De kronijk van Antwerpen. Deel 1. 1 januari 1770 tot 31 december 1785
(1929)–Jan Baptist van der Straelen, Jan Frans van der Straelen–
Auteursrecht onbekend1785.Op 3 Januarij wirden de schilderijen verkogt in het klooster der Spaensche Theresianen; van het klooster Ter Sieken; Predikheerinnen, arme Clarissen, St Joseph Nasareth, Annonciaten, Facons.
De besonderste stukken wirden gehouden, om in den somer verkogt te worden, en wirden bewaert in 't klooster der Spinsters. In het begin van dit jaer wird in het klooster der Luythaegen, het magasijn van hoey gemaekt, waer in daer naer meel gebrogt wird en haver; in 't Derde order wird ook een magasijn gemaekt van hout, hoey, stroey en haver; de kerk van het klooster, evenals de andere vernietigde, gedestrueert sijnde, wird geheel opgekropt met hoey. O, wat verandering, eene kerk daer men soo dikwijls den godsdienst heeft sien verrigten, tot sulk eijnde gebruijken. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 179]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den markgrave wird gewaerschouwd wegens den heer Cornet de Grez, tot het leveren van haver in sijne majesteyts magasijnen alhier.
Den markgrave sond na de drossaerden van de 7 quartieren van Antwerpen eenen brief van de heeren Staeten van Brabant, met moddel tot het formeeren der leysten van 't hoey en alle soorten van stroey en patatten, hetgene de inwoonders der dorpen besitten en het geen sij daer van gevoeglijk konnen missen, versoekende van te willen voldoen vóór 12 deser. Diergelijke leijsten waeren ook gemaekt van de wagens en karren.
Den 10 na middag sijn de twee kotters en de brik onder seyl gegaen na de Nederschelde, om aldaer de waekende oog te houden. Daer was wederom eene repartitie gemaekt, ingevolge orders van 't gouvernement, van 13,500 rations haver of gerste stroey volgens repartitie op 12 deser omgeslagen. Ieder ration van 12 pond, gebonden in 2 bussels te leveren volgens deselve repartitie, op 8 anni door de gedeputeerde heeren staeten van den markgrave, 10 deser toegesonden, moetende gelevert worden vóór den 14 deser.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 180]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dit wird door bijsondere repartitien verdeelt voor de respectieve dorpen der 7 quartieren; ieder ration, gebonden sijnde in 2 bussels; de eene van 10 pond, en de andere van drij; die van 10 pond voor voedsel en d'andere voor het liggen, sullende in de magasijnen comptant betaelt worden sijnde vrij van barreelregt.
Nog diergelijke leveringen moesten ook geschieden in deselve magasijnen volgens order van 't gouvernement op deselve conditien.
Den 11 sijn er dragonders van Arberg binnen gekomen langs St Jorispoort; en 's anderdags uijtgereden na Lier en Geel. Vandaeg is er een transport van recruten, ten getalle van 60, binnen gekomen.
Den 21 was er wederom eene repartitie van 12,000 rations haver of gerstestroeij omgeslagen; ieder weer in 2 bussels, de eene van 10 en de andere van 3 ponden, welke leverantie moet gedaen worden vóór 12 Februarij, toekoomen als volgt:
Den 27 's morgens wirden de fruytboomen verkogt in den hof der Victorinnen, en na middag in den hof der Witsusters. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 181]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den 25 's morgens in den hof der Facons en na middag in den hof der Annonciaten. In de brouwerijen van dese twee kloosters wirden stallingen gemaekt, waervoor de sacristij van laestgemeld ook diende.
Den 26 is alhier gepubliceert de declaratie van den keijser, raekende den civilen staet der lidmaeten der vernietigde geestelijke huysen van de 29 December 1784.
Den 27 wird de plaets afgemeten om het kerkhof te maeken op het Kiel, agter den barreel, tegens de steenweg van Hoboken.
Ten selven dage wird er wagt gehouden op de borse, want de hoeken en bijna alle plaetsen altijd met strond en bepist laegen; om dit te voorkomen, wirden aldaer heden twee keurlinkwaekers geset, om de wagt te houden, ten eijnde die vuijligheden alsoo te doen ophouden.
Den 29 is den vorst van Anhalt Zerbst, broeder der keyserin van Rusland, generael van de ruijterij der legers van den keijser, hier binnen gekomen, sijnde onlangs met het regiment van Bender tot Brussel gekomen.
Den 31 deser 's morgens deed prins de Ligne, commandant generael deser stad, de compagnie generael van sijn regiment de parade doen op de Meer voor dien prins; besigtigde vervolgens de kotters, brik en voorposten der Schelde.
Den 7 Februarij wird bij de vaste bulle, door de vicarissen generale des openstaende bisdoms van Antwerpen, bekent gemaekt onder andere: vermits de omstandigheijd van den tijd vervallen is in de noodsaekelijkheijd om de welke in de jaeren 1704, 1705 en 1706, de Bisschoppen goed gevonden hebben | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 182]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
te disponeeren en toe te laeten dat men vleesch soude eeten in den 40 dagschen vasten, (Aschdag, Vrijdag en Saterdag, Quatertemper dagen, en de geheele goede week alleen uijtgenomen) hebben ook zelfs dese permissie uijtgestrekt, met eenige uijtneming nogtans, tot alle de saterdagen van 't geheel jaer, buijten den vasten, toe te laeten vleesch te eeten, uijtgenomen de quatertemperdagen, Marcus, en alle vigiliedagen van het geheel jaer, op welke men gewoon is van te vasten; en dit soolang tot dat hier over anders sal gedisponeert worden.
Den 10 is de Asiatische Compagnie, binnen dese stad, gefailleert (ziet op 24 deser) vele inwoonders der stad en andere persoonen verlooren daer considerabele sommen aen.
