De kronijk van Antwerpen. Deel 2. 1786, 1787 en 1788

(1929)–Jan Baptist van der Straelen, Jan Frans van der Straelen– rechtenstatus

1787

Januari.

2 Januari 1787 wird de Capelle in de Luijthaegen buijten dese Stad gelegen begonst afgebroken te worden, op 18 December laestleden verkogt zijnde voor de somme van f 305. Deze cappelle hadde tot nu toe in sijn geheel gestaen, zelfs

nog in goeden staet zijnde, alsoo over eenige jaeren daer groote reparatien aen gedaen zijn, namentlijk een geheel nieuw dak hebbende eerstijds geweest de oude kerk van dit clooster waervan aldaer nog vele overblijfsels benevens van de aldaer begraven personen gevonden worden. In dese capelle is sedert de vernietiging van het clooster binnen dese stad 1784 het Sacrificie der H. Misse niet meer gecelebreert. Dit clooster was aldaer gefondeert door Joannes van Ranst, heer van Mortsel, Edeghem, Canticrode, en van sijn maegen en sijne huijsvrouwe Agnes van Nijvelt en men sag in de capelle behalve verscheijde zerken, de tombe van den fondateur, maer zeer geschonden en waerop schijnen koperen leijsten gelegen te hebben waer seker de inscriptie gelesen wird. Men siet deselve in print bij Le Roij, Notit. March. S.A. pag 118, ook sag men in't midden der zerk de wapens van vrouw Agnes van Nijvelt mitsgaeders die van Maria van Sevenberghen de eerste Mater van dit clooster overleden 8 October 1548 oud zijnde 94 jaeren, 51 jaeren Mater aldaer en voortijds tot Lier nog 14 jaeren Mater.

Dog alsnu is deselve verwoest en gants vernietigt, zelfs tot zoo verre dat men dit jaer nog pottagie op den grond van dese capelle zag groeien.

Tegen dese capelle staet eene hoeve misschien nog van het overig van dit clooster, hebben onlangs dese ook mijnen af te breken maer is niet geschied op't verzoek van den pagter die aldaer vele jaeren gewoont heeft, en nieuwe huere daeraen is hebbende.

Ten zelven dage na middag wird het clooster der Predikheerinnen alhier finael onder agreatie ter plaetse verkogt, te weten

De eersten koop als vore ingemijnt zijnde		F. 3.100.-
	Inmijning	6.-

Waerop in't geheel zijn gestelt 1100 verdieren, dus		2.200.-
		_____
		5.306.-
Kooper A. Jos Danco meester-steenhouwer alhier die er hetzelve jaer aldaer nog in woonde.
2en koop ingemijnt zijnde		2.450.-
	Inmijning	6.-
Voor 1525 verdieren op dseen koop gestelt		3.050.-
		_____
		5.506.-
Kooper den notaris J.M. Finck voor Du Buisson woonende in't Clapdorp, die dit aen sijne huijsinge geappropriert heeft. De kerk wird gecassijt, dienende als voor een pakhuijs.
3en koop ingemijnt zijnde		7.700.-
	Inmijning	6.-
Voor de 2450 verdieren hier gekomen		4.900.-
		_____
		12.606.-
Kooper Andrianus Geeraerdts, die er ook heldzelfde jaer nog in woonde.
4en en laesten koop ingemijnt zijnde als vore		1.150.-
	Inmijning	6.-
Voor 50 verdieren in't geheel hierop gestelt		100.-
		_____
		1.256.-
Kooper Petrus Franciscus Bogaerts.

Daernaer wirden dese panden bij malkander geroepen op verscheijde manieren, maer alsoo daer niemand eenige verdieren bij stelden zijn deselve aen de respectieve koopers ge-

bleven beloopende samen de somme van te weten den inmijn			14.400.-
		Inmijn	24.-
Voor 5125 verdieren			10.250.-
			_____
	Saemen in courant		24.674.-

Ten zelven dage heeft zijne Doorl. Hoogw. de veertiendaegsche Berechting gedaen te St Joris.

8 Januari 1787 na middag 2 uren is den instel gedaen van't Clooster der Luijthaegen in de Prekerstraet aldaer ter plaetse, verdeijlt met de huijzen en hoven daer aen behoorende in 7 koopen; op de conditien als de voorgaende, voorgelezen door den voorstaenden Notaris Van de Wouwer.

11 dito heeft onsen Bisschop de veertiendaegsche Berechtinge gedaen der Parochie van St Joris langs den grooten Tour, dat is langs Croonenborgpoort.

16 dezer na middag is den inmijn gebeurt van voorstaende Clooster van St-Annendael, geseijt de Luijthaegen.

17 dito heet zijn Doorl. Hoogw. de 14 Dagsche Berechting gedaen te Borgt.

26 deser is alhier gepubliceert, volgens P.N. De Lannoy, Procureur Generael, door eenen deurwaerder en geaffigeert op de drij gewoonelijke plaetsen, het Decreet gegeven in den Souvereijnen Raede van Brabant op de Requeste van den Procureur generaele; tenderende tot de suppressie van't druksel voerende voor titel Damnatio & Prohibitio Libri, Germanico Idiomate editi titulus Was ist der Pabst, van den 22 deser maendt Januari 1787.

Ten zelven dage waren meest alle de Seminaristen van dit Diocese, van Loven wederom gekomen, mitsgaeders bijna alle de andere willende, en konnende aldaer niet blijven ter oorsaeke der veranderingen en nieuwigheden die aldaer ingevoert wirden.

31 deser maend Januari wird het voorstaende clooster der Luijthaegen finael onder agreatie publiek, aldaer ter plaetse verkogt, als volgt te weten

Den eersten koop den hof pand en voordere pletsen op 16 deser ingemijnt zijnde voor		4.420.-
	Inmijning	6.-
Waerop in't geheel gestelt zijn 700 verdieren dus		1.400.-
		_____
		5.826.-
Kooper Jannes Sanders, meester-metser alhier.
2en koop de kerk, de pastorije en hof enz., ingemijnt		4.440.-
	Inmijning	6.-
Voor 500 verdieren op desen koop gestelt		1.000.-
		_____
		5.446.-
Kooper Benediktus Thijs die hetzelfde jaer aldaer nog in woonde hebbende de kerk en het choor afgebroken en hovingen van gemaekt.
3den koop 5 huijskens in eenen gang nevens het clooster op 16 deser ingemijnt zijnde voor		1320.-
	Inmijning	6.-
Voor 50 verdieren		100.-
		_____
		1426.-

Kooperesse Elisabeth Regemortel Wed. Backele.
4en koop eenen blijkhof gelegen in de Cloosterstraet ingemijnt voor de s omme van		5325.-
	Inmijning	6.-
Voor 800 verdieren		1600.-
		1600.-
		_____
		6931.-
Kooper Godefridus Loos, landmeter die de plans van alle de vernietigde cloosters binnen dese stad gemaekt heeft.
Belast met eenen Chijns van F 3. - 's jaerts aen de Abdije van St Michiels en eenen gulden aen de Domeijnen.
5en koop 5 huijskens en eenen hof ingemijnt voor		1400.-
	Inmijning	6.-
Voor de 400 verdieren op desen koop gestelt		800.-
		_____
		2206.-
Kooper Jacq Trou, meester-metser alhier.
6en koop eene koeijhouderije ingemijnt voor		700.-
	Inmijning	6.-
Voor 75 verdieren		150.-
		_____
		856.-
Kooper Joes Bapta Tassaert.
7en en laesten koop ses huijskens en twee hoeven ingemijnt		2300.-
	Inmijning	6.-
en voor 100 verdieren		200.-
		_____
		2506.-

Kooper J.B. Tassaert ut supra.
Maekende saemen van alle dese panden eene somme te weten per inmijn van	19947.-
van ieder koop vroompening	42.-
en voor 2625 verdieren	5250.-
	_____
	25.239 crt.

Daer na sijn alle dese koopen nog saemen geroepen en als alsoo niemand verdieren bij heeft gestelt zijn dezelve aen de respectieve koopers gebleven.

Februari 1787.

1 Februari. De drij jaeren van de Tresoriers en Rentmeesters geexpireert zijnde, nogtans was er verbod wegens het Gouvernement van geene nieuwe te kiezen, over drij jaeren was den tijd van den zelven Tresorier Jonc. Van Schorel de Wilrijk ook wegens Brussel geprolongeert. Daer wirden geene stadsrenten betaelt. Den rentmeester Joannes Baptista De Wolf seij dat sijnen tijd uijt was, willende sijne rekening doen afmaeken en gekozen worden. De dekens wilden volgens hun oud recht tresoriers en rentmeester kiesen, om welke redens den Borgemeester en Pensionnaris naer Brussel zijn, als ook dat degene die met graen of meel binnen dese stad komende geene rechten wilden betaelen, zeggende zulks niet schuldig te zijn ingevolge het Edict van 11 December 1786.

Op desen tijd was de nieuwe Baille aen de Roode Poort gemaekt, zijnde alsnu in arduijn, met ijzere barrier en te voren geheel ijzer.

7 Februari is er zilverwerk van de vernietigde Broederschappen, op't stadhuijs bewaert geweest hebbende, naer Brussel gevoert, geschat wordende op in de dertig duijzend guldens.

9 dito is den keus gedaen van tresoriers en rentmeesters alhier op't stadhuijs na gewoonte door de dekens alswanneer den actueelen tresorier Joncr. Petrus Frans Van Schorel, Heer van Wilrijk, is ingekosen. Voorts zijn gekosen te weten voor tweeden tresorier Joannes Baptista De Wolf, te vorens rentmeester, voor rentmeester Franciscus Josephus Frans, te vorens 2en tresorier. Zullende continueren de gewoonelijke drij jaeren en voorts tot ultima Octobris als wanneer nu de stadsrekeningen moeten gedaen worden.

13 Feb. was alhier aen't stadhuijs, werf en andere aengeplakt dat alle degene die vermeijnden te hebben de noodige bequamheijd om in een Gericht te sitten van eerste instantie in de steden en eenige vlekken, hun moeten aengeven en laten examineeren binnen de 14 dagen na de publicatie dier bij den nieuwen hofraed De Robiano te Brussel daertoe gecommiteert zijnde, die, hun bequaem gevonden hebbende, eene acte van keusbaerheijd zal geven om door de gemeijnte gekosen te worden. Siet de Gazette van 20 februari 1787.

15 dito was er al geld van de broederschappen gearriveert in tonnekens, soodat er in't kort al eenige openstaende schulden der selve sullen betaelt worden.

15 Februari is het reglement over de civile rechtspleging en voor de Oostenrijksche Nederlanden, op de gewoonelijke forme, ter puije aen't stadhuijs uijtgekondigt; het maekt eenen boek van 150 bladsijden, en bevat 39 capittels gedrukt met octroij tot Brussel, bij Pauwels, drukker van de Majesteijt.

16 dito is alhier gepubliceert het edikt van den keijser van 4 Januarij 1787; bijgevolg der edikten van 22 en 27 Meij

1786; raekende de overdragt van de goederen der geestelijkheid en van alle welkdaenige beneficien en kerkelijke officien en fondatien in de Nederlanden.

Den heer Jondadari, Nuntius van den Paus aen het hof van Brussel, heeft bij depeche van't gouvernement, de dato 14 Februarij, bevel ontfangen van met sijnen auditeur, in den tijd van 8 dagen uijt Brussel te vertrekken; en binnen 15 dagen uijt dese Nederlandsche Provinciën, en is op 16 der selve maend, ingevolge het selven vandaer op reijse gegaen; en de reden was de affaire van de pauuselijke Bulle of Brieve, die medebrengende de doeminge en verbiedinge van't werk van Eybel, hebbende voor titel: ‘Quid est Papa?’ een autteur wiens werken men wilt leeren in de universitijt van Loven. (Siet het plan de l'institut). De bulle waerbij dit werk gedoemt word, is in dese landen gesupprimeert geworden bij decreet van 22 Januarij 1787 en alhier gepubliceert op 26 Januarij.

Sondag 18 Februarij is sijne Eminentie Joannes Henricus, grave van Frankenberg en van Schellendorff, Cardinael Artsbisschop van Mechelen, vandaer vertrokken naer 't hof van Brussel, van waer sijne Eminentie sanderdaegs is voortgereijst door Luxemburg en Lorrijnen, na 't hof van Weenen, aldaer ontboden sijnde bij den keijser.

20 dito na middag is den instel gebeurt van't klooster der arme Clarissen, alhier in den refter van't selven, verdeijlt in twee koopen.

27 dito heeft onsen Bisschop de 14 dagsche Berechtinge gedaen der Parochie van St Joris, onder het gesang der con-

freers of ijveraers, met serpent en basson; dese berechtinge geschiedde met meer licht als te voren.

Ten selven dage is geresolveert het decreet van hun K.K. H.H., van 14 Februarij, bekent te maeken.

26 deser om 3 uren tot 6 uren namiddag, vaceerden die van den commité over de vernietigde brooederschappen, binnen dese stad, andermael, tot het betaelen der resterende en alsnog openstaende pretentien; sijnde onder dese betaeling nog niet begrepen de pretentien; der broederschappen, welker inventarissen overgebrogt en gequoteert sijn sub n^rs 17, 20, 21, 32, 41, 59 en 71.

27 dito dede sijne Doorl. Hoogwt. de 14 dagsche Berechting te St Andries.

28 dito is den inmijn gedaen van't klooster der arme Clarissen in den refter aldaer.

Maart 1787.

5 Meert is te Loven uijtgekondigt de copije van den brieve, in dato 23 Februarij, wegens het gouvernement aen den heere Thijsbaert, commissaris van het Seminarie generael op 4 deser toegesonden, waerdoor geboden word dat alle de reguliere studenten der Theologie in het seminarie sullen woonen voor de 15 dagen, enz.

8 Meert wird de bedeklok geklept in't uijtgaen der 14 dagsche Berechtinge van St Joris om aen te kondigen dat de Bisschop had 40 dagen alflaet verleent aen degene deselve vergesellen, met of sonder licht.

13 Meert is de ordonnantie van den keijser, voorschreijvende een denombrement van alle de pieuse werkelijke fondatien van 20 Januarij 1787, alhier gepubliceert.

15 dito om half drij na middag, wird het klooster der arme Clarissen alhier, op agreatie in den refter aldaer finael verkogt; sijnde den eersten koop, wesende de kerk, pand, patersquartier, refter, hovinge; met één woord het geheel klooster op 28 Februarij laest leden door den Notaris Folins ingemijnt voor		f. 17.000
	Inmijning	6
Voor 6000 verdieren in't geheel op desen koop gestelt		12.000
		_____
		29.006

Waervan koopers gebleven sijn: Jacques van Cantfort en J.B. Hermans, postmeester, die er dit jaer nog in ging werken in October; die de kerk voor den peerdenstal, en de choor der religieusen voor hoeijsolder gebruikt; o wat verandringe! 2den en lesten koop, de brouwerije en den hof tegens de Lombaerdstraet ingemijnt sijnde dato als boven door Jonc. Van Schorel voor		f 4200
	inmijning	6
voor de 1800 verdieren daerop gestelt		3600
		_____
		7806

Den kooper bleef in 't versteek, dog Jon^r Van Schorel heeft daerna gepresenteert, den selve voor die somme te nemen. Maekende in 't geheel de somme van prijsinmijning	f. 21212
en voor de 7800 verdieren	15600
	_____
	36812 courant
In October begonsten sij in't selve te werken.

16 Meert. Den hofraed de Robiano, commissaris wegens den keijser voor de privincie van Brabant ter beschikking

van de nieuwe administratie van Justicie in de civile rechtspleging, komende van Loven, heeft alhier de voorbereijdsels gemaekt om een gerigt van eerste instantie op te regten binnen dese stad (hetgene sal bestaen in eenen president en seven regters) en voordere beschikkingen gaen te werk stellen na Lier, Turnhout, Herenthals en Hoogstraeten.

De advocaeten geexamineert en eenen act van keusbaerheijd bekomen hebbende, sijn alle ingesetenen deser stad, te weten: Petrus Josephus van Welhuijsen, oud schepene deser stad, dienende actuelijk in die qualiteit op de weeskamer; Michael Andreas van Hencxthoven, Jonc^r Jos. Petrus Franc. Cuylen, adjoint pensionnaris deser stad; Rumoldus Torfs, dienende schepene in de weth alhier; Jon^r Joannes Aloysius De Bosschaert, oud schepene, Jon^r Franc. Van Gameren, dienende schepene, Constantius Maria Nicolaus Nanteuil senior, hoofdman der poorterije alhier; Joannes Hubertus Boukolle; Josephus Hermanus Bogaerts, wijkmeester der 2e wijke deser stad en Josephus Carolus Van Laeken; den oud schepene Joannes Carolus Van Heurck was eenen act van keusbaerheijd gesonden, dog wilde niet gekosen worden, willende sig met dese nieuwigheden niet bemoeijen.

Ten selven dage sijn door de heeren der policiekamer deser stad, drij veertels koren gekogt op de Zeeuwsche korenmerkt, om te dienen voor den nieuwen spijker.

22 deser, wirden dese drij veertels rogge gemalen, eene op den Roel, aen den geusen Drink, door Petrus Verheijen; de tweede op den Neermolen door Eugène N. Eeckelaers; en de derde op den Keijser bij N. Verbeeck; alle ten bijwesen der heeren van de policiekamer, der commissarissen en der dekens van de hoofdambagten.

23 dito is de middelste veertel van dese drij gebakken door sekeren bakker daertoe onder eed gesteld sijnde, ten huijse van Leonardus Sluijts, m^r bakker, aen Tapetsierspand, ten bijwesen van de voors^e gecommitteerden en is sanderdaags gewogen ten bijwesen der vorigen, en heeft gewogen 4990 looden brood.

24 deser smorgens, is alhier op't stadhuijs, den keus gedaen van de seven nieuwe regters van't koninglijk gericht der eerste instantie binnen dese stad, door het Magistraet, oude schepenen, wijkmeesters en dekens der ambachten deser stad; alwaer gekosen sijn de volgende persoonen, te weten: Petrus Jos. Welhuijsen, oud schepene, Joseph. Carolus Van Laecken; Michaal Andreas Van Hencxthoven, Jon^r Josephus Petrus Cuijlen; Rumoldus Torfs, schepene, Jon^r Joan. Aloys. De Bosschaert, oud schepene; en Joseph. Herman. Bogaerts. Den Jaerlijkschen trek is gesteld op 1200 duijtsche florijnen (sommige seggen f 1500 duijtsche of 2100 brabantsche florijnen courant) of f 1680 in Brabants courant; voor president van desen raede van eerste instantie is gestelt: Joannes Baptista Wirix, raedsheer van den raede van Brabant, gebortig van Loven.

Het gouvernement had twee opene brieven van den keijser; gedagteekent te Weenen 1 Januarij van het tegenwoordig jaer 1787 mede gedeelt aen de staeten der provincien, aen de regterschappen en aen de magistraeten der voornaemste steden van den lande. De eene behelst de opregting van eenen nieuwen raed van het gouvernement generael der Nederlanden; den welken met den 3den der naest komende maend sal worden geopent; den anderen betreft het nieuw order der regterschappen en justitie in de Nederlanden, welkers opening is vast inhoudende eene gansche omwenteling der selve.

30 Meert wird de terwe gekogt, voor het maeken van den nieuwen spijker, ook drij veertels, op de Zeeuwsche merkt, geschiedde op de selve wijse als de rogge en bij commissie van 28 deser.

De boter, den ganschen winter seer dier geweest hebbende, twas al seven, acht en negen stuijvers en meer, vraegende vandaeg, 30 Meert, 10 en 10 ½ stuijvers, hetgene niet is om op te brengen voor den gemeijnen ambagtsman, het welk groote desorders heeft veroorsaeckt, want de gemeynte, verbittert sijnde tegen de boeren, hebben de boter in menigte afgenomen, waermede groote rumoer en tumulte op den Oever, Eijermerkt, St Jacobsmerkt, Schoenmerkt en andere, hem daervoor 7 stuijvers per pond gevende; sommige minder; jae, andere niets.

April 1787.

1 April, wesende Palmensondag, is de processie der Cathedraele, naer ouder gewoonte, na de Borgtkerk niet gegaen, misschien om't verbieden der processien; verleden jaer was dit ook niet geschied om het slegt weder.

Met dese processie gingen aldaer de ridders van Jerusalem met hunne riten, ingevalle er binnen dese stad bijwaeren; en soo blijft dess schoone gewoonte ook al agter; daer plagt een broederschap te sijn van de Ridders van Jerusalem inde Cathedraele in Besnijdenis kapel, alwaer men alsnog verscheijde serken van ridders siet.

Ten selven dage heeft den Eerw. Pater corrector der Minimen binnen dese stad, bericht van hooger hand ontvangen, om de voorbereijdsels te maeken van binnen sijn klooster te ontfangen, 17 religieusen der couventen van Brussel en Loven, dewellke vernietigd worden; de Minimen van Anderlegt en Bergen in Henegouwen, ook vernietigd wordende sijn na die van Geraertsbergen in Vlaenderen gesonden; soodat er nog

twee kloosters van het order van den H. Franciscus inde Nederlanden overblijven. Bijgevolg, het gerugt tot Brussel verbrijd dat de Eerw. Paters Predikheeren daer souden worden overgeset in't klooster der Minimen, omdat hun hoving en gebouwen, inschietende agter het schouwburg of comedie, sullen worden toegepast aen het openbaer gebruijk tot vergrooting van 't selve; dog sij stellen benevens de Minimen sig hier tegen, hun klooster met reden niet willende verlaten. Wat wonderlijke veranderinge siet men nu inde Nederlanden; schouwburgen of comedien stellen voor kerken en kloosters; en dat door de overheijd. Daer sal jaerlijks voor de kosten van dese religieusen betaelt worden, soo men segt, te weten voor de paters f 210 en voor de broeders f 110.

3 April na middag is de terwe gebakken voor den nieuwen spijker te weten twee veertels, ter presentie bij Petrus Tens, m^r bakker aen 't Esschenhuijs. De twee veertels sijn gemaelen, één op den Roel aen den geusen Drink op 31 Meert ende ander op den Keijser 2 deser.

Desen avond arriveerden van Brussel binnen dese stad Mber Petrus Eng. Albert van den Delft, ridder auditeur van sijne Maj. rekenkamer te Brussel, benoemt sijnde tot kapiteijn of intendent van den crijts of cirkel van Antwerpen, die begrijpt de 7 quartieren, ende heerlijkheijd van Mechelen, raedsheer van den raede van't gouvernement generael der Nederlanden; sijn intrek nemende binnen de abdije van St Michiels, plaetsende aldaer binnen verscheijde saelen sijnen bureau en openende de intendentie, waertoe voor commissarissen benoemt sijn: Jonker Petrus Frans Van Schorel, heer van Wilrijk, tresorier deser stad, en voor tweeden commissaris Mher Frans Emmanuel vicomte de Foret, secretaris Maisonfort; hebbende voorts hunne officialen en boden.

Ten selven dage is den keus tot oprechting van een raed

der eerste instantie binnen Turnhout tot stand gebragt, bestaende in eenen president, wesende de heer Carolus Borrekens, greffier deser stad Antwerpen; en drij regters, alle rechtgeleerden, twee gebortig van Turnhout en eenen van Gierle.

Tot Lier is den raed van eerste instantie, op 31 Meert tot stand gekosen. Hij bestaet ook in eenen president, sijnde: Jonker Egidius Henricus Jos. Van Trier, schoutet, van dese stad gebortig, en oud schepene van Antwerpen; de drij regters sijn, te weten: Constantinus Maria Nicol. Nanteuil, Joes Bapta Vereecken, beijde advocaeten deser stad; en Carolus Schepmans, advocaet van den raed van Brabant; alle drij gebortig deser stad Antwerpen.

5 April, Witten Donderdag, wesende merktdag, is er wederom groote tumulte geweest op de merkten; om de duurte der boter; nemende de selve andermael af voor 7 stuijvers van die meer vroegen, daer wird seer gevogten, geslaegen en gestoken; het gong veel erger als op den 30 Meert lestleden.

5 April is alhier op het stadhuijs wegens de intendentie, alsoo de magistraet de publicatie weijgerde als niet sijnde gevidimeert in den souvereijnen raede van Brabant, en vervolgens niet kan bestaen) door een deser gepubliceert het edict van den keijser gedraegende opregting der kreijtsintendentien inde Nederlanden, van den 13 Meert 1787. Het zelve wird naer de dorpen, wegens deselve intendentie rond gesonden door hunne boden; waerbij was den volgenden brief van hunne koninklijke Hoogheden, luijdende aldus:

Maria Christina, koninglijke Princesse van Hungarië en Bohemen, Artshertoginne van Oostenrijk, Hertoginne van Bourgondië, van Lor-

Albertus, koninglijke prins van Polen en van Lithaunien, Hertog van Saxen-Tesschen, groot kruijs van het koninglijk order van den

rijnen ende van Saxen-Tesschen, etc.

H. Stephanus, veldmaerschalk van de legers van sijne Maj. den keijser en koning, ende van degene van het H. Roomsch rijck, etc.

‘Lieven ende beminden. Wijsende u hier neffens het gewoonelijk getal der exemplairen van het edict van sijne Majesteijt, in dato 12 deser; gedraegende opregtinge der kreijts-intendentie inde Nederlanden, u ordonneerende het selve binnen den termijn van 24 uren naer het ontvangen deser, te publiceeren en te doen afficheren ter gewoonelijke plaetsen, mitsgaeders een exemplaer van het selve te doen stellen ter greffie, ende een te behandigen aen den pastoor der Parochie, gelijk bij de ordonnantie voorgeschreven is. U zult den brenger deser betaelen, op den voet, geplogen van het senden der edicten en ordonnantien. Hiermede, lieven ende beminden, onsen Heere Godt sij met u. Brussel den 30 Meert 1787. Geteekent: Maria en Albert; tegengeteekent H. Crumpipen.

Onder stond aen den Drossaert ofte Meijer van...

Dese was de eerste die wegens de intendentie naer de dorpen gesonden wird. Agter was gedruukt het afbeeldsel van het provisioneel gebied der negen kreijtsen deser Nederlanden.

Desen avond hebben, volgens gewoonte, de pelgrims den maeltijd in St Julianus gasthuijs niet genomen, mits de vernieting van het broederschap der Romeijnen. Men sag ook gene pelgrims binnen dese stad.

6 deser, Goeden Vrijdag, heeft de processie van het H. Kruijs van St Joris, altijd vergeselt met de pelgrims en gaende om 3 uren na middag langs den kruijsweg, nu mits de ver-

nietinge der processien en broederschappen, ook geen plaats gehad.

10 April sag men in't ligt de volgende waerschouwing: ‘Alsoo in't koninglijk gerigt, binnen dese stad Antwerpen staen vergeven te worden de volgende bedieningen, te weten: van twee secretarissen, eenen prothocollist der sittinge, eenen adjoint van den selven; eenen archivist; twee officialen van den selven, eenen expediteur, twee officialen van den selven, eenen prothocollist van de exhibitien; eenen adjoint van den selven, vier huissiers ofte deurwaerders, ende eenen vuerstoker; soo adverteert men eeniegelijk bij dese, dat degene die vermeijnen hun tot deselve bedieningen te komen presenteeren hun sullen hebben schriftelijk aen te bieden aen den heere advocaet Bogaerts op de Schoenmerkt alhier, den welken tot het ontfangen der voorschrevene schriftelijke aenbiedingen sal vaceeren op Donderdag naest komende, wesende 12 deser; van 8 uren tot 12 uren voormiddag; en van drij tot ses uren des namiddags, waernaer gene aenbiedingen meer sullen aengenomen worden.’

Vandaeg begonst het soogenaemt Jesuiten gat, nevens het klooster en sodalitijt opengemaekt te worden, hebbende gesloten geweest sedert de militaire schole aldaer is geweest.

Ten selven dage na middag om drij uren, sijn de prijsen gegeven, bestaende in boeken, op het chirurgijns collegie, boven stadswage, wesende het eerste jaer; bijgevolg der geboden uijtgeroepen van 7 Meert 1786, vermeerdert van lessen, als van ouds geplogen. Joes Henricus Matheij L.J.M. en chirurgijn, professor der eerste klasse, dede eene aenspraek over die wetenschap; Petrus Stephanus Kok L.J.M., professor der tweede klasse, alsook professor der vroedkunde, leesde de

voorgegevene vraegstukken en vervolgens de sinspreuken, van buijten op gesegelde briefkens geset door de prijskampers; en de auteurs wirden uijtgeroepen, de drij eersten onder geschal van trompetten en timballen, daerenboven begiftigt met verscheijde schoone boeken. In de eerste klasse 1. Martinus Josephus Beguinet, gebortig deser stad, 2. Joannes Baptiste Leijsen van Herenthals, 3. Jacobus Josephus Van Esschen, van dese stad.

In de 2de klasse: Jacobus Jos. Van Esschen, ut supra; 2. Franciscus Cornelius Van Esbeck; 3. Franciscus Joannes Van Camp; alle drij gebortig deser stad. Alles ten bijwesen van den heere borgemeester Lunden en van Mher Jacobus Jos. Hyacinthus Borrekens, Ridder, Commissaris uijt de weth; benevens een groot getal aanhoorders.

11 April is alhier op't stadhuijs, op de oude maniere, gepubliceert, het edict van den keijser, raekende de ambagten, gilden ende andere burgerlijke corporatien, alsook degene van de last-draegers, wegers, meters en andere arbeijders, aengestelt tot den dienst van de schipvaert, van de koophandel, ofte van het publiek, gedagteekent 17 Meert 1787 (waerover de ambagten en alwie het aenging seer misnoegt waeren, alsoo door het selve hunne privilegien, vrijdommen en meesterschap seer gekrenkt wirden.)

13 dito. Smorgens sijn de voorgemelde nieuwe officien op 10 deser bekent gemaekt door de nieuwe regters van't koninglijk gerigt van eerste instantie binnen dese stad vergunt aen de volgende persoonen, die jaerlijks sullen genieten als bij ieder staet uitgetrokken, te weten:

	Secretarissen	Duijts.	Brab^s Crt.
1 Jon^r Jacobus Wouwermans, greffier deser stad		f. 850 of f. 1190

2. Jon^r Paulus J. De Bosschaert, frater van den nieuwen raed der 1^e instantie, desen is te Brussel op 17 deser niet geconfirmeert, maer buijten gevallen en in sijne plaets gestelt Jon^r Egidius Petrus De Neuf, ook greffier deser stad.				f. 750	f. 1050
	Prothocollist der sittinge.
Jon^r Joannes J. Van der Cruyce, ook greffier deser stad.				f. 700	f. 980
	Adjoint van den selven.
Josephus Van den Eijnde, desen is ook niet geconfirmeert, maer in sijne plaets is gestelt Dh^r Joannes Bom, L.J.R., advocaet alhier en pensionaris.				f. 400	f. 560
			Archivist.
Theodorus Van Laecken, frater van H. Van Laecken, raed van eerste instantie.				f. 700	f. 980
		Sijne twee officialen.
Carolus van Lamoen) ieder				f. 350	f. 490
Michiel J.L. Nolte)
			Expediteur.
....... Lenaerts, officiael der greffie alhier				f. 700	f. 980
		Sijne twee officialen.
1. De Ceuster.				f. 350	f. 490
2. Joannes Jacobus Van den Bergh; desen is ook niet geconfirmeert te Brussel 17 deser, maer uijtgevallen, en in sijne plaets is gestelt den voors^e Josephus Van den Eijnde, die, als boven geseijd, adjoint van den prothocollist der sittinge gekosen was.				f. 300	f. 420
	Prothocollist der exhibitien.

