al de passen en kaarten onderzocht en nagezien van al wie een wacht moest voorbijgaan. - Te Oudenaarde zijn een groot aantal burgers de mis niet kunnen gaan horen omdat ze zonder hun kaart niet over de Schelde konden. In Kortrijk was het al zo slecht op al de bruggen van de Leie - aan de ijzerenwegGa naar voetnoot2 en over de vaart - Ik hoor niet dat men erin gelukt is alzoGa naar voetnoot3 Engelse vluchtelingen te knippen. Op de kiosk van de grote markt wordt er een militair concert gegeven - zonder toehoorders - de burgerij houdt zich prachtig ongevoelig voor de Duitse muziek en de mensen die van de kerk komen gaan over de markt alsof de galmen van de harmonie de lucht in vliegen zonder dat iemand er iets van horen kon. Anders is de bevolking volkomen kalm, men wandelt, men praat over zaken, men neemt schikkingen. Ik heb een tentoonstelling bijgewoond [!] van schilderwerken, ik heb een gesprek bijgewoond met een architect en een ondernemer en iedereen handelt en doet alsof er geen oorlog was of tenminste alsof er nooit enige beroering meer te vrezen was en binnenkort alles weer zijn gewone loop zou hernemen. In 't terugkeren op de tram wordt er gelachen en verteld en de soldaten - op dezelfde banken - van hun kant hebben het ondereen al even druk met dingen die de oorlog niet raken. Onwillekeurig denkt men hoe weinig er maar nodig is om heel die geruste doening omver te gooien en dat al die mensen langs de vier windstreken moeten wegvluchten en de gebouwen die we nu zo vast en gewoon zien rechtstaan op hun oude | |
[pagina 480]
| |
plaats tot gruis kunnen uiteen vliegen. 't Is oorlogstijd, de vreselijke ramp heeft alreeds gewoed en woedt nog heel in de nabijheid - ze kan alle stonden naar hier overslaan - en toch doen de mensen heel gewoon - het leven dringt zich op - en angst, schrik en ontsteltenis zijn dingen die maar ontstaan zolang heel de omgeving verwoest is en de dood onmiddellijk dreigt. Een stonde verpozing en de hoop fleurt weer op en het bijkomstige wikkelt er zich weer tussen... Te Vichte rijdt de ene trein achterGa naar voetnoot1 de andere - lange rijen wagens gesloten of open, met auto's, caissonsGa naar voetnoot2, rijtuigen en de vreemdste voorwerpen. Nog nooit is er zoveel op zulke korte tijd over de baan van Brussel naar Kortrijk gevoerd, verzekert men mijGa naar voetnoot3. | |
27 september 1915Geen schot meer - algehele stilte - tenzij heel de nacht door altijd maar treinen, treinen, altijd maar treinen, die westwaarts oprijden - met versterking - het lijkt of er weer een algemene samentrekking plaats had om een krachtige aanval te doen aan de IJzer. De spanning houdt aan en men draagt het in 't gemoed dat men in die stilte na dat hevig kanongeschut plots de eerste slagen zal horen heel in de nabijheid, als signaal van de algemene verschrikking. | |
dinsdag, 28 september 1915De rust en kalmte ligt over de hele omgeving als een bedriegelijk schijnselGa naar voetnoot4 want men mag zich altijd aan plotse stoornisGa naar voetnoot5 verwachten en verrassingen komen op zonder dat de streek er in 't minst haar gewone uitzicht bij verliest of in iets verandert - 't is heel 't tegenovergestelde als de natuur zelf iets buitengewoons wil verrichten - aan honderd dingen wordt men de komende beroering gewaar en alles geeft het uit dat er iets gebeuren zal. Voor alles wat van de mensen komt zelfs het schrikkelijksteGa naar voetnoot6 daarentegen, houdt de natuur zich alsof 't haar niet in 't minst raken kan - alsof er geen mensen bestonden. | |
[pagina 481]
| |
In de voormiddag waren wij rustig noten aan 't knippelenGa naar voetnoot1 als we 't geronk horen van een vlieger - geen bijzonder verschijnsel in deze tijd - zodat mensen die maar aan iets bezig zijn er zelfs niet meer naar opzien. Maar nu komt er een tweede en een derde en als we 't eindelijk goed nagaan tellen we er acht - zij wieken over en weer heel hoog tegen de wolken - en terwijl we nog staan te zien - horen we een tiental zware ontploffingen. Hier en daar zien we lichtstippels, rookwolkjes - er ontwikkelt zich een episch gevecht boven ons hoofd maar de vliegers zwenken in zulke sierlijke kringen dat de vuursprankels schijnen als vonkjes uit een tondeldoosGa naar voetnoot2 zo nietig. - dat men niet denkt aan het tragische van 't geen daar gebeurt - 't gelijken een zwermpje muggen die spelemijenGa naar voetnoot3 in de zonneschijn - eindelijk kiezen zij elk een richting en verdwijnen in de verte. 