Den 14, alsoo menigvuldige klagten gedaen sijnde nopens de bediening van het veer van dese stad na het Vlaemsch hooft, en vice versa, over de rivier de Schelde, soo is van stadswegen na dien aengaende geconfereert en, in alle punten overeengekomen te sijn met de heeren van Burght, Swijndrecht, mede deelhebbers benevens dese stad, van het voorschreven veer noodig gevonden, (ingevolge de autorisatie van het gouvernement) eene ordonnantie te maeken die van daeg gepubliceert is. Den 15 wird het klooster der Spaensche Theresen, op den Rogier, voor een magasijn gebruijkt van haver, hoeij en meel; hetwelk aldaer in overvloed gebrogt wird. De schoone kerk wird vol hoey gedaen, hetwelk aldaer dagelijks door de husaren van Wurmser en door de dragonders, ontrent deze kanten liggende, gehaeld wird.
Desen morgen verscheen het tweede transport van recruten, ten getalle van 85, voor het quartier van prins de Ligne, komende ook van Doornik; na hun vertrek van aldaer hadden reeds 10 dienst genomen voor een 3de transport. Sij waeren binnen dese stad aengekomen 's avonds, onder het veldmusiek. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 183]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den 17 wird aen den markgrave toegesonden, en dan gesonden na de 7 quartieren, eenen brief door de gedeputeerde der heeren staeten met eene gedrukte instructie door hun opgesteld, in gevolge de bevelen van 't gouvernement, en goedgekeurt, 9 deser, door sijne excellentie den generael commandant, den grave van Murray, mitsgaeders door den heer commissaris generael civiel, opsigtelijk tot de logementen en leveringen voor de krijgsvolken, met den tarief, agtervolgens den welken sullen betaeld en gevalideert worden, de logementen van de officiers, mitsgaeders van hunne knegten en peerden.
Den 18 Februarij na middag, wirden de recruten van Ligne, in het klooster der Clarissen liggende, voor de eerste rijse, op de borse, geexerceert, welke oefening prins de Ligne aldaer kwam zien.
Den 24. Op 10 Deser is de Asiatische Compagnie van Triest, binnen dese stad, gefailleert, en op 21 deser, wesende generaele vergaedering der crediteurs van de selve compagnie, sijn er aengestelt voor curateurs over de selve: Dheeren M.G. Beerenbroeck, Petrus Bals, en Joseph van den Nest, kooplieden deser stad, die op 24 deser bij de weth geconfirmeert sijn, en houden hun comptoir op de kamer der gewesene Oost Indische Compie, boven dese stadsborse. Den 25 wird kenbaer gemaekt dat de familiën, hebbende eenige wapens geschildert op de glasen der gesupprimeerde kloosters, deselve konden bekomen, mits deselve plaets met ander glas in staet te stellen, alsmede de wapens, hangende in de kerken, en hun daerover te adresseeren bij de respectieve administrateurs.
Den 25 Februarij. De directeurs van de Asiatische Compie hebben op 8 Febie 1785, request gepresenteert aen hunne koningl. Hoogheden, de gouverneurs generael te Brussel, ver- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 184]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
soekende brieven van respijt, voor den termijn van een jaer, om hunne rekening in gereedheijd te konnen brengen, versoekende teenewege, dat inmiddels alles soude gehouden worden in staet van surseantie. De versogte surseantie wird bekomen en de voorse requeste wird op den selven dag ten advise van wethouders van Antwerpen versonden, dog vooralleer dit advies ingekomen was, hebben hunne gemelde koningl. Hoogheden eene nadere depeche aen deselve wethouders toegesonden, de dato 14 Februarij 1785, inhoudende: ‘Que vu les circonstances, survenues depuis, et dont elle (leurs altesses) viennent d'être informées, leur intention est que la clause d'état et surcéance, consignée dans la dépêche du 8, soit tenue pour non avenue; et vous agissiez et disposiez dans cette affaire, suivant ce que les circonstances et les règles de la justice peuvent demander et exiger, ect... Signé: Barbiano de Belgiojoso.
Wethouders van Antwerpen, dese depeche ontfangen hebbende, hebben bemerkt dat er onder de 18 schepenen er ten hoogste maer 4 bevonden wirden, die in den boedel der Compie niet geinteresseert sijn; van welke omstandigheijd sij het gouvernement seffens onderrigt hebben, met versoek daerinne te voorsien; en waerop de volgende appostille gekomen is: ‘Leurs Altesses Royales, ayant eu rapport de cette requête, ordonnent aux membres du magistrat d'Anvers, qui ne sont pas intéressés dans l'affaire y mentionnée, de proposer incessament les sujets, soit jurisconsultes, soit négotians éclairés, qui pourraient être assumés à l'effet, de completer avec eux le nombre suffisant des juges pour l'instruction et la decision des affaires dont il s'agit. Fait à Bruxelles le 16 février 1785.’ In conformiteijt van dese bevelen, hebben de dienende schepene, in den voorsen boedel niet begrepen sijnde; te weten: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 185]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jonr Ph. D. Herry, Jos. Alb. Lunden en Van Trier, op 18 Februarij 1785, hunne nominatie gedaen, waerop den volgenden dag, de aenstelling van 't gouvernement gevolgt is, aldus:
‘Leurs Altesses Royales ont nommé et nomment les ananciens echevins: Jacques Gomez et Norbert de Tarvacques; les avocats Eeckelaers et Van Laeken et les negotians Diercxsens et Van den Berghe, à l'effet d'intervenir comme juges assumés au magistrat d'Anvers, pour l'instruction et la direction des affaires de la Compie Asiatique, à charge de prêter entre les mains de qui il appartiendra le serment de remplir bien et sensément dans ces affaires, les devoirs et les fonctions des juges. Fait à Bruxelles le 19 Fevrier 1785.’