Carolus Jacobus Dehaen, notaris en wijkmeester der 6^e wijk alhier.					f. 700	f. 980
			Sijnen adjoint.
Frans Carol. J. Larose, procureur en wijkmeester der 9^e wijk deser stad.					f. 550	f. 770
	Voorts 4 huissiers
trekken ieder					f. 220	f. 308
		Den vuerstoker
P. Mortelmans trekt					f. 110	f. 154
					_____	_____
				Duijts f. 6680 of f. 9352 courant.

Ten selven daege, 13 April, wird de boter wederom afgenomen op de merkten, op de voorgaende wijse; daer was bijna geen boter op de merkten en zoo schandig duer.

De ambagten willen sig tegen het edikt van 17 Meert 1787, alhier gepubliceert 11 deser, stellen, de smeden waeren ten dien eijnde vandaeg op het stadhuijs. Door dit edict wirden er vele van hunne vrijdommen ontnomen en tegenstrijdige articulen voorgeschreven; met een woord, behouden geen meesterschap meer op hunne goederen, en hunne vernieting moest er uijt volgen.

14 dito sag men den meijboom langs de stad met spel rondreijden, ter oorsaecke dat de nieuwe suijkerrafinerije inde Sakstraet volmaekt was; met dese telt men heden in dese stad 5 suijkerrafinaderijen; eene op de klijn merkt, eene op de koeijpoortbrugge, eene inde kaesstraet, en de vijfde inde belle aen het Esschenhuijs.

Ten selven dage is de publicatie van eene placcaert op't

stadhuijs wegens het magistraet wederom gerefuseert, omdat dese ook den raede van Brabant niet gepasseerd was.

16 dito smorgens, vertrok onsen Bisschop naer Brussel, om aldaer inde stadsvergaederinge tegenwoordig te zijn, morgen gehouden wordende.

17 April sijn voors^e nieuwe op 13 deser vergunde officiën te Brussel geconfirmeert, met de veranderingen, bovengemeld; en ten selven dage sijn er reeds naer Brussel vertrokken om geinstrueert te worden inde nieuwe rechtspleging, sullende door de anderen haest gevolgd worden.

Men seijde dat ze besig waeren met de Parochien te verdeelen binnen dese stad, en dat de Minderbroeders, L. Vr. Broeders, Predikheeren en andere, parochien souden worden.

Men sag den volgenden brief van 16 deser, die ook na de dorpen gedraegen wird door de boden der intendentie, aen de weth, Pastor en officier, luijdende aldus:

‘Van wegens de intendentie van Antwerpen.

Ingevologe de depeche van den raed van het gouvernement generael van 12 April 1787 wordt Ued. van wegens den intendent van Antwerpen toegesonden de declaratie hier bijgevoegt van dato 9 April, met belastinge aen iedereen, van sig aen den inhoud der selve te conformeeren. Er word teenewege kenbaer gemaekt, ingevolge de bevelen, aen ons insgelijks toegesonden van dato 9 April, de benoeminge van den heere borggrave Du Foret voor commissaris voor het district van Antwerpen, met bevelinge, van den selven allen eerbied en gehoorsaemheijd te betoonen. Was geparapheert Dilft V^t; leeger stond intendentie van Antwerpen. Bij ordonnantie; geteekent Maisonfort, Antwerpen, 16 April 1787.’

Voor het district van Mechelen was voor commissaris aengestelt den heere Emmanuel Goubau; en voor het district van Turnhout den heer de Fierlant, het gene in sommige van dese brieven bijgevoegt was.

De declaratie bij den voorsen brief gemeld en bij desen selven gevoegt, luijd als volgt:

‘Van wegens sijne Majesteijt den keijser en koning.

Sijne Majesteijt willende voorsien in den spoedigen voortgang der saeken, volgens de maetregels en den voet vastgesteld om over de selve te disponeeren en sijnen raed van het gouvernement generael, verklaert dat men voortaan in den selven raed geene requesten, memorien, vertooningen, adviesen ofte eenige andere schriften hoegenaemt, sal aenveerden, tensij men op het voorblad in korte woorden uijtdrukt het oogwit van het selve bescheed, alsmede waerinne de vraege bestaet en den naem van den persoon of van het corpus die deselve presenteert, met de aenwijsinge van den cirkel tot den welken den persoon ofte de saek is behoorende; was geparapheert C^rt en onderteekent Le V de Nieulant.’

23 April was alhier in alle kerken, kerkwijding, ingevolge de placcaert van den keijser; dog men sprak seer wijnig van kermis. Den Bisschop was savonds te voren om die oorsaek van Brussel gearriveert, vertrekkende wederom na eijndigen van het lof, met den borgemeester, den grave van de Werve van Lichtaert, ook lid aen de staeten.

Ten selven dage wird collegie gehouden op't stadhuijs; den borgemeester was om die rede overgekomen van Brussel en na 't eijndigen van 't selve, wederom vertrokken. Men segt dat de staeten order hebben gegeven aen de raeden, geschikt tot presidenten van de nieuwe gerigten, van sig na hunne respectieve departementen nog niet te begeven.

23 April savonds is alhier op't stadhuijs, wegens de intendentie, gepubliceert het edict van den keijser en koning voor de hervorming van de justitie binnen de Nederlanden, van 3 April 1787; alsook het edict van den keijser en koning, behelsende een reglement voor de saeken ende processien, dewelke op den 1^e der maend Meij 1787 sullen hangen onbeslist in d'eerste instantie, in den graed van appellatie ofte van revisie, van den 10 April 1787. Dese wird als de voorgaende naer de dorpen gedraegen door de boden der intendentie, altijd onder enveloppe met het adres aen wethouderen. Dese boden waeren gekleed in't geel met roode omslaegen en kraegen.

26 April is alhier wegens het magistraet op de gewone forme gepubliceert de declaratie van den keijser, opdat de schepen van sijne onderdaenen aen alle sijne staeten, dewelke ter see voeren, niet souden voeren als de Oostenrijksche vlag alleen. Van den 26 Meert 1787.

Desen avond heeft het collegie geweest en wel geduert hebbende tot 11 uren snagts, over eene expresse van Brussel gekomen, wegens de staeten, met memoriam.

Men gaf in't ligt het volgende: van wegens den raed en den intendent van den cirkel van Antwerpen, word, ingevolge het decreet van sijne majesteijt, van den 14 April 1787, aen het publiek kenbaer gemaekt: dat er voortaen aen de huurders of de pachters van domeijniale goederen, geene queijtscheldinge nog afslag sal verleent worden, op wat voorwendsel het soude mogen wesen, ten sij om redenen in rechte gefondeert, die in gereguleerde justitie sullen moeten beslist worden.

27 April was wederom collegie; de heeren waeren wederom in pleno; en was Breeden Raed, de dekens waeren op hun hoofdkamers vergaedert aen de selve saeken; desen namiddag waeren dese andermael vergaedert over die saeken.

Men sag op verscheijde plaetsen pasquillen, ten opzichte van alle dese nieuwigheden, aengeplakt.

28 April; desen morgent waeren de leden wederom vergaedert onder hunne hoofdambagten, om hunne adviesen te geven en hunne opinien te seggen, de privilegien te mainteneeren en over het gene de staeten gedaen hebben. De gecommitteerde dekens hebben vandaeg request gepresenteert aen wethouders deser stad, waerbij sij sijn versaeckende redressement van de infractie gedaen aen de Blijde Inkomste, versoekende in hunnen naem, ten spoedigste bij expresse deputatie daer over de noodige en de sterkste representatien te willen doen. Siet het selve aldus:

‘Aen mijne eerw. heeren den Borgemeester en de schepenen deser stad Antwerpen.

Vertoonen met alle eerbiedigheijt de dekens der drij hoofdambagten deser stad, soo in den naem van hunne ambagten, als nog verders behoorlijk gecommitteert bij hunne respectieve onderhoorige ambagten, maekende het derde lith deser stad, hoe dat sij bekomen hebbende de diverse representatien door die heeren staeten van desen lande; als waere vaders van het vaderland, aen hunne koningl. Hoog^en onlangs gedaen, tot herstelling van diversche verbrekingen der privilegien van desen lande, contrarie aen het verbond der Blijde Inkomste, ende namentlijk nopens de vernietinge van den souvereijnen raede van Brabant, de oprechtinge der intendentien met een arbitraire macht aen 't selve toegesegd; daertoe ook gesien sekere requesten deswegens gepresenteert door de natie der stad Brussel, alhier bij copije annex, ende verstaende met groote verwonderinge ende

verslaegenheijd, dat tot hiertoe op allen het selve wegens hunne koningl. Hoogh^en geene herstellinge en is gedaen, nog te selfs voldoende antwoord en is gegeven; soo hebben de wethouders in raede gevonden, voegende hunne rechtveerdige klachten bij de geen van de natien der stad Brussel, UE. Eerw. te aensoeken, ende naemens der wethouders, ten spoedigste ende bij expresse deputatie, daerin de over de noodige ende aldersterkste representatien te willen doen, ende wel speciale voor te draegen, dat van wege sijne majesteijt naer inhoud der Blijde Inkomste, alles in vorigen staet herstelt sal hebben; sij alsdan ook sullen ende altijd willen sijn, waere ende getrouwe onderdaenen. Dewelke doende, etc.

Onderteekent wegens het hoofdambagt der schippers, J. De Chijn en Petrus Anthonij Filsainé, wegens het hoofdambagt der Meerschen, Bisschop en Mens; wegens het hoofdambagt der berijders: Nicolaus B. Wouters en A.H. van Wamel.’

29 April wird wegens de gemelde intendentie door hunne boden naer de dorpen gedraegen, de ordonnantie van den keijser en koning, tot oprechtinge van de gerichten van justitie, civile ende crimineele, in eerste instantie binnen de provintie van Brabant ende Mechelen, van den 20 April 1787. Bij dese was gevoegt het volgende: Van wegens de intendentie van Antwerpen.

‘Alsoo de placcaerten bij ordonnantie de dato 25 Februarij 1772 uijtgedrukt, jaerlijks moeten gepubliceert worden, soo word Ulieden belast van te sorgen dat binnen de vijfthien dagen de herpublicatie gedaen word, alsook degene van de ordonnantien van 14 September en van 27 October 1784.

Voorders sal Ul. insgelijks op den eersten sondag der toekomende maend Meij van de placcaerten raekende de belijden, geëmaneert, 10 Juny 1628, en 18 Februarij 1734, insgelijks de herpublicatie doen, en van de selve doen blijken bij declaratie te behandigen aen de boden die den eersten circulairen brief ofte ordonnantie naer de voors^e gedaene herpublicatie bestellen. Gegeven binnen dese stad Antwerpen, den 28 April 1787 en was geparapheert Dilft V^t; bij ordonnantie geteekent Maisonfort secret.’

Bij het voorgaende wird aen sommige drossaerden gesonden, den volgenden brief in dato 28 April 1787, luijdende als volgt:

Antwerpen, 28 April 1787.

Mijnheer.

‘Gelast sijnde van wegens den raed van het gouvernement generael te ondersoeken ofte in't district van Antwerpen eenige meijnen van fusiek steenen die het hoorne couleur hebben, bevonden worden, of te ontdekken sijn; soo bevele ik Ul., mij te onderrichten, of dat er in Ul. quartier sijn existeerende, hetgene soo sijnde, sal Ul. mij een proef ofte staeltjes toesenden. Ondert. Le Vicomte Du Foret Coit Faire.’

Ieder stond over desen brief verwondert, niet wetende wat hij met dese keijen wilt gaen aenvangen.

Ten selven dage, 29 April, was, wegens de staeten van Brabant aen huunnen rentmeesters, collecteurs of andere bedienden gesonden het volgende:

‘Mijne Heeren; die staeten van Brabant verbieden mits desen aen alle rentmeesters, collecteurs ofte andere bedienden, hoedanig die souden mogen wesen, op pene van immediate suspensie van hunne officie, van eenig het minste egard te nemen op de ordonnanties ofte requisitien van de

intendenten ofte hunne gepretendeerde commissarissen, als contraire sijnde aen de grondwetten van den lande.

Gedaen binnen Brussel den 25 der maend April 1787.

Ter ordonnantie,

Onder^t De Cock.

Daer was continuatie van de weth per interim, alsoo de nieuwheden geenen voortgang konden hebben tot nog toe. Er was den selven dag wederom collegie.

Savonds waeren menigvuldige jongens op de straeten vergaedert om tegens mekaer te vechten, met stokken en andersints; namelijk degene van 't boerequartier tegen die van de Luijsemerkt en daer ontrent. Men gelooft dat sij wel 300 sterk waeren. Daer was wederom eene pasquille geplakt aen de Huijdevetterskapel, de magistraet aenmoedigende om de privilegien voor te staen.

30 April hebben de gecommitteerde dekens der drij hoofdambagten deser stad, te weten Joannes De Chijn, deken der schippers, en Petrus Anthonij Filsainé, wegens het hoofdambagt der schippers; G. Bisschop en C.J.J. Mens, dekens van't hoofdambagt der Meersche, wegens het selve hoofdambagt; Nicolaus B. Wouters en A.H. Van Wamel, dekens van het hoofdambagt der berijders, wegens het selve hoofdambagt, (maekende het 3^e lith der selve stad, procuratie verleent aen de natien van Brussel, daerbij verklaerende tot sekere vereeningen en voorstellinge, den gemeijnen saeck sig met hun te vervoegen. Zij luijd als volgt:

‘De ondergeteekende dekens der drij hoofdambagten deser stad Antwerpen, soo in der naeme van hunne ambagten alsnog voorders behoorlijk gecommitteerd bij hunne respectieflijke onderhoorige ambachten, maekende het 3^e lith der selve stad, onderricht sijnde van den iver, met den welken

de negen natien der stad Brussel trachten te handhaeven de privilegien ende fondamentale wetten van desen lande ende hertogdomme van Brabant, als van de drij hoofdsteden, solemnelijk besworen met het verbond der Blijde Inkomste, ende hebbende rust ingevolge de requeste aen heeren wethouders, alhier op 28 deser gepresenteert, gevoegd hunne rechtveerdige klagten met de gene van de geseijde natien der stad Brussel ende dat sij ondergeteekende, hun voorders ten vollen vertrouwende op de voorsigheijd ende goede intentie der selve natien, soo verklaeren sij, ondergeteekende bij deser, tot sterkere vereeninge ende voorstellinge der gemeijne saeke, bijgevolg der voorgenoemde requette, sig met hun te vervoegen met belofte van alle vertooningen en memorien door de geseijde natien ten voordeele van desen lande ende respectieve ambagten gemaekt ende gedaen, gelijk alle voor dese alsnog te doen ende te maeken, te sullen houden even ofte deselve door de ondergeteekende waeren gedaen, verhoopende eenen gewenschten uijtval van de handhaeve der privilegien, als dienende ten voordeele van den lande, ruste der gemeijnte ende vastere verbintenisse der onderdaenen aen den souvereijn; alles onder verbond alsnaer rechten in Antwerpen, 30 April 1787.

Ende waeren onderteekend

wegens het hoofdambagt der schippers

Joannes de Chijn.

Petrus Anthonij Filsainé.

wegens het hoofdambagt der meersche

G. Bisschop.

C.J.J. Mens.

wegens het hoofdambagt der berijders

Nicolaus B. Wouters.

H.A.G. Van Wamel

Mei 1787.

1 Meij was het wederom collegie, daer waeren andermael verscheijde pasquillen geplakt aen de L.V. Broeders en elders,

om de eendragt en om malkander te helpen en bij te staen voor het vaderland. Den nieuwen raed of koninglijk gericht van eerste instantie sag men niet voorkomen, maer integendeel committeerde ons magistraet.

De placcaerten gevidimeert in den souvereijnen raede van Brabant, wirden door de hoofdschouten of drossaerden, niettegenstaende hun afschaffing bij het edict van 12 Meert 1787, alhier wegens de intendentie 5 April daernaer gepubliceert, gedaen aen de respectieve drossaerden der dorpen gesonden, door de boden van hunne quartieren, maer degene van den nieuwen raede wirden gesonden door de boden der intendentie.

3 Meij waeren de jongens andermael in groote menigte vergaedert en aengegroeijt om met malkander te vegten; die van 't boere- en schippersquartier vergaederden savonds om half 9 op de groote merkt, die van Luijsemerkt en van daer ontrent afwachtende; in de Hoogstraet op malkander komende, gewapend met tangen, stokken, enz., begosten zij aen't slaegen te vallen, dog alles is sonder ongelukken vergaen, waervoor eenieder vreesde.

Zij hadden gister de gilde op de groote merkt, te poorttijd, met trommel en kling gaende naer ouder gewoonte gestoort, soodat dese, om sig in geen perijkel te begeven, vandaeg sonder langs de merkt rond te gaen, onder het stadhuijs introkken, want soohaest den hoop den trommel hoorde, begaf sig daer naertoe, en soude door de groote menigte de gilde waerschijnlijk overrompelt hebben, die hem daeraen niet sogten bloot te stellen.

4 Meij is alhier wegens het Magistraet gepubliceert de declaratie van den keijser raekende de kleedsels, deelen van kleedsel, monteringen en wapens, van dewelke de onderofficieren en soldaten sig souden willen ontmaeken, gegeven in den raed van Brabant 24 Meert 1787.

Men gaf een declaratie in't ligt, van den keijser, draegende interpretatie van het edict van aenstellinge der intendentien der kreijtsen in de Nederlanden in dato 12 Meert 1787 van 30 April 1787.

Desen avond waeren de jongens andermael vergaedert, ten selven dage was het collegie daerover; sanderdaags is bij waerschouwing van stadswegen op het alderstrafste verboden alle attroupeeringen en bijeenrottingen, tsij op de straeten, merkten, op't kasteelplijn, op de vesten of elders, veel min met malkanderen te twisten, te vegten, de goede lieden te injurieren of molsteren in eenige manieren, op pene van instantelijk gestelt te worden ten gevangene steen en gestraft te worden als stoorders der publieke ruste. Aldus namen dese desorders een eijnde op sulke gemakkelijke maniere. Den intendent hadde gesproken van met garnisoen te doen, en door canons, gelaeden met schroij, waerdoor sij al beginnen blijk te geven van hunne vreedheijd.

In dato 5 Meij deser, wegens de negen natien van Brussel, hoofdambagten der stad Antwerpen, derde en vierde lith dre stad Loven, aen de heeren staeten van Brabant request gepresenteert, waerbij sij saemen sijn protesteerende tegens alle het gene door de voors^e verhandelt ende geproponeert is geweest, versoekende eene volkome hersteltenisse van alle infractien toegebracht aen de Blijde Inkomste, op welke requeste ten selven dage voor gevolgt is: copije van den appointemente:

‘De vergaedering generael van mijne heeren der staeten van Brabant, verklaart sig ten vollen ende sonder afschrijven te vervoegen tot den wensch van de bourgerije, ende sal op dien voet, op heden nog vertoog gedaen worden aen H.H.K.K. Hoogheden, mitsgaeders copije van't selve vertoog toegesonden, soo aen den raede van Brabant als aen drij hoofdsteden. Actum ter generaele vergaederinge gehouden tot Bruussel den

5 Meij 1787’. Leeger stond: ter ordonnantie, De Cock, en besegelt met den segel der staeten.

Sondag 6 Meij is vande predikstoelen afgekondigt, dat de permissie van Saterdags vleesch te eten wederroepen is, vermits de omstandigheden die dat toegelaeten hebben, ook verandert sijn. Dese afkonding wird drij Sondagen agter elkander gedaen. Het selve was toegelaeten geweest sedert 1785.

Ten selven dage, wesende den insteldag van de 14 dagsche Berechtinge te St Jacobs; om 11 uren wird aldaer eene solemnele Misse onder schoon musiek gesongen; na 't eijnde der selve accompagneerden sij het venerabel onder sank en confreers na de capelle. In dese Misse waren volgens gewoonte eenige confreers der berechtingen van ander parochien versogt, die sig aldaer lieten vinden met hunne knaepen, aen hebbende hunne tabbaerden als voor dese, uijtgenomen die van O.L. Vr. en St Jacobs, die dit niet wilden permitteeren, gelijk sij ook niet wilden toelaeten dat hun confreers de silvere schilden aen hunne flambeeuwen souden doen, seggende dat dit al te Broederschapachtig stond; doch die van St Joris, Borgt en St Andries stooren sig daer niet aen, willende alles doen als van ouds geplogen.

Na middag vertrok den grave van de Werve van Lichtaert, wederom na Brussel, door de andere leden der staeten ontboden sijnde, alwaer onsen Bisschop, borgemeester en pensionaris, mitsgaeders den baron van Schilde sig alsnog bevonden.

8 Meij waeren de dekens om 6 uren savonds wederom bij malkander, over zekere zaeken van Brussel gekomen wegens de Staeten; misschien de representatie aen hunne K.K. Hoogheden, 5 deser gedaen, ingevolge voors^e requeste der natien.

9 Meij smorgens om 4 uren, wird binnen dese stad, wegens en met brieven van de gedeputeerde der heeren staeten van Brabant, gister gedateert, aen den markgrave copije gesonden van het decreet van den souvereijnen raede van Brabant in dato 8 deser gevolgt op de requeste van de drij staeten van den lande en waerbij den selven is casseerende de tribunalen der eerste instantie binnen Brabant en over Maese, verklaerende voorders nul en van onweerde alle ordonnantie en bevelen der intendenten, luijdende aldus:

‘Rapport gedaen in vollen raede, 't hof ter interventie van het officie fiscael, verklaert dat de erectie der nieuwe tribunaelen van eerste instantie, voor sooveel raekt dese provincie van Brabant ende de landen van over Maese is contrairie aen de grondwetten van den lande, ende alsvolgens, dat alle het gene door de selve pretense tribunaelen verricht ofte hetgene sij souden willen verrichten, is nul ende van onweerde; ordonneerende voorts aen alle magistraeten, wethouders ende officieren, hoedanig die souden mogen wesen binnen Brabant als in den lande van over Maese, te volherden in het verrichten van hunne fonctien, alsof de voorschrevene pretense tribunaelen nojit en waeren opgeregt geweest; verklaerende voorders magteloos ende van onweerde alle officien ende publicatien, gedaen binnen Brabant of binnen desen lande van over Maese, van eenige edicten, placcaerden of ordonnantien, niet sijnde toegesonden geweest inde gewoonelijke forme door den raede, met interdictie aen wie het sij, dusdaenige officien of publicatien in toekomende te doen ofte te attenteren. Verklaerende nog voorders magteloos ende van onweerde, alle ordonnantien ende bevelen reeds gegevn ofte alsnog te geven door de alsoo genoemde intendenten, hunne commissarissen ofte andere gesubstitueerde, 't sij aen eenige publieke administratie ofte aen eenige particuliere persoonen in Brabant,

permitteert aen de supplianten dese te doen drukken ende aenplakken, alomme daer het sal noodig wesen.
Den 8 Meij 1787. Was geparapheert As. vt.
onderteekent F. Lanné. Onder stond: voor copije De Cock.

Dit decreet wird in den morgent, na in 't collegie geweest te hebben, aen het stadhuijs en voordere gewoonelijke plaetsen aengeplakt in't Vlaemsch en in't Fransch, alwaer aenstonds heel veel volk vergaederde en het selve met groote vreugd en onuijtsprekelijke blijdschap lesende. Dit decreet wird ook seffens door den markgrave, alsook door de andere hoofdofficiers (die alle door 't voors^e edict van 12 Meert lest leden, afgeschaft waren, en door dit alsnu wederom begonst te herleven) na de dorpen der 7 quartieren door hunne boden gesonden, om aldaer seffens aengeplakt en bekent gemaekt te worden.

De gantsche stad was aenstonds over dese blijde tijding in volle vreugd, men hoorde savonds door de gantsche stad niets als schieten; maer besonderlijk op de eijermerkt, alwaer het bovenmeten ging; daer sag men de pektonnen branden, in menigte de fuseen en vuerpijlen vliegen, en men hoorde ten allen kanten roepen: vivant de staeten van Brabant! De vreugde was onuijtsprekelijk, te meer omdat de spraek alhier gong, dat men reeds in druk had liggen het bevel, van den eersten Meij alle de kerken eenige dagen gesloten te houden, en degene die souden geopent sijn geweest, souden parochien geweest sijn, en d'ander souden gesloten gebleven hebben; ook seijde men, en men hield voor seker, dat de abdije van St Bernards onder de eerste soude vernietigd geweest sijn, en dan die van Premonstreijt, men sprak ook al van die van St Benedictusorder; vele abdijen waren sonder Prelaeten, de keus was wel gemaekt, maer men hoorde van geene benoeming. Men geloofde, en men liet sig vastelijk voorstaen, dat er nog

abdijen nog cloosters in wesen souden gebleven hebben; daer wird niemand aenveerd in de selven. De religieusen van 't getal der cloosters, hetgene nog overig was, saten vol vrees van uijt hunne oude possessie en uijt hunne cloosters gestoten te worden. 't Was den tijd, jae meer als tijd, van te voorsien, en van de privilegien, regten, en wetten des lands voor te staen en te mainteneren; vreesende andersints den ganschen ondergang en geruineert te worden met alle de nieuwigheden, die soo 't schijnt, nog in overvloed souden te voorschijn komen. Maer alsnu hoopt men dat alles allengskens in sijne vorige gesteltenis sal komen.

10 Meij was het voors^e decreet andermael aengeplakt op de voors^e plaetsen en daer de stadsplaccaerten gemakkelijk aengeplakt worden. De dekens waeren vandaeg wederom vergaedert op hunne camers.

Om desen tijd wird de vliet voor't oostetshuijs seer gerepareert na de sijde der brouwers.

11 Meij sag men alhier copij van't appointement gevolgt op de requeste der procureurs.

12 Meij savonds vuerde men wederom al even sterk op verscheijde plaetsen, namentlijk aen de Waeg, ontrent de Minderbroeders, op de Meir, Huijdevettersstraet, alwaer het overvloedig gedaen wird. De dekens waeren vandaeg wederom bijeen geweest, waerschijnlijk over verscheijde stukken hun wegens de natien van Brussel toegesonden.

13 Meij is de insteldag van de 14 daegsche Berechtinge te St Andries na ouder gewoonte en op de oude maniere geviert; gaende na eijndigen der Misse, die om 11 uren door den heere Pastoor gedaen wird, processiegewijse langs de kerk.

De dekens waren wederom bij malkanderen altijd op hunne hoofdcamers, over schriften van Brussel gekomen, die aldaer gelesen wirden, misschien de copije van 't Decreet van H.K. Hoogh. van 30 April laest, en van 't decreet van de selve van 7 deser gevolgt op het vertoog gedaen, 5 deser, ende copije van het vertoog aen de selve gedaen 8 deser, want de copije der vertoogen van de staeten wirden altijd gesonden aen het magistraet van Brussel, die door de selve aen de natien wirden toegesonden en dan voorts aen onse gecommitteerde. De natien van Brussel soo voor hun als in hunne qualitijt van geconstitueerde van de hoofdambagten deser stad en van 't 3^e en 4^e lith van Loven, hadden op 5 deser request gepresenteert aen de staeten van Brabant, waerbij sij saemen sijn protesteerende tegen alle hetgene door de voors^e staeten verhandelt ende geproponeert is geweest, versoekende eene volkomene hersteltenisse aen alle infractien toegebragt aen de Blijde Inkomste. Bij appostille, ten selve dage daerop gevolgt, hebben sij verklaert sig ten vollen en sonder afscheijden te vervoegen om den wensch der borgerije, en dat op heden nog vertoog sal gedaen worden aen hunne K.H. waervan de copije sal toegesonden worden, soo aen den raed van Brabant als aen de drij hoofdsteden. (Siet deselve hier voren op 5 deser.)

Desen morgent is het voors^e decreet van 8 deser, in de vijf parochien deser stad, op de predikstoelen, na 't sermoon, afgelesen.

14 Meij vertrok den intendent uijt de abdije van St Michiels naer Brussel, voor eenige dagen, soo hij seijde; om welk vertrek desen avond treffelijk gevuerd wird inde Cloosterstraet, bijsonder ontrent de abdije, alwaer men pektonnen sag branden en vueren stoken en dapper schoot.

Om desen tijd wird de muer der veste buijten Kipdorp,

over eenige jaeren seer hervallen sijnde, hermaekt. Op den selven hadde men eertijds gelesen het volgende. (Is niet ingevuld geworden. Uitg.)

De gecommiteerde der ambagten deser stad hebben heden 14 deser in hunne vergaederinge geresolveert te committeeren Dheren Cornelius J.J. Mens, onderdeken van 't ambagt der Meersche en Antonius Van Wamel en Petrus Anthonij, respectieflijke van de laekenbereijders- en schippersambagten, beneffens den Notaris De Livrée, om bij een expresse deputatie na Brussel aldaer die natien te complimenteeren over hunne goede intentie en standvastigheijd in 't mainteneren der privilegien van desen lande; ende volherding te recommandeeren met versekering der goede intentie ende aenkleventheijd der ambagten deser stad; met voorder order om met de selve te beraemen over alle hetgene voorders tot vaststelling der Blijde Inkomste noodig wesen sal, enz.

16 Meij sijn er twee schepene en eenige der leden van d'abdije van St Michiels gegaen om te seggen aen den provisor dat den bureau van de intendentie aldaer weg moet.

17 Deser, wesende den feestdag van O.H. Hemelvaert. insteldag der 14 daegsche Berechtinge inde Cathedraele, de misse om 11 uren gesongen wordende door den Eerw. heere van Bombergen, plebaen van 't Noordquartier. In de selve waren versogt en tegenwoordig na gewoonte, 6 confreers der andere parochien.

18 Meij waren de wijkmeesters weder vergaedert na middag, over zaeken den tijd aengaende. Smorgens had het collegie geweest; daer was wederom seer veel nieuws, durende wel tot 1 uer.

De staeten hadden, 11 Meij, vertoogen gedaen aen hunne K.H. nopens den intendent van Antwerpen en waerbij sij voegde copije der ordres die den intendent gegeven heeft aen den schouteth deser stad, ten welken opsigte sig nog verscheijde andere representatien gedaen hebben; welke stukken van 2 tot 11 deser, benevens een decreet van 9 deser, bij brieve van 13 deser aen de natien van Brussel sijn gesonden en vervolgens aen onse goede mannen.

Jon^r Petrus F. Van Schorel, heer van Wilrijk, eerste commissaris der intendentie binnen dese stad, heeft afstand gedaen van sijn tresoriersschap; nogtans aenhoudende sijn hoofdmanschap van de Colveniersgilde deser stad.

Daer verscheen eene ordonnantie van den keijser, medebrengende surseance van d'aenstellinge van de nieuwe rechtbanken voor de provincien van Vlaenderen, van Namen, van Doornik en 't Doorniksche, van Gelderland en van Mechelen. Van dato Brussel 14 Meij 1787.