's Namiddags ga ik er op uit om te zien wat er gebeurd is. Op onze gemeente zijn er een 10-tal bommen gevallen - langs de ijzerenweg - de brug was bedoeld en de treinen die gedurig voorbijrijden. Ze vielen echter in de blote eerdeGa naar voetnoot4, enige zonder te ontploffen. Een meisje is gekwetst door een ijzersplinter in de hand. Te Deerlijk en te Harelbeke vielen er evenveel - zonder iemand of iets enig letsel te doen. Men houdt ons soms voor de ondoorgrondelijke wegen en inzichten van de Goddelijke Voorzienigheid - maar nu zou men ook met evenveel recht mogen spreken van de ondoorgrondelijke inzichten van het legerbestuur in oorlogstijd. Ik noch iemand begrijpen wat de verbondenen ervan hebben willen om onze streek te overzaaien met schroot te meer daar tot nu toe de uitwerkselsGa naar voetnoot5 zo schamel waren en er altijd groot gevaar is van weerloze burgers te treffen die de verlossing verwachten van de verbondenen en niet de dood! Men heeft het gemunt op de bruggen van de ijzerenweg - waarom deed men ze niet springen verleden jaar toen er al de gelegenheid toe was het werk doelmatig te doen zonder ongelukken te verwekken? - Daarbij - ikzelf wil er mij mede gelasten met twee, drie vastberaden mannen te voet en zonder vliegtuig alle nacht een brug te doen springen en de | |
[pagina 482]
| |
Duitse wachten meteen; als de spionnen - die hier toch zo talrijk rondlopen - maar wat dynamiet meebrachten. En wat moeite ware 't een trein te doen kantelen met enige arbeiders - veel beter dan van uit de lucht een bom te werpen waar 2000 kansen tegen één bestaan het doel te missen!! - Ik ben maar benieuwd hoe men ons later die handelwijze zal uitleggen. Een vlieger die als doel heeft van uit de lucht een brug of een rollendeGa naar voetnoot1 trein te treffen heeft 1000 kansen op één, zijn doel te missen en onschuldige slachtoffers te maken - als het zo gemakkelijk zou zijn met 4 vastberaden mannen te voet en zonder vliegtuig een aanslag te wagen, en trein en brug met wachter en al in de lucht te doen vliegen als die spionnen die altijd maar van achter 't front komend, een beetje dynamiet meebrachten. | |
woensdag, 29 september 1915Bij elke bom die niet ontploft is staat een schildwacht met de bajonnet op 't geweer en in de namiddag worden ze ontgraven en men doet ze ontploffen. Gister werd te Desselgem een jonge boeverGa naar voetnoot2 met zijn [paard]Ga naar voetnoot3 op het veld door een bom uit een vlieger gedood. Ik vraag mij af welk een eretitel of welk een gedenksteen men beschiktGa naar voetnoot4 voor slachtoffers die alzoGa naar voetnoot5 door onze eigen bondgenoten getroffen worden? Heel de dag in Hamlet gezetenGa naar voetnoot6. Ik heb het dikwijls gedacht - en ik meen het meer dan ooit - dat men mij met dat ene boekje wel ergens een paar jaar in een kamp of gevangenis zou mogen opsluiten zodat ik uit de maatschappij weg ben en van de wereld niets meer verneem. Ik hoorde eens beweren door een dokter dat - als de mensen 't verstand hadden en de moed om (zich) alle jaren 5 dagen te doen alsof ze ziek waren - in bed kruipen en niet eten - dat er veel zware ziekten zouden vermeden worden en de gezondheid erdoor fel zou bevorderd zijn. Ik geloof dat we 't zelfde heil bekomen zouden van een geestelijke afzondering - 8 dagen met niets dan een ernstig boek - uit de samenleving wegtrekken om | |
[pagina 483]
| |
ons innerlijk te verdiepen - als we daaruit terugkeren zouden we een veel gezondere blik op onze omgeving krijgen en onze inzichten zouden er bij winnen aan... Nu meer dan ooit bewonder ik de paters die in hun cel leven - en van de wereld niets weten. Nu bijzonderlijk in deze tijden zouden we er weinig bij verliezen een tijdeke ontheven te zijn uit de samenleving die een gekkemans vastenavond aan 't vieren is! - ‘Quelle est la cause honnête, je ne dis pas à vous enthousiasmer, mais même à vous intéresser par le temps qui court?’ Flaubert Corr. II. 253Ga naar voetnoot1
Aansluiten Kwestie hogeschool zie Vlaamsch Nieuws Nr 23 2de jaargang.
‘La bêtise de tout ce qui m'entoure s'ajoute à la tristesse de ce que je rêve.’
Het gemoedsleven is een deining of een schommelen tussen opbeuring en neerslachtigheid - 't geen ons een uitkomst bood in 't leven van de toekomst wordt ons telkens weer hernomen door... en we staan weer even ver. Het komt er op aan om met de dichter te zeggen: o, leven ‘Du bist der Wald der Widersprüche!’ Rilke bl. 29. |
|