De heeren Van Lunden en Van Trier sijn bij collegiale resolutie op 21 Febie 1785, gecommitteert met nog eenen classen, geinterresseert inde voorse compie ter fine om als commissarissen van het magistraet de generaele convocatien der geinteresseerde ten selven dage op den Raedhuyse te houden, bij te woonen. In de generaele convocatie gehouden, sijn aengesteld drij persoonen onder de denominatie van: ‘Les commissaires, proposées à la Compagnie Asiatique de Trieste’ te weten: Dheeren M.G. Beerenbroek, Petrus Bals en Joseph Van den Nest, kooplieden binnen dese stad.
Op 23 Februarij is er in den maendagschen raed eene politique ordonnantie aengaende de forme en manier van procecedeeren in de saeke van de gemelde Compie geemaneert. Op 24 hebben mijne heeren van 't magistraet, bij appel in collegio, de drij persoonen in de voorse convocatie van 21 deser benoemt, geconfirmeert, dewelke op 25 in die qualiteijt den eed gedaen hebben. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 186]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den 28 sijn er eenige soldaeten uijt het Oosterhuys gegaen na 't klooster der Predikheerinnen, doende hunne exercitie op 't Minderbroeders kerkhof. Vandaeg is er volk van de Ligne vertrokken.
Den 14en Meert 's morgens om 9 uren, wirden in de kerk van de Facons verkogt de drij marmere altaeren met de schoone marmere kapel (ten jaere 1637 door Lud. De Roomer gefondeert en soo rijkelijk begiftigd) met alle de schoone marmere cieraeden en beelden, ook de marmere deur of portael van het sacristij, nevens den hoogen autaer, mitsgaeders het marmeren weywatervat, alles om uijtgebroken te worden. Het was jammer sulke saeken te moeten sien vernielen; er wird alsnog verkogt in 't klooster der Carmelietessen, op den Rosier, de twee seijde altaeren van hout. Na middag ten 3 uren, in 't klooster van Ter Sieken in de Lepelstraet, het schoon gestoelte met den predikstoel, deelmaekende van 't selve, mitsgaeders het portael der kerk en de schoone orgel, klok par pond, en eene kerkhorlogie.
Den 14 Meert is de kerk van het Kiel bestolen, (in mijne beschrijving van het Kiel te sien).
Den 28 Ditto is 't derde bataillon voetvolk van Ligne, in het klooster der Cathuijsers tot Lier gelegen hebbende, binnen dese stad gekomen en s'anderdags na Brugge vertrokken, alwaer sij op 2 April gearriveert sijn, welke stad gedekt is door eene batterij naest Sluys. 'S avonds gaf prins de Ligne in sijn quartier binnen de abdije van St Michiels een luysterlijk avondmael, gevolgt door bal, aen een groot getal persoonen daertoe genoodigt.
Onlangs had men hier een groot getal vaetjes met buspoeder gelost, komende van Brussel. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 187]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den 29 wird den muer met de ijsere werken en traliën, staende voor de kerk der Carmelietessen op den Rogier, komende met de straet gelijk, afgebroken, hetwelk nu eenen grooten hoek en vlakte maekt.
Den 11 April sag men de divisien der bataillons van 't regiment de Ligne, de exercitie doen op de Meer, ten bijwesen van prins de Ligne, lieutenant generael; het regiment van Clairfayt deed dit ook op het kasteel en continueerden het dagelijks.
Den 14 arriveerde hunne koninglijke Hoogheden de gouverneurs generael, binnen dese stad; intrek nemende in het Bisdom, alwaer door de vicarissen generael en van het economaet des Bisdoms alle de voorbereydsels gemaekt waeren tot het onthael. Na de maeltijd heeft de gouverneur generael, hertog van Saxen-Tasschen, vergeseld door den prins de Ligne, lieutenant generael en commandant deser stad, en door den hertog van Ursel, generael major, alsook door de colonels en andere militairen oversten, beschouwd de quartieren en troupen in de stad en kasteel. Haer koninglijke Hoogheijd Maria Christina is 's anderdags 's morgens, na de Misse gehoort te hebben, wedergekeerd na Brussel. Zijne koninglijke Hoogt, na van haer afscheijd genomen te hebben, is, vergeseld door hunne bovengenoemde hoogheden, door den baron van Seckendorff, sijn aide de camp, den heer van Zegenter, quartiermeester generael en den generael grave de Ferraris, gevolgt door twee husaeren, sijne lijfwagt, alle te peerd, voorder gaen besigtigen, de voorposten naest de forten aen de Schelde en de Polders, door de Hollanders onder water geset. De maetijd en equipagie was op het hof van de abdije van St Michiels, bij Santvliet, gereed; om van daer, na den kant van Hoogstraeten over Stabroeck en en Capellen en voorts na Turnhout, Herenthals, Geel, Tongerloo en Averbode tot Thienen toe, de landgelegenheijd te gaen sien. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 188]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den 22, na middag, om 4 uren, wird door den seer Eerwe heer Franciscus Antonius Bruynincx, archid. der Cathedraele en officiael des Bisdoms, gelast sijnde bij procuratie op 20 deser, voor den notaris Emaniël De Quertemont en getuijgen, binnen het Bisdom gepasseert, van sijne Doorl. Hoogwt Cornelius Franciscus de Nelis en canonik van Doornik, als Bisschop van Antwerpen, onder het geluij van de groote klok en spelen van den beyaerd, onthaelt in het capittelhuys, in de Cathedraele, alwaer in de tegenwoordigheyd der Edele heeren Joes Aug. Van den Cruijce, buijten borgermeester en Jacobus A. Della Faille, binnen borgermeester, als getuijgen, de procuratie en pauselijke Bulle, met den placet van den keijser daerop gevolgd, voorgelesen sijnde, den heer archidiaken in den naem van den heere Bisschop, de gewoone geloofsbelijdingen gedaen heeft en den eed met openstaende deuren onder eene groote menigte van volk; waer naer den heer archidiaken, opgeleijd sijnde door het volle capittel, na den hoogen choor, onder musiek en gesang van eene motet, besit nam van den bisschoppelijken Troon, dan de kerk doorgeleijd en, wedergekeerd sijnde binnen het capittelhuys, wird daer ook besit genomen en dese plegt geeijndigd.