19 Meij waren de heeren van 't Magistraet wederom in pleno op 't stadhuijs; zulks geschiede bijna dagelijks.

20 Meij wesende de Sondag voor Sinxen, sijnde den gewoonelijken insteldag der 14 dagsche Berechtinge inde parochiale kerk van St Joris. De Misse onder uijtmuntend musiek begon wijnig na 11 uren door den Eerw. heere Beke, deservitor der parochie; sijne Doorl. Hoogw. onsen Bisschop soude de sellve gedaen hebben, hadde hij niet belet geweest, moetende sig alsnog te Brussel ophouden over stadszaeken; om 2 ueren namiddag geschieden de vesperen, gesongen door de priesters en door de confreers met musicanten; om 3 ueren begonst het sermoon door den Eerw. pater van Heijst, con-

cionator der Eerw. Paters Minderbroeders alhier, eenen uijtmuntenden predikant, die een seer schoon sermoon dede, de ijveraers aenmoedigende.

Den heere choordeken der Cathedraele soude dit sermoon self gepredikt hebben, hadde hij niet belet geweest door eene valling, uijt welker oorsaek hij den voors^e Pater van Heijst gevraegd heeft. Na 't eijndigen van 't sermoon, het welk den Bisschop ook soude gedaen hebben, geschiede het lof door den heere deservitor, waer den Te Deum Laudamus gesongen wird; alles onder treffelijke musiek. Dan de reductie rondom de kerk, onder den sang der confreers, waermede gingen de confreers van O.L. Vr. van Conseptie en van 't H. Kruijs, die in 't lof hadden tegenwoordig geweest; alles ten bijwesen van eene groote menigte volks. Van de andere parochien waren aldaer in de Misse, na gewoonte, 6 gecommitteerden met hunne knaepen, hunne tabbaerden aenhebbende en staffen in de hand, uijtgenomen die van de Cathedraele, welke confreers ook geen schilden aen hunne flambeeuwen hadden. De choor was seer verciert, het baldachijn stond nevens den autaer; vóór de choor sag men standaerden en lanteernen; in één woord 't was luijsterlijker dan te voren.

Ten selven dage was er tijding, segt men, dat de eenige nieuwe bedieninge gehad hebbende, of na de selve gestaen hebbende, in hunne oude bedieningen mogten aenveerd worden. De leden waren wederom vergaedert op de kamers der hoofdambagten, besonder over de herstelling van den tarif van 21 October 1680. Sijnde ook collegie, het gene bijna dagelijks geschiede.

Desen morgent is er ook tijding gekomen in d'abdije dat de intendentie van aldaer soude vertrekken. Den heere borggrave du Foiet, 2^en commissaris, sprak van ieder te betaelen die voor de selve gewerkt hadden, want dat het gedaen was met

de intendentie. Het goed is haest ten sijnen huijse gebragt aen 't Groen Kerkhof.

De nonnekens van bijna alle de vernietigde kloosters deser stad, hebben requeste gepresenteerd aende goede mannen der ambagten deser stad, ten eijnde van wederom in hunne kloosters te konnen komen, daer sij tegen alle regt zoo ongelukkiglijk uijtgestooten sijn, en sij hebben daertoe eenpaerelijk geteekent. De nonnekens waren vol vreugde en blijdschap, hoopende alsnu wederom het geluk te hebben van met malkanderen, na hunnen soo solemneel beloofden regel, in hunne kloosters te leven en aldaer Godt te dienen tot het eijnde huns levens. Vele gemeijntens der andere vernietigde kloosters deser landen hadden diergelijke requesten gepresenteert.

22 Meij was 't andermael collegie en de leden waeren bijeen, misschien over het kiesen van eenen tresorier; sij waren gisteren ook bijeen geweest.

23 Dito. Om desen tijd wirden in het klooster der Cathuijsers binnen dese stad vele kostbaere diamanten voor den koning van Vrankrijk geslepen, onder de directie van Dhr Dorgo, koopman in juweelen in de Cloosterstraet alhier; alsook van twee Fransche heeren, de selve alhier gebrogt hebbende. Ten dien eijnde wird aldaer eene wagt van soldaeten uijt het garnisoen van 't kasteel gestelt.

Daer was een decreet in dato 23 Meij van den souvereijnen raede van Brabant over de herstellinge van eenige kloosters, luijdende, aldus:

‘Copije van het decreet van den souvereijnen raede van Brabant over de herstellinge van eenige kloosters.
Gesien de requeste wegens die Prelaeten, edele ende

gedeputeerde van de hoofdsteden, representeerende die staeten van den lande ende hertogdomme van Brabant, vertoonende hoedat het placcaert betreffende de afschaffinge van eenige presentelijk inutiele kloosters, in dato 17 Meert 1783, door den souvereijnen raede is uijtgesonden geweest uijt krachte van desselfs resolutie, inhoudende expresse bepaelinge dat dese raede sooveel intens, in geender wijse en heeft verstaen te prejudiceren aen het gene de staeten van Brabant hadden gepresenteert en nog souden willen staende houden, ter contrairie besproken te sijn bij de Blijde Inkomste ofte constitutie van den lande, naementlijk ten opsigte van de kloosters, die souden mogen wesen voorsien van rechten ende vrijheden, privilegien, charteren enz., hun door de souvereijnen van desen lande gegeven, verleent ende besegelt; de voorschreve staeten desaengaende ende andersints, voor soovele in den raede is geheel laetende, als te raede, dat het niet alleenelijk met het gemeijnbest, maer ook met de justitie overeenkomt, dat de expresse bepaelinge over de uijtsendinge van het gemeld placcaert, door desen hove geresolveert behoorlijk soude verklaert worden, rede dat de vertoonders hun keerden tot desen souvereijnen hove, oodmoedelijk biddende te verleenen de acte daartoe dienende, met permissie van de selve te doen drukken. Rapport gedaen in vollen raede, ende recours genomen tot de origineele resolutie hier boven gemeld, 't hof ten interventie van het officie fiscael, inhererende inde selve resolutie verleent daer van aende supplianten dese acte, met permissie van de selve te doen drukken. Gedaen binnen de stad Brussel den 23 Meij 1787; geparapheert As. vt. ende geteekent F. Larmé.’

Hier naer volgt extrait uijt de voren beroepene resolutie genomen den 9 April 1783, aengaende de uijtcondinge van

het placcaert, draegende den datum van den 17 Meert te vorens, raekende de vernietinge van eenige kloosters.

‘Soo nogtans dat desen raede, voor sooveel intens in geender wijse en verstaet te prejudiceren, aen het gene de staeten van Brabant hebben gepretendeert, ende nog souden willen staende houden ter contrairie besproken te sijn bij de Blijde Inkomste ofte constitutie van desen lande, naementlijk ten opsigte van de kloosters die souden mogen wesen voorsien van rechten ende vrijheden, privilegien, charteren, enz., hier door de souvereijnen gegeven, verleent ende besegelt; de voorschrevene staeten desaengaende ende andere liths, voor soo veel desen raede aengaet, geheel laetende als te raede. Was onderteekent F. Larmé; voor copije ondert. De Cock.

De plaets van tresorier, door 't bedanken van Jon^r Van Schorel de Wilrijk, vacant geworden sijnde, moesten de dekens na gewoonte eenen anderen kiesen; het gouvernement wilden den selven hebben, het magistraet scheen hem ook genegen, maer de dekens wilden daer niet van hooren, willende hunnen eijgen keus doen, soodat dit een wijnig haspelt en onse stad sonder tresorier blijft.

De sindics of commissarissen der natien van Brussel, soo voor dese als geconstitueert sijnde van het 3^e lith der stad Antwerpen en van het 3^e en 4^e lith der hoofdstad Loven, hadden in dato van 21 Meij 1787, eene representatie gedaen aen de heeren staeten van Brabant in hunne generaele vergaederinge, te kennen gevende de continuale klagten die sij van het publiek ontmoeten, alsmede dat er verscheijde religieusen wederom in hunne kloosters gaerne souden herstelt worden. Op 23 der selve maend hadden sij eene naerdere representatie gedaen in den naeme als boven, waerbij sij sijn

vraegende de requesten van die religieusen, dewelke geerne in hunne kloosters souden herstelt worden; onder dese waren: de Spaensche Carmelietessen, die van Terzieken, de Annonciaten, St Josephs Nazareth, Witte Susters, Arme Clarissen, Norbertineressen en Derde Order; alle binnen dese stad Antwerpen.

De sindics der natien van Brussel, soo voor hun als gemagtigt sijnde wegens het 3^e lith deser stad en het 3^e en 4^e lith der stad Loven, hebben 23 deser request gepresenteert aen de heeren staeten van Brabant, betrekkelijk onder andere op de gesupprimeerde klooster en waerbij sij gevoegd hebben, 17 requesten der religieusen die hun klooster geerne souden herstelt worden, onder dewelke van dese stad waren: de ongeschoeijde Carmelietessen, O.L.V. Terzieken, de Annonciaten, die van St Josephs Nasareth, Witte Susters, Arme Clarissen, Norbertineressen en die van 't Derde Order van St Franciscus, welke laeste meest alle tot Turnhout woonen, die geteekent hadden aldaer 18 deser.

Ziehier die requesten:

‘Aux bonnes gens des chefs metiers de la ville d'Anvers

Les Carmelites déchaussées de la ville d'Anvers surnommées Espagnoles, s'appuyant sur la fermeté avec laquelle vous travaillez à faire préserver le peuple de l'esclavage, dont il est menacé par les infractions continuelles au pacte inaugural de notre auguste souverain, esperant que vous ne leur refusez pas votre intercession auprès de l'assemblée générale de messeigneurs les états de Brabant, pour les débarasser du trouble continuel, fait à leur état par un attentat, aussi manifeste qu'énorme contre le même pacte inaugural.

La justice de la cause, qeu vous présentez à messeigneurs les états de Brabant, les convaincra de la droiture de

vos sentiments et pas moins de votre attachement sincère à votre religion.

Nous avons d'autant plus lieu d'espérer la réussité de notre demande, que la justice et l'équite ordinaire du conseil souverain de Brabant ne nous permettent pas de croire que par l'émanation forcée de l'édit du 17 Mars 1783, concernant la suppression des couvents, le chef tribunal aurait voulu en manière quelconque, préjudicier aux droits des bons habitants de ce paijs et encore moins à un droit de plus important, qui est la sureté de notre état, acquis par le pacte le plus solemnel, fait avec notre auguste souverain.

Ce n'est donc pas l'emanation de cet édit qui vous doit arrêter de nous accorder votre intercession. Si cet édit a servi de pretexte à nous jetter dans la cruelle situation, où nous nous trouvons actuellement, nous sommes très persuadés, bons et respectables concitoyens, que vous n'y avez jamais consenti; et la prudence qui regne dans l'assemblée de messeigneurs les états de Brabant ne permettre jamais la moindre infraction à la confirmation et à la ratification de nos droits, privilèges, usages, etc., fait par notre auguste souverain, avec promesse de les tenir fermes, stables et à toujours, car c'est le trésor du bonheur de la nation entière.

Et voilà cependant, bonnes et respectables gens, que nous nous trouvons dépouillées de nos droits, de nos privilèges etc., de notre état même, hors du droit et sans sentence Nous sommes dispersées en différens endroits, et même quelques unes entre nous dans des paijs etrangers, sans la protection genereuse d'un souverain qui a bien voulu accorder cet asijle à ces personnes, qui par leurs prières ne peuvent que contribuer à la prospérité de son regne.

Notre unique consolation est la sollicité paternelle de messeigneurs les états de Brabant et notre dernière ressour-

ce est leur appui gracieux qu'ils daignent accorder aux habitants de ce paijs-ci, injustement opprimés.

Nous vous prions donc, bonnes et respectables gens, de nous vouloir assister par votre intercession auprès de l'assemblée générale de messeigneurs les états de Brabant et assurant cette assemblée illustre de notre perséverance dans notre vraie vocation, implorez son appui pour le retablissement de notre état, tel qu'il était avant notre expulsion hors du couvent et nous ne manquerons pas de prier parculièrement pour le bonheur et la prosperité du peuple. Dans cette confiance, nous sommes très-parfaitement, bonnes et respectables gens, vos très humbles et très obéissantes servantes.

Signées: Seraphine Therèse du Coeur de Jesus, née Proli, Therèse Joseph de la Ste Trinité, née Lunden, Marie Isabelle des Anges, née Dierckxsens; Celestine de la misericorde, née Van der Hoeven, Marie Agnes de la conseption née Chiroux, Anne Joseph de St Barthelemi, née Heck, Marie Anna van de Heilige Theresia, geboren van Zeeland.

Sur un billet separé anexé à la requête, était écrit: de ondergeschrevene bekent, dit te zijn het handteeken van Anna Maria Kersten, geseijt Suster Maria Victoria van de Goddelijke Voorzienigheijd, Carmelietesse van het klooster van Antwerpen.

(S.) M.J. Dierckxsens.

Aen die goede mannen der hoofdambagten, der stad Antwerpen.

De religieusen van de gesupprimeerde Godts-huijs van O.L. Vr. Terzieken tot Antwerpen, vernomen hebbende den goeden iever met de welke Ul. bij de generaele vergaederinge van mijne heeren de drij staeten van Brabant agtervolgt het goede en standvastige recht der ingesetenen van

desen hertogdomme van Brabant, versoekende Ul. eersaeme ende goede mannen, van te willen accordeeren uwen tusschenspraeke bij die generaele vergaederinge om de verthoonderissen insgelijks te handhaeven in hunnen staet, in den welken sij tegens hunnen dank sijn gestoort geworden door die buijtensporige afschaffinge van hun klooster, ende om door de hulpe van die seer eerw. ende edele vergaederinge herstelt te worden op den voet gelijk sij waeren, vóór die schandeleijke suppressie.

Betrouwende op Ul. goedheijd ende op die uijtmuntende rechtveerdigheijd van de seer eerweerde ende edele heeren staeten van Brabant, teekenen wij ons waerlijk

Ul. ootmoedigste ende onderdaenigste dienaeressen.

Waren onderteekent: Aldegondis E. Dirckinck, gewesene priorinne van O.L. Vr. Ter Sieken; J.V.G. Van der Biesen; J. Van Rijswick; A.M. Rosa; Clara Theresia Vleeshouwers; M.J. Claessens, M.C. Van Doren; J.M. Verhulst ende C. Janssens novicie. Op een besonder billet, geannexeert aen die orginele requeste stond geschreven: het Godts-huijs van O.L. Vr. Ter Sieken tot Antwerpen: absente religieusen, Theresia Larasiers, Maria E. Emmeri.

Aen die goede mannen der hoofdambagten der stad Antwerpen.

De religieusen van het presentelijk afgeschaft klooster der Annonciaten binnen Antwerpen, hun ten hoogsten gestoort vindende inde volherdinge van hunnen staet, den welken, ingevolge de grondwetten van desen lande onverbrekelijk is, ende onderrigt wesende over Ul. genegentheijd tot het wegdrijven van s'lands verdrukkinge, nemen de vrijheid van Ul. te versoeken om voor hun te willen ootmoedelijk vraegen de hulpe van de generaele vergaederinge van mijne heeren die drij staeten van Brabant, tot de

hersteltenisse der verthoonderssen in hunnen vorigen staet, even als hij was vóór de soogenaemde afschaffinge van hun klooster.

Eersaeme ende goede mannen

Ul. ootmoedige dienaeressen.

Waeren onderteekent Catharina Herkelbout, mater Ancilla onweerdig; Joanna Immenraet, vicaris; Maria Theresia Van de Weijer; Petronille Boom; Dimphna Poels; Anna Maria van Orcks. Op een besonder billet, geannexeert Berk, Maria Le Puisnier; Joanna Cools, Joanna Maria Michiels, Cornelia van Eeckelen; Elisabeth Govaerts, Joanna Verheijen, Catharina Wouters, Maria E. Van de Wouwer; Maria Cornelia van Sittaert; Theresia Catharina van Egmont; Franc. Segers; Clara Verhoeven; Maria Delhaije; Maria van Orcks. Op een besonder billet, geammeneert aen de origineele requeste stond geschreven: ik ondergeschreve voege mijnen wenschen om in mijn klooster der Annonciaten binnen Antwerpen mijn leven te eijndigen met de bovenstaende representanten: was onderteekent Maria Jo Bles; genaemt bij de commissarissen Joanna Maria.

Aen die goede mannen der hoofdambagten binnen de stad Antwerpen.

De religieusen van het gesupprimeerde kooster geseijt St Joseph Nasareth tot Antwerpen, nemen hunne toevlucht tot Ul. eersaeme ende goede mannen, om te bekomen, den bijstand van die seer eerweerde ende seer edele heeren staeten van Brabant, tot herstellinge van den staet der verthoonderssen, gelijk hij was vóór de soogenaemde suppressie van hun klooster.

Wij sullen niet nalaeten den Almogenden te aenbidden tot s'lands welvaeren. In dit betrouwen teekenen wij ons oprechtelijk.

Eersaeme ende goede mannen.

Ul. ootmoedigste en onderdaenigste dienaeressen.

Ende waeren onderteekent: M. Victoria van Lieverdael, gewesene priorinne; M. Joanna de Vissers; Maria Theresia van Lottum; Carolina Grevers, Anna Camp; Monica de Moeck, M. Aloysia Theijssen; Josepha Engelen; Agatha Van Erck; M. Berdina Gommers; was onderteekent bij forme van een kruijsken, waerbij geschreven stond: dit is het handteeken van Petronella van Camp; M. Elisabeth Janssens en M. Aldegondis van Lottum.

Aen die goede mannen der hoofdambagten tot Antwerpen.

De religieusen van het gesupprimeerde klooster der Witte Susters binnen dese stad Antwerpen, volherdende in hunnen saeligen roep, ende sig vastelijk houdende aen hunne plechtige beloften, door dewelke sij onverbrekelijk recht hebben verkregen tot eenen vasten staet ende tot het geniet der goederen aen hunne gemeijnte gejont, verlangen grootelijks de hersteltenisse van hunnen staet; waerinne sij hun gestoort vinden; ende betrouwende op Ul. medelijden over eene soo openbaere inbreuk tegens onse privilegien, versoeken Ul. van de seer eerw. ende seer edele heeren staeten van Brabant, op het kragtigste te willen vraegen hunne vaderlijke hulpe tot de herstellinge van onsen staet, gelijk hij was voor den tijd van de soogenaemde suppressie.

Wij sijn seer rechtsinniglijk

Eersaeme en goede mannen

Ul. ootmoedigste en dienstwilligste dienaeressen.

Waren onderteekent: suster Maria Augustina Peeters. moeder van de Witte Susters, suster Josepha de Ridder,

suster Cecilia Parent, suster Francisca van........, suster Joanna Goossens, suster Anna Theresia Moernhout, ende bij forme van een kruijsken, suster Maria Seraphina de Villegas, suster Elisabeth Keersmaekers, suster Christina Schoeters, suster M.... Parent, suster Maria Theresia de Visser, suster Petronella van de Wijver en suster Maria Judoca Buijtaert, leeke-susters.

Aen die goede mannen der hoofdambagten tot Antwerpen.

De arme Clarissen binnen de stad Antwerpen, hun steunende op de vaderlijke goedertierendheijd van de seer eerweerde ende edele heeren der drij staeten van Brabant, en konnen niet meer aengelegen hebben, dan aen Ul. te kunnen te geven hunnen aldergrootsten drift tot het volbrengen van hunnen staet, ende hunne uijterste droefheijd met dewelke sij uijt hun klooster verjaegt sijn; versoekende Ul. van door uwe tusschen-spraeke te willen verkrijgen de hulpe van die seer eerweerde ende edele heeren staeten, opdat de verthoonderssen uijt dit hun droevig lot getrokken worden ende herstelt in hunnen staet, gelijk den selven vóór de suppressie was.

Wij teekenen ons, in dese hope, seer oprechtelijk, eersaeme ende goede mannen,

Ul. ootmoedigste ende onderdaenigste dienaeressen.

Waren onderteekent S^r Anna van den Bogaers, moeder abdisse voor S^r Apol. v. Strusdonck, niet kunnende schrijven door geraektheijd; S^r Seraphina V.D. Buijter; S^r Anna Maria Bautens voor haer en suster Theresia Haubertius, door de geraektheijd niet konnende schrijven; S^r Catharina de Lamper, S^r Elisabeth de Kijser; S^r Anna Prinsen, S^r Coleta de Wet, S^r Catharina Pennenbergs, S^r Hermelinda Geerts, Maria Jacoba Linxen; S^r Petronilla Lauwens, bekennende niet te konnen schrijven; S^r Anna Theresia van

Borstel, S^r Maria Anna Gaspars, S^r Delphina Aderjaensens, S^r Maria Josepha Meeuwsen; S^r Lucia Benonck, S^r Clara Lauwers, S^r Theresia de Rijckx, S^r Maria Catherina Daudanblet, S^r Fransca Huijnen, S^r Maria Wijnants, S^r Cornelia Haegemans, S^r Anna Catharina Van Schille, S^r Rosa Isabella de Jonge, S^r Regina de Jonge.

Aen die goede mannen der hoofdambagten binnen Antwerpeen.

De Norbertinerssen, binnen dese stad Antwerpen, keeren sig tot Ul. eersaeme ende goede mannen, versoekende aen die seer eerweerde ende seer edele heeren staeten van Brabant te willen voorstellen de alderdroefste gesteltenisse der verthoonderssen, over de stoornisse van hunnen staet, ende van die heeren te willen bekomen hunne hulpe ende bijstand, opdat de verthoonderssen souden herstelt worden in alle hunne rechten ende privilegien, hun soo vastelijk belooft bij de Blijde Inkomste van onsen genaedigen souvereijn, ende hunnen staet souden mogen volherden, ingevolge hunne solemnele beloften, even gelijk vóór de soogenaemde suppressie.

Ons betrouwende op de sorge van mijne heeren die drij staeten van Brabant, blijven wij met alle agtinge,

eersaeme ende goede mannen,

Ul. ootmoedigste en dienstwilligste dienaeressen.

Waren onderteekent Antonia van der Wee, priorinne, Angela Dujardin, Norberta van den Wijngaert, Hermanna van den Bogaert, Victoria van Rossen, Barbara de Schutter, Rosie de Vos, Joanna Bal, ende Maria Clara Henderickx, novicie.

Turnhout den 18 Meij 1787.

Eerweerde,

In hope dat wij wederom in ons klooster souden mogen

komen, bidden wij Ul. van uijt onsen naem een requeste te willen doen opstellen, door het welke wij ootmoedelijk bidden om wederom naer ons klooster te mogen gaen.

Dit is al ons verlangen, in teeken der waerheijd hebben wij dit eijgenhandig onderteekent, alle vernietigde religieusen van 't Derde Order van den H. Franciscus, binnen Antwerpen; waren onderteekent: Antonia (in 't klooster Delphina) van Mattenbourg, overste ten tijde der suppressie; Anna Maria Jacoba de Gant (in 't klooster Josepha) ten tijde der suppressie procuratersse, Maria Elisabeth Josepha Janssens (in 't klooster Philippina) Catharina Lambregt (in 't klooster Antonia), Anna Theresia Van Gehuchten (in 't klooster Francisca), Maria Elisabeth Dionijs (in 't klooster Dorothea), Anna Elisabeth Maes (in 't klooster Elisabeth), Elisabeth van de Velde, (in 't klooster Helena) Catharina van de Velde (in 't klooster Anna) Maria Constantia Leijtens, Jubilaria; Anna Bosschaert, (in 't klooster Rosa), Maria Dens (in 't klooster Ludovica), Maria De Wael (in 't klooster Clara) Elisabeth Aerden, Elisabeth Regemortel, Elisabeth Vadder, Elisabeth Jacobs, Maria Margaretha Janssens, Maria Eleonora Perie; Christina van Rijn, Carolina Eeckelmans; Joanna van Camp (in 't klooster Beatrix) Maria Rijgh (in 't klooster Agnes).

Onder stond: seer eerweerde, ende nog leeger stond: protestere dese onderteekinge uijt eijgen vrije wille, sonder dwang, maer uijt enkele ende ieverige genegentheijd tot het klooster geschied te zijn. In teeken der waerheijd onderteekenen wij ons als boven dese, 18 Meij 1787, ende was onderteekent: Antonia (in 't klooster suster Delphina) van Mattembourg.

25 Meij arriveerde den heere Bisschop, den borgemeester Jacobus Della Faille; den pensionaris Norbertus Bom, de hee-

ren gebroeders van de Werve, grave van Vorselaer en baron van Schilde, komende alle van Brussel en sullende met den eersten wederom vertrekken.

26 deser hadden de natien wederom request gepresenteert aen de staeten van verscheijde inbreuken, namentlijk over het wegstueren van Dh^r De Hondt, ingeseten van Brussel, waer over de staeten ten selven dage verthooninge gedaen hebben aen H.K.H. (Desen koopman De Hondt was uijt Brussel op........ naer Weenen getransporteert, tegen de regten des lands. Sijne huijsvrouwe hadde dan verscheijde requesten aen de staeten als aen de natien gepresenteert.)

27 deser, wesende Sinxendag, was wederom collegie op 't stadhuijs, over zekere zaeken, alsook de heeren van 't capittel ende kerkmeesters der parochien; men geloofde dat het over de broederschappen was. De gecommitteerde der ambagten waren ook vergaedert en hebben hun procuratie van 30 April gegeven aen de 9 natien der stad Brussel, en tot hiertoe, daervan het goede effect ziende deser, niet alleen geratifiteert en gecommitteert, maer voor sooveel alles, voor het grootste deel wordt beneerstigt en verrigt door de fier ende noijt volprese vaderlanders, dheeren Jean Joseph Sagermans, boetmeester der natie van Gilles en Petrus J.C. Beeckman, boetmeester der natie van St Guerix, soo verklaerden sij dese selve procuratie, wel specialijk tot die twee heeren betrekkelijk te maeken, met belofte van alle 't gene door de selve ten gemeijnen voordeele verrigt sijnde, en nog te verrigten 't allen tijde te sullen houden voor goed, vast en van weerde. - Zij luijd aldus:

‘D'ondergeteekende gecommiteerde dekens uijt deser stadsambagten, soo in den naeme der hoofdambagten als die der voordere ambagten daer onder resorterende, herinnerende hunne procuratie van 30 April laest leden

gegeven aen de negen natien der stad Brussel, omme in de naemen van onse ambagten, maekende het 3^e lith deser stad, te doen ende te teekenen alle vertooningen, memorien, enz., soo aen die heeren staeten van den lande ende hertogdomme van Brabant, als aen wie het soude mogen wesen, tot het handhaeven der Blijde Inkomste ende voordere fondamentele wetten van desen lande, ende tot hiertoe daervan het goed effect siende, verclaeren niet alleen die procuratie andermael bij desen te ratificeeren ende te confirmeren, maer voor soovele alles, voor het grootste deel wordt beneerstigt ende verrigt door den iever ende sorge der noijt volprese vaderlanders, dheeren Jean Joseph Saegermans, boetmeester der natie van St Gillis, en P.J.C. Beeckman, boetmeester der natie van St Guerix; soo verklaeren d'ondergeteekende de voorgemelde procuratie van deser extenderende, wel specialijk tot die twee heeren betrekkelijk te maeken, met gelofte van alle 't gene door de 2 selve ten gemeijnen oordeele verrigt sijnde ende nog te verrigten, 't allen tijde te sullen houden voor goed vast ende van weerde onder behoorlijke approbatie ende ratificatie in forma, ende de opgemelde heeren andermael aensoekende in hunne goede voornemens te volherden, opdat hun geheugenisse aen alle ware vaderlanders ten eeuwigen dage souden dienen tot voorbeeld ende exempel; ende ingevalle er eenige voordere magt ergens toe wirde gerequireert, de selve word gehouden vooral hier gene secreet gereputeert sonder argelist.’
Actum binnen Antwerpen in onse vergaederinge der gecommitteerden gehouden 27 Meij 1787.
Onderteekent: Joannes Franc. Van Borstel.
Nicolaus B. Wouters; A.H. Van Wamel.
G. Bisschop; C.J.J. Mens.

28 Meij, tweede Sinxendag, gewoonelijken insteldag der 14 dagsche Berechtinge der parochiale kerk van den H. Walburgis; ten 11 uren wird de solemnele Misse gesongens onder schoon musiek door den Eerw. Heer Pastoor. Alwaer na gewoonte als inde andere parochien ses confreers tegenwoordig waren.

's Namiddags om 2 uren geschiede de vesperens waerin de confreers songen op de wijse als te St Joris. Daerna het sermoon door den Eerw. Pater Lievens, Predikheer alhier; dit geeijndigt sijnde begon het lof door den voorn^e heere Pastor en den Te Deum Laudamus, dan de reductie langs de kerk onder den sank der confreers, alle onder uijtmuntende musiek en eene menigte volk. De choor was seer verciert; het baldachin en lanternen stonden aldaer ten toon. De standaerden hongen beneden inde kerk. Sijne Doorl. Hoogwt., den heere Bisschop was aldaer inde Misse tegenwoordig. Na 't eindigen der Misse, wird er brood aen de arme menschen uijtgedeijlt.

Ten selven daege is sijne Doorl. Hoogwt., den borgemeester, pensionaris, den grave van Vorselaer en baron van Schilde wederom na Brussel vertrokken om aldaer morgen om 9 uren, wederom inde vergaederinge te sijn.

Men sag een decreet van den souvereijnen raede van Brabant, de dato 25 Meij 1787, gevolgt op de requesten der heeren staeten, waerbij verklaert bij provisie, dat het reglement in de civile procedueren, niet en sal agtervolgt worden, soo binnen Brabant, als binnen den lande van over Maese.

‘Decreet gegeven in den souvereijnen raede van Brabant op de requesten der heeren staeten, in deselve raede gepresenteert, ten eijnde van te doen lesen het nieuw reglement der procedueren.

Rapport gedaen in vollen raede 't hof ter interventie van het officie fiscael, admitterende de supplianten in oppositie, immers bij sub ende obreptie, tegens de gedaene uijtsendinge ende publicatie van het voors^e reglement, over de civile procedueren, ordonneert aen de selve, dese te proponeren voor commissarissen van desen raede, insaeke te deputeren op partij daertoe gedaegt; verklaert bij provisie, dat het voors^e reglement inde civile procedueren, niet en sal ingevolgt worden, soo binnen Brabant als binnen der landen van over Maesee.’
Actum 25 Meij zeventhien hondert zeven en tachentig. Was geparapheert As. Vt. ende geteekenent: F. Larmé, onder stond: voor copije De Cock.

29 Meij smorgens was wederom collegie; de leden waren ook vergaedert. Desen namiddag waren sij andermael vergaedert, altijd op hunne hoofdkamers.

30 Meij is het geld van de Broederschappen, tot betaelinge der schulden: f 20.000, van Brussel hier gearriveert, en bij Dh^r Van Ertbonn geconsigneert, door orden van de leden, soo men segt.

Ten selven dage was er antwoord van 't gouvernement, gedateert 28 Meij 1787, op de pointen door de staeten aen hun hoogheden voorgedraegen; dog niet voldoende sijnde, hebben andere vertoogen gedaen; door dese word onder andere verklaert, dat sij in tusschentijd hebben geresolveert, alle voorder verkoopen van goederen der vernietigde vergaederingen op te schorten.

31 Meij, om 2 uren na middag ontfongen de leden der ambagten deser stad, door eene expressen van Brussel, de aenge-

naeme tijding of naerdere antwoord van hunne koninglijke hoogheden, tot herstellinge der privilegien; waerom sij aenstonds op 't stadhuijs vergaederden.

