Charakters en lotgevallen van Adelson, Héloïse en Elius

[p. 122]

Drie-en-twintigste brief.
Karel, aan Héloise.

Gy hebt my verzocht lieve zusjen, dat ik, wanneer 'er de eene of andere belangryke gebeurnis voorviel, - u die melden zou. Welaan ik voldoe met vreugd aan uw verlangen. Het geen 'er deezer dagen te Parys gebeurd is, houdt den aandacht van alle inwooners, ja waarlyk ook die van de meeste schoone meisjes en vrouwen gaande. Gy zyt toch geen vreemdeling in Jerusalem – en zyt door de publieke papieren onderricht geworden van de onverwagte komst van buonaparte in Frankryk. - Maar gy kunt u geen denkbeeld maaken van de algemeene geestdrift die zyn komst veroorzaakte. Hy is thans te Parys en alle dagen zyn feestdagen: niet dat dien held de algemeene hulde uitlokt, in tegendeel, hy zoekt zoo min mooglyk de oogen tot zich te trekken; maar alle harten snellen hem te gemoet; alle oogen zoeken hem; alle beenen zyn in beweeging om hem te vinden, alle stemmen verheffen

[p. 123]

zich ten hemel met het luide geroep van lang leeve buonaparte!.... En oud en jong, arm en ryk, meisjens en vrouwen, mengen deeze kreet der vreugde onder elkander....

Nog onlangs schreef ik u dat 'er in Parys eene algemeene onverschilligheid heerschte omtrent de politieke zaaken, waarover slechts weinig lieden, meestal uit belang zich meer bekommerde.... Men liet het Staats-schip zorgloos ginds en herwaards slingeren – zonder zich langer te kwellen wie het zelve bestuurde: dáár de ondervinding geleerd had, dat lieden die zich kundig noemden, het roer ontnomen hadden aan lieden die zy van onkunde beschuldigde - terwyl deeze op hun beurt het zelve ook tegen steile klippen deeden stooten - in een woord, de aanhoudende geweldige schokken die de Republiek onderging had natuurlyk de onverschilligheid der burgers ten gevolge. - Maar nu eenslags door de komst van den held uit het Oosten, als uit eene diepe sluimering ontwaakt gloeit de geestdrift in aller harten – de hoop vertoond zich op aller gelaat - terwyl men hem als de Redder van het Vaderland beschouwd.... ja men hoort, men spreekt thans in alle kringen van niets, dan van buonaparte!.... Ik heb hem ook gezien heloise, en zyn diepdenkend

[p. 124]

scherpziend oog, zyn ernstig gelaat, zyn voorhoofd waarop grootheid en verhevenheid van ziel te leezen is: boezemt belang, hoop en vertrouwen in.... en hy zal gewis deeze hoop niet te leur stellen.... voor groote onderneemingen vatbaar, zal hy die ook ter uitvoer brengen. Op gisteren was ik in den Schouwburg, na verloop van een half uur viel juist myn oog op eene Loge, alwaar hy zich in een hoek geplaatst had, in een eenvouwig burgerlyk gewaad; maar ik herkende hem echter; en zei dit aan iemand die naast my stond. Eensslags ging dit van mond tot mond, en de algemeene geestdrift deedt ook hier Appollo'stempel weêrgalmen van het luide geroep van lang leeve buonaparte!.... Maar in het tweede bedryf van het stuk was hy stil heen gegaan om zich aan deeze openlyke eerbewyzen te ontrukken.

Deeze zedigheid is vooral een trek die zyn charakter kenschetst - ja, zy is het kenmerk van alle groote mannen. Onlangs had ik gelegenheid om eene zitting in het Nationaale Instituut by te woonen. - Maar de zedigheid en bescheidenheid waar mede men aldaar de werken van anderen beoordeelden, waar mede de leden hunne gevoelens voordroegen, maakte een zonderling contrast met de vrye beöordeeling, en de eigen waan van veele onzer

[p. 125]

jonge dichters en schryvers!.... Hoe klein komen zy my voor in vergelyk van die groote mannen die zedigheid als de eerste deugd beoeffenen.... Grootsche voorbeelden brengen ons tot nadenken lieve héloise, en sinds eenige dagen ben ik dezelfde niet meer – een ongewoon vuur stroomt door myn aderen - alles wat my omringd schynt door dien zelfden gloed bezield. - Myn Oom, gy weet dit, is zeer patriottisch, en sinds de komst van buonaparte schynt hy tien jaaren jonger geworden te zyn - hy spreekt van niets, anders en ontgloeit myn geestdrift nog sterker - ik herhaal het u, ik gevoel een zucht tot het verhevene in myn hart ontbranden, die ik nimmer te.vooren kende!... hoe zoude ik ook laauw en koel deeze algemeene geestdrift kunnen aanzien die aan alles leeven geeft, en op alles invloed heeft? –

Op de openlyke wegen wêergalt de lucht door de luide kreet der vreugde - in den Schouwburg vereenigd zich konst en gevoel - zy spannen alle hunne krachten in, om aan den held door aandoenlyke tooneelen, door de betoverde toonen van het maatgeluid, gestemd op de krachtigste woorden, de algemeene vreugd te openbaaren. Op alle groote byeenkomsten worden hem openlyke hulde toegebragt, de dichtader schynt zich te verlevendigen, of te ontgloeijen, want ver-

[p. 126]

scheide lieden draagen hem in dichtmaat hun gevoel toe - deeze vaersjes zyn niet allen schoon, maar men vindt in dezelven echter de taal van het hart... Wie zou dus midden in zoo veel geestdrift ys koud kunnen blyven? - Ik voor my beken dat my dit zoo treft dat ik sinds eenige dagen alle myne gewoone bezigheden, als ook verscheide commissies die ik op my genomen had, vergeeten heb.... Nu, dit kan men ook daaglyk doen - maar de komst van buonaparte kan men slechts in die oogenblikken van geestdrift vieren. A dieu lieve héloise! ik weet dat gy even zoo denkt dan ik, en dus zal dit verhaal u niet onaangenaam zyn. Ik sluit uw brief in die van myn Ouders, verzeker hun nogmaals van myne hoogachting en geloof my altyd,

Uwe liefhebbende Broeder

karel.