Den 25 is er buspoeder gelost, alhier te scheep van Ostende voor de magasijnen aengebrogt sijnde.
Den 30 's middags, arriveerde sijne koningl. Hooght den gouverneur generael wederom binnen dese stad, vergeseld door den graef de Collerada, general der artillerie en door eenige andere generaels, komende over Vlaenderen, langst Kildrecht en de Nederschelde, bespeurde de twee veldbataillons van 't regiment van Ligne, in parade sijnde op de Meer; vertrokken alsdan over Lier en Mechelen ook vergeselt van prins de Ligne.
Men werfde alhier en elders, alsnu meyners, geseijt pion- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 189]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
niers, ondergraevers en pontonniers, alleenlijk voor den tijd van den oorlog, sullende deselve in dat corps, de dobbele betaelinge van de andere corpsen ontfangen.
Den 2 Mey en volgende dagen, wirden alhier in 't klooster der Cathuysers en in 't vervolg in dat der Spaensche Carmelietessen, publiek in wisselgeld verkogt, de boeken van alle de gesupprimeerde kloosters deser stad, alsook degene der priorij van Corsendonck en der Brigittinen te Hoboken, maer de raere werken wirden bewaerd, om in 't vervolg besonderlijk verkogt te worden tot Brussel.
Den 3 wird er wederom buspoeder gelost, aengebragt sijnde door eenen bijlander van Ostende, wordende alhier in de magasynen gedaen, waertoe de torens op de vesten bereijd sijn.
Den 10, ontrent den avond, arriveerde alhier uijt Duijtsland, den heer Langlois, lieutenant generael en colonel eygenaer van een regiment voetvolk en gouverneur van het kasteel deser stad.
Den 4 Junij is den nieuwen Choordeken, den seer Eerwe heer Jos. Frans. Engelbertus Werbrouck, geboren binnen dese stad en gedoopt in de Cathedraele, 16 January 1752; doctor in de H. Godtsgeleerdheijd, in de universiteijt van Loven, president van 't veteraens collegie en pastoor van St Michiels alhier, geinstalleert, inplaets van den seer Eerwe en Edelen heere Frans. Engelgrave, overleden 17 September laest. ex Rgro Bapt. Cath. Eccliae B.M.V. Suijd. Den 5 is sijne Doorl. Hoog. Cornelius Franciscus de Nelis, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 190]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
geboren te Mechelen, 1736 (soon van Dhr Cornelius Nelis J.U.L. 3 September 1732 (sic.) advocaet van den grooten Raede aldaer, mitsgaeders van den souverijnen raede van Brabant, griffier van den lande van Grimbergen) na sijne klijne schole gehoort te hebben, begeeft sig op de philosophie in de universiteijt van Loven; alwaer hij in het jaer 1753 als primus word uitgeroepen, in de pedagogie het castrum; daer naer op de H. Godtsgeleerdheijd, waerin hij den graed van licentie bekomt, word president van het Mechels collegie in de selve unyversiteijt, canonik en vicaris generael van het Bisdom van Doornik, president van de heeren staeten van het Doorniksche, lidmaet van de keyserlijke en koninglijke accademie der wetenschappen en schoone letterkunde, alsook van de koninglijke commissie voor de studien tot Brussel, wird desen morgend 5 Juny tot Mechelen geduerende de Hoogmisse in het hooge choor der groote kerk ingeweijd en gemeytert Bisschop van Antwerpen, door Sijne Eminentie Joannes Henricus, Grave van Frankenberg en van Schellendorff, Cardinael Artsbisschop van Mechelen, primaet der Nederlanden, geassisteert door sijne Hooght Guillelmus Florentinus van de prinsen van Salm Salm, Bisschop van Doornik, en door sijne Doorl. Hoogwt Felix Guil. Ant. Brenaert, Bisschop van Brugge, wordende dese plegt 's middags ten 12 uren gesloten met den Te Deum
Den 6 's avonds om alf acht begonst het geluy van alle de clocken deser stad, ter oorsaeke der inhaeling van S.D.H. tegen 's anderdags.