De goede mannen der ambagten maekende het 3^e lith deser stad Antwerpen, hebben vandaeg nog geresolveert de volgende dankzegginge te doen.

‘Generale dankzegginge wegens de hoofdambagten gedaen aen de natien van Brussel.
Generaele vergaederinge van de goede mannen der ambagten, maekende het derde lith deser stad Antwerpen, over de depeche hunder koninklijke Hoogheden van den 30 deser leden expressen ontfangen.
De leden, siende de provisionele herstellinge hunder privilegien ende voorrechten, ende dus de verlossinge eender slavernije, waermede sij bedregen wirden, konnen hunne hertstogten van blijdschap niet intoomen, maer galmen alomme uijt, die weldaedigheijd waermede de Brabantsche vrijheijd herstelt word; sij vinden gene uijtdrukkingen sterk genoeg om te betoonen hunne provisionele herkentenisse, soo aen die waere vaders van het vaderland, die heeren staeten van desen lande ende hertogdomme van Brabant, degene door hunne standvastigheijd ende onvermoeijelijken ijver dit soo reusachtig werk hebben bekroont. Dat sij dan ontfangen de schuldige dankzeggingen, ende versekert sijn van eene eeuwigduerende herkentenisse, die de jaerboeken deser stad ende der ambagten sullen overdraegen aen de nakomelingen.
In dese herkentenisse ende publieke dankzegginge mogen wij niet vergeten die weerde mannen der negen natien der princelijke stad Brussel, die door hunnen ijver in dit loffelijk werk uijtgeschenen hebben, ende waerinne wij vernaementlijk de heeren Jean Sagermans en J.P.C. Beeckman, als voorstaenders onser vrijheijd

herkennen, ende gij, o noijt volpresen ende verstandigste heer, mijn heer Henri Van der Noot jun., die door Ue. geleerde schriften de oogen aen de natien geopent hebt, over de achtereenvolgende slaegen, toegebracht aen onse vrijheijd, ontfang ook onze tegenwoordige dankzegginge.
Wij konnen dan voor het tegenwoordig ons vergenoegen niet naerder uijtdrukken; ontfang dan meer de uijtdrukking des herten, dan een groot getal opgebrachte woorden, ende gelooft dat wij waerelijk sijn met eene eeuwigduerende dankbaerheijd.
Dog wij versoeken die heeren staeten uijt hunne generaele vergaederinge niet te scheijden, ofte iets te consenteren tot de volle ratificatie sijnder majesteijt.
Antwerpen 31 Meij 1787, opde kamer van 't hoofdambacht der Meersche des avonds om 7 uren.
Ul. Ootmoedige ende onderdaenige dienaeren. Die leden der hoofdambagten ende voordere ambachten, daeronder resorterende, maekende het derde lith der stad Antwerpen.

Joannes van Borstel, mede deken van 't schippersambacht; G.J. Bouwens, opperdeken van 't smedenambacht; Joanns Verheijen, mede deken vn 't smedenambacht; G.J. Van Gelcom, opperdeken van 't houtbrekersambacht, Norbertus Hermans, mede deken van 't selve ambacht; Jacobus Eeckelaers, opperdeken van het moldersambacht; J. Van Loock, deken van het backersambacht; J.B. Olieslagers, opperdeken van 't Leliaersambacht; Petrus Carolus Anthonij, onder deken; J. Van Hal, opperdeken van het hoveniers, fruiteniers en mandemackersambacht; Petrus Leemens, onder deken van hoveniers, fruijteniers en mandemaekersambacht; Joannes Vrindts, stroeijdeckers en leem-

plackersambacht, in absentie van Petrus de Meijer, ouddeken van het chirurgijns en barbiersambacht; J.H. Dubacht, Petrus Ombelet........ deken; J.F. Deckers, opperdeken van het chirurgijns barbius ambacht; J.H. Dumoumoulin, mede deken van het selve ambacht.

G. Bisschop, opperdeken van het hoofdambagt der Meersche; Cornelius J. Mens, onderdeken van het hoofdambagt der Meersche; P.J. Cant, deken van het vleeshouwersambacht; J.V. De Bergh, deken van't vischkoopers ambacht; R.J. Van den Bemden, deken van het vischkoopersambacht; J.B. Molijn; deken van het huijdevetters ambacht; L. Nestelmans, deken van het schoenmakersambacht; H. De Craen, deken van het schoenmakersambacht; J.P. Geens, deken van het schoenmakersambacht; Petrus Lauwers, deken van het viergekroonde ambacht; J. Judocus De Craen, deken van het viergekroonde ambacht; Ferdinandus F. Lambrechts, opperdeken van het kordewaegenkruijdersambacht; J.B. Van Dijck, deken van de boterkruijders; Jacobus van Berckelaer, deken van het buijldraegersambacht.

Nicolaus B. Wouters, opperdeken van het laekenbereijdersambacht; Antonius H.J. Van Wamel, onderdeken van 't selve ambacht; Henricus Larivière, opperdeken van het kleermaekersambacht; J. Cleirinckx, onderdeken van 't selve ambacht; J. Sellekiers, opperdeken van de oude kleerkoopers; G. Kerckhoven, deken van 't selve ambacht; C. Claessens, meester en deken van het timmersambacht; J.F. De Beurst, teekent als onderdeken van het timmerliedenambacht; Joannes Goossens, opperdeken van 't leijndraeyersambacht; J.G. Hausemans, opperdeken van het zijdeweversambacht; J.G. van Overmeeren, onderdeken van den selven ambacht; J.L. Van Keurcxhoven, opperdeken van 't kuijpersambacht; C.J. Schroots, onderdeken

van het kuijpersambacht; Adrianus W. Ruijs, opperdeken van het kool- en torfdraegersambacht; J.B. Goris, onderdeken.

Leeger stond: Collatum concordat cum suo originali. Antverpiae hoc 1 Juny 1787. Quod attestor. Ende was onderteekent: J.H.J. de Lincé, notarius regius.

Desen avond was er nog tijding dat de imposten quamen te onderblijven op 1 Junij aenstaende, waervan op de comptoiren wete gedaen wird, in der voege als volgt:

‘Mijne Heeren die staeten van Brabant, ordoneren mits dese rentmeesters generael, inde quartieren van Loven, Brussel en Antwerpen, seffens en sonder uijtstel, de noodige maetregels te nemen, opdat alle inlichtingen van de gewoonelijke slands imposten op die wijnen, bieren, meilen ende vleesch, soo binnen de hoofdsteden, kleijne steden als ten platten lande van Brabant, kome te onderblijven sonder eenig gebrek, overmorgen, eersten der aenstaende maend Junij, waervan de rentmeesters generael sullen moeten doen consteren aen den greffier dese onderteekent hebbende. Gedaen tot Brussel, den 30 Meij 1787. Ter ordonnantie, geteekent De Cock.’

Juni 1787.

Vrijdag, 1 Junij, omtrent één uur snoens, hoorde men de groote klok, onder het spelen van den grooten beijaerd, nieuw hermaekt; haest hoorde men de beijaerden van St Jacobs en St Michiels en het geluij van alle de klokken deser stad, waerop de vreugden aenstonds begonnen; op de borse begon men den Brabantschen Leeuw aen gele en swerte strikken op den hoed te draegen; men sag het stadhuijs aenstonds met rooden baeij behangen. Men hoorde ten allen kanten niet als schieten en vreugdegeroep.

Om 5 uren hernam het geluij en spelen van de beyaerden. S'avonds was het stadhuijs en meerschekamer met brandende flambeeuwen verligt, onder het geschal der stadstrompetten en timballiers; de stad was ten allen kante verligt: namentlijk ontrent het Bisdom en de huijsen van den grave van Vorsselaer en baron van Schilde; alsook aen de gevels van 't Bisdom en seminarie, en meer andere. Men stelde blaekende pektonnen op de merkten en op verscheijde straeten, en stookte vueren door heel de stad, onder het geronk van geschut en gedommel van menigte vuerwerken, vuerpijlen, fuseën en andersints. Op de Eijermerkt was een triumphstaek gestelt, geschildert op sijn Brabantsch, swert, geel en rood, met Brabantsche Leeuw op 't vlag; den gevel der eerweerde Paters Beggaerwas seer opgeluijstert. Om alf negen uren arriveerde onsen heere van Brussel, om morgen alhier de geheijligde orders te geven, ontmoed sijnd alverwege Mechelen, en met alle dankbaerige gelukwenschingen verwillekomt door den Edelen en Eerw^en heere Joseph Franc. Engel. Werbrouck, Doctor Deken aen 't capittel cathedrael, aen 't hoofd van andere geestelijkheijd en van daer vergeselt met een trein van koetsen en dan ingehaelt buijten St Jorispoort door 24 van 't Broederschap der 14 dagsche Berechtinge van St Joris, waervan hij in 't verlede jaer protector gekosen was, ieder met eene brandende flambeeuw en cocarde op den hoed, hebbende hem alsoo vergeselschapt wederzijds de koets, tot in 't Bisdom, eenige honderden als ketenen voor sig spannende tot aen sijn paleijs, hebbende de koorden nogtans aen sijne koets vastgemaekt, want hij niet gedoogt had sijn peerden uijt te spannen.

In sijn paleijs vond hij de opwagting, en ontfing de soo blijgeestige als eerbiedige willekomwenschen van Jon^r Jos. Alb. Lunden, binnen borgemeester, alsook van de hooftleden der poorterije, wijkmeesters en van de leden van de ses ambachten deser stad; alsook van eene groote menigte van volk.

Savonds was er een luijsterlijk avondmael, op e't stadhuijs gegeven door de heeren van 't magistraet, ook aen de leden der ambachten, die met groote ijver hebben medegewerkt. De vreugde duerde den ganschen nagt. Niemand mogt aldaer verscheijnen sonder cocarde; de blijdschap in dese stad was onuijtsprekelijk.

(Hier volgen enkele documenten die betrekking hebben op de blijde terugkomst van den Bisschop borgemeester enz., in onze stad. ‘Patriotisme Anversois’ en ‘Sentimens Anversois’ à Mgr. De Nelis; M^r le comte Van de Werve; M^r le baron Van de Werve; M^r le baron d'Hoogvorst; M^r Della Faille; M^r Bom; aux états du duché de Brabant. Dan volgt een lijst ‘Tableau de la Marche, et des Messieurs patriotes inscrits’, die we in aanhangsel mededeeelen.)

2 Junij is alhier op 't stadhuijs op de gewoonelijke forme gepubliceert het edict van den keijser, raekende de corpora der Ambachten, gedraegende wederroeping van hetgene van 17 Meert laestleden, alhier gepubliceert 11 April daernaer; gegeven in den souvereijnen raede van Brabant, 29 Meij 1787.

Ten selven dage na middag om 5 uren wird door 't geluij der Cathedraele aengekondigd het lof van dankbaerheijd, in deselve kerk in O.L. Vr. capelle te geschieden; in hetwelk sijne Doorl. Hoogw. tegenwoordig was.

De buijten-borgemeester Jacobus A. Della Faille en Norbertus Bom, pensionaris deser stad, komende van Brussel, wirden ook te Contig onthaeld en verwillekomt met de teerhertigste uijtdrukkingen van dankbaere en borgerliefde, door de hoofdmannen der poorterije en wijkmeesters, dewelke in koetsen hen aldaer afgewagt hadden, alle met cocarden aen den hoed en den gedenkpenning der Brabantisatie van hunne

koninglijke hoogheden op de borst. Dese twee gedeputeerden, aldus komende tot ontrent Berchem, alwaer, na verwillekomt te zijn, hunne peerden uijtgespannen wirden en nieuwe touwen aengebonden; S^r Laurent Leijssens nam de plaets van den koetsier in en blijft den Brabantschen standaert draegen; eene menigte van vrijwillige patriotten, met cocardes op den hoed en lauriertakken, wedersijds, trekken de koets; vooruijt eenige edele te peerd met eenen trompetter. De dekens met hunne tabbaerden en vendrikken met vliegende vendels der ses gilden; twee officialen van den jongen voetboog droegen, voor de koets, den wapenschild van den heere borgemeester met linten en coccarden verciert. De leden der ambachten met de drij witte vanen of banniers der hoofdambachten, draegende witte brandenden flambeeuwen; ook alle cocardes en lauriertakken op den hoed hebbende; hun alsoo met uijtmuntend spel cavalcadesgewijse tot Berchem toe tegengetrokken zijnde, en alsoo is desen trijn, na hun aldaer verwillekomt te hebben om half 10 binnen dese stad gekomen, opgevolgt door menigvuldige koetsen, begroet wordende door de Borgerlijke wagte die, even als gister, inde wapens en in parade stonden aen de poort. Eene ontellijke menigte van alle staet begroette en volgde den trijn, die marcheerde langs de Gasthuijsstraet, Huijdevettersstraet, de Meir, de Schoenmerkt, oude Koornmerkt en groote Merkt, tot op de Meerschkamer, de straeten alomme verciert en verligt sijnde. Op de Meerschekamer, verfrischte sij sig onder schoon musiek, wordende aldaer de santés gedronken, onder het vreugde geroep; soo op de camer als onder het volk, in groote menigte op de merkt, alwaer het vaendel der gilde gedraeijt wird, vergaedert sijnde, en door de vensters begroet wordende. De kamer was behangen in 't rood en baeij, verciert met de wapen van Brabant en vendel van 't hoofdambagt, en verligt met brandende flambeeuwen. Op 't stadhuijs hoorde men de stads-

speellieden; om 11 uren wirden sij met de selve koets na hun huijs gebrogt, onder het vivat geroep soowel voor hun als voor de staeten.

Den geheelen nagt duerde de vreugd, verscheijde straeten sag men verligt en vol vreugde vueren; voor het huijs van den baron van Schilde stond een triomphstaek op sijn Brabantsch; dat is swert, goud en rood geschildert; op 't vlag sag men de wapenen deser provincie.

De wijkmeesters, vergaedert sijnde, hebben ook eenen brief van dankbaerheijd aen de staeten gesonden.

3 Junij, feestdag van de H. Drijvuldigheijd, gewoonelijke kleijne kermis, hernamen de vreugden; om half 12 uren voor noen hoorde men den stadbeijaerd spelen; van 3 uren na middags vergaederden de voorschreven geteekende patriotten als gister ontrent de borse, ieder met sijn cocarde en lauriertak op den hoet, vanwaer dese troupe, aen 't hoofd hebbende wederom eenige edelen te peerd, voorgereden wordende door eenige trompetten, opgevolgt door verscheijde besondere musikanten, marcheerden, verdeelt sijnde onder drij vendels, aengelijd wordende door vier kapitijns der borgerlijke wagt, na het bisdom, vanwaer sij, na aen sijne Doorl. Hoogw. hunne dankbaerheijd betoont te hebben over sijne noijt volpresen iever voor het vaderland, die ze met goedheijd ontfing, voortmarcheerden, cavalcades gewijse, langs de voornaemste straeten, naer 't huis van den heere grave van de Werve en van Vorsselaer inde Keijserstraet, op den hoek van de Amptmanstraet, insgelijks complimenterende en hunne dankbaerheijd betoonende, alsdan hunnen trijn voortstellende in 't kipdorp in 't huijs van den heere Carolus Van de Werve, baron van Schilde, broeder van den voors^en grave van Vorsselaer, doende aldaer insgelijks, vandaer na de Lombaerdstraet, over St Jacobskerk, bij den heere buijten borgemeester Jacobus A. Della

Faille, aen wie eene hertroerige waere vaderlijke en dankbaere aenspraek gedaen wird, die den heere borgemeester sonder traen te storten, niet konde aenhooren; hem daerenboven eenige versen tot sijnen lof opdraegende en een stuk van de gedenkweerdige koorde, waermede hij gister is getrokken, verciert met goud en sijen, en met sijnen naem en datum, tot gedenkenisse der geschiedenis. Vandaer gingen sij, met vele complimenten uijtgelijd sijnde door den heere borgemeester, na thuis van de gravinne Douairière Roose op de Meir, alwaer haeren schoonsoon, den heere Joannes Josephus Gislanus Van der Linden, baron van Hoogvorst, grave van Hombeke, enz., ook lid van de staeten, gelogeert was, die sij insgelijks complimenteerden; vandaer na casteelplijn, alwaer sij campeerden en hunne vaendels planteden; dan marcheerde desen trijn na de Cloosterstraet bij Dh^r Norbertus Bom, die sij insgelijks, na gecomplimenteert te hebben, een stuk van de voors^e koorde met goud en seijen verciert en met sijnen naem en datum als de voorgaende vereerden en ook eenige lofversen opdroegen: en na aen hem ook eene loffelijke aenspraek gedaen te hebben, gingen sij voorts tot in d'abdije van St Michiels, alwaer sij onder het spel van den beijaerd en geschiet van 't canon ingehaeld wirden en seer treffelijk beschonken met wijn en bier, aldaer hun complementen afleggende; vandaer marcheerden desen trijn over de groote Merkt, alwaer sij de hoofdwagt der gilde onder het stadhuijs passerende, door de selve gegroet wirden met draijen van 't vendel en aenhoudend geschut; marcheerden alsoo voorts tot op de borse, altijd onder vreugdegeroep en toejuijching van eene groote menigte volok, langs de Meir, alwaer de cavaliers te peerd hun passerende, van den voorbijgaenden trijn hun afscheijd namen, met de grootste beleefdheid en liefde. Desen trijn, alsoo gesloten wordende door vier andere kaptiijns der borgerlijke wagt, gevolgt door eenen wagen, gelaeden met 18

tonnen Antwerps bier, waervan sij er op iederen post der gemelde statien eenige hebben voor de deure afgeleijd, dewelke aldaer seffens door de opvolgende gemeijnte wirden afgedronken; en savonds wirden aldaer schoone albades gegeven.

Desen avond was de stad wederom ten allen kanten verligt met brandende flambeeuwen aen de huijsen; bijna in alle de straeten sag men brandende pektonnen en vreugdevueren, men schoot met canon, men dronk en danste op de straeten, men hoorde en men sag niet als plaisir en het vreugdegeroep: vivat de staeten van Brabant, met één woord, men sag tranen storten van blijdschap; de vreugde en plaisir die men alhier maekte, sijn onbeschrijfbaer; sommige rijken gaven geld, wijn en tonnen bier en seer veel houd ten besten aen hunne gebueren; het stadhuijs was andermael behangen met rooden baeij en met brandende flambeeuwen verligt, onder het geschal van trompetten en timballen; duerende de vreugd den geheelen nagt.

Onbeschrijflijke vreugden worden soo in de steden, vrijheden en verscheijde dorpen immers door het geheel land om dese oorzaeke gemaekt.

4 Juny kermis Maendag, smorgens vroeg vertrok onsen Bisschop na Brussel; tegen den noen speelde den stadbeijaerd.

Savonds hernamen de vreugden; men sag wederom verscheijde verlichtingen, brandende pektonnen, vreugdevueren en vuerwerkerijen; sommige particulieren gaven andermael wijn en bier ten besten aen hunne gebuerte; duerende den ganschen nagt.

5 Dito sag men nogal vreugden bedrijven.

6 Junij dede onsen Bisschop, gisteren avond van Brussel gearriveert sijnde, de schoon Berechtinge van Noordquartier

der Cathedraele, sijnde seer luijsterlijk en met veel licht vergeselt, de Brabantsche cocardes floreerden aen de standaerden en aen sommige flambeeuwen.

7 Juny, wesende H. Sacramentsdag, droeg den heere Bisschop het Venerabel in de processie van devotie, den gewoonelijken toer. Dese processie was seer luijsterlijk en met uijtnemend veel volk met veel licht vergeselt. De geestelijkheijd der andere parochien gelijk ten verleden jaere gingen mede. Eenige ambachten begonsten hunne tortsen en ambachtkleederen wederom te voorschijn te brengen, alhoewel verlede jaer bij het edict van den keijser van 10 Meij 1786 (alhier gepubliceert 29 dito daer naer) verboden. Ten selven dage vertrok den heere Bisschop, borgemeester en pensionaris wederom na Brussel.

Vrijdag 8 deser wird den stadsbeijaerd, onlangs hermaekt sijnde, voor de eerste reijse, na ouder gewoonte om half 12 uren voor noen gespeelt, sijnde den gewoonlijken vierschaertijd, het gene nu ontrent 19 jaeren niet meer geschied en was, uijt reden van den slegten staet van het belfort.

Desen morgent hebben de gedeputeerde der voorsschreve geteekende patriotten de magistraet in volle collegie gecomplimenten, één in 't Fransch en één in 't Vlaamsch; den adjoint menten, één in 't Fransch een één in 't Vlaamsch; den adjoint pensionaris Cuijlen heeft hun wegens het magistraet bedankt.

Na middag vergaederden de leden wederom over verscheijde pointen, maer besonder over de krenkinge der universiteijt van Loven. Om half seven 's avonds hebben de voors^e gedeputeerden der patriotten de dekens der hoofdambachten gaen complimenteren over hunnen iever voor 't vaderland, die hetselve dankbaer aennaemen.

9 Juny heeft Jon^r Norbertus de Farvaques, schepenen, den

eed gedaen als tresorier generael deser stad, gekosen sijnde door de dekens op de oud gewoonte, inplaetsen van Jon^r P.S. Van Schorel de Wilrijk, die commissaris der intendentie alhier geworden was.

Sondag 10 Juny voor uren om half 12, speelde den stadsbeijaerd wederom; daer is aparentie, maer ten is niet seker, dat dit alsoo alle sondagen sal geschieden.

11 Junij wird de schoon Berechtinge van St Joris seer treffelijk op de wijse als verlede jaer verrigt.

13 Juny, schoon Berechtinge te Borgt, ook seer treffelijk. Men twijfelt geensints meer aen de continuatie deser, en de selve worden met nieuwen moed en iever treffelijker dan te voren hernomen. Men sag de autaeren op den weg wederom te voorschijn komen.

14 deser wird de schoon Berechtinge van 't suijdquartier der Cathedrael, wesende het sluijten, ook seer treffelijk verrigt.

Om 11 uren voormiddag geschiede sij door den seer Eerw. en Edele heer Jos. Franc. Eng. Werbrouck, deken van 't capitel cathedraelis, onder schoon musiek, in de hooge choor der cathedraele een solemnele Misse met uijtstelling van het Alderheijligste, om van den Hemel af te smeeken de gewenschte ratificatie zijner majesteijt op de depeche van hunne koninglijke Hoogheden van 30 Meij laest leden, tot herstelling der voorrechten en privilegien van desen lande; zijnde eenieder in de selve versogt om, met vereenigde gebeden, hetselve van der Alderhoogsten af te smeeken.

In dese Misse waren tegenwoordig: de heeren van 't capittel, magistraet, hoofdmannen der poorterije en wijkmeesters, de dekens der ambachten en voordere leden deser stad in corpora: den heere grave Van de Werve en van Vorsselaer en den baron van Schilde, mitsgaeders de voors^e patriotten, sive vrijwilligers, ten dien eijnde vergaedert sijnde op den bascourt der abdije van St Michiels, vanwaer sij in order, onder hunne kapiteijns, over den Oever langs de Hoogstraet en oude Koremerkt na de Cathedrael marcheerden, alwaer de autaeren in 't licht waren; alles onder groote toeloop van volk van alle staeten. Soortgelijke diensten geschieden vandaeg inde kerken van de andere steden van Brabant en Vlaenderen. Onsen Bisschop te Brussel sijnde dede aldaer de Misse inde groote kerk.

Vrijdag 15 Juny en volgende dagen, wirden er in verscheijde kloosters Missen ten dien eijnde gedaen.

Alsoo de spraek gink, dat de afgeschafte intendentie, sedert dat se uijt de abdije van St Michiels was vertrokken, in 't geheijm in 't vernietigt klooster van Ter Zieken inde Lepelstraet soude werken; en dat sij eenen brief van Brussel, gedagteekent 29 Meij laest, soude hebben ontfangen om te continueren en op alles te letten; dat sij hunne gagien souden blijven genieten. Ten dien eijnde hebben de dekens desen morgent requeste aen 't magistraat gepresenteert, voegende aenstonds daer nog een naerder bij, ten eijnde van spoedig met schouteth en schepenen inspectie te gaen nemen, soo in 't gemeld klooster, als ten huijse van den tweeden commissaris Du Foiet, nopens de papieren aengaende de gemelde intendentie, die aldaer soude berusten, dog de heeren hebben daerover lang in pleno geweest en wijnig bescheijt gegeven, waerover de dekens soo wijnig tevreden waren als de patriotten, welke laeste aldaer vergaedert en de wacht aen 't gemeld huijs hielden, voor bij 't exploit te wesen.

Na middag om 5 uren is den onderschoutet, Mher De Villegas met de schepenen J.J. van Dun en Jac. Borrekens, benevens den secretaris Louis Torfs, na 't voors^e klooster gegaen, opgevolgt door eenige der voors^e geteekende borgers, bekent onder den naem van patriotten, die, na onderzoek gedaen te hebben, sijnde de kamer alwaer de papieren lagen gesloten, waervan die der intendentie den sleutel hadden; na 't stadhuijs wederomkeerende, blijvende de patriotten altijd aen 't gemeld klooster de wagt houden.

Savonds, om 7 uren, geraekte de gemeijnte in groot getal in 't gemeld klooster, door de borgers opgestokt zijnde; alle de deuren opensmijtende, en komende in de kamer alwaer de effecten der intendentie waren berustende, vindende aldaer de nieuwe en seer schoon gemaakte lessenaeren, stoelen en een seer schoon ijsere persken om hunnen zegel te printen, welkers opschrift was: Intendence d'Anvers; benevens eene menigte van kaste, kaskens, gemerkt op order van a. b. c. enz. met de volgende titels: intendence, police, écoles colleges, fondations pieuses, affaires militaires, commerce et industrie, corps et métiers, affaires ecclesiastiques, limites, affaires etrangères, domaines, finances, procédures criminelles, abbayes et monasteres, impots; slaegende aenstonds de gemelde lessenaeren met geweld open, en aen stukskens, vindende daer in seer vele boeken, brieven en papieren, die door de patriotten en andere borgers met groote zorge geconserveert, ten deele gelesen en dan bewaert wirden, houdende daerbij wagt, omdat er geene van soude ontdraegen worden; vervolgens wirden alle de deuren, soo boven als beneden, van 't gemeld klooster ingeloopen, koffers en kisten, misschien van de bediende; openende, het goed doorsoekende, waervan, gelijk men wel denken kan, veel gestolen wird; en het geheel klooster wird ten allen kanten doorsogt, meijnende den intendent of iemand van hun aldaer te vinden, doorloopende alle kamers, solders,

kelders ende kerk; jae, sogten op den toren, inde goten der daken, niet één plaetsken vergetende, weerde selfs den steen van den grafkelder inde kerk, den selven met licht doorsoekende. In den schoonen hof, seer wel onderhouden, wird ook alles vernield. Nicolaus Wouters, dienende deken van 't hoofdambagt der laekenbereijders, en verscheijde andere goede borgers, deden alle moeijte om 't woedende volk te stillen, dog te vergeefs.

Den intendent nog commissarissen wirden aldaer geensints ontdekt, tot hun geluk, want souden ongetwijfeld ongelukkiglijk mishandelt geweest hebben en waerschijnlijk verlies van hun leven, want de woede der gemeijnte was te groot.

Om half 10 liepen sij met brandende flambeeuwen van 't gemeld klooster na den huijse van den borggrave Du Foiet, tweeden commissaris der gewesene intendence aen 't groen Kerkhof, doende aldaer eenig geweld, op de poort, gelaesen uijtsmijtende enz., misschien willlende dit huijs plunderen; dog is door tusschen spreken en goede woorden van den eerw. heere Werbrouck, choordeken van 't capittel cathedrael, daernevens woonende, door den heere Seerwart, plebaan van 't Suijdquartier der selve kerk, mitsgaeders andere aensienlijke heeren, patriotten en goede borgers, hun ten besten raedende gestilt, soodat aldaer geen voorder geweld gebeurd is.

Ondertusschen waren Dheeren van 't magistraet, wijkmeesters en voordere leden deser stad op 't stadhuijs vergaedert; om 10 uren zijn de schepenen Borrekens, Van Dun, Legrelle en eenige patriotten na 't gemeld klooster gegaen, versaemelende alle de boeken en papieren, van borger en gemeijnte, voorts alle de effecten, als: lessenaeren, tafels, stoelen, kaskens, immers alles hetgene eenigsints aen de afgeschafte intendentie mogt competeren; draegende dit alles alsoo processiegewijse met fakkels na 't stadhuijs; het was aenstonts collegie publiek; duerende wel tot 3 uren des morgens; daer

wird inventaris der bevonde boeken en papieren gemaekt, waervan de copije versogten, willende ook voorders van alles inspectie hebben, hetgene hun wegens het magistraet, van wie sij seer wel over hunne werkzaemheijd onthaeld wirden, toegestaen wird; vervolgens wirden dese papieren en effecten op champenierskamer in bewaerenis geleijd; de deure wird toegesegeld met 't cachet van eenen der patriotten, die voor de deure de wagt bleven houden.

Desen nagt sijn er 56 tonnen bier van stadswegen aen de gemeijnte uijtgedeijlt, soekende alsoo hunne verwoedheijd te doen bedaeren en hun te stillen, om de borgerlijke veijligheijd te herstellen.

16 Junij smorgens om 4 uren wird den voorsen borggrave de Foiet, sig in vrouwe kleederen op de vlugt, vergeselt met een cameniere, begeven hebbende, ontrent de Discalsen, door eenige borgers ontdekt, aengehouden en door het volk, niettegenstaende beloften, na 't stadhuijs gebrogt; onder den weg waren verscheijde borgers bijgekomen, die hem omringden, om hem alsoo aen 't woedende volk te onttrekken; de buijtensporigheijd was soo groot, dat sij hem onder alle verwenschingen rond de merkt wilden leijden, om aen eeniegelijk ten spot gestelt te worden; sommige wilden hem ter plaetse doodslaegen; anderen keurden goed van hem in 't leven te laeten en ondertusschen wird den toeloop van volk soo groot dat men dit belette en dat hij gelukkiglijk door de patriotten uijt die woedende handen wird verlost, die hem vergeleijden tot op 't stadhuijs, om hem in veijligheijd te komen stellen; alwaer hij sijne kragten hervatte. Het grouw had hem ondertusschen gevraegt, van wie hij den raed had bekomen van alsoo uijt dese stad te gaen; had hij half dood geantwoord van den heere borgemeester Lunden. Dit hitste dese redeloose menschen dusdanig tot den borgemeester op, dat de patriotten

hun genoodsaekt vonden hem te gaen aensoeken van op 't stadhuijs te komen, welk sij insgelijks den markgrave deser stad, Cuijlen, waerschouwden, opdat sij hun souden komen beveijligen; sij waeren nouwelijks de groote Merkt genadert of wirden door eene menigte nagesjouwd en geraekten eijndelijk langs agter op 't stadhuijs, alwaer den borggrave Du Foiet seijde, dat hem onbekent waren de woorden die men, seijde hij, nopens den borgemeester geseijd hadde, en wast saeke dat hij dit gesegd hadde, dat dit door de benouwdheijd met dewelke hij bevangen was, moest geschied zijn; alsoo den borgemeester Lunden hier in geen pligt en had. Terstond zond men eenen stadsbode met de stadstrompetters uijt, om op de hoeken der straeten te verkondigen dat den heere Du Foiet had beleden dat den borgemeester Lunden in al hetgene hij geseijd hadde inplichtig was; agtervolgens deed men een koets aen den agtertrap van 't stadhuijs komen om den heere Du Foiet, die dit tot sijne veijligheijd versogt had, naer het gevangene steen over te voeren; maer de buijtensporigheijd was dusdaenig, dat het onmogelijk was van hem, sonder gevaer sijns levens inde selve te leijden; men deed de selve dan aende voorpoort naderen en terwijl het volk de koets volgde na de merkt, wird den gemelden borggrave Du Foiet langs agter te voet afgeleijd, ontkomende aldus aen de woede.

