Charakters en lotgevallen van Adelson, Héloïse en Elius

[p. 134]

Vyf-en-twintigste brief.
Héloise, aan Karel.

Uw laatste brief heeft my veel genoegen gegeeven, in dezelve vind ik myn Broeder gelyk ik hem wenschte: verstandig, denkend, van al het beuzelende dat hem als man misstaat bevryd, in een woord zoo gestemd, dat hy aan het schoonste en verstandigste meisjen zou kunnen behaagen.... en het zelve ook verdienen zou. - Hoe zeer heeft my uw geestdrift, als ook de schets die gy my van geheel Frankryk geeft, getroffen: - liefde tot het Vaderland schynt my toe het edelste gevoel te zyn, dat ooit een denkend wezen bezielen kan - dit verheft ons tot de grootste en verhevenste poogingen, waarvoor een edele ziel vatbaar is. - Ook wensch ik Frankryk van harte geluk met de terugkomst van buonaparte! want de held die reeds zoo veel voor zyn vaderland deedt, zal ook in deeze hagchelyke oogenblikken alles aanwenden om het zelve te redden.... Hoor karel, schoon ik niet tot het geslacht der

[p. 135]

helden behoor - schoon ik niet in hunne groote daaden deelen kan, en slechts de hulde van het hart kan aanbieden, of even als andere meisjens bloemkransen vlechten kan, ter eere der groote mannen, die door hun voorbeeld en daaden, de algemeene hoogachting verdienen: zoo klopt echter myn geheele hart, met een meer dan gewoon vrouwlyk gevoel, op het verhaal van alles wat verheven en grootsch is. - Ik vergeet als dan myn sexe en wenschte somts, om ook in de gelegenheid te zyn, van door de eene of andere daad te kunnen uitmunten: Ik beken dat deeze wensch dwaas is in het hart van een jong meisjen, dat op zyn best genomen berekend is, om door haare gezellige deugden, de geenen die haar omringen gelukkig te maaken: somts ga ik zoo verr' dat ik my beklaag, dat de Natuur ons zulk een' engen kring voorschreef, die wy meestal nog beuzelende doorloopen moeten; terwyl zy aan de mannen de ruime loopbaan der wyde waereld open zette; om zich in dezelve naar hun welgevallen te onderscheiden: 't is waar, 'er leefde eertyds ook groote vrouwen! – maar de luisterryke eeuw dier heldinnen is voorby - en ook kan ik juist niet zeggen, dat dit soort van grootheid my als vrouw zynde, behaagen zou, vermids men hier by al zyn zachtaardig gevoel zou moeten on-

[p. 136]

derdrukken - want eene vrouw in het midden der strydende helden!.... eene vrouw welke zich beyverd om den dood rondsom haar te verspreiden!.... welke onverschrokken staat, schoon zy het bloed ziet stroomen uit de wonden welke zy toebragt!.... welke midden onder de oorlogs-donders, de bange kreet der gekwetste en stervende koelbloedig aanhoort - neen, zulk eene vrouw komt my voor een gevoelloos schepsel te zyn; dat geheel van de zachtaardigheid ontaart; welke de Natuur haar schonk... zulk eene vrouw, zy moge in de geschiedrollen eene luisterryke plaats bekleeden - heeft in myn oogen echter niets bevalligs voor het maatschappylyke leeven: zy schynt my toe goed te zyn om op een treffend schildery te schitteren - maar niet om van naby die geestdrift en dat gevoel in te boezemen, dat alle harten wegsleept, en aan zich hecht, door de wezenlyke diensten die men beweezen heeft....

Ik beken by het naleezen van dit alles, dat ik voor de meeste lieden wartaal zou schryven, en echter lieve broeder is dit geen wartaal voor my; en het zal dit hoop ik ook niet voor u zyn: - myn hart gevoeld dit zoo en wordt ontgloeit door alles wat grootsch en edel is! - En ik geloof waarlyk, dat ik iets van het charakter bezit, van donna elvira in het Treurspel van de

[p. 137]

dood van rolla: even als zy gevoelig is, voor alles wat van het daaglyksche afwykt; wordt myn hart dikwerf een zucht tot grootheid gewaar; die niet dan met moeite in de beuzelende vermaaken van het leeven gesmoort wordt: ja indien iemand my ooit misleide om zich hierdoor meester van myn hart te maaken, zou dit gewis niet door gewoone intrigues of door laaghartige vleijery, maar alleen door den schyn dier verhevene deugden moeten zyn, die ons hoogachting en eerbied inboezemen....

Daar nu echter den kring waarin ik my geplaatst vind, myn wenschen tot verhevene daaden beperkt: blyst my niets anders overig dan die van anderen met geestdrift op te vangen en te bewonderen.... Gy kunt my dus nimmer meer genoegen geeven, dan door my alle die zogenaamde kleine trekken, die juist meer het charakter van groote mannen schetzen - dan by luisterryke daaden, mede te deelen.... Gy weet dat myn hart altyd door een aangeboore gevoel van vaderlandsliefde bezield was... Gy kunt my dus niet te veel hier van schryven - dat dit grootsche gevoel ook zyn zetel in uw hart behoude. – Gy zult hier door in myn oogen en by gevolg ook in de oogen van andere meisjens, (want gy weet, zonder eigen waan gezegd, myn smaak is vry kiesch in dit stuk)

[p. 138]

veel behaaglyker zyn, dan door als haare Mercurius alle beuzelende diensten voor haar te vervullen. Vaarwel, en schryf my spoedig Gy zult het andwoord van onze Ouders hier ingeslooten vinden. Ik noem my met het beste hart.

Uwe zuster

héloise.