Den 7 om 3 uren na middag, begost andermael het geluy van alle de klokken; omtrent 4 uren vertrok den trijn uijt de parochiale kerk van St Joris. Eerst de Eerwe Paters Minimen gevolgt door de Eerwe Paters Capucienen, Beggaerden, Augustijnen, L. Vr. Broeders, Minderbroeders en Predikheeren met hunne kruijsen en vaenen; dan volgde de seculiere geestelijk- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 191]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
heyd, de heeren Pastor van 't Beggijnhof en St Elisabeth Gasthuijs, de rectors van de Terlinksche School en de vrouwe kloosters of gemeyntens, twee en twee; dan volgde de heere Pastoors der parochiale kerken, elk met hunnen kruijsdraeger en geestelijkheijd van St Laurentius, St Willebrords, buyten dese stad, van den H. Andreas, St Joris, den H. Walburgis, geseyt de borgt, processiegewijs gevolgd door het capittel van St Jacobs. Den nieuwen Choordeken en canoniken, de twee plebaens en alle de geestelykheijd van 't capittel Cathedrael gingen voor sijne Doorl. Hoogwt, die met nieuwen meyter en staf en voorts seer luijsterlijk in 't pontificael gekleed, wiens wederseydsche hoeken wirden vastgehouden door de twee oudste canoniken, alomme sijnen segen gaf. De twee secretarissen en eenige bedienden van den Bisschop sloten den trijn. Den broeder en schoonbroeder met eenige andere bloedverwanten van den heere Bisschop, volgden vóór de heeren van 't magistraet in corpora. Een detachement der borgerlijke wagt met twee nieuwe vliegende vendels, sloot dese marche, waerna volgde de nieuwe schoone koets van sijne Doorl. Hoogwt bespannen met ses paerden. Van de Meerbrugge af, langsthenen de Eyermerkt en Melkmerkt, waeren de straeten beplant met maste boomen, verciert met festons en boogwerken, en de huysen verciert met sinnebeelden, lofdigten en jaerschriften; langswaer den praeltrijn over de groote Merkt, onder het geluij der groote klok en spelen van den beyaerd, ging in de Cathedraele. Den Te Deum opgeheven door de heeren Deken en gesongen onder groot musiek, gaf sijne Doorl. Hoogwt op den Bisschoppelijken Troon, de eer van den handkus. Dan herkleed synde in 't gewone bisschoppelijk gewaed, wird uijt de kerk door de heeren Pastors en door de heeren Deken en Canoniken van het capittel Cathedrael voorgesteld tot in 't Bisdom om 6 uren 's avonds, gevolgt door de gemelde vrienden. Om half seven heeft het magistraet in corpora in koetsen sig | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 192]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
vervoegt na 't Bisdom onder het geleij der hellebaerdiers en voorgegaen door de stadsboden, draegende den wijn van eere in 24 groote potten, gevolgt door een detachement der borgerlijke wagt met twee vendels en slaende trommels. Dhr Norbertus Bom, pensionaris deser stad, dede het woord in de opdragt van den wijn van eere, met eene latijnsche aenspraek tot grondhertige congratulatie en tot handhaving der peijslievende eenstemmigheijd tusschen den kerkelijken en borgerlijken staet, in den naem van het magistraet. Sijne hoogt prins de Ligne alsook de officieren der troupen soo in de stad als kasteel, hebben eensgelijks daer de complimenten van gelukwenschen gedaen aen sijne Doorlugtige Hoogwaerdigheijd. Tegen over de poort der kerke, aen het Groen Kerkhof, was een segenboog opgeregt, waerbinnen de musikanten saten; de straeten rondom het Groen Kerkhof waeren beplant, alsook de Schoenmerkt en Kerkhofstraet; op de Schoenmerkt waeren suijlnaelden en sigteynden, sinnebeelden, lof en gedenkschriften tot aen de Cammerstraet toe, onder het geschal der timballen en trompetten; aen een ark, afsluijtende de Schoenmerkt ontrent het Bisdom, stonden wedersijds de Maegd van Antwerpen en de Maegd van Mechelen, houdende hunne wapens. Sulke vercieringen vervolgden voorbij het Bisdom, sijnde als eene aengenaeme wandeldreve, beplant met boomen. Boven de poort van 't Bisdom, sag men de wapenen van sijne Doorl. Hoogwt, de selve waeren bekroond door dit jaerschrift: ILLUstrIssIMae AntVerpIae antIstItI Tegen over de poort, aen een huijs, was een hoogsael opgeregt, alwaer de musikanten van het regiment van prins de Ligne, in turksche kleeding, op de binnenkomst van den Heer Bisschop, hun veldmusiek lieten hooren. 'S avonds waeren de bovengemelde vercieringen segenbogen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 193]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
en plantagien verligt; den gevel van het seminarie was ook luijsterlijk verligt en seer schoon verciert met verscheijde figueren, sinnebeelden en verscheijde andere cieraden, verbeeldende de vier cardinaele deugden, boven de poort was verbeeld de strijdende kerk, bestraelt door den H. Geest; aen de hoeken sag men de wapens van den Paus en den keyser en in 't midden die van den Bisschop. Den gevel van het klooster der Eerwe Paters Beggaerden op de Eyermerkt, was onder andere opgeluijstert met twee figueren, verbeeldende de wijsheijd en eendragt, en boven, de wapen van van sijne Doorl. Hoogwt sijnde s'avonds ook schoon verligt. Op de Evermerkt, aen de pomp, alwaer den eyerboer opsit, was eene boere hut, alwaer uijthong ‘Caffé à la Malbourg’ verbeeldende eene boere familie; voor het huijs waeren vier kinderen hand aen hand, altijd ronddansende. Op de Melkmerkt was de pomp, alwaer het boerinneken op staet, ook seer fraey opgeciert met eene gansche boerefamilie; en een huys alwaer uijthong ‘Caffé de Figaro’. Dese twee dingen waeren seer fraey en vermaekelijk om sien en verciert met opschriften en jaerschriften dewelke men ook ten allen kanten van de stad te lesen vond. Van dese boer en boerin wird over eenige jaeren seer veel werk gemaekt. 'S avonds om 10 uren sag men den heere Bisschop rondgaen tusschen den toeloop en toejuichingen van ontellijke menigte volk. 'S anderdags na middag heeft den heere Bisschop de openbaere complimenten ontfangen van den edeldom en voornaemste borgers. Desen avond hebben de gebueren van het Bisdom de verciering andermael verligt.
Den 12 is door het capittel van de parochiale en collegiale kerk van St Jacobs, in plaets van wijlen den seer Eerwe heer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 194]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Petrus Le Begge, overleden 2 deser (hij was deken sedert 26 Meert 1774) tot deken van het capittel gekosen, den seer Eerwe heere Joannes Baptista Laenen, gebortig deser stad, licentiaet in de H. Godsgeleerdheijd, voortijds professor van 't Bisschoplijk seminarie, en lestmael vice-deken van 't selve capittel, welke keus sijne Doorl. Hoogwt heeft geconfirmeert, sijnde op 20 deser geinstalleert.
Den 25 is den prins Ferdinandus van Wurtenberg hier binnen gereden, komende van Mechelen en sag de veldoefeningen in de buytenvestinge deser stad, door de troupen der twee veldbataillons van Ligne, keerende ontrent den avond wederom na Brussel.
Den 30 gingen eenige soldaeten van Clairfayt na 't vernietigt clooster der Witsusters, maer wirden aldaer niet ingelaeten, alsoo de conchargie daertoe geen order hadde. Sij sijn daer niet ingeraekt als op 8 July daer naer; het waeren allen getrouwden. De kerk diende voor stal.