Den eersten commissaris der intendentie, Jon^r Petrus Franc. van Schorel de Wilrijk heeft sig ook op de vlugt begeven, en is sonder ontdekt te worden, en soo men segde met eenen engelschen mantel om hebbende, uijt de stad geraekt, gelijk men ook gelooft van den intendent Van der Dilft, die men dogte op 't kasteel te zijn.

Smorgens om 8 uren, niettegenstaende de middelen van onse goede borgers, om de borgerlijke rust tot sijnen vorigen luijster te brengen, liep het gemeijn als briesende leeuwen naer den woonhuijse van de kooplieden Stevens en Lous-

bergs, gestaen inde St Antoniusstraet, die in den haet der gemeijnte stonden, alsoo de spraek van over lange gong dat sij de boter, aardappels en meer opkogten, en aldus de duurte veroorsaekt hadden; de poort wird met geweld met eenen hamer opengeslaegen en terstond sag men hun alles verbrijselen en hunne rasernijen betoonen. De patriotten hadden de boeken van negotien en het grootste gedeelte van hunne papieren bij, in alkoven versaemelt en na 't stadhuijs getransporteert; Stevens was uijt den huijse gevlucht en Lousbergs, eenigsints onpasselijk te bedde liggende, is door goeden raed opgestaen en door een compagnie patriotten en andere borgers na het stadhuijs gebrogt om hem aen alle buijtensporigheijd van 't gepuppel te onttrekken. Alles wird terstond aen stukken geslaegen; jae, de schoonste meubelen als spiegels, kassen, comodens, enz.e sag men vernielen, de kamerbehangsels en gordijnen afgescheurt en van de mueren afrukken, pluijmen bedden, wolle matrassen opensnijden en door de vensters uijtschudden, de marmere schouwen, porceleijnen en horlogien verbrijselen. Ze hadden in den kelder dan wijn en het bier laeten loopen, menigte flesschen wijn, harrack of prioreh uijtgebragt en gedronken, wordende alsoo, door den drank verhit, nog rasender. Alle de gelaesen waren vernield, 't lood afgerukt en ontdraegen, deuren en vensters, tot het dak toe wirden in stukken geslagen, het was ellendig sulke verwoestinge te sien. Alles wird vernield, geschonden en gerooft; met een woord, niets bleef er over dan vier blinde mueren; den hof, liggende agter het huijs vond men op deselve wijse gestelt; niet eenen boom of plant was in sijn geheel gebleven; ieder droeg sijn buijt na huijs, en soo sij hun vragt hadden afgeschud, kwamen sij weder om andere te haelen. De chaise vernielt hebbend, hadden zij op den trijn van de selve een tonne met bier gelegd, eenen daer op sittende, loopende alsoo met dese bende na 't huijs van Mathias Diel-

tiens, swaertslaeger en winkelier, ontrent de Kipdorppoort, die ook in den haet der gemeijnte was, omdat hij den naem had, dat hij het saed opkogt en alsoo er de duurte van moest veroorsaeken; zij liepen dan, met vier of vijf, verscheijde mael op de poorte, soo dat de selve eijndelijk soo verre opensprong, dat sij eenen vrijen toegang tot de selve hadden, meijnende hunne rasernije aldaer ook gaen uijt te werken, maer eene menigte van treffelijke borgers en ieveraers der gemeijne rust, hadden sig aldaer gestelt, om alsoo het huijs van hunnen medeborger te bewaeren, dewelke gesaementlijk het gemeijn vermaenden, trachtende hen te stillen, dog de rasernije was te groot. Dan om de gemeijnte te stillen en te voldoen, hebben de gildebrooeders en een goed geleijde van patriotten den voors^e Dieltiens uijt sijn huijs doen gaen en na 't stadhuijs geleijd, om hem alsoo aen de woede van 't gepeupel te onttrekken, en in veijligheijd te stellen, hem onder den weg beschermende, meijnende alsoo het gemeijn te stillen. Ondertusschen het huijs altijd beset blijvende door een deel der gilde, patriotten en andere, soo geestelijke als wereldlijke; den heere baron van Schilde vertoonde sig aldaer ook; om half twelf snoenens geraekten sij eijndelijk in 't huijs, dringende door de borgers. De verwoestinge was aldaer ook groot; in den kelder lieten sij wijn en bier, benevens een smoutvat uijtloopen, stelende in den winkel eenige waeren, en verscheijde glaesen uijtslaegende; dog wordende alsdan, soo door goede woorden van geestelijken en wereldlijken, als dor 't uijtdeulen van geld, wederom uijt den huijse gedreven, en 't selve van verdere onheijlen gespaert, leijdende nogtans verscheijde aenstooten en geweld, namentlijk s'avonds, alswanneer iedereen er voor vreesde; jae hunne vermetelheijd was soo groot, dat sij de besonderste woonsten drijgden te plunderen; sij hadden reeds op verscheijde andere huijsen geweld gedaen, als op 't gene van den binnen borgemeester Lunden op de Meir,

op hetgene van den markgrave van Strijdonck, woonende agter de Capucienen, die, benevens vele andere, waerschijnlijk dit lot souden hebben moeten onderstaen, waere het niet belet geweest door den iever en waeksaemheijd der gilden, dekens der ambachten, patriotten en andere borgers, benevens eene menigte van geeestelijken van alle orders, welkers iever voor de gemeijne rust heeft uijtgeschenen, hebbende sig aen 't hoofd gestelt, het grouw met sig nemende na hunne kloosters, gevende hun te eten en te drinken, wandelende selfs met dit grouw erm aen erm langs de stad, onder het onophoudelijk geroep van ‘Vivant de Staeten’.

In den morgent was den heere schepene Jacobus van de Werve, door 't magistraet, na Brussel afgeveerdigt, om onsen borgemeester van dese droeve saeken point te geven.

Smiddags om 1 ure moesten de gilden op hunne kamers vergaederen.

Stevens, sig verborgen hebbende in seker huijs inde Sleutelstraet, en het aldaer niet meer betrouwende, had versogt van door de patriotten, even als Lousberghs, na 't stadhuijs gebrogt te worden, die hem om 2 uren namiddag haelende hem aldaer brogten, om hem alsoo aen 't grouw te onttrekken, en hem in veijligheijd te stellen. De hoofdlieden der poorterije, de wijkmeesters, dekens der ambachten, benevens de patriotten en vele treffelijke borgers, voorgereden wordende door verscheijde soo edele als andere te peerd, en verdeijlt in verscheijde compagnies, doormengelt met geestelijke van alle orders, sag men desen namiddag, andermael in groot getal langs dese stad trekken, trachtende de oproerders met soete woorden tot reden te brengen, hun andermael te eten en te drinken gevende in kloosters en in hunne huijsen en dit ging alles wel tot in het aenkomen van den nagt.

Bijna aen alle hoeken van de straeten sag men aengeplakt eene advertentie, wegens alle goede ingesetenen, soo geestelijke als wereldlijke deser stad, luijdende aldus:

‘Alsoo men bevind daer in dese tijds-gesteltenisse alle attrouperingen ende buijtensporigheden niet en konnen dienen dan om de gemeijne saeke en het welvaeren van desen lande te verergeren, soo is 't dat men eeniegelijk aensoekt alle de voors^e onheijlen op het beste mogelijk souden tragten te stillen en op het kragtdaedigste deel te nemen in alle hetgene tot het algemeijn welsijn kan strekken.’

De Staeten ontfongen vandaeg eene depeche van hun K.K.H.H. over het rapport dat de gedeputeerde hun heden hadden gedaen, over de desorders, voorgevallen in 't klooster van Ter Zieken, waerbij sij wenschen dat de staeten aenstonds gedeputeerden senden na Antwerpen, om met het magistraet alle moogelijke middelen te gebruijken om de ruste te herstellen, omdat sij alle de papieren die versaemelt in 't voors^e klooster en op 't stadhuijs, getransporteert, onder stadszegel en sonder andere inspectie in hunne greffie souden nemen, chargeerende het magistraet van de selve op dien voet te laeten volgen.

‘Marie Christine et Albert Casimir,
Très révérends, reverends pères en Dieu, nobles, chers et bien aimés: ayant délibéré sur le rapport que vos députés nous ont fait dans l'audience que nous leur avons accordé aujourd'hui, concernant le désordre arrivé à Anvers, au couvent de Ter Sieken, supprimé, et les movens d'en prévenir les suites, nous vous faisons les présentes pour vous dire, que nous desirons que vous envoyiez de suite à Anvers des députés de votre part, pour prendre conjointement avec le magistrat les mesures convenables dans le moment pour rétablir la tranquillité; et selon

que ses députés le jugeront nécessaire, ils prendront sous le scellé de la ville et sans autre inspection tous les papiers qui ont été recueillis au couvent de Ter Sieken et transportés à l'hotel-de-ville et les feront déposer à votre greffe. Chargons par les présentes le magistrat d'Anvers, de laisser suivre sur le pied susdit les papiers dont il s'agit. A tous, très révérends, révérends pères en Dieu, nobles, chers et bien aimés, Dieu vous ait en sa sainte garde. De Bruxelles, le 16 Juin 1787, paraphé: Cr. vt.; signé Marie et Albert; plus bas: par ordonn^e de leurs altesses royals, contre signé: De Reul. Aux états de Brabant.’

Om 7 uren s'avonds arriveerde den heere buijten-borgemeester Della Faille en den pensionaris Bom binnen dese stad, rijdende na 't stadhuijs, alwaer sij hun langs de vensters der staetekamer aenstonds vertoonden; ieder was verblijd als men verstond dat den hertog van Aremberg, den Bisschop en andere hen terstond soude volgen; men beeldde sig vastelijk in dat dit de gemoederen soude verkoelt hebben; maer men sag welhaest dese hoop verijdelt. Om nog meerdere vergenoeging aen het gemeijn volk te geven, deijlde men langs de vensters van 't stadhuijs gansche korven met cocardes uijt, voorder onder het volk waermede de merkt opgevult was, onder het geduerig geroep: ‘Vivant de Staeten!’

Om 8 uren wird ter puije van 't stadhuijs gepubliceert copije van den brief door de seer Eerw. Edele en Wijse ende seer voorsigtige heeren, de heeren staeten van Brabant, geschreven aen Wethouders van Antwerpen en aenstonds in 't collegie gevidimeert, luijdende aldus:

‘Copije van den brief door de seer Eerweerde, Edele, wijse ende seer voorsinnige Heeren, de Heeren staeten van Brabant, geschreven aen wethouders van Antwerpen.

Eerweerde, Edele, Wijse ende seer
Voorsinnige Heeren.
Wij hebben met groot gevoelen verstaen den oproer binnen Antwerpen, voorgevallen op gisteren, des te meer dat wij tot hier toe een openbaerlijk voorbeeld hebben gegeven van met eene besondere moderatie in alles voorts te vaeren; en in den selven sin moeten wij Ued. wel duijdelijk verklaeren, dat alle dusdaenige wanorders niet anders konnen strekken dan tot ondienst van de gemeijn saeke van den lande ende van de welgeintentionneerde landsgesinde. Dus versoeken wij Ued. ernstelijk dese onse gevoelens aen Ued. ingesetene bequaemelijk en bij den gewoonelijken middel van aenplakkinge ende publicatie bekent te maeken; gebruijkende voorders Ued. wettige macht ende allen Ued. invloed op het volk, ten eijnde van den geest van oproerigheijd in het geheel te stutten, mede aen de selve voorstellende het volle vertrouwen, hetgene eenieder behoort te hebben in ons, die sijn de billige representanten ende voorstanders van den lande, ende van des selfs gerechtigheden, welk vertrouwen wij wel vermeijnen verdient te hebben.
Wij blijven,
Eerweerde, Edele, wijse, ende seer
Voorsinnige Heeren,
Ued. seer geaffecteerde dienaeren, die Prelaeten, Edele ende gedeputeerde der hoofdsteden, representerende de drij staeten van desen lande ende hertogdomme van Brabant.
Uijt onse generaele vergaederinge, den 16 Junij 1787.
Ter ordonnantie van de selve,
Onderteekent De Cock.
Leeger stond: fiat publicatio, actum in collegio 16 Juny 1787. J.A. Lunden, vt. Et facta est publicatio

eodem die, loco et more solitis; door mij ondergeteekenden secretaris deser stad ten overstaen van den heere onder-schouteth en d'heeren schepenen Van Gameren en Van de Werve; present vele omstaenders.
P. Van Setter.

Om half negen arriveerde sijne Hoogheijd den Hertog van Aremberg, onsen Bisschop, de Prelaet van St Bernards, den grave van Duras en de barons van Hove en van Hovorst, rijdende na het stadhuijs, gaende dan te voet door eenige straeten, en om 11 uren reden sij onder een algemeijne toejuijging langs verscheijde straeten, voorbij die huijsen waer op reeds geweld was gedaen, gelicht wordende met fakkels en getrokken worden door de goede borgers, trachtende alsoo door hunne tegenwoordigheijd de tumult te stillen, hun ten beste raedende om de buijtensporigheijd heden te laeten, dog te vergeefs, want de woede ende haet op sommige persoonen was soo groot, dat nog de vermaeninge van den hertog van Aremberg, die sig nog buijten sijne koets begaf, nog van den heere Bisschop, borgemeester Della Faille en van andere aensienelijke persoonen, nog de wagten der gilden, dekens en borgers hun konden wederhouden.

Om 10 uren hoorde men de allermtrompet en trommel, het grauw ondertusschen de gelaesen bij Dieltiens uijtwerpende. Die bende hadde verscheijde mael het huijs van den markgrave in 't Kipdorp, tegenover de markgravestraet, genaedert en met eenen inval bedregen, dog men heeft dit iedere reijs weten te wederhouden, tot dat eijndelijk snagts om 12 uren hun boos opset ten uijtvoer gebragt wird; langs de vensters ingeraekt sijnde. Men hoorde aenstonds alles aen stukken slaegen, van den solder af tot in den kelder, alles met eene onuijtsprekelijke rasernije vernielende, bier laetende afloopen, de wijnflesschen ten deele uitgedronken, de kleederen, lijnwaert, vele meubelen, als bedden, tafels, stoelen, comodens

door de vensters werpende, pluijmen bedden opensnijdende, de pluimen door de vensters laetende vliegen, de marmeren schouwen, spiegels, porceleijnen verbreijselt, kamerbehangsels, boiseringen en gordijnen afgerukt; de bosschen en bloemen in den hof uijtgerukt, de haver der peerden verstroijt, de koetse ingeslaegen, de chaise vernielt. De straet was overdekt met meubelen die voor de deur wirden aen stukken geslaegen, voorts het geheel huijs doorloopende met brandende fakkels, waerdoor eenieder vreesde voor brand. Dese buijtensporigheden duerden wel tot 5 uren smorgens. Vele borgers voor 't huijs versaemeld begonsten moed te krijgen, soodat hun de kloekheijd kwam van er binnen te gaen en eenen uijt het midden van den hoop te vatten, die sij naer eenen hevigen tegenstant, buijten de deur brogten, van waer hij naer het gevange Steen wird geleijd; hierdoor begon den schrik onder die mannen te komen, en men sag den eenen voor en den anderen naer opvouwen, soo lang tot dat men sag dat se allen na hunne huijsen gevlugt waren; wanneer de borgers en gilden sig met bende vergaederden en welgewapent begaven na de gemeijne quartieren, om de pligtige op te ligten ende gestole goederen bijeen te versaemelen, doende van huijs tot huijs ondersoekingen, en men brogt vrachten voor gansche wagens aen den dag, hetgene bewaert word op de groote staetekamer op 't stadhuijs. Maer het jammerste was, dat het grootste deel dier effecten verbrijselt en aen stukken geslaegen was. Eenige van die oproermaekers waren, nadat sij bij den markgrave hunne rasernije betoont hadden, de Kipdorppoort uijtgetrokken, alwaer zij bij eenen bakker tot Borgerhout aenkwaemen, slaegende aldaer eenige glaesen uijt; dog desen heeft het ontstaen door goede woorden en door het uijtdeijlen van geld, alsoo ondertusschen de boere wagt te been kwam. Desen morgens om 8 uren wirden de stadspoorten gesloten; niemand sonder order mogt uijt of ingaen. Men sag aengeplakt als volgt:

‘Wordt geordonneert aen alle contribuanten en voordere gevrijde van deser stadsgilden en wachten, sig op het spoedigste op den raad-huijse deser stad, behoorlijk gewapent, te vertoonen, ten eijnde met alle kracht te helpen verdedigen het gemeijn welsijn, en te handhaven de publieke ruste.

Actum in collegio hoc 17 Juny 1787. Geparapheert Faille vt.

Alle meesters van ambachten of natien worden versocht, hunne knechten of andere bedienden, welkers goed gedrag hun bekent is, seffens te doen vergaederen, op het stadhuijs, ten eijnde, van deel te nemen tot herstellinge der gemeijne ruste, als goede lidmaeten behooren te doen.

Actum 17 Junij 1787. Geparapheert Faille vt. Voorts sag men alsnog aengeplakt de volgende advertentie.

Alsoo behoort dat men neme alle maetregels tot herstellinge der algemeijne ruste, soo gebieden mijne heeren van het magistraet der stad Antwerpen, dat niemand naer den negen uren des savonds sig en sal mogen bevinden op stadsstraeten, buijten de stadsgildebroeders, borgerlijke wachten, wijkmeesters, ambachten, mitsgaeders andere bekende en aengestelde patrouillanten, waeragtige ieveraers tot hunne behoudenisse en de gene van hunne medeborgers, authoriseerende, bij provisie, die respective corpora, ons de contravenienten in bewaerenisse te houden, zelfs te apprehenderen, alles ter arbitragie van de selve.

Actum in collegio 17 Junij 1787. Geparapheert Cornelissen, vt.’

Daer was bovendien van stadswegen een premie belooft van sevenhondert guldens courant geld, aen den genen wie aen de Justitie sal komen aen te brengen, den genen ofte degene de welke aen de voors^e plunderingen en buijtensporigheden handvastig sullen geweest sijn ofte in 't toekomende sullen komen te zijn, dusdaenig, dat de selve van hun feijt, in recht konnen worden overtuigt.

Ondertusschen om 8 uren des morgens, was sijne hoogheijd den hertog van Aremberg uijt de stad vertrokken.

Den baron d'Hove, actuelijk ook binnen de stad sijnde, ontfong eene depeche van 't gouvernement, heden gedateert.

In den namiddag om 4 uren wird de galge door order van 't magistraet en op 't versoek der borgers, op de groote Merkt gestelt, wordende beveijligt door een goed getal gildebroeders en patriotten. Ook wird, om in alles te voorsien, het schietpoeder en de degens door de patriotten uijt de winkels gehaelt en na 't stadhuijs gevoert en aldaer bewaert.

Verscheijde edele, te voet en te peerd, met hunne domestiquen, ook te voet en te peerd, alsook ontallijke borgers, alle wel gewapend met fusieken, pistolen, sabels, degens en pieken, patrouilleerden, benevens de gilden, dekens en ambachten, dag en nagt, besettende de stadspoorten, de Merkt en het stadhuijs, toonende hunnen onvermoeijden iever, houdende voorts de wacht, soo aen het gevangene Steen, bakkerstoren als op 't tugt-huijs, die alle volset waren met gevangene; jae, eenige wirden bij de Cellebroeders en op 't kasteel bewaert, trachtende alsoo de stad tegen sulke buijtensporigheden te bevijligen, om alles in vrede te houden. Daer waeren er reeds 120 door hun opgebracht.

Die welke peerden hielden, waren van stadswegen versogt, tegen 9 uren desen avond op de groote Merkt te compareeren, of hunne knegten te senden om alle de straeten te besetten en met gewapende borgers en edele, die met geestelijke, soo

seculiere als reguliere van alle orders, vergeselt waren, uijtmaekende een getal van ontrent 15.000 man, desen nacht te ronden, ten dien eijnde op de borse vergaedert sijnde.

Desen avond waren verscheijde buijtenlieden als van Borgerhout en Kiel tot onderstand der borgers in de stad gekomen, roepende: vivant de staeten! vivant de patriotten van 't Kiel; aen 't hoofd hebbende hunnen drossaerd. Eenigen van dese begaven sig aenstonts wel gewapent, aen 't huijs van Dieltiens, ter wagt, andere elders.

Desen nagt is alles wel vergaen; men sag geene beroertens, bijeenrottingen of buijtensporigheden meer bedrijven, blijvende de stadspoorten nog altijd gesloten.

18 Junij, desen morgent ontrent 10 uren wird er eenen van dese plunderaers gehangen; smorgens om 2 uren verwesen sijnde tot de galge; de Merkt was sterk beset met soo edele als andere borgers, wel gewapent, soo wel te peerd als te voet, maekende eenen grooten cirkel rond de galge.

Na middag moesten de ambagten wederom vergaederen op de kamers der hoofdambagten. De hoofdlieden der poorterije en wijkmeesters waren op 't stadhuijs op hunne kamer.

Daer wird order gesonden wegens die heeren staeten van Brabant, actuelijk binnen dese stad sijnde, aen de hoofddrossaerden der 7 quartieren van Antwerpen, ten eijnde de respectieve drossaerden sig begeven binnen hunne jurisdictien, om de patrouillen te doen gaen: luijdende aldus:

‘Word geordonneert aen alle drossaerden deser respective juridictien binnen de seven quartieren van Antwerpen, van sig promptelijk te begeven binnen de selve respective jurisdictien ende aldaer te verblijven tot naerder order om te sorgen voor de patrouilles ende allen 't gene noodig tot de veijligheijd der gemeijntens. Ac-

tum Antwerpen 18 Juny 1787. Waren onderteekent Com. Franciscus, Bisschop van Antwerpen; Benedictus, Abt van St Bernards; den grave van Duras, de baron d'Hove, Van der Linden baron d'Hovorst N. Bom.’

Het voors^e gebod van ten 9 uren des avonds sig van de straeten te maeken, wird vandaeg andermael gepubliceert en vernieuwt, moetende agtervolgt worden tot wederroepens toe.

Zijne Doorl. Hoogw. onsen Bisschop, met den heere Prelaet van St Bernards, den grave Van der Noot en den baron d'Hovorst, waren ontrent den noen na Lier vertrokken, mits de aldaer bedrevene geweldenarijen, van waer sij ontrent den avond wederom kwamen binnen dese stad, alles aldaer gestelt sijnde op de selve wijse en middel als men alhier gebruijkt heeft. Daer waren in dese stad al drij huijsen geplundert, begonst sijnde s'avonds 16 deser aen 't huijs van Dh^r Mertens, secretaris van die stad; werpende eerst de gelaesen uijt, daernaer vernielende alle de meubelen en hetgene aldaer eenigsints bevonden wird; het selve geschiede ook ten huijse van den notaris Stalpaerts, mitsgaeders bij Jon^r Egid. Van Trier, hunnen schouteth, bedrijvende groote onderregeldheden, niettegenstaende verscheijde middelen gebruijkt wirden om hun te doen bedaeren; de buijtensporigheden duerden aldaer tot desen morgent 18 deser, alswanneer smorgens vroeg de gildebroeders en wijken in de wapens verscheijnden om hun tegenweer te bieden en huijssoekinge te doen; dan wirden vele geroofde goederen uijtgebrogt en verscheijde tot de gevangenisse geleid, waerdoor de beroertens gansch onderbleven, die te wijd souden geloopen hebben, naer sij groote dreijgementen deden.

19 Juny. De gilden bewaerden vandaeg deser stadspoorten; de ambachten bewaerden de wijken en elders; de borgers met de geestelijkheijd patrouilleerden den gantschen nagt door dese stad. Het magistraet had vandaeg, op depeche die sij desen

morgent ontfangen hadden van het gouvernement, bij brieve, de geheele gesteltenisse der saeken te kennen gegeven.

Desen avond wird het schavot op de groote Merkt gestelt; sanderdag, in den morgent om 10 uren, wird er eenen opgebrogt en gegeeselt, met de galg boven het hoofd, de koorden niet vast genoeg sijnde, alsoo dat hij sig konde draaijen, waerdoor den scherprechter genootsaekt was hem te herbinden; waerop eenigen gratie, gratie, riepen, hetwelk terstond een gewoel onder het volk op de merkt maekte, soo verre, dat men voor eenen nieuwen oproer bedugt wird, waerom men met de peerden, met dewelke men de wagt hield, door het volk reed, om de bijeenrottingen te voorkomen; hetwelk onder vele soo grooten schrik brogt, dat sij onder den voet geraekten en op hoopen lagen; sommige verloren hunne hoeden, parukken, stokken en schoenen, vlugtende inde huijsen tot op de solders en in de kelders, hetwelk groote verbaesdheijd veroorsaekte onder de inwoonders in dese stad, doordien vele na hunne woonhuijsen vlugtende, zegden, dat alles in beroerte was, dat de Merkt met dooden vervult was en dat sij tegen malkanderen schoten, dat het aldaer vreeselijk gong, jae, dat men in 't bloed konden baijen, waerdoor men deuren en vensters sloot. Verscheijde liepen met hun wapens naer de Merkt; dog, men vernam haest dat alles in ruste was, sonder ongelukken.

De wagten der gilden, ambachten, wijkmeesters en vrijwillige borgers, waren vandaeg eenigsints geregleert om malkanderen af te lossen, duerende ieder wagt 3 uren.

Daer waren wegens de gecommitteerde der patrouillen van de vrijwillige borgers oversten gekosen, om snagts met hunne corpsen langs de straeten deser stad te ronden en wagt te houden soo aen stadspoorten, stadhuijs, aen champenierskamer als elders. Den generael was jon^r Franc. Ign. Xavier Della Faille

de Leverghem, soon van Jon^r Hieronimius Jos. Della Faille, majoor deser stad.

Veel goed wird er alsnog gevonden; soo op de straeten, inde kerken als in de huijsen, de plunderaers soekende sig daer van te ontmaeken, sommige brogten het bij de pastoors, andere bij de commissarissen van den algemeijnen arme.

20 Junij. Daer gingen nog altijd vrijwillige patrouillen door de stad, dog was niet geordonneert in den dag. De spraek ging dat onsen markgrave van sijn officie soude bedankt hebben; dog daer is geen schijn af, maer is uijt dese stad vertrokken, sig op 't stadhuijs opgehouden hebbende.

Vandaeg is het patriotsgenootschap, geseijt jaegers, in 't collegie bij provisie geagreeert en geapprobeert.

21 Junij. De wagten, soo op 't stadhuijs, aen de stadspoorten als aen de gevangenhuijse het steen en bakkerstoren, duerden nog altijd voort. Men sag aengeplakt de volgende bekendmaekinge:

‘Alle diegenen die genegen sijn te ondersteunen de algemeijne ruste deser stad, konnen sig komen adresseren ten spoedigste mogelijk, bij Dh^r Nappers, woonende op de Meirebrug; bij Dh^r van Meirsen in de Borsestraet, en bij Dh^r Huijbrechts in de korte Clarastraet, dit alles om de algemeijne ruste deser stad in stand te houden.’

22 Dito. Verscheijde borgers, beneffens den heere baron d'Hove, hadden gratie versogt aen de gevangenen, waerover vandaeg een decreet van hunne koninklijke Hoogheden gekomen is, van nog geene te vonnissen, en de gegeven vonnissen nog niet ter executie te stellen; maer deselve op te senden, en dat hunne K.K.H.H. commissarissen uijt den raed souden senden om examinatie te nemen, hetwelk aen de gecommitteerde der patriotten desen morgent gecommandeert wird.

Daer wird ook op 't stadhuijs gepubliceert van op de dorpen met dobbel wagten te patrouilleren, dag en nagt, de wegen en bruggen te besetten, de vagebonden en lediggangers, sonder goede paspoort, aen te houden.

Ook sag men in 't ligt verschijnen, de volgende waerschouwinge.

‘Alsoo mijne heeren van den aengestelden commité over de broederschappen binnen dese stad, wegens de oversten en prefecten der confrerien van St Joseph en kindeken Jesus, geexisteert hebbende inde kerken der Eerw^e Paters Discalsen alhier, op heden is gecommuniceert geworden een decreet, bij hun geimpetreert in den souvereijnen raede van Brabant, in dato 14 deser, bij het welk het Magistraet deser stad Antwerpen en alle degene desraekende geauthoriseert worden, om niet alleenelijk aen de selve, maer ook aen alle andere binnen dese stad geexisteert hebbende confrerien bij provisie te restitueren de effecten, aen ieder der selve gecompeteert hebbende, soo is 't dat mijne gemelde heeren mits desen een iegelijk sijn adverterende, dat sij dagelijks van 3 tot 6 uren des naermiddags, te beginnen op Maendag 25 deser op den raedhuijse alhier, sullen vaceeren soo tot het restitueren van de alsnog in wesen sijnde effecten, als tot het doen van hunne rekeninge en relique over hunne gedaene dministratie, sullende op 25 deser beginnen met N^rs 1, 2 en 3; en op 26 deser met de N^rs 4, 5 en 6; en soo voorts successivelijk tot den laesten November van 72 (sic) inclues; ten welken eijnde de gewesene oversten en prefecten van de respective broederschappen mits desen vernoemt worden te compareren ten bestemde plaetse, ure en tijde, soo tot het ontfangen van hunne gemelde effecten, als om de respective rekeningen van

administratie te verhooren en te passeren, waernaer een ieder des raekende sig kan reguleren.
Actum in Antwerpen 19 Junij 1787.’

23 Junij. Waren de stadspoorten wederom geopent, konnende iedereen uijt en ingaen als voor desen; savonds stonden de wagten der borgers gewapent langs henen aen de poorten gearangeert, om geene bijeenrottingen en versaemelingen te laeten geschieden.

25 Junij haelden eenige prefecten, ingevolge de voorschreve waerschouwing, de resterende goederen van hunne broederschappen en het geld van de verkofte wederom, doende voorts rekening over hunne administratie, en wirden seffens door de andere gevolgt, daertoe ontboden door orden, want sij sogten maer spoedig van dese saeken af te sijn.

Ten selven dage sijn de wijkmeesters bij malkanderen geweest over het rondschrijven in hunne respective wijken om voor de wagten snagts, vrijwillige borgers te versoeken, alsoo het te lastig was voor de gilden, van alleen dien dienst te doen.

26 Dito sijn de ambachten van stadwegen bedankt voor hunnen gedaenen dienst in 't waeken en patrouilleren met dese troubelen. De gilden moesten nog altijd hunne wagten doen, maer sullen met den eersten ook hunne ontslaeging bekomen.

26 Junij, ontrent 10 uren voor middag, is den vermaerden negociant De Hondt, uijt Brussel, als gevangene na Weenen getransporteert; en tot Weenen in vrijheid herstelt sijnde, volgens de vertoogen der heeren staeten van Brabant, gebouwd op de grondwetten en privilegien van dese landen; tot Loven gearriveert; aenstonds was heel de stad te been om hem te sien; de blijdschap was seer groot; nadat hem eenige verrassingen sijn gepresenteert is hij door den kapitijn ende

andere officieren der borgerlijke wagt op de Merkt na sijn reijskoets vergeleijdt, en voorts buijten de Brusselsche poort, rondom de koets vergeselt soo door de borgerlijke hoofdwagt, als de gene der juristen der universitijt, voorafgegaen door musiek, onder het spelen van den beijaerd en geduerig vreugde betonent over sijne herstellinge.

27 Junij waren in het schip van den beurtman van Brussel, in St Jansvliet liggende, eenige coffers gebrogt met kleederen, lijnwaert, toebehoorende aen die van de gewesene intendentie alhier, hetwelk ter oore gekomen sijnde van de patriotten, dewelke aldaer om 6 uren s'avonds met de heeren schepenen Borrekens en Van Cantfort, ondersoek kwamen doen in 't gemeld schip, alles nauwkeurig nasoekende, dog geene papieren nog voordere bescheiden vindende.

Desen avond om 6 uren waren de dekens wederom vergaedert.

't Was den lesten dag dat de gilden moesten optrekken en wagt houden, soo aen de stadspoorten als elders, zijnde ook bedankt als gisteren de ambachten voor hunne gedane devoiren in 't patrouilleeren, waken en wagt te houden.

Ondertusschen waren de resterende goederen der broederschappen en het geld der verkochte effecten aen de respective prefecten gerestitueert, ingevolge het decreet van 14 deser en rekening gedaen van hunne administratie. Sommige prefecten willen alle hunne goederen, volgens inventaris overgebrogt, wederom hebben, seggende geen geld voor de verkogte effecten te sullen aenveerden, voor en alleer sij hun sullen doen blijken hunne magt en authorisatie tot het verkoopen der selve; anderen namen het overig met het geld der verkochte rekeninge, protesterende voorts tegen de selve, om in alles geheel te blijven.

De Heeren uijtmaekende den voor^en committé, de respective inventarissen onderteekent, ende dan bij gespecificeerde goederen ontfangen hebbende, sijn den markgrave Cuijlen, den binnen-borgemeester Lunden enden greffier Borrekens, 't zijn ook die, dewelke alsnu vaceren tot het restitueren der selve, immers de twee laetste mits d'afwesigheijd van onsen markgrave, die sig door dese administratie en andere redens, seer in den haet van de gemeijnte gebrogt heeft.

28 Junij waren de vrijwillige van de eerste wijk versogt om te patrouilleren des nagts, sullen soo voortgaen in de andere wijken; men houd alsnu geene wagt meer aan de stadspoorten noch gevangenhuijsen, dan alleenelijk op 't stadhuijs, en nog wel Sondags savonds aen de poorten tot dat het volk van buiten komende binnen is, om alle desorders te voorkomen. Van elke wijk, verdeelt sijnde in compagnien van 50 man, wird eenen kapiteijn, lieutenant en adjoint gekosen.

30 Junij sag men alhier op de gewoonelijke plaetsen aengeplakt een extrait uijt den brief aen 't magistraet toegesonden en ontfangen op 28 deser, wegens mijne heeren de staeten van Brabant, waerinne onder andere staet het volgende opsigtelijk tot den last ofte premie f 5 per tonne aberdaen provisionelijk gelicht sijnde:

‘Soodat wij geensints van meijninge sijn dat den gemelden last ofte premie op den Hollandschen aberdaen soude blijven stand houden, dan enkelijk totdat wij soo op dit stuk ende alle andere voorwerpen, den koophandel raekende, sullen beraemt hebben de noodige grondregels, opdat eens en vooral de commercie van dese landen, namentlijk van Brabant ende wel namentlijk van Antwerpen, nimmer meer in de toekomende tijd en

soude konnen verdrukt worden; hetgene een werk is waertoe groote aendagt ende eenigen tijd van noode is. Van alle hetgene voorsegt is, gelieve Ued. de goede ingesetenen te onderrigten bij middel van drukpresse ofte andersints, navolgens Ued. gewoonelijke voorsienigheijd. Wij blijven......... enz.’

Onder stont: het bovenstaende extract door mip ondergeteekende, secretaris der stad Antwerpen, tegen desselfs orgineel gecollationneert sijnde, hebbe ik het selven bevonden daeraen conform te wesen, onderteekent:

Louis Torfs.

Dese permissie van den invoer der aberdaenen van de vremde vischvangst, was door hunne koninglijke Hoogheden bij provisie toegestaen bij hunne depeche van 22 deser, luijdende bij vertaeling uijt het Fransch:

‘Declaratie, oorlovende den invoer der aberdaenen van vremde vischvangsten langs de departementen van Brussel, Antwerpen, Turnhout, Thienen, Lillo, St Nicolaes, Gend, Brugge, Ostende, Nieuwport, Cortrijk, Doornik, Bergen, Chimay, Charleroi en Namen, bij middel der betaelinge van 5 guldens voor de ton, boven reegten van thol, van den 22 Junij 1787.
Hunne koninglijke Hoogheden hebben goedgevonden aengemerkt de vermeerdering van den sleet ende tegenwoordige duerte van den aberdaen, te oorloven bij provisie, gelijk sij oorloven door de tegenwoordigen, den invoer der aberdaenen van vremde vischvangsten, langs de departementen van Brussel, Antwerpen, Turnhout, Thienen, Lillo, St Nicolaes, Gend, Brugge, Ostende, Nieuwpoort, Ypren, Cortrijk, Doornik, Bergen, Chimay, Charleroi en Namen, mits betaelende de vijf guldens van de ton voor inkomende regten, boven de regten van convoi en van thol, in de gevallen waer dese

laetste regten werken, mits welken de ordonnantien van den 23 Augusti en van den 5 September 1785 komen te cesseren; en verlangende te volherden in den nationalen vischvangst aen te moedigen, boven de middelen die men tot dit uijtwerksel sal gebruijken, endewelke de oirboirste sullen worden geoordeelt voor de gelukking van dien vischvangst, en het gemeijn best van den lande, verklaeren hun koninglijke Hoogheden van nu af, dat het beloop der regten, die sullen worden ingevordert op den invoer der vremde aberdaenen en waervan noukeurige staeten sullen worden opgemaekt, sal verschikt en besteed worden aen de prijsgiften ten voordeelen van den nationalen vischvangst van aberdaen, welken vischvangst sal blijven genieten de voordeelen en vrijdommen die daer aen sijn vergunt geweest voor het binnenlandsche vertier van sijne voortbrengselen.
Ontbieden ende bevelen hun koninglijke Hoogheden aen alle degene het aengaet, van sig te reguleren en te gedraegen gelijkvormig aen de tegenwoordige declaratie, de welke sal worden aengeplakt ter gewoonelijke plaetsen der comptoire van de tholhuijsen. Gedaen tot Brussel den 22 Junij 1787; was geparapheert: Cr. vt.; geteekent Marie en Albert; laeger stond: door ordonnantie van hun koninglijke Hoogheden; en tegengeteekent: De Reul.’

Sedert gister sag men alhier bij sommige boekdrukkers in 't licht en te koop verscheijnen, sekere printen, verbeeldende het kasken der intendentie, waerin, soo men segt, men soude op 't gat gekregen hebben, daerbij was gevoegt een boeksken op het selve gemaekt, waerover desen namiddag die boekdrukkers op 't stadhuijs in collegie ontboden wirden, en aen hun verbod gedaen van de selve niet meer te verkoopen, dog lieten het daerom niet. De selve hadden sedert 15 deser insgelijks

in 't licht gegeven en verkogt, sekere tabellen der intendentie, die souden gemaekt zijn 1^o tot het vergemakkelijken der conscriptie militair; 2^o tot het ontfangen van 40 ten hondert op de vaste goederen; 3^o om den impost te beschikken op de voortbrenging van den koophandel en der nijverheijd; allen het welk men segt alhier ingevoert zoude geworden zijn, en waerover iedereen seer verbittert was.

Juli 1787.

1 Julij wird alhier op de werve gepubliceert en op de gewoonelijke plaetse geafficheert door G.S. Borrekens, deurwaerder van den souvereijnen raede van Brabant, de requeste met de apostille daeropgevolgt, 30 Junij lest leden, in den selven raede gepresenteert wegens Dh^r Franciscus Emman. vicomte du Foiet, luijdende als volgt:

‘Aen den kijser ende koning in sijnen souvereijnen raede geordonneert in Brabant.
Vertoont reverentelijk Franciscus Emmanuel, vicomte Du Toiet, dat hij niet en vermeijnt iets misdaen te hebben, 't sij in sijne qualitijd van gewesenen commissaris der gesupprimeerde intendentie des quartiers van Antwerpen als andersints, nochtans met veel droefheijd gesien ende ondervonden heeft dat de gemijnte van aldaer van hem misnoegent is (hebbende voorgaendelijk noijt geweest in eenige civiele bedieninge) dat hij nochtans hem voor de geheele weireld willende verdedigen, hem vrijwilliglijk op den 16 deser begeven heeft in de publieke gevangenisse der selve stad, in 't mijninge dat degene die eenige grieven 't sijnen laste souden gehad hebben, die seffens kenbaer en werkstellig souden hebben gemaekt, dog tot hiertoe sig niemand gepresenteert heeft om den verthoonder ergens mede te beschuldigen, ende vermits sijne gesondheijd sedert sijne vrijwillige detentie grootelijks gekrenkt is, ende niet convenieert aldaer lan-

ger te blijven, oorsaeke den verthoonder sijnen respectueusen toevlucht is nemende tot desen souvereijnen hove.
Ootmoedelijk biddende aen den suppliant te willen verleenen opene brieven van daegsel om te mogen doen daegen, bij edict voor commissarissen in saeke te deputeren, alle ende iegelijke die souden vermijnen ten sijnen laste eenige grieven te konnen bijbrengen met ordonnantie aen de selve, die binnen soo korten ende peremptoiren termijn te allegueren als het hof sal goedvinden, op pene van eeuwig geswijg ende dat den verthoonder bij vonnis van desen raede sal verklaert worden onplichtig.
Versoekende ondertusschen dat dit souverijn soude gelieve gedient te wesen, te verklaeren dat er niets en belet, dat de suppliant van sijne vrijwillige gevangenisse seffens worde ontslaegen met ordonnantie aen den cipier der selve gevangenisse ende alle degene des raekende, sig daer naer te reguleren, met permissie van het decreet hier op te geven, te mogen drukken, plekken ende aenkondigen alomme binnen dese stad Antwerpen, daer des behoort. Onder stond: dewelke doende etc...
Onder teekent J.B.F. Van Gouthem.
Eerste Appostille.
Rapport gedaen in vollen raede; 't hof permitteert aen den suppliant te doen daegen voor commissarissen in saeke te deputeren, alle degene, die souden vermijnen ten sijnen laste eenige grieven te konnen bijbrengen; ordonneert aen de selve binnen acht daegen die te allegueren, op pene als naer rechte; verklaert ondertusschen dat er niets en belet dat den suppliant uijt sijne vrijwillige detentie seffens vertrekke; ordonneert aen den cippier der gevangenisse het Steen tot Antwerpen ende aen alle degene des raekende, sig daernaer te reguleren;

permitteert aen den suppliant dit decreet te mogen doen afficheren ter gewoonelijke plaetsen. Actum 30 Junij 1787. Geparapheert As. vt. Onderteekent F. Lannée.
Copije der Commissie,
Op heden den 30 Junij 1787, heeft Mher Franciscus Josephus Van Assche, oudsten raedsheer van den souverijnen raede van Brabant, doende de fonctie van canselier, gecommitteert Mher Gaspar Fredericus Josephus Baron van D'Overschie, raedt van sijne Majesteijts souverijnen raede van Brabant, ende den secretaris Joannes Maximilianus Urbanus Misson, om voor de selve als commissarissen in saeke gedeputeert bij partijen voorts geprocedeert te worden, ingevolge den vonnisse geschreven in 't witte deser. Onderteekent: F. Lannée.’

Ingevolge van dit is hij uijt sijne vrijwillige gevangenisse van het Steen gelaeten en is na Brussel vertrokken.

Ook is er geordonneert aen 't magistraet wegens den souverijnen raede van Brabant, van alle de papieren der gewesene intendentie na Brussel te transporteren, ten bijwesen van iemand, door hun te committeren.

2 Julij. En zijn, ingevolge dit, dese morgens heel vroeg, na Brussel gebrogt ten bijwesen van de schepenen Jon^rs I.J.H. Borrekens en J.C. Delabistraete en van twee dekens, Nicolaus Benjamin Wouters van de Berijders en P. Anthonij van de peltiers, mitsgaeders twee der patriotten Jan Corthals en Lambrechts.

Vandaeg is ter vergaederinge der officieren en gecommitteerde van het patriotsgenootschap, geseijt jaegers, geresolveert als volgt:

‘Dat in 't vervolg de officiers voor uniform sullen

draegen een groen kleed met groen gevoedert, met swert fluwele opslaegen, kraeg en bavarois, de officiers sullen daerenboven epauletten draegen van swert, goud en rood. De sergeanten sullen deselfde uniform hebben, behoudentlijk, dat hunne opslaegen, bavarois en kraeg sullen zijn swert laeken; hunne kleederen sullen opgeslaegen zijn; sij sullen epauletten draegen van geel, rood en swert sijde, en sij sullen pluijmen draegen gelijk de officieren. De uniform der gemeijne sal zijn: een groen kleed met groen gevoedert, met swert laeken kraeg en opslaegen, hunne bavaroisen sullen groen zijn, hunne kleederen opgeslaegen en hunne epauletten zullen zijn van laeken, de eerste compagnie geel; de tweede swert; de derde rood; sij sullen beneffens de officieren en serganten hunne jachtmessen, rechts hangende, over de schouders draegen. Witte vest, nanquin broek, witte koussens, swerte laeken waggen half beens, met swerte knoppen; brabantsche cocarden op den hoed met een pluijmken, sullende de patroontesschen, volgens het model, aen eenieder te exhibeeren, gemaekt worden en sal dese resolutie, beneffens de reglementen, gedrukt en aen ieder lidmaet een exemplair behandigt worden; waeren onderteekent Jacques Joseph Van Doorem, J.V.J. Van Esschen, C. Obeit en Jac. Jos. Van Paesschen.’

Dit genootschap, op 20 Junij lest leden opgeregt zijnde, en ten selve daege in 't collegie geaggreeert, hebben op 25 Junij daernaer, ter vergaedering van officieren en gecommitteerde, eenige reglementen gemaekt en aen de lidmaeten overgeschreven.

3 Julij. Tegen den avond waren de dekens wederom vergaedert op hunne hoofdkamers.

4 Julij moesten de seminaristen van het diocese en onderdaenen van den keijser, sedert eenige maenden uijt het Bisschoppelijk seminarie deser stad afwesig geweest zijnde, wederom in 't selve zijn, om hunne studien te vervolgen, ingevolge de depeche van hunne koninglijke Hoogheden de gouverneurs generael, de dato van 28 Junij 1787, alhier op 2 deser in 't Bisdom aengekomen. Zullende aldaer op Vrijdag toekomende, 6 deser, de eerste lesse gegeven worden. Tot Loven hoopt men alsdat alles ook wederom op den ouden voet sal komen, en men heeft alhier op 1 deser, de blijde tijding ontfangen dat de universiteijt aldaer, als Brabantsch gaet worden herstelt in het besit harer voorrechten; aldaer wird dit vandaeg seer treffelijk gevierd en vreugden bedreven. De heeren presidenten wirden in hunne vernietigde collegien vergeleid en herplaetst, te weten: den heere G. Renne in sijn pauscollegie, den onvoltoijden bouw van 't opgeschorst generael seminarie; den heer Van de Velde in sijn groot collegie; den heer Vonck in sijn winkelijcollegie; den heer Bricoult in sijn baijcollegie; den heer van der Moeren, pastor van St Michiels, in sijn bijgevoegd veteraenscollegie; alles onder geluij van de groote klok en spelen van den beijaerd, geronk van canons en vreugdegeroep. Sullende de lessen der Theologie aldaer ook hernomen worden 6 deser. De vreugden daerop bedreven sijn uijtnemende groot geweest.

5 Deser. De declaratie van hunne koninglijke Hoogheden van 2 deser, gevolgt op de vertoogen van onse staeten van 30 Junij lest leden, wird aengenomen met brieve van 3 deser der staeten aen de hoofddrossaerden gesonden; de selve wird door hun vandaeg aen de drossaerden van 't quartier gesonden, om gepubliceert te worden op hunne respective dorpen.

In gevolge dese declaratie konnen de religieusen welkers kloosters nog geheel zijn, sig al begeven in de selve, bij pro-

visie en bij middel van hun pensioen, sullende daerenboven aen hun toegestaen worden, eenige sommen geld of hulpmiddelen die hun voorders souden noodsaekelijk wesen. Hunne K.H. beloven ook bij dese declaratie, instantelijk te noemen tot de vaceerende abdijen.

Men spreekt seer sterk, dat de Spaensche Teresen de eerste sullen zijn, die binnen eenige dagen na hun klooster sullen wederom keeren; eenige van hen hebben het selve over eenige dagen ten dien eijnde gaen besigtigen. De schoone kerk van dit klooster is van binnen gants verdestrueert, hebbende voor een magasijn van hoeij gedient; dog het klooster is nog redelijk wel in staet, en wel het beste van al de vernietigde, want is noijt bewoond geweest door soldaeten, maer alleenelijk gedient hebbende voor een magasijn van meel en haver, sijnde alsnu alreeds gekuijst.

7 Julij ontfong dher. G. Bisschop, deken van den Meersche, de tijding van Brussel; te weten: eenen brief van den prins van Kaunitz met eenen van den keijser, beijde gedateert tot Weenen 3 Julij 1787; waerbij onder andere den keijser wilt dat er eenige gedeputeerde van verscheijde slagten van de provincien deser Nederlanden na Weene sullen komen om mondelinge de beswaernissen te vertoonen en de insigten van den keijser te vernemen; en dat hunne koninglijke Hoogheden de gouverneurs generael hun na Weenen sullen begeven, gelijk ook den minister, grave de Belgiojoso.

Desen avond om 6 uren moesten de dekens op hunne hoofdkamers vergaederen, alwaer dien brieve voorgelesen wird.

11 Julij wird van stadswegen andermael (was op 4 Meij laestleden nog verboden geweest) verboden alle hoegenaemde attrouperingen, bijeenrottingen, ofte versaemelingen van welk-

daenige persoonen 't sij op de straeten, op de vesten ofte diergelijke publieke plaetsen, buijten en behalvens de borgerlijke patrouillen, dewelke tot onderhoudinge van de gemeijne veijligheijd der ingesetenen deser stad door het magistraet reeds geauthoriseert ende geauthoriseert souden konnen worden, sullende de overtreders gestraft worden na eijsch van sake.

12 Julij, vergaederden de dekens andermael op hunne hoofdkamers over den brieve van den keijser, geteekent 3 deser. De staeten der verscheijde provintien waren tegen het senden van gedeputeerde; waerop hun koninglijke Hoogheden eenen omzendbrief hebben gesonden, ten eijnde om gedeputeerde te senden aen hun K.H., om hun mede te deijlen, de voordere meijningen van sijne majesteijt.

Daer was over eenige daegen wederom een patriotsgenootschap opgeregt, welkers kleeding, bestaeande in een rood scharlaken kleed, met swerte fluwele omslaegen, vaederig en bavarois; gele lakene vest en broek, swerten lakene waggen, halfbeens en gele epauletten; de kapiteijns goude epauletten; schoone pluijmen en cocardes op den hoed; draegende den sabel over de schouders en voorts voorsien van een fusiel en patroontesch; leerende de exercitie militair. In verscheijde andere steden deser Nederlanden waren diergelijke genoodschappen opgeregt als te Brussel. Loven, Diest, Bergen in Henegouw, Namen, Gend en elders, op differente manieren gemonteert; daerenboven exerceerde sig het geboert van verscheijde dorpen, maer besonder in de Kempen, alwaer de selve seer sterk in de waepens waren.

Sondag 15 Julij, smorgens om 11 uren, gingen de patriotten, geseijt jaegers, in parade met hun veldmusiek in 't Oosterhuijs, hunne exercitieplaets, ten dien eijnde vergaedert

sijnde, na de kerk der Eerw. Paters Minimen alhier, de Misse hooren, aldaer gecelebreert wordende door den Eerw. Pater Block; na 't eijndigen der selve, marcheerden sij langs de Meir tot op de borse, alwaer sij scheijden.

Vandaeg, feestdag van 't H. Sacrament van Mirakel tot Brussel, heeft onsen Bisschop aldaer den dienst gedaen en het selve in de processie gedraegen.

16 Julij. Desen morgent, heel vroeg, was 't alhier collegie; na 't eijndigen van 't selve, is onsen buijtenborgemeester Della Faille na Brussel vertrokken; zijn desen morgent andermael in pleno geweest, duerende tot bij den noen, hetgene geduerig geschiede, jae bijna dagelijks.

18 Julij. Daer was wederom een ander corps of genootschap van patriotten binnen dese stad opgeregt, welkers dracht bestaet in een swert laeken kleed met roode opslaegen en bavarois, gele laeken jup, vest en broek, swerte laekene waggen halfsbeen, epauletten van de eene compagnie geel, de andere rood, brabantsche cocarde en pluijm op den hoed, draegende den sabel ook over de schouders, hebbende voorts een fusiel en patroontesch, leerende de exercitie militair in het vernietigde klooster van 't Derde Order alhier.

Ten selven dage is tot Brussel op het stadhuijs gehouden eene algemeijne vergaedering der heeren staeten van Brabant en markgraafschap sheiligrijks begrepen, en van de gedeputeerde van de provintien van Limburg, Luxemburg, Vlaenderen, West-Vlaenderen, Henegouw, Namen, Doornik en 't Doorniksche en van Mechelen, hebbende de provintie van Gelderland door eenen brief verklaert sig te voegen na het besluijt van de andere provintien; dese versaemeling bestond in 58 persoonen, hebbende aldaer besloten te voldoen aen 't depeche van den keijser, gedagteekent te Weenen 3 Julij

1787, met gedeputeerde aen sijne majesteit te senden. Die van Brabant hebben te deser gelegenheijd den eed afgeleijd, aen de staeten der selve provintie, sijnde den eed van 30 October 1715.

De gouverneurs generael gaven dien namiddag gehoor aen de deputatie der heeren staeten, gelast zijnde aean hun dit besluit te kennen te geven.

19 Julij was er in 't volle collegie geresolveert, eenige artikelen der ordonnantie van 29 Augusti 1746 te vernieuwen.

Desen morgent, ontrent 4 uren, sijn hunne koninglijke Hoogheden langs Loven voorder vertrokken na het hof van Weenen; men siet door hunne depeche van 14 deser aen de staeten, hoeseer sij hadden aensogt de benoeming van gedeputeerde, ook van de andere provintien, te senden aen den keijser, volgens sijn depeche van 3 deser; hoe dat sij daerenboven versekeren de sorg te sullen nemen van hun gedienstig te sullen zijn bij sijne majesteijt ten gelegenheijt der reijse, volgens des selfs willen te doen na Weenen, met aen hen bovenal de getuijgenis van de trouwe van sijne Nederlandsche onderdaenen te geven. Alwaer den grave Lud. Barbiano en Belgiojoso, minister van den keijser in dese Nederlanden, den 20 deser hun gevolgt is. De gedeputeerde der staeten van ieder provintie sullen ook haest vertrekken.

20 Julij Vrijdag smorgents wel van 5 uren, waeren dheeren der policiekamer, door order van stadswegen, op de merkten, die beset waren met lagrassen te peerd, voor de tumultens te voorkomen. Den heere policiemeester, Jon^r de Farvaiques, hield post op de Koeijpoortbrugge, den greffier op den Oever; de policiemeesters en schepenen op de andere merkten verdeelt zijnde, om de selve na te sien en alle desorders door het opkoopen van de voortverkoopers en winkeliers te voorkomen.

De patriotten van 't groen corps, geseijt jaegers, gewapent, patrouilleerden over de merkten, om in geval van oploop, die te beslissen; niettegenstaende dit, bleef de boter even duer. De gemeijnte murmureerde sig soo wel over het brood als over de boter, want den nieuwen spijker, welkers preuven genomen zijn bleef agter. Op ander plaetsen als Mechelen, Lier, Brussel, Loven en elders, was de boter merkelijk beter koop, en het is altijd 7 en 8 en meer stuijver en daerbij het brood soo klijn; 't is niet om op te brengen voor den armen ambagtsman.

Desen avond om 7 uren waren de dekens wederom vergaedert op hunne respective hoofdkamers.

20 Julij heeft den grave van Muray, commandant generael der troupen in de Nederlanden, de hoedanigheijd aengenomen van lieutenant gouverneur en capiteijn generael der Nederlanden, ad interim, inde afwesigheijd van hun koninglijke Hoogheden.

22 Julij. Sondags is alhier begonst, den algemeijnen biddag voor s'lands welsijn en gestaedige ruste; om half 10 begonst in de choor der Cathedraele de solemnele votive Misse ‘pro quas unquc necessitate’, met uijtstelling van het alderheijligste Sacrament des Autaers, en wird gesongen door den seer Eerw. en Edele heere Josephus P. Werbrouck, J.E.D., en Deken van 't capittel cathedrael, ten bijwesen van de heeren canoniken en van het magistraet in corpora. Het patriotsgenootschap der groene jaegers met hun turks musiek, alsook eenige van het corps in rood uniform, woonden den goddelijken dienst bij, onder grooten toeloop der godsdienstige ingesetenen deser stad.

Desen biddag sal vervolgt worden tot den 15 Augusti

in de andere kerken deser stad, te weten: Maendag te St Jacobs; Dijnsdag 24 te Borgt; 25 te St Joris; 26 te St Andries; 27, 28, 29, 30. 1 Augusti, 2, 3 bij de L.V. Broeders, 4, Augustijnen; 5 Discalsen......

Voorders sal men, soo lang het de noodsakelijkheijd vereischt

1^o Vóór alle de conventuele missen singen de litanie van O.L. Vr. van Loreetten.

2^o In alle loven des namiddags sal men bijvoegen den voorgemelden psalm 19, ‘Exaudit te Dominus, cum versiculis et orationibus’ als in de processionale.

3^o Alle, soo seculiere als reguliere priesters, sullen in elke Misse volgen de collecte te nemen uijt de Misse ‘pro quacumque necessitate’.

Vandaeg is sijne Eminentie den Cardinael Artsbisschop van Mechelen, in den vroegen morgent, van Weenen tot Brussel in volkomen gesondheijd gearriveert; te Weenen geweest zijnde sedert 3 Meert lest leden. Sijne Eminentie heeft de Hoogmisse, gevolgt door den lofsank Te Deum Laudamus inde collegiale kerke van den H. Michael en Gudula gehoort, tot slot der octave van 't H. Sacrament van Mirakel; zijnde op 25 der selve maend tot Mechelen gekomen, wordende aldaer met groote vreugden ingehaelt, onder 't geluij der groote klok en spelen van den beijaerd, onder grooten toeloop van volk.

24 Julij. S'avonds om 6 uren was er een groot rumoer ontrent St Andrieskerk; eenige vandaer ontrent (sekere L.V.), vrolijk zijnde inde herberge ‘Den Laurierboom’, bij S^r Ruijs, in de Augustijnenstraet, hadden sig herkleed (gelijk men met St Norbertus, de kermis, enz. in die parochie meermaels plagt te sien) den eenen in arlequin, den anderen in andere maskerade kleederen, eenige met falien aen, eenige trekmutsen, kapruijnen en cabassen op 't hoofd, met de wieg,

kindskorf of vuermand op den rug, sig swerte knevels gemaekt hebbende, sommige draegende hunne mermitten en andere meubels, huijsgerief en stokken op de schouders, loopende alsoo door verscheijde straeten van dit quartier, dansende en singende; agter desen schoonen troup liep aenestonds seer veel volk, ieder was nieuwsgierig, hetwelk groote vreese onder sommige inwoonders veroorsaekte, die meijnden en, gelijk de spraek alreeds gong in d'andere quartieren deser stad, dat er wederom eenen oploop en plundering was, en dat er seer gevogten wird aen St Andries. Maer die sottigheden verdwenen welhaest want lagrassen waeren daer aenstonds bij te peerd, waerdoor sij uijt verbaesdheijd niet wisten waer loopen. De patriotten vergaederden sig ook welhaest in de wapenen, hun begevende na desen kant, soo dat alle dese desorders en sottigheden een eijnde namen. Het was in sig wel niet als een kleijn plaisir onder hun; maer sulke bijeenrottingen zijn tegenwoordig niet geraedsaem; en men kan niet te voorsigtig zijn met dese tijdsomstandigheden.

25 Julij waren die van de policiekamer wederom op de merkten van smorgens 5 uren, om alle desorders te voorkomen.

27 Dito. Dheeren van de policiekamer waren andermael op de merkten, die ook beset waren met lagrassen, soo te peerd als te voet, om de desorders, door het opkoopen als andersints te beletten; dog niettegenstaende dit, bleef de boter nog al op den ouden prijs; 't is nogtans eene zaek daer in behoorde voorsien te worden.

De patriotten van het rood corps zijn ook door het magistraet geaggreert en geauthoriseert geworden, mits staende onder eenig wettig hoofd, 't sij gilde of andersints; sij leeren alsnu hun exercicie in 't vernietigt klooster van 't Derde Order.

Desen morgent om 6 uren zijn van Brussel vertrokken den Eerw. heere Josephus Nicolaus Maras, abt van Grimbergen, ende baron de Boeckman de Viensart, eersten schepene der stad Brussel, gedeputeerde der staeten van Brabant, vergeselt door een vrijgeleij der patriotten in swerte uniform te peerd, tot Loven toe, alwaer den heer grave de Limminghe, inwoonder deser stad, ook gedeputeerde wegens dese provincie, sig daer bij voegde; wordende gecomplimenteert, met hope van hunne gelukkige reijse na Weenen en den grondhertigen wensch en betrouw van eenen goeden uijtval van hun zendelingschap, soo door de universiteijt in corpora als door de faculteijt der artsen en de besonderste van Loven. Nadat de patriotten of vrijwillige borgercorpsen van Loven, soo te voet als te peerd in swerte eenskleeding met roode vesten en geele broeken, voor desen keer hadden geparadeert, sijn deselve heeren gedeputeerden met hun gevolg geseten in koetsen, bespannen met vier peerden, van Loven vertrokken ontrent half 11 uren voornoen, onder het luijden der groote klok en spelen van den beijaerd en met een escorte van zijn vrijwillige borgerruijters om hun te vergesellen tot Thienen, sullende het vrij corps van Thienen dese heeren vergesellen tot op de grensen van Brabant. De gedeputeerden na Weenen van de verscheijde provincien bestaen in 32 persoonen.

30 Dito smorgens had den heere buijten borgemeester Della Faille, van Brussel gearriveert zijnde, het magistraet in pleno doen vergaederen, misschien over het verrichte in Brussel.

Tegen den avond arriveerde sijne Doorl. Hoogw. onsen Bisschop. van Brussel binnen dese stad.

31 Julij, smorgens, vergaederden de heeren van de policie-

kamer op hunne kamer op het stadhuijs, om over den spijker te handelen met de commissarissen uijt de weth.