Den 21 July en volgende dagen wirden tot Brussel in 't Broodhuys verkogt, de diamanten en kostelijke gesteenten, als robijnen, emerauden, hyacinten, grenaden enz., alsook eene menigte fijne peerlen, alle voortkomende en ontnomen van de gesupprimeerde kloosters in dese Nederlanden waer van men de catalogue siet in druk.
Den 25 Julij 's morgens, sag men eene sterke divisie van het regiment de Ligne aen het hoofd hebbende den prins, hunnen colonel eygenaer, commandant generael der troupen deser stad, in groote parade de veldoefeningen verrigten in tegenwoordigheijd onder andere van lord Cornwallis, vermaerd generael, logeerende in den Grand Laboureur. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 195]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den 3 Augustus om 5 uren 's morgens, marcheerde het regiment van Clairfayt langs de Meer uijt dese stad na het Laer bij Deurne alwaer sij de krijgsoefeningen begosten.
Den 5. Hunne koninglijke Hoogheden de gouverneurs generael alsook Clemens Wenceslaus van Saxen, keurvorst en Artsbisschop van Trier en Maria Cunegundis van Saxen, princesse abdisse van Thorn en Essen, komende langst de Brusselsche vaert, wirden desen morgent door de twee kotters ontrent Hoboken opgewagt, die soo haest sij dit doorlugtig geselschap in 't gesigt kregen, omtrent 10 uren, hun kanon losbrandden. Hunne koninglijke Hoogheden, dan aen boord van een derselve onder seijl gaende, stapten aen land op de werf; wirden aldaer andermael onder geschut onthaeld, door hunne hoogheden prins de Ligne, den hertog van Ursel en door sijne Doorl. Hoogwt onsen Bisschop alsook door den markgrave en borgemeesters. Het doorlugtig geselschap, hebbende in hun gevolg den grave van Seckendorff, den generael baron de Kempel en andere, vervoegden sig in koetsen na de Cathedraele, na de collegiale van St Jacobs en na andere kerken, alsook na de accademie. De regenvlagen, na middag de krijgsoefeningen te velde op 't Laer bij Deurne in 't vuer, belet hebbende, sijn 's anderdags 's morgens de monsteringen en oefeninen. soo voor de troupen van den kasteele als van de stad verrigt voor sooveel het weder toeliet; om half elf voornoen, is dit geselschap uijt het Bisdom na Mechelen vertrokken. De troupen op het kasteel als in de stad vervolgde die veldoefeningen. Die van Ligne hebben 10 deser na middag in het vuer geexerceert, het was dikwijls exercitie op 't Laer bij Deurne, sijnde groote en vlakke plaetsen.
Deser dagen sag men in 't ligt de volgende advertentie: ‘Dat men van wegens den president en de lieden van de | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 196]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
comité der casse van religie in de herberg ‘de Swaen’ op het Vlaemsch hoofd, toebehoort hebbende aen de Eerwe P. voor de dijkagie van den Polder van Borgersweert, naest het Vlaemsch hoofd, toebehoor hebbende aen de Eerwe P. Cathuysers binnen Antwerpen. Den eersten sitdag 10 Augusti 1785; den 2den ditto en den laesten 31 ditto, wanneer de absolute verkoopinge onder agreatie sal toegewesen worden.
Den 21 kwam den Heer Cardinael Artsbisschop van Mechelen, binnen dese stad; sijne Eminentie ging binnen de Cathedraele met de processie van devotie, waerin onsen Bisschop ook officieerde, met de aenhoudende gebeden om de bermhertigheijd Gods af te smeeken, de helderheijd des logts, en den oost in te konnen schueren; na de maeltijd is sijne Eminentie uijt het Bisdom na Mechelen vertrokken.
Den 24 is alhier het volgende geafficheert: ‘Den tresorier generael, raeden en commisen der domijnen en finantiën sijner Majesteijt den keijser en koning’. ‘Seer lieve en speciale vrienden. Wij senden u de tegenwordige om u te seggen, dat wij hebben geresolveert u te verbieden de binnenkomst soo te water als te land van de aberdanen der vremde vischvangsten, op de straffen gestatueert door ordonnantien tegen den struijkhandel. U sullen de tegenwoordige mede deelen aen uwe subalternen, en u sullen die, gelijk sij, afficheeren ter gewone plaetsen van de comptoiren. Tot soo verre, lieve en speciale vrienden, God hebbe u in sijne heijlige bewaernisse. Uijt Brussel den 23 Augusti 1785.’ Was geparafeert Cas. Vt en lager onderteekent Fernois, onderstond: aen de officiers principael van Antwerpen.
Den 29 voor middag, is den lieutenant generael, grave de | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 197]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Murray, van Brussel hier binnen gereden en met sijne hooght prins de Ligne, commandant deser stad, voorder vertrokken na de Polders, die de Hollanders in de forten aen de Schelde houden onder water geset. Sij sijn van Santvliet om half 10 's avonds wedergekeert en 's anderdags 's morgens na Brussel vertrokken, van waer prins de Ligne 31 deser 's morgens alhier weder arriveerde.
Men verwagt alhier tegen 15 September het hoofdquartier van het leger, soodat een aental van troupen, aen den linken vleugel sal besetten, de landstreken naest de Nederschelde, alsook te Merxem, Schooten, Eeckeren en elders; en aen het middelstip en den regten vleugel sullen de andere hun legerveld uijtbreijden naest de groote en kleijne Nethen tot Herentals, Thielen, Geel en Casterlee toe. Om desen tijd wird de graenvliet, vóór het oosterhuys gerepareert, seer vervallen sijnde. De blauwe stukken op de brug liggende tegen de kanten, sijn serken uijt de kerk der facons.