Alle onse patriotten binnen dese stad sijn eijndelijk door het magistraet geagreeert, geauthoriseert en geadmitteert geworden; schuijlende onder de wagtkamer, als auxiliaire deser stad; te weten de groene, roode en swerte, zijnde alle seer schoon gemonteert.

De groene, geseijt jaegers, hebben een seer schoon vendel vereert gekregen; hetwelk berust ten huijse van Dher Frans. M. Mens, lid van het selve genoodschap, alwaer het selve morgen word uijtgehaeld.

Augusti 1787.

1 Augusti. Namiddag om 4 uren vergaederde het gemeld genoodschap der jaegers in 't oostershuijs, hunne gewoonelijke exercitie plaets; van waer sij, voorgereden wordend door eenigen van hun peerdevolk en alle in volle montuer gekleed met hunne fusieken in goed order, verdeelt in compagnien, en vergeselt met hunne speellieden, soo turks musiek als trommels en fluijten, met hunnen tamour major, Jon^r Anton Herray, tambourkens en fluijtekens, en gevolgt door eenige van de roode en swerte corpsen, ook in montuer, dog sonder fusieken, alsoo de selve nog niet gearriveert zijn; wordende desen trijn gesloten wederom door eenige van hun peerdevolk. Om 5 uren gingen, onder grooten toeloop van volk, na het huijs van den voors^en heer Frans. M. Mens, vaendrig van dit genoodschap, woonende in St Jacobsstraet, op den hoek van de Lange Nieuwstraet, bij wie het selve vaendel was berustende, alwaer eenige reijsen gespeelt en de trommels geslaegen wirden, doende eenige exercicie en vervolgens wird het voors^e vendel met eenige ceremonien uijtgehaeld en onder toejuijging van alle de omstaenders door den voornoemden vaendrig gedraegen in het midden van hun; zijnde seer koste-

lijk geborduert, hebbende in 't midden de wapenen van Brabant met hertoglijke kroon, en verciert met olijftakken en andere ciraeden; langs d'ander seijde leest men, met gouden letters op swert: ‘L'Union fait la Force’. Marcheerden dan in 't selve order langs de Lombaertstraet, over de Meir, Eijermerkt, Melkmerkt, Koeijpoortstraet, Klapdorp, Faconsplijn en soo na 't Oosterhuijs, en, na aldaer een wijnig vertoeft te hebben, marcheerden sij na thuis van hunnen kapiteijn: Dhr. J. Norb. J. Van Esschen, brouwer in de brouwerije de ‘3 koningen’ alwaer het vendel bleef berusten, en sij hun ververschten, scheijdende aldus desen trijn om 6 uren.

2 Augusti, tegen den noen heeft de processie van het broederschap van den H. Joannes Capistranus der Eerw. Paters Minderbroeders alhier, na oude gewoonte, langs den gewonelijken weg, seer luijsterlijk gegaen; wesende de eerste processie die men wederom op de straet sag verschijnen, buijten degene, toegelaten bij het edict van den keijser, aengaende de processien, van 8 April 1786. Nu hoopt men dat alles soo allengskens in sijnen vorigen staet en op den ouden voet sal herstelt worden.

3 Aug. Vandaeg sijn er eenige fusieken van Luijk, voor rekening deser stad, alhier gearriveert, voor de wijken, om bij nagte te patrouillleeren tot handhaving der openbare ruste en algemeijne veijligheijd deser stad.

4 Aug. smorgens om 9 uren waren dheeren der policiekamer op hun kamer, op het stadhuijs vergaedert, om te handelen over den nieuwen spijker, ten bijwonen van gecommitteerde der leden, te weten der hoofdambagten: Joes De Clijn, deken der schippers; G. Bisschop, deken der berijders en van den schepene Van Gameren en Herrij, welken

laesten heden wegens het collegie gecommitteert is in plaets van den schepene De Farvacques, die sedert tresorier geworden is, mitsgaeders ten bijwesen van den voornoemden heere tresorier en secretaris P. Van Setter. Het schijnt dat men eijndelijk een eijnde sal gaen sien van dese saeken, want 't kan soo niet blijven; de bakkers maeken 't brood soo groot en soo klijn als sij willen, niettegenstaende den spijker wegens de policiekamer alle Saterdagen volgens gewoonte gemaekt en voor 't stadhuijs uijtgehangen wordt.

Desen avond om 6 uren compareerden de kapitijns der wijken deser stad, op de wagtkamer op 't stadhuijs, over eenig geschil, soo het scheen, want verscheijde der besonderste van hunne wijken thuijs bleven, en niemand in hunne plaets stellende waerover van d'andere geklaegd was, waerop geresolveert is van twee commissarissen te stellen, te weten de schepenen Van de Werve en van Praet, om aen hun over te brengen de namen van degene niet compareren, die alsdan de selve souden gaen aensoeken.

Ten selven dage is alhier gepubliceert de declaratie van den keijser en koning, medebrengende verbod van libellen ofte spotschriften te maeken, uijt te geven, te verkoopen en te drukken, van den 25 Julij 1787.

5 Augusti is den borgemeester Della Faille en waerscheijnelijk ook den pensionaris Bom, na Brussel vertrokken; den Bisschop, grave van Vorsselaer, baron van Schilde hadden ook tijding om sig aldaer te begeven, het was over den doortogt der militaire om het land te doen dekken, soo voorgegeven wird, ter oorsaeke der questien en geschillen in Holland, maer anderen zijn wel van geheel ander gevoelen, hetwelk wederom groote ongerustheijd veroorsaekte.

6 Dito. In den agternoen vertrok den heere Bisschop, om sanderdags inde vergaedering te zijn.

10 Aug. vergaederden de dekens wederom bij malkanderen over sekere tijding van Brussel gekomen, waerscheijnelijk over de selve saeken.

Desen morgent kwamen dheeren van de policiekamer andermael bijeen op hunne kamer, over den spijker, alwaer geresolveert is terwe te koopen en desen namiddag te laeten maelen om andermael te buijlen en nog eens naukeurig na te sien hoeveel bloem daer uijt komt, omdat de bakkers sig daer tegen stellen, seggende daer soo veel niet uijt te komen als dheeren ondervonden.

Ten selven dage zijn er eenige wagens van Ligne hier binnen gekomen, alsoo het 3^e bataillon van 't selve regiment alhier in garnisoen komt.

11 Aug. smorgens waren de voors^e heeren der policiekamer wederom vergaedert, alsook namiddag, alswanneer het voors^e meel gebruijkt wird ten huijse van drij bakkers en wederom ten bijwesen van alle de heeren en gecommitteerden.

Na middag, 't quaert na 4 uren, arriveerde alhier eenen courier, komende van Brussel, vergeselt met eenen postillon rijdende, in 't Bisdom brengende aldaer mondelings de tijdinge, dat onsen Bisschop desen avond met den Cardinael Artsbisschop van Mechelen alhier soude arriveren; vandaer ging hij na 't stadhuijs die tijdinge doen, vraegende aldaer na de leden deser stad, en wird gebrogt bij Dher Bisschop, deken der Meersche. Dit gerugt verspreijde door de geheele stad, soodat de Schoenmerkt s'avonds vol volk was, om den Cardinael met onsen Bisschop te sien arriveren. Ondertusschen kreeg men agterdenken van dese tijding of de selve vals was, en ook was er iets aen desen courier gewaer geworden, soodat er aenstonds order gegeven wird om hem boven te brengen, als wanneer sij hoorden en ondervonden dat hij sinneloos was, en wird desen avond alnog bij de cel-

lebroeders geset. Hij had den knegt uijt het Bisdom den postillon doen betaelen, die twee kronen en half moest hebben.

De morgent is den grave Limminghe, gister avond tot Loven gearriveert zijnde van sijne reijs als gedeputeerde na Weenen, na Brussel vertrokken onder geleij van een deel patriotten te peerd, om in de vergaederinge der heeren staeten verslag te doen van sijne reijse, alwaer de twee andere gedeputeerden voor dese provincie zijn aengekomen.

Sedert eenige dagen sag men alhier in 't Fransch op de merkten aengeplakt, de gedrukte declaratie van den keijser van 3 Augusti, aengaende de boter; luijdende bij vertaeling als volgt:

‘Den prijs der boter op eenige merkten van desen lande in desen stond, sig bevindende boven de weerde, op de welke sij soude moeten zijn in dit jaergetijde, heeft sijne majesteijt gestatueert, gelijk sij statueert door de tegenwoordige bij provisie en tot ander dispositie toe, de volgende pointen en articulen.
I. De boter van den vremden komende in desen lande, sal bevrijd zijn van alle regten van inkomsten, van convoi en van thol.
II. De boter die men van eene plaets der heerschappije van sijne majesteijt sal overvoeren na een andere, insgelijks van sijne heerschappije, sal bevrijd zijn van alle tholregten of andere, toebehoorende aen sijne majesteijt, 't sij dat die boter van het land is of dat sij komt van den vremden.
III. Den uijtvoer van boter van desen lande na den vremden sal verboden blijven, op straffen, gestelt door de voorgaende ordonnantien. De tegenwoordige dispositien sullen werken in de onderhoorigheden van Brussel, Thienen, Turnhout, Antwerpen, Lillo, St Ni-

colaes, Gend, Brugge, Ostende, Nieuwport, Ypren, Cortrijk, Doornik, Bergen, Chimay, Charleroi, Marche, Luxembourg, enz.
Ordonneert sijne majesteijt aen alle degene het aengaet, van sig te gedraegen aen de tegenwoordige, die sullen aengeplakt worden ter gewoonelijke plaetsen van de comptoiren der uijtgaende en inkomende rechten, voor de onderrigting van het publiek.
Gedaean tot Brussel onder het gehijm cachet van sijne majesteijt, den 3^e Augusti 1787. Was geparapheert Cr. vt.; en leeger: door ordonnantie sijner majesteijt; geteekent: De Reul.’

12 Augusti, in den agternoen is er volk van 't 3^e bataillon van Clairfaijt komende van Mechelen, door de werken langs de poort van secours op 't stadhuijs gekomen.

In 't begin van dese maend is er eene deputatie van 't magistraet na Brussel vertrokken ende complimenten van gelukwensching gedaen aen sijne excellentie, den grave van Muray van Melgrum, ridder van 't order van Maria Theresia, in hoedanigheijd van gouverneur en kapiteijn generael per interim.

14 deser. Desen nagt is galg en schavot eijndelijk van de groote merkt weggedaen, aldaer gestaen hebbende sedert de beroertens.

Het 3^e bataillon van het regiment van Ligne, komende van Doornik of Ipren, is desen namiddag met hun spel binnen het kasteel gekomen langs de poort van secours. Een groot getal van canons vergeleijd door artilleristen, zijn te scheep aengevoert en alhier gelost.

15 deser, feestdag van O.L.V. Hemelvaert, patroon van

de Cathedraele en van de stad; de processie van devotie voor het sluijten van den biddag, heeft ter oorsaeke van den regen, langs den gewoonelijken tour niet gegaen, maer alleenelijk door de kerk. De kloosters en ambagten waren alreeds op de gewoonelijke plaetsen ten dien eijnde vergaedert, eenige met hunne torsen op de oude manier. De corps der patriotten waeren ten dien eijnde in 't oosterhuijs vergaedert, vanwaer sij, in order sijn gemarcheert na de oude Koremerkt, tot aen 't oud oosterhuijs, zijnde alle inde volle montuer en wapens, uijtgenomen de swerte, welkers fusieken nog niet aengekomen zijn, dog benevens de groene met hunnen tambour major, tambourkens en fluijterkens. Dese processie soude ongetwijfeld seer luijsterlijk geweest sijn, alhier noijt gesien met sulke corpsen. Eijndelijk nadat sij aldaer gewagt hadden tot dat men hoorde dat de processie langs de kerk ging, als wanneer er van die corps met hunne fusieken nevens het tabernakel gingen; wordende het Veneraebel gedraegen door den Bisschop. En zijn alsdan wederom in order na 't oosterhuijs gemarcheert met hun peerdevolk, soo groene als roode; alles onder grooten toeloop van volk.

17 Aug. Smorgens is er een detachement van het bataillon van Clairfaijt van 't kasteel vertrokken na Lillo en Liefkenshoek om die forten te besetten, hebbende gister ten dien eijnde hun gerief en voordere bagagie te schepe gedaen.

Die van Ligne deden vandaeg de eerste wagt.

De boter bleef al even duer, niettegenstaende het verbod van den uijtvoer der selve en in het vrij inkomen der vremde boter. Daer wird onder de gemeijnte seer gemurmureert, maer 't en hielp niets; ieder was haestig om gedient te worden; men gaf dat sij vroegen en pakte om 't eerste, en vervolgens hielen sij er de duerte in; daer kwam nogtans boter genoeg ter merkt.

De proeve en al wat den nieuwen spijker aengaet van 't brood, was ook ten eijnde gebrogt, en sal beginnen te werken op primo September aenstaende, sullende de ordonnantie om dese saek in 't kort gepubliceert worden, sullende alsoo een eijnde nemen.

20 Augusti, kermis Maendag, na noen is onsen Bisschop vertrokken, sijnde den borgemeester en waerschijnelijk den pensionaris van gister al vertrokken, om morgen in de staeten vergaedering tegenwoordig te zijn; men denkt dat er alsdan tijding sal sijn van Weenen, alwaer de gedeputeerde van de staeten deser provincien reeds gehoor hebben gehad.

Aen de kapitijns der wijken zijn onlangs door 't magistraet de gedestineerde plaetsen bekent gemaekt, om te vergaederen als er eenige beroertens soude vervallen, en de brandklok klept of alarm geslaegen word. De Mechelsche plijn is aengewesen voor vier wijken daer ontrent, waeronder de 9^e viel, daer ik (Van der Straelen) mede onder was. Ieder wijk had twelf fusieken met bajonet, waermede sij de patrouillen doen bij nagte.

24 deser wird op den appel savonds aen de soldaeten voorgelesen de order van den grave de Muray, gouverneur en kapiteijn generael deser landen per interim, dat den keijser vergenoegt was over hunne getrouwheijd voor sijnen dienst dat sij sig niet gemoeijt hadden met de tumultens.

26 deser smorgens gingen eenige soldaeten van Clairfaijt na Contig, kanon afhaelen, komende van Mechelen, voerende het selve binnen het kasteel, alwaer het wapenhuijs staet vergroot te worden.

Savonds waren de dekens wederom bij malkanderen; dog daer is niets verrigt, maer de weth bleef lang bijeen.

27 Aug. na middag half drij, kwamen sij andermael bij malkanderen, over tijdinge van Weenen; sij zijn gescheijden ontrent 5 uren; den keijser wilt sijn orders in 't geheel agtervolgt hebben; en de corps der patriotten te niet, ook het draegen van cocardes en andere teekens. Daer is iets geweest onder de dekens; sommige waren soo wijnig content, dat sij van de kamer liepen.

Desen noen na 't eijndigen van den Maendagschen raede, is de ordonnantie van den nieuwen spijker gepubliceert; ook wirden de ordonnantien van 27 November 1682 en 12 Meij 1699 geherpubliceert, dewelke verbieden den publiken verkoop van nieuwe goederen, tot dewelke op sigt, verscheijde overtredingen gebeuren, tot nadeel, soo van de winkeliers als van verscheijde ambachten binnen dese stad.

28 deser. Smorgens waren de dekens wederom op hunne hoofdkamers over de voors^e saeken van gister; vele borgers waren in groote ongerustheijd, vreesende voor quade gevolgen. Tot Brussel was desen nagt ook groote vreese, soo onder de militaire als onder de borgers, malkanderen niet betrouwende. Men segt dat de soldaeten op 't kasteel alhier, desen nagt 50 patroonen souden gekregen hebben, 't gene misschien noijt gschied is. Men verwagt de gedeputeerden der staeten en gelooft dat deselve op Saterdag of Sondag aenstaende sullen thuijs zijn.

29 Dito waren de wijkmeesters wederom vergaedert, over de saeken des lands.

30 Dito exerceerde de roode patriotten voor de tweede mael in 't vuer, met grooten iever, in 't klooster van de facons, hunne exercicieplaets; sij hadden dit voor de eerste reijse verrigt op 27 deser; doende het seer treffelijk.

Ingevolge den brief van den keijser van 16 deser, aen den

grave de Muray, wild hij de patriotsgenootschappen en borgerlijke corporatien, cocardes en andere teekens van partije absoluet doen cesseren; dog hier luijstert men daer niet naer; men draegt deselve uniformen, cocardes even sterk, vele roepen van de trommel te slaen en te werven, tot behoudenis van ons land, privilegien en vrijdommen. Ook segt men dat sommige particuliere eenige persoonen op hunne kost soude nemen.

31. De militaire sijn seer verbittert op de cocardes, als vandaeg nog bleek; eene officier, de wacht hebbende op 't kasteel, wilde niemand met cocarders op 't selve laeten komen; ten sij dat sij de selve afdeden. Op andere plaetsen waren daerover ook al eenige geschillen geresen tusschen borgers en militairen. Tot Brussel is ook al seer gevreest voor beroertens; de patriotten en soldaeten betrouwen malkanderen geensints, alwaer reeds eenige geschillen zijn geweest, gelijk ook te Willebroek, Mechelen en elders, groote versmaedheijd betoonende.

September 1787.

2 September wird den generaelen biddag voor 's lands welsijn andermael begonst inde Cathedraele, sullende op de voorgaende wijse in de andere kerken vervolgt worden.

Desen nagt was er eene tumulte onder de bakkersgasten over den nieuwen spijker, malkander gedagvaert hebbende op verscheijde plaetsen, dreijgende onder andere hunnen deken, S^r Joannes van Loock, over 't Bisdom, op wie sij verbittert waren, die nogtans onnoosel in die saeken waren. De corps patriotten waren aenstonts inde wapens; de groene hielden wagt aen 't voors^e huijs; op de Lombaerdevest in sekere herberge waren vele vergaedert, alwaer den schout had geweest, hebbende eenige naemen der muijtmaekers opgeschreven, waervan er drij in den amigo geset zijn. Men zegt dat sij geseijd

hadden de ovens te sullen inslaen van die dewelke vandaeg, 3 deser, sullen bakken. Daer wird schier bij geene gebakken, hun inde gepasseerde weeke daerop voorsien hebbende. Sij murmureerden seer, maer besonderlijk over 't terwebrood.

3 deser, namiddag, exerceerden eenige compagnien der groene jaegers in 't vuer, in 't vernietigt klooster van 't Derde Order, doende dit seer wel; de swerte aldaer dagelijks leerende, beneffens de tambourkens en fluijterkens, hielen de wagt.

Desen avond waren de bakkersgasten andermael gecitteert, dog daer is niets verrigt.

Vandaeg waren de wijkmeesters vergaedert, over den staet der landssaeken.

4 September om 6 uren na middag exerceerde degene van 't rood corps andermael in 't vuer, in 't klooster der Facons.

Eenige soldaeten bij nagte de wagt hebbende buijten het kasteel voor de deserteurs, soo men seijde, begaven sig wel inde stad, hetgene aen sommige inwoonders groote ongerustheijd veroorsaekte.

5 Sept. wast breeden raed over de reverbers, om op verscheijde straeten savonds licht te hebben en daer voor eenen gemeijnen last op te stellen; om des te bekostigen te vinden, hetgene men segt jaerlijks te bedraegen 18.000 guldens, dog na verscheijde redens daer tegen gestelt te hebben, is afgeslaegen.

Men segt dat er roosters en fusieken op 't kasteel soude gearriveert zijn uijt het arsenael van Mechelen, wordende aldaer ledig gemaekt en alhier en tot Luxembourg gevoert, sijnde het arsenael alhier op 't kasteel ten dien eijnde seer vergroot.

7 Deser smorgens waren de dekens andermael bij malkanderen over de reverberes en lanteernen, hebbende het selve niet geconsenteert, alsoo er nog geenen bekwamen middel, sonder de gemeijnte te benadeelen; gevonden word om die bekostinge te vinden; daer zijn verscheijde voorstellen gedaen, dog niet aengenomen als van een halven 20^e op de peerden van plaisir, wijn, etc.

8 Sept., wesende den feestdag van O.L.V. Geboorte, is alhier eene seer schoone processie van devotie gehouden, die seer luijsterlijk was vergeselt met uijtmuntend veel licht door ambachten, natien en gilden, kloosters, clergien van alle de parochien, het capittel van St Jacobs, de abdije vn St Michiels, het capittel der Cathedraele. Den Bisschop droeg het Venerabel, twee patriotten van elk corps gingen nevens het baldachin, agter het magistraet, volgende de kapiteijns der wijken die uniform droegen, die was bijna als van 't rood corps, dan volgden de groene patriotten met hunne drij vendels; het eene hetwelk sij op 1 Augusti lest gehaeld hadden, een ander zijnde seer kostbaer met gouden leeuw op swerten grond, wesende de wapens van Brabant en met vele goude geborduerde ciraden, hetwelk gedraegen wird door S^r Wouters; men segt dat het wel 100 pond gekost soude hebben; het derde, ook schoon, met de wapens van Brabant, gedraegen wordende door Dhr. de Gand, dese opgevolgt wordende door het corps roode en door de swerte, alle in volle montuer en wapens, met hunne tambourkens of fluijterkens, wordende gesloten door het peerdevolk der groenen. Zij waren ten dien eijnde alle vergaedert in 't klooster der Facons en alsoo in order, ontrent 11 uren, over de groote Merkt gemarcheert na de oude Koremerkt, alwaer sij ontrent het oud oosterhuijs bij de processie kwamen, de selve in goed order volgende, den heelen tour, onder grooten toeloop van volk.

10 September hebben de bakkers request gepresenteert in Maendagschen raede, over den nieuwen spijker, wijnige, om soo te seggen niemand bakten op den spijker, seggende het hun onmogelijk te zijn, in besonder het terwebrood.

Desen morgent is onsen Bisschop wederom na Brussel vertrokken.

Vandaeg was 't andermael breeden raed over de lanteernen, dog is wederom afgeslaegen.

12 Sept. is het andermael breeden raed geweest over de reverberes of lanteernen en wederom afgeslaegen, zijnde als nu gestelt op Saterdag toekomende, 15 deser.

15 deser heeft het wederom breeden raed geweest over de reverberes en is andermael afgeslaegen, geensints desen last op de borgers en ingesetenen willende trekken, alsoo is dese week geheel onder gebleven, zijnde de leden bedankt geworden na gewoonte.

Die van St Joseph of de practesijns deser stad, geconcipieert hebbende ook een corps te formeren, tot veijligheijd deser stad, zijn vandaeg daervoor bijeen gekomen in den ouden voetbogenhof.

19 Dito voor noen was't breeden raed, men gelooft over de subsidie d at er de ratificatie soude liggen als de subsidie maer geconsenteert wird.

Vandaeg waren de practesijns weder geconvoceert tegen 5 uren of naer, in den oud voetbogenhof aen 't Gasthuijs.

20 September is de verklaeringe van den keijser van den 28 Augusti 1787, voor alle de Nederlandsche provincien, raekende de policie ende handhavinge van de goede order,

alhier gepubliceert, waerbij word verboden de dragt van militaire teekens en cocardes, etc.

Siet de copije der resolutie van den raede van Brabant over dese placcaert van 28 Augusti 1787, luijdende aldus:

‘Resolutum ter interventie van het officie fiscael, te examineren ende te doen uijtkondigen alomme in het ressort van desen raede de declaratie, draegende den datum van den 28 Augusti lestleden, raekende de policie ende handhaevinge van de goede order volgens de minute alhier gesien en gelesen, wel verstaende, dat deselve declaratie sig bepaelt om te doen cesseren hetgene onwettig soude wesen ende diensvolgens dat het verbod, begrepen inde selve declaratie, niet en betreft de gilden, wijken ende andere corporatien ende desselfs geagreeerde suppoosten nogte in eeniger wijse en benaedeelt hunne gerechtigheden, voordeelen, distinctive teekenen, privilegien ofte gebruijken. Onderteekent F. Lannée, daeronder stond voor copije; en was onderteekent P. Van Setter.’

Daer waren sedert eenige dagen seer vele Hollanders gearriveert, gevlugt zijnde, mits de troebelen in hun land.

Vandaeg vertrok onsen borgemeester na Brussel met de preliminaire, door onse dekens onderteekent. Tot Brussel is vandaeg groote tumulte geweest, tusschen de borgers en militaire voor het aftrekken der cocardes, de casijen vlogen, daer wird op den militairen geschoten door de patriotten, die altijd in de wapens waren, het gong aldaer seer verschrikkelijk. De patriotten van Loven en andere waren op weg, dog kregen afzeg als alsoo het gestilt was, de onse souden hun andersints aldaer ook begeven hebben.

21 September, tegen den avond arriveerde onsen Bisschop, komende van Brussel, alsook eenige gecommitteerde dekens

der ambachten, medebrengende de copije der gewenschte ratificatie, vandaeg te Brussel in den naem van den keijser geteekent door den grave de Muray en desen morgent, om half twelf, door den raed Cornet de Grez op de generaele vergaedering der heeren staeten van Brabant, alwaer ook tegenwoordig waren die boetmeesters der natien der stad Brussel, beneffens eenige gecommitteerde uijt de leden van de ambachten deser stad en degene van Loven, overgegeven, en deselve alsdan door den heere raedspensionaris De Cock uijtgekondigt onder het geluij van alle de klokken derselve stad, onder het losbranden van het haerd geschut, en des namiddags naer het lof, in de collegiale kerk, wird den Te Deum gesongen door sijne eminentie.

Wijnig na 12 uren bekwamen de gecommitteerden uijt deser stad copije der selve ratificatie, die sij in persoon binnen dese stad brogten ende selve, aen den heere binnen-borgemeester behandigt zijnde, wird deselve om 9 uren savonds van de puije van 't stadhuijs gepubliceert, onder het geluij, ten tijde van één ure, van alle de klokken deser stad en spelen van den bijaerd, luijdende aldus:

‘Joseph comte de Murray, baron de Melgum, chevalier de l'ordre militaire de Marie-Thérèse, chambellan, conseiller d'état intime actuel de sa Majesté l'Empereur et Roi, général d'artillerie de ses armées, colonel propriétaire d'un régiment d'infanterie à son service, général commandant des armées aux Pays-Bas, son lieutenant gouverneur et capitaine général par interim, etc.
Messieurs, la députation des états des provinces, aux pieds du Trône pour porter le témoignage public de la fidélité et de l'attachement de la nation envers l'auguste personne de sa Majesté; le concours des états dans la dernière concentration des troupes, faisant une nouvelle preuve de la sincérité de ce témoignage, des déclarations,

enfin, des états sur l'execution des préalables prescrits par la royale dépêche du 16 Août dernier, ainsi que par le décret ou acte explicatoire du 1^er du courant, acte qui a été approuvé, ayant satisfait à la dignité du Trône; l'Empereur a pu suivre les mouvements de son coeur paternel.
Sa Majesté, informée d'abord par nos rapports de la manière satisfaisante, dans laquelle les députés des états des différentes provinces s'expliquoient successivement daigna pour abréger le terme des inquiétudes de ses sujets, nous faire parvenir des ordres pour, dans le cas que les déclarations des états fussent d'abord présentées à l'égard de l'exécution des préalables, donner en son nom royal sa déclaration, que sa Dignité ne lui permettoit pas d'accorder auparavant.
Nous avons la satisfaction de nous trouver dans le moment, où nous pouvons faire usage de ses ordres, en conséquence, nous déclarons par les présentes au nom de l'Empereur et Roi et ensuite de ses ordres.
I. Que les constitutions, loix fondamentales, privilèges et franchises, enfin la joyeuse entrée sont et seront maintenus et resteront intactes en conformité des actes de l'inauguration de sa Majesté, tant pour le clergé que pour l'ordre civil.
II. Que les nouveaux tribunaux de justice, les intendances et les commissaires des mêmes intendances ne sont plus tenus en suspens, mais sont et continueront d'être supprimés; les bontés paternelles de sa Majesté et la justice l'aïant engagé à se départir entierement à l'égard de ces objets, ainsi qu'à l'égard de ce qui avoit été reglé par les deux diplomes en date du 1 Janvier dernier, pour les administrations, pour les états des provinces et pour la députation ou comité intermédière des dits états.

III. Les tribunaux, les jurisdictions, tant supérieurs que subalternes des villes et du plat paijs, enfin l'ordre et l'organisation de la justice, les états et leur députation, ainsi que les diverses administrations des villes et du plat paijs, subsisteront à l'avenir sur l'ancien pied, si bien qu'il ne sera plus question de la nouvelle forme qu'il s'agissait d'introduire dans ces differentes branches de l'administration publique à l'égard desquelles les deux diplomes du 1 Janvier 1787 viennent entièrement à cesser. En conséquence, les charges de grands baillis et gouverneurs civils, continueront à exister; le maintien des états dans leurs integrité, comprend également celui des abbayes, dont les abbés sont membres des dits états, elles seront pourvues d'abbés selon la joyeuse entrée et les constitutions.
IV. A l'égard du redressement des objets contraires ou infractions à la joyeuse Entrée, il en sera traité avec les états, ainsi qu'ils l'ont demandé; on recevra en conséquence, ce qu'ils proposeront à cet effet, Sa Majesté y disposera d'après l'équité et la justice et selon les loix fondamentales de la province.
A tant, Messieurs, Dieu vous ait en sa sainte Garde. De Bruxelles le 21 Septembre 1787. Paraphé Cr. vt. Signé Murray; plus bas, par ordonnance de son excellence; contresigné: De Reul. Encore plus bas ita est signé De Cock et scellé du scel ordinaire des états de Brabant, en hostie rouge. Pour copie: P. Van Setter.’

De stad was aenstonds in vreugd, men vuerde ten allen kante; men sag in verscheijde straeten pektonnen en vreugdevueren branden, en daer wird dapper geschoten met kanons, fusielen, pistolen, fuseen, etc. Het stadhuijs was verlicht; de vreugd was wel groot, dog niet als de eerste reijse, 30 Meij. Op de kamers der drij hoofdambachten streken vendels langs

de vensters uijt met de wapens van Brabant op langs d'eene sijde ende ambachtsteekens langs d'ander sijde als: schipkens voor den schipper; schaeltjens voor de meersch en scheiren voor den bereijder. Men begon wederom cocardes en pluijmen op den hoed te draegen van wit, blouw en groen, dog duerde niet lang, daer wird nogal geschoten en vreugd bedreven.

Tegen den noen was 't collegie en capittel om morgen een Misse van dankbaerheijd te doen inde Cathedraele, hetgene aldaer geresolveert wird.

23 Sept., Sondag om half elf wird, door het geluij der groote klok aengekondigt, de Misse van dankbaerheijd, die om 11 uren gedaen wird in het choor der Cathedraele door Sijne Doorl. Hoogw. onsen Bisschop, in de tegenwoordigheid van het capittel, van het magistraet en oude schepenen, der hoofdlieden der poorterije en wijkmeesters, der dekens der ambachten, mitsgaeders de patriotten en kapiteijns der wijken, dog, op versoek der weth, sonder cocardes of montuer, alleenelijk hun sabel aenhebbende, benevens eene menigte van volk. Na 't eijndigen der selve Misse wird den Te Deum Laudamus gesongen; alles onder schoon musiek en onder 't geluij van alle de klokken deser stad.

Savonds wird er geviert, en dapper geschoten, dog soude meer geweest hebben, maer men sprak van eene generaele vuering te houden.

Savonds zijn er swaere kanons voor batterijen en andere krijgtuijgen van 't kasteel ingescheept, om overgevoert te worden na Lillo en Liefkenshoek.