Den 1sten September heeft het gebrand in 't klooster der Annonciaten; in seker kapelleken staende aldaer in den hof, in hetwelk de soldaeten hadden gekokt, waerdoor dien brand ontstond, aengesien er geen schouw was. In het klooster der der Annonciaten hadden sij gemeijnt in den refter eene generaele bakkerij te maeken. Alle de cellen van 't klooster der Facons waeren uijtgebroken om eene sael te hebben, om ingeval den oorlog voortging, een generael hospitael voor de sieke en gekwetsten te maeken; het gruijs, komende van dese mueren, wird gedeeltelijk in de kerk gestort, die in eene droevige gesteltenis gesien word, beroofd van de altaeren en ciraeden, als al het andere vernietigd. Alle de klooster waerin soldaeten sijn, sijn seer verdestrueert, de geschilderde glasen in de panden en andere plaetsen, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 198]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
sijn uijtgeslaegen en de trappen, sloten en loode goten, uijtgebroken. In de kerk der Annonciaten waeren kribben, en dienden voor stallen, alsook de sacristij.
Den 5 was 't groote revue van de twee bataillons van Ligne op het plijn buijten het kasteel, voor den heer hertog van Ursel. Ten selve dage wird geordonneert aen de schippers, van een seker getal van krabben schuijtjes aen te brengen.
Den 6 was het groote revue binnen het kasteel van de drij bataillons van Clairfayt, geschiedende op deselve wijs.
Den 7 voormiddag arriveerde den prins Ferdinand van Wurtenberg, met een geselschap Russische rijsigers, bevaerde des anderdags de Nederschelde, wordende onthaeld aen boord der kotters.
Den 8 om half drij na middag vertrokken de voorgemelde schuijtjes na Gend. Vandaeg wird er ook een kanon scheep gedaen aen de werf als ook bomben en poeder.
Den 9 en 10 vertrok er een kanon.
Den 10 vertrok om 12 uren 's middags, het derde bataillon van Clairfayt uijt het klooster der Annonciaten, langs St Jorispoort, met hunne bagagie wagens na Mechelen en Brussel. Om half twee kwaemen de quartiermeesters van 't regiment van Caunits, nu Wurtenberg, langs St Jorispoort hier binnen gaende na 't kasteel.
Bij ordonnantie van den raede der financie van 5 deser, is | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 199]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
verklaerd om den invoer van den aberdaen der vremde visscherijen, verboden bij ordonnantie van 23 Augusti laest leden, te beletten, dat den inbrenger sal verbeuren eene boete van f 500 voor ieder ton en f 750 voor ieder vatjen of minderheijd als een ton; aldus moesten wij den goeden aberdaen derven en den slegten duer betaelen.
Den 11, desen morgend vroeg, sag men de plijn buijten het kasteel afmeten om een kamp te maeken. Vandaeg wird er overvloedig veel stroey in 't Derde order gebrogt. 'S noenens, om half één, kwaemen de twee bataillons van 't voorse regiment van Wurtenberg, van Mechelen hier binnen, gingen aesntonds, vergeseld van prins de Ligne na kasteelplijn, alwaer duc d'Ursel bijkwam; begosten aenstonds te werken en hunne tenten te stellen, om aldaer gecampeert te liggen, hetwelk seer spoedig verrigt wird. Met dese sijn er alsnu ses bataillons in de stad en kasteel, twee van Clairfaijt, twee van Ligne en twee van Wurtenberg. Daer wird vandaeg een kanon te scheep gedaen aen de werf: alsook buyten de slijkpoort, gevoerd de batterijen. Desen avond was het collegie. Den 11 was alhier aengeplakt eene waerschouwing, van stadswegen op 10 deser in collegie geresolveert en gepubliceert sijnde, dat het aen alle onvrije hoveniers en andere buijtenlieden bij provisie toegelaeten word, van heden af op alle dagen van de weke, soo 's morgens als na den noen, hunne groenten, pottagien, boter en eetwaeren in dese stad te mogen merkten en verkoopen, sullende deselve buijtenlieden met hunne waeren kennen voorstaen op alle de merkten deser stad, aen het kasteelplijn en op andere plaetsen, op dewelke de militaire sullen sijn ingequartiert of gecampeert. Den 13 verhuysden de overgebleven soldaeten uijt het klooster der Annonciaten na het gene der Witsusters. Daer kwaemen ook binnen dese stad, eenige van de nieuwe | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 200]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
bende der pionniers of pontonniers, en quartiermeesters der Husaeren van Wurmser. Eenige van Ligne uijt het klooster der Clarissen, trokken na 't Oosterhuijs en elders. Daer was order om den Tapisierspand ledig te maeken voor de peerden der husaeren van hunne koningl. Hooghden. In 't Hesschenhuys worden stroeij en matrassen gemaekt. Den generael Lilieu der dragonders van Toscaenen, logeert op 't hof van Dhr Van den Steene te St Willibrords. De kasteelplijn wird wederom afgeteekend voor een ander kamp te maeken. Des middags arriveerde den prins Ferdinand van Wurtenberg, colonel eygenaer van een regiment van sijnen naem, te vooren Caunits, met sijne veld-equipagien en gevolg; hebbende sijn logement in 't klooster der Eerwe Paters Predikheeren. Hij was 's anderdags tegenwoordig in de binnenkomst en revue van het grenadiers bataillon van Heyden op den middag, ten bijwesen van den grave de Murray, lieutenant generael en commandant generael der troupen in de Nederlanden, alsook van prins de Ligne en den hertog van Ursel.