24 deser, had men alhier tijding dat gisteren tot Mechelen groote tumulte was geweest tusschen de borgers en militairen over het vueren en andersints, soodat alhier seer gevogten is.

Vele vande gemeijnte liep alhier langs de straet, geld vraegende aen verscheijde persoonen, sprekende wederom van plunderen, hetgene groote vrees brogt onder sommige inwoonders, dog daer is niets geschied.

Men siet geene cocardes meer draegen, dog de patriotten exerceren nog volgens gewoonte, maer de kleederen of montueren zijn hermaekt; de epauletten, opslaegen etc., waren daer afgedaen.

Eene menigte van treffelijke persoonen uijt de verscheijde provincien en selfs uijt Hollands Brabant, zijn met heele huijsgezinnen te water en te land binnen dese stad en elders alnog aengekomen en worden aldaer geherbergt selfs binnen gehuerde huijsen, hun beste effecten medebrengende, sig alsoo onttrekkende aen de troubelen, in veijligheijd stellende, want het aldaer droevig gaet door bloedige tweedragt en afgrijselijke plunderingen.

Uijt Ziriksee zijn wederom verscheijde achtbare persoonen aengekomen en gelogeert. De inwoonders inde omlanden van die stad, zijnde onder de oragnie partije, hebben dese stedelingen overrompelt, die bekent waren voor sterke patriotten, soo dat die stad in een droevige gesteltenis is, door de geweldenarijen aldaer begaen. In de andere steden, ook van Hollands-Brabrant, is alles stil, na het opsteken der oragnievlagge.

29 September zijn er verscheijde batterije stukken, affuijten, ballen en voordere krijgsbehoeftens, uijt het arsenael op 't kasteel, ingescheept en na Ostende gevaert. Men seijt dat de leden deser stad, request aen 't magistraet soude gepresenteert hebben om eene generaele vuering te houden, waerop geantwoord is, sig te sullen gedraegen na de steden van Brussel en Loven. Ook soude men de gevangenen, nog vast sittende sedert de plundering, geerne loslaaten.

30 Dito is den generaelen biddag wederom hernomen op de voorgaende wijse.

October 1787.

1 October is er een compagnon van Ligne van 't kasteel na den polder vertrokken, die van Clairfaijt aflossende.

Men sag alhier aen 't comptoir der maj^s regten geafficheert eene declaratie wegens den keijser en koning van 24 September 1787, verbiedende den uijtvoer van grof vee, ossen stieren, koeijen, runders, veersen en kalveren en alnog drij, gedagteekent 26 der selve maend, verbiedende 1^o den uijtvoer van de hop; 2^o van olie van saeden; 3^o van erwten, boonen, duijveboonen van alle soorten, alle groentens of peulvrugten, aardappelen, alles daerbij breeder uijtgedrukt, enz.

2 October is alhier op 't stadhuijs gepubliceert, op de oude maniere, de declaratie van den keijser van 27 September 1787, raekende den uijtvoer der graenen, verbiedende den uijtvoer der selven.

5 Oct. arriveerde alhier een schip met gevlugte Hollanders uijt Vlissingen, daerenboven ook vele persoonen uijt Ziriksee, alhier aengekomen; alle mits de troebelen.

Vandaeg wird, in 't collegie geresolveert, de ordonnantie van de lanteernen, de dato 19 September 1787 te herdrukken, en aen te plakken.

6 Oktober waren voor de respective compagnien der wijken en andere borgerlijke genoodschappen, aen de wagtkamer deser stad geaggreeert, instructien en regulativen gemaekt; luijdende als volgt:

‘De heeren staeten van Brabant hebben op 20 September 1787 nog uijtgesonden aen de heeren staeten der andere provincien, eenen seer schoonen brief, raekende

het generael seminarie, het selve aensiende als eene volstrekte inbreuk aen de rechten der provincien, versoekende dat sij hunne beroepen, vertooningen, ten opsigte van de uijtwerking van dat seminarie voor te draegen, soude voegen bij de hunne om dus gesaementlijk te konnen werken.’

Men segt dat de leden andermael request souden gepresenteert hebben, om de groote vueringe, vertoonende hoedat het volk murmureerde of alles met regt gedaen was, en 't soude afgeslaegen sijn door 't magistraet, waerom de leden dan een ander hebben opgestelt, hetwelk sij aenstonds na Brussel hebben gesonden.

7 Dito smorgens vertrok onsen borgemeester wederom na Brussel.

8 deser. De patriotten vernomen hebbende dat er op de Schelde ontrent dese stad verscheijde schepen waren liggende, gelaeden met graen, jae wel twee en hooger op, na Dendermonde, nog meer, meijnende na Holland te vaeren, niettegenstaende den uijtvoer verboden is, zijn met booten na de selve gevaeren, die sij hebben gearresteert; een van de selve om 3 uren na middag binnen St Jansvliet brengende, hetgene bevonden wird, na ondersoek met schouteth, schepenen, ten bijwesen der patriotten, met rog gelaeden te zijn; willlende de selve doen ontlaeden, mits den uijtvoer verboden was, houdende daerbij wagt; aenstonds was daer seer veel volk, dat men vreesde voor 't gemeijn; savonds, de poorten gesloten zijnde, begaeven die van vertegens te peerd sig aen dese vliet om niemand daer voorbij te laeten passeren, want veel gemeijn sig aen dien kant vergaederde, sprekende van dit schip te plunderen, en men vreesde voor desorders des nagts. Desen

avond was het nog collegie over dese saek, alwaer geresolveert is bekent te maeken het volgende, hetgene vandaeg 9 dito op de gewoonelijke plaetsen aengeplakt wird:

‘Mijne heeren van 't magistraet deser stad, hebben goed gevonden, mits dese een iegelijk kenbaer te maeken dat, op 't vertoog door hun op 5 deser aen 't gouvernement generael deser Nederlanden gedaen, opsigtelijk tot eenige schepen, gelaeden met graen op de rivier de Schelde voor dese stad liggende, sijn eexcellentie de grave de Murray, lieutenant gouverneur en kapiteijn generael per interim, aen mijne voorschrevene heeren, bij besondere depeche te kennen heeft gegeven dat er reeds voorsien was tegens den uijtvoer der graenen en dat er aen niemand, wie het soude wesen, geoorlooft sal worden eenige graenen uijt te voeren, alwas het selfs soo, dat de acquits of pasporten ten dien eijnde reeds verleent en op de comptoiren gelicht souden wesen. Actum in pleno collegio hac 8 octobris 1787, geparapheert: Lunders vt. onderteekent: P. Van Setter.’

9 October. Dit schip wird voorts desen geheelen dag bewaert met lagrassen te peerd tot in den avond, alswanneer de patriotten aldaer de wagt namen; en snagt om 3 uren vertrokken; de andere waren ook reeds terug gevaeren.

10 Dito. Desen avond zijn alhier alnog verscheijde treffelijke persoonen uijt Vlissingen binnen gekomen, met groote droefheijd, de verdrietige onlusten aldaer opnieuw begonst, ontvlugtende.

11 deser. De leden der stad hebben request gepresenteert te Brussel, om den vrijen invoer van haring van Holland en elders wederom te bekomen, en waerbij soo menigen gemeij-

nen mensch leefde, die deselve na Putte gingen koopen en dan binnen dese stad verkogten, hetwelk alsoo allang verboden is; om de confiscatie der selve oude compagnien te beoordeelen, mogende alhier geenen anderen ingebrogt worden dan degene van Ostende, die seer slegt is, geen gelijk hebbende aen den hollandschen, die men nogtans soo duer moet betaelen als den goeden. Dog men hoopt dat dit alsnu sal toegestaen worden; nogtans, dit jaer is er wijnig drogen haring.

Die van 't corps van St Yvo, of practizijns deser stad, onlangs alhier opgeregt, hebben ook fusieken, sabels en patroontesschen gekregen; ronden des nagts ook bij beurt en leeren ook de exercitie. Hunne kapiteijns zijn Dhr. advocaet De Visscher, van 1^e compagnie; en advocaet Bouhoulle van de 2^e compagnie.

14 deser kwamen er wederom al Hollanders te schepen aen; jae, dagelijks sag men er arriveren; alsoo ontvlugtende heele huijsgesinnen aen de droevige troebels en plunderingen, aldaer niet ophoudende en ook aen de vervolgingen der patriotten. De Hollanders, waervan de afspanningen alhier vol zijn, hueren huijsen, sommige gemeubileerde, andere kamers, andere logeren bij hunne vrienden. Savonds houden vele hunne bijeenkomste op de sale, eertijds geweest hebbende de boven sodaliteijt der gewesene Jesuiten, lesende aldaer de nieuwsblaedens en brieven die sijt uijt hun vaderland ontfingen.

Iederen beurtschipper van Holland brogt vlugtelingen mede, jae, sommige wel 60-70, soodat er in menigte aenkomen en seer veel gemeijne met vrouw en kinders; 't is een droefheijd die menschen te aenschouwen; men siet de droefheijd ten oogen uijt, te meer, omdat deselve, komende in een

vremd land, sonder geld, niet weten waer loopen; velen vernagten in St Julianus gasthuijs, dat 's nagts vol is.

22 deser is alhier van stadswegen gepubliceert, dat alle herbergen en andere, sig generende met volk te logeren, of slaepers te houden, en voorts alle borgers en ingesetenen deser stad, 't sij geestelijke of wereldlijke, alle avonden binnen den tijd van 2 uren na het sluijten der poorten, sullen moeten overbrengen in de cassen inde poort van 't stadhuijs de naemen en qualiteijten van alle de persoonen, dien dag ten hunnen huijse aengekomen, en de plaetsen vanwaer deselve sijn gearriveert op pene van f 50.
Moetende ook binnen de 14 dagen na de publicatie deser, alle wijn en bier taverniers, caberettiers en alle andere, sig generende met te logeren of slaepsteden te houden, op de tresorierskamer alhier overbrengen hunne naemen, staet, woonplaets, het teeken of naem van hunne herberg of huijsinge, gelijk sij ook sullen moeten doen, alle degene, die in het toekomende eenige herberge, caffiehuijs, drooge tafels of slaepsteden sullen komen te houden, acht dagen alleer sij sullen beginnen, alles op pene van f 50.
Ordonneerende insgelijks op gelijke pene van f 50, aen alle degene die hun generen 't sij publiek of in 't heijmelijk eenige slaepsteden te houden en volk te logeren, het selve met eenig teeken of uithangbord kenbaer te maeken binnen den tijd van 14 dagen na de publicatie deser; en daer van kennisse te geven op de tresorierskamer.
Wordende voorts geordonneert aen alle burgers en ingesetenen deser stad, dewelke aen vremdelingen eenige wooninge, 't sij huijsen, kamers, solders, kelders, pakhuijsen of andere plaetsen souden konnen te verhueren of voorts te verhueren, het selve ook uijt te drukken op het voorschre-

ven, hetwelk sij in de gemelde casse sullen brengen op gelijke pene als vore.
En gemerkt het in dese tijdsgesteltenisse, grootelijks aengelegen is onderrigt te zijn van de naemen en qualiteijten der vremdelingen, hun tegenwoordig bevindende binnen dese stad, soo word geordonneert aen alle herbergiers en aen alle borgers en ingesetenen deser stad, dewelke eenig huijs, kamer of plaetsen aen vremdelingen verhuert hebben of laeten gebruijken sedert 1 September lest leden, de naemen, qualiteijten en laeste woonplaetsen der selve op een billet uijt te drukken en inde gemelde cassen over te brengen binnen drij dagen na de publicatie en affictie deser, op gelijke pene van f 50.
Welke overbrenging ook sal moeten geschieden door alle degene die in t toekomende eenige diergelijke plaetsen sullen komen te verhueren of laeten gebruijken op de pene van f 50.

Bij andere ordonnantie, ook uijt den Maendagschen raede als de voorgaende, ten selven dage gepubliceert, wird geordonneert:

dat de herbergiers, wijntaverniers, cabarettiers, tappers, weerden, weerdinnen, coffiehuijshouders, gelijk ook degene, hun generende met het schenken van brandewijn, genever of andere liqueren, hunne vrouwen, kinderen, knegten, meijsjens, ofte andere van hun huijsgezin, binnen dese stad geenen wijn, bier, coffie, brandewijn, genever, of andere liqueuren en sullen mogen verkoopen ofte tappen, na 't verlaeten der wagtklok, aen of voor eenige persoonen, ten hunnen huijse niet gelogeert zijnde, maer sullen die aldaer gekomen zijn uijt hun huijsen doen vertrekken ten half 11 des avonds, op pene van f 25 te verbeuren bij de herbergiers, tappers, enz., bij degenen aldaer naer den tijd bevonden worden.

Wordende daerenboven wel expresselijk verboden de officieren of andere personnen tot handhaevinge der gemeijne ruste deser stad aengestelt, in bedieninge zijnde te misdoen in eeniger maniere, 't zij met woorden, met werken of de selve te dreijgen of aen te randen, op pene van dadelijk geapprehendeert te worden en gestelt in den amigo onder het stadhuijs alhier en voorts gestraft te worden na eisch van saeken.

De patriotten komen in menigte alhier, selfs uijt Noord-Holland, een vrijplaets soeken om sig te onttrekken aen de geweldenarijen van 't gemeen, of soo genaemde oragnie kelanten, omdat de Pruijssische troupen soo haest niet sullen terugtrekken, gelijk men hadde gemeijnt. Gantsche troupen gaen door dese stad voorder met pasporten na Brussel en elders, om in Franschen dienst te treden. De societeijt der besonderste vlugtelingen, hier reeds versaemt, en savonds hun vergaedering houdende op de boven sodaliteijt der gewesene Jesuiten, toonen hunne mildaedigheijd om die, en andere behoeftigen van hunne landlieden, voort te helpen.

25 Oct. is den nieuwen minister, grave de Trotmansdorff, tot Brussel aengekomen, vernagt hebbende tot Loven in de afspanning, hebbende aen dit logement eene vrijwillige borgerwagt gehad, en is vergeseld door een deel borger-dragonders van Loven.

27 October. Men sag dagelijks nogal veel vlugtelingen aenkomen, soo te water als te land, eenieder heeft medelijden met dese ongelukkige, die alsoo, om sig van voordere onheijlen te bevrijden, hun vaderland, familie, etc. moeten verlaeten.

Sondag 28 October is den generaelen biddag voor slands

welsijn en gestaedige ruste, voor de derde reijse hernomen inde Cathedraele en vervolgens in alle andere kerken, op de voorgaende wijse.

Den grave de Murray had eene depeche aen de Bisschoppen van 't land gesonden, gedagteekent uijt Brussel 17 October 1787, ten eijnde van hunne seminaristen na Loven te senden, waerop onse Bisschop, in dato 18 deser, sijn antwoord heeft gesonden aen den gouverneur de Murray en waerop de staeten van Brabant hebben aen den gouverneur generael par interim vertoogen gedaen, tegen de oprechting van het generael seminarie, gedagteekent 22 deser.

November 1787.

2 November, Aldersielendag, wirden de gewoonelijke diensten op de oude maniere, selfs nog met meer luijster dan te voren verrigt, door de Broederschappen, in de parochiale kerken, zijnde wederom in wesen gekomen door het decreet van den souvereijnen raede van Brabant van 14 Julij lest.

Sondags in de octave, wesende te St Joris, na 't eijndigen der plegtige Misse, die ten 11 uren begonst, aen en tot troost der behoeftige van dit broederschap, in dese parochie, 200 brooden uijtgedeijlt, degene aen dienst waren afgeweest hadden, (sic) ten dien eijnde 100 loijkens uijtgedeijlt.

Te Borgt is aen die van 't Broederschap den eersten en lesten dag ook brood aen de behoeftige uijtgedeijlt.

De Eerw. Paters Augustijnen, alhoewel het Broederschap aldaer vernietigd is gebleven, hebben ook altijd de gewoone diensten vervolgt, gelijk sij ook dese octave continueren.

2 November. Den invoer van den haring der vremde visscherijen is eijndelijk geoorlooft langs de comptoiren van Lillo, Baerle-Hertog en Poppel, tot 15 Maert 1788; breeder

blijkende bij de declaratie vandaeg geteekent te Brussel door sijne Excellentie.

3 deser is op 't stadhuijs gepubliceert den volgenden omsendbrief van den souvereijnen raede van Brabant van 25 October 1787, met de depeche van 21 September lest leden, raekende de handhaeving der constitutie van den lande.

‘Bij den keijser ende koning.
Lieven en beminden, we senden U hier beneffens eenige coppijen, bij translaet van de depeche van 21 September lest leden, raekende de handhaevinge der constitutie van desen lande, U ordonneerende die selve sonder uijtstel alomme in 't district uwer jurisdictie aen het volk 't meest vergaedert beneffens desen te doen voorlesen op de gewoonelijke wijse. Hiermede, lieven ende beminden. God sij met U.
Brussel den 25 October 1787. Geparapheert As. vt., onderteekent F. Lanné.’

Dese wirden op de dorpen ook gesonden door de hoofdschouteths.

4 Nov. Men segt dat onsen Bisschop, vandaeg de Misse doende in St Caroli Borremei kerk, eenen brief van Brussel soude ontfangen hebben, inhoudende dat de seminaristen na Loven moeten vertrekken; dat sijne Maj. het generael seminarie in stand wild hebben, niet willende daervan afsien; en sijne Doorl. Hoogw. heeft, ingevolge de orders van den keijser, geseijt aen de theologanten, dat den keijser wilt dat sij sig na Loven begeven, maer dat sij, ingevolge de kerkelijke wetten dit verbieden, dat sij konnen sien wat sij doen. Geenen is er die van gedagt is sig aldaer te begeven. De universiteijt heeft, uijt hunne vergaederinge 5 deser, aen de staeten van Brabant vertoog overgegeven raekende het opregten van een

seminarie generael in dit land. Dese vertoogen zijn onder deksel door de selve heeren staeten van hun vertoog in dato 7 November tot het gouvernement generael over het selve voorwerp van 't seminarie generael en dat de universiteijt in haer oude regten mag herstelt worden; waerop door den minister grave de Troutmansdorff, 12 deser geantwoord is, dat die requeste ter souvereijne kennisse gedraegen is, en dat sij ondertusschen de werkstelligheijd der beschikkingen, betrekkelijk op het generael seminarie en op de nieuwe wijse der voortleering van de Godsgeleertheijd tot Loven, in opschorting houden.

10 Nov. had men alhier tijding, dat se tot 's Hertogenbosch seer plunderden, geen onderscheijd meer maekende, of het patriotten of prinsgesinden waeren; jae, het ging aldaer schrikkelijk; men sag alhier van die plaets verscheijde vlugtelingen met de traenen op de wangen, die alles verloren hadden selfs niet eenen stoel behouden om op te sitten; verhaelende hoe den onbedaerden aenhang den 8 deser, ob 7 uren savonds hadden begonst die treurigste verwoestingen en plunderingen te beginnen in die stad.

12 November, om 2 uren namiddag, is het keijserlijke brigantijnschip of brik, genaemt ‘Den Louis’, groot circa 85 voet, lang ontrent 66 voeten, diep circa 13 voeten, met desselfs staende en loopenden wand, masten, stengen, reën, roer, ankers, branden, bougspriet, alsnu liggende inde graenvliet alhier, ten comptoire principael verkogt voor de somme van ontrent f 1440. Had in dese have geweest sedert de laetste geschillen met de Hollanders.

Sedert 15 deser zijn alhier gearriveert, 5 schepen, met persoonen en hun beste goederen, alsook verscheijde rijtuijgen, gelaeden met kostelijkheden uijt Bergen-op-Zoom, alwaer se-

dert 12 deser gevreesd wird voor onheijlen en plunderingen.

18 deser; den generaelen biddag is sedert gisteren eijndelijk gesloten, het schijnt dat de saeken des lands alle in goed order staen; en men verwagt de benoeming van prelaeten.

De kleermaekersgasten, saemen spannende, aengesien hunne winsten te klijn zijn om te konnen bestaen; en, alles soo duer sijnde, hebben request gepresenteert aen 't Magistraet deser stad, ten eijnde van hunne dagloonen te vergrooten op 16 stuijvers, die nu maer 12 stuijvers zijn, en dat den dag voortaen sal beginnen van smorgens 6 uren tot snoenens 12 en van half 7 tot savonds 7 en dat hetgene sij daer over werken, te buijten moet betaeld worden, willende geene gasten laeter laeten werken; hebben sommige van hunne winkels gehaelt, waeruijt beroertens en oneenigheden souden konnen spruijten, ten waere dat daerin voorsien wird.

Men segt dat die van Gend en Brussel sulks ook gedaen hebben en een reglement bekomen. Alhier zijn geene stadsordonnantien ten opsigte van hun.

20 deser wast wederom vergaedering te Brussel, onsen Bisschop en Borgemeester zijn wederom aldaer.

22 deser. Eenige van 't slegt volk, uijt Holland overgeloopen na dese kanten, zijn desen nagt tot Hoogstraeten aengekomen, alwaer de selve wilden logeren; de inwoonders aldaer niet scheutig zijnde om dese in te nemen, seggende geene plaets te hebben, sendende de selve na 't kasteel, alwaer sij te drinken kregen, willende aldaer blijven, eenige, vele woorden maekende, dat men aldaer bevreest wird voor quade gevolgen. Dog daer is alles wel vergaen; daer zijn eenige dragonders van Lier na toe vertrokken, alsook eenige lagrassen van verte-

gans. Sulke bijeenrottingen soude groote gevaeren konnen veroorsaeken, daerom mag daer wel in voorsien worden.

Desen nagt zijn de gecommitteerde der leden deser stad, seffens na Brussel vertrokken; de oorsaek van dit spoedig vertrek is nog onbekent, sij wisten er gisteravond om 6 uren selfs nog niets van. Men gelooft dat het over de imposten was.

27 deser, na middag om 2 uren moesten de heeren der policiekamer, door order van de stad bijeenkomen op 't stadhuijs opde selve kamer, om te ronden op de bakkers, die een cabale gemaekt hadden, over den nieuwen spijker, misschien 5 of 7 volgden den selven; de andere seijden het hun onmogelijk te zijn van na den selven te bakken; hadden den spijker onder hun gestelt, 4 lood minder op een stuijver als ten ordinairen; daerbij resolverende als er iemand van hun gecalengeert wird en op dit hun gewigt gebakken hebbende, sig daertegen te stellen en dit in 't generael af te draegen, houdende alsoo kamer sonder kennisse of wete van hunnen hoofdman: Jon^r Norb. De Farvacques, tresorier deser stad, het gene hun ongeoorlooft is. Zij hadden degene die op den spijker bakken, maer besonder eenen grooten, drijgementen gedaen; dese seijden nogtans dat sij dit konden doen, maer zijn hun eijgen meesterschap te veel gewoon, hebbende te lang konnen doen wat sij begeeren. Daar had eene pasquille gestaen op de Zeeuwsche koremerkt tegen die op 't spijker bakten. Het is reeds collegie geweest over dese saeken; hebben maer den tijd gehad bij drij te gaen, mits allen, het brood te ligt zijnde, moest gewegen worden, daer waeren er, die wel 15 lood te ligt bevonden wirden op een van drijen. Het gemeijn volk, mede loopende, deden niets dan de heeren van de policiekamer prijsen; en men segt dat se bij eenen van de drij spraeken van desen nagt gaen te plunderen; dog alles is wel vergaen.

Men sag van tijd tot tijd officiers, komende uijt Holland, voorder vertrekken door dese stad, namentlijk in Valencijn en Bethune, sijnde de versaemelplaetsen van die ongelukkiglijk genoodsaekt zijn, hun fortuin in den dienst van Frankrijk of elders te gaen soeken, niettegenstaende hun trouwe diensten aen hun vaderland gedaen, maer die sig vinden onder de gesuspenseerden, om voor patriotten te zijn bekent, welkers getal voor Holland en West-Vriesland alleen word gerekent op 967, in verscheijde regimenten.

29 November arriveerden er wederom seer veel goed uijt Holland, als: van Bergen-op-Soom, den Hage, Amsterdam en elders; ook vele treffelijke persoonen, bevreesd zijnde voor onlusten. Men sag eene ordonnantie van den raed van het gouvernement, de dato 15 deser, waerbij van de vremde houille kolen, in dit land komende tot 15 Meert toekomende, niet sal ontfangen worden als de inkomende regten, gestelt op die soort van kolen, door den tarif van 1680.

December 1787.

1 December zijn de imposten wederom begonst, af geweest zijnde sedert 1 Junij lest.

4 deser, St Barbara, zijn alhier voor almoesseniers gekosen, den heere baron Stier en dh^r Legrelle.

Vandaeg was 't breeden raed over de imposten, die wederom geconsenteert zijn en diensvolgens moeten betaelt worden. Vele zijn er die lang veraccijnst hebben en hun bier verwagt, dewelke men den impost wilt doen betaelen, die sig daer tegen stellen, het selve van de brouwers willen hebben, omdat sij hun soo lang hebben laeten wagten, aen wie het nogtans onmogelijk is, iedereen op den selven tijd te dienen. De brouwers hebben hun ten dien eijnde op 't stadhuijs begeven, alwaer sij waerschijnlijk geene voldoende antwoord bekomen

hebben, hun alsdan over dese saek, daer vele numeratie over was, na Brussel begevende. Men moet alsnu geenen impost betaelen van het bier, hetgene, veraccijnst zijnde, en voor den 1sten Februarij gelevert word.

5 deser is de generaele vergaederinge der Staeten tot Brussel gescheijden.

Men segt dat wegens Vrankrijk eene groote somme gelds, sommige seggen wel vier millioenen livres, is overgemaekt, om de gevlugte patriotten van Holland in dese provincien te ondersteunen, waervan twee heeren, gewesen regenten, nu tot Brussel gehuijsvest, het bewind hebben, om niet alleen de doorrijsende, maer ook aen de vertoevende binnen dese landen, wekelijks te geven van hun eerlijk onderhoud, elk na behoeften en gedaene diensten.

12 Dito is er voor de 2de mael gerond op de bakkers, door de policiekamer; daer is wederom veel brood afgenomen bij degene die het te ligt maekten; bij sommige was alles wel; in 't begin konden sij hun terwebrood niet op den spijker bakken, maer tegen het rogge hadden sij niets. En nu is hun sulks onmogelijk geworden ten opsigte van roggen; den spijker van 't terwe sij redelijk wel. Sij sullen sig stellen tegen de policie en onder malkanderen afdraegen.

De kloosters gaen 't aventuren van wederom aen te nemen en doen seer wel; de Predikheeren alhier hebben alreeds begonst; men segt dat den Bisschop soude geseijt hebben van maer te aenveerden, sonder na Brussel te schrijven. In de abdije van St Michiels zijn er twee ontfangen en in gekomen, ook een geprofessit, van welke abdije men, als van de andere verwante deser Nederlanden, de benoeminge van Prelaeten afwagt.

Men had tijding dat de geweldenarijen en plunderingen

wederom begonst waeren in sommige Hollandsche plaetsen, alsook tot Amsterdam, alwaer de negotie grootelijks gekrenkt word dog is aldaer nog soo sterk niet.

13 deser is alhier gepubliceert de verklaeringe van den keijser van den 1 December 1787, doende ophouden de schikkingen van den 4 en 5 artikel der ordonnantie van 10 Febr. 1775, raekende de inbrenging van het vee uijt de uijtgestrektheijd der twee mijlen van de grensen.

16 December. De gilden zijn alsnu bedankt, wegens het magistraet, over hunne gedaene diensten ten tijde der tumultens en troubelen, worde elke gilde van stadswege met twee tonnen bier en een pistool begiftigt, het welk van daeg, door drij gilden, elk op hun kamer, verteert wird.

19 deser heeft onsen Bisschop de berechting gedaen der Cathedraele.

22 Dito, arriveerde alhier wederom seer veel goed en persoonen uijt Holland, met schepen; al die sig van daer kan ontmaeken met hunne goederen, verlaeten hun vaderland, om bevrijd te zijn van de geweldenaerijen, die sij nog vreesen te sullen gebeuren. Men siet alhier seer vele gehuijsvest, verscheijde negotie doende in snuijf, tabak, etc.

Ten selven dage is den spijker voor de chijnsen omgestelt als volgt: terwe f 6.3; rogge f 3,13; gerst f 4,12; haver f 4,12; haver f 2,10; boekweij f 3,1; evene f 5,2; evie f 1,15; boonen f 8; erweten f 6,10; raepsaed f 8; sloorsaed f 7,15; spariesaed f 6; spelt f 5.

Alnog ten selven dage is op 't stadhuijs gepubliceert het edikt van den keijser, verbiedende te maeken, drukken ofte

uijt te stroijen libellen, schimpende, eerbiedende, schandalende ofte oproerige schriften; van den 22 November 1787.

22 deser hebben de gilden van den ouden voetboge, immers de andere, alle van stadswegen bedankt zijnde; hun 2 tonnen bier en het pistool op hun kamer verteert.

Snagts voor Kerstmisse is overleden den Eerw. Heere Joannes Peeters, gebortig deser stad, abt der abdije van Postel. Hij was oud 71 jaeren en 26 van sijne abbatiale waerdigheijd, hebbende besonderlijk medegewerkt om de bosschen, huijsen en erven van Postel te verbeteren, die sooveel hebben geleden geduerende de versmettende beroertens van Nederland.

26 Dito, na middag vertrokken onsen Bisschop, borgemeester en pensionaris, alsook de voordere leden der staeten in spoed na Brussel om in de staeten vergaedering te zijn, die soo men segt, aldaer op 28 deser sal gehouden worden, alwaer misschien wederom nieuwigheden zijn, want men begint wederom te vreesen en bijsonder over het generael seminarie. Onsen Bisschop soude morgen de 14 dagsche Berechting te St Joris gedaen hebben. Hij heeft desen morgent de H. Communie aen de kinders uijtgereijkt inde Huijdevetterscapel.

27 Dito vertrok den heere Choordeken der Cathedraele na Brussel, aldaer ontboden zijnde, waerschijnelijk voor de selve saeken van generael seminarie.

31 Deser sag men alhier aengeplakt, van stadswegen, de advertentie van 't poort sluijten, luijdende als volgt:

Mijne heeren van het magistraet deser stad Antwerpen adverteren bij dese, eeniegelijk, dat voortaen de stadspoorten worden geopent en gesloten op de respective uren hier onder uijtgedrukt, te weten:

	Openinge	Sluitinge.
van 15 Januarij tot 1 Februarij	6 uren	5 ½ uren
van 1 Febr. tot 15 dito	6	6
van 15 Februari tot 1 Meert	6	6 ½
van 1 Meert tot 15 dito	5 ½	7
van 15 Meert tot 1 April	5	7
van 1 April tot 15 dito	4 ½	7 ½
van 15 April tot 1 Meij	4	8
van 1 Meij tot 15 dito	4	9
van 15 Meij tot 1 Augusti	3 ½	9 ½
van 1 Augusti tot 15 dito	4	9
van 15 Augusti tot 1 September	4	8 ½
van 1 September tot 15 dito	4 ½	8
van 15 September tot 1 Octobris	5	7 ½
van 1 Octobris tot 15 dito	5 ½	7
van 15 Octobris tot 1 November	5 ½	6 ½
van 1 November tot 15 dito	6	6
van 15 November tot 1 December	6 ½	5 ½

Vorige Volgende