Den 14 September, om half elf 's morgens, kwaemen dragonders van Toscaenen langs St Jorispoort binnen dese stad, reden na Borgerhout, Deurne, Womelgem, Merxem en elders, sijnde seer schoon volk. Ook kwaemen de husaeren van Wurmser langs Kipdorppoort binnen dese stad, trokken de Roode poort uijt na Eeckeren, de Donck, Borgerhout, Deurne en elders; sijnde ook seer schoon volk. 'S noenens om 12 uren, arriveerden de grenadiers van Wuttemberg en van Murray langst het water en gingen na 't klooster der Annonciaten; in de sacristij deser schoone kerk, altijd soo suyver gehouden sijnde, stond het peerd van eenen oversten der militairen en diende tot stal; het mest sag men in de kerk leggen; denkt eens, hoe het ging; ook konde het door de goede en godvrugtige inwoonders sonder droefheijd niet aensien worden. In het huijse van den graef de Proli, op de Schoenmerkt, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 201]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
logeerde den graef van Murray; alsook den graef Zechenter, quartiermeester generael van het leger. Desen voormiddag waeren alhier gearriveerd, de veld equipagie van sijne koningl. Hooght, den hertog van Saxen Tesschen, gouverneur en kapitijn generael deser Nederlanden in 't Bisdom, onder een geleij van husaeren, die het logement hebben in en ontrent Tapissierspand. Desen avond arriveerde hunne koningl. Hoogheden in 't Bisdom. De Feldmaerschalterij, die over 9 maenden van Weenen was afgeveerdigt, met haere bedienden, is ook van Brussel desen avond hier binnen gekomen; ook sijn er nog wel 30 wagens der militairen binnen gekomen.
Den 15 smorgens, om half seven, vertrok sijne koninglijke Hoogheijd met de generaels, te peerd, na den Polder, en kwam om half twaalf wederom in 't Bisdom, alwaer de militaire oversten en officiers kwaemen om orders te ontfangen en waerschijnlijk raed gehouden wird. De grenadiers hadden de wagt aen 't Bisdom.
Den markgrave had in 't begin deser maend September, den volgenden brief van den raed en fiscaelen ontfangen; die den selven met den volgenden in 't Vlaemsch, ook van de fiscalen, van 30 Augusti laest, na de andere hoofdofficieren sond, om aen de respective officiers der dorpen te doen komen, luydende als volgt: ‘Monsieur, étant chargé de la part de leurs Altesses Royales, les gouverneurs généraux, d'adresser de lettres circulaires imprimées à tous les collateurs seculiers des fondations pour les pauvres, établis dans votre ressort pour les exhorter à conférer aux femmes vieilles et estropiées et decrepittées ainsi qu'aux veuves et orphelins necessiteux des militaires en général les places qui sont à leur disposition, nous vous envoyons ici les exemplaires de ces lettres que vous ferez par- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 202]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
venir aux collateurs de votre ressort immédiat, de même qu'aux officiers subalternes, afin qu'ils en fassent de même. Nous avons l'honneur d'être, Monsieur, votres humbles et très obéissants serviteurs, les conseilles fiscaux de Brabant’; était signé: P.G. Cuylen et P.F.N. De Lannoy; à coté était: Bruxelles 1er Septembre 1785; plus bas à Mr Le markgrave d'Anvers.
‘Sijne majesteijt den keyser en koning, in aendagt genomen hebbende, dat de oude en gebrekkige vrouwen der soldaeten, alsook de behoeftige weduwen en weesen van de militairen in 't gemijn verdienen deelagtig te sijn van de fondatien gestigt ten voordeele van den armen, en dat den dienst, dewelke de mans en de vaders van de ongelukkige persoonen doen, ofte gedaen hebben aen het vaderland, behooren hun voor het minsten sooveel regt ten dien opsigten te geven als konnen hebben de vrouwen en weduwen en de weesen van de andere geslagten van onderdaenen. Hunne koningl. Hooghen de gouverneurs generael hebben geresolveert van de collateurs der voorschreeve fondatien binnen dit land afsonderlijk te doen recommandeeren, van hun daer in te ontfangen, sij hebben te dien eijnde aen de Bisschoppen circulaire brieven doen bestellen, en deselve belast van daer toe aen alle de andere geestelijke collateurs van hunne Bisdommen, aenmaeningen te doen toekomen, hun voorhoudende de beweegredenen die sij de behoorlijkste souden oordeelen om hun daer toe te brengen, ende opdat de wereldlijke collateurs van diergelijke fondatiën, insgelijks souden medewerken tot het volbrengen hunner verwagtinge op dit voorwerp, hetwelk maer en strekt tot behulpsaemheijd van den militairen staet dewelke het gemeijn best vereyscht aen te moedigen, dese serenissime prinsen hebben ons belast aen deselve wereldlijke collateurs der fondatien van den armen in ons ressort opgeregt, toe te senden, de voorhandige cir- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 203]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
culaire brieven die wij u in de voorsegde hoedanigheijd beschikken, u aenmaenende op de sterkste wijse, ten eynde u den cas vervallende in aendagt soud nemen de redenen die ten behoeve van de voorse vrouwen en weesen sijn militerende, en aen deselve soud confereren de plaetsen wesende tot U dispositie. Lager stond: Wij blijven Ued. dienstwillige dienaeren. De raeden fiscaelen van Brabant; ende waeren onderteekent: P.G. Cuylen, P.F. De Lannoy. Brussel den 30 Augusti 1785.
Den 15 na middag, trokken de grenadiers uijt het klooster der Annonciaten na 't kasteelplijn en begosten aenstonds hunne tenten te stellen, om aldaer gekampeert te liggen.
Den 16 in den morgend, vertrok het bataillon, generael van Clairfaijt, uijt 't kasteel na Beveren met hunne bagagie wagens te schepe, om ontrent Beveren tot tijd en wijlen, hunne tenten te slaegen. Desen namiddag was het wederom conseil de guerre in het Bisdom. Vandaeg is de cancelrij op de Schoenmerkt, in 't huijs van de Grave de Proli gekomen, (die wijnig na de Asiatische compagnie ook gefailleert is en daerom sig absenteert) alwaer s'avonds de krijgskas ook inkwam op verscheijde wagens langs St Jorispoort, binnen dese stad gebragt sijnde.
Den 17 sag men alhier aengeplakt eene advertentie, Fransch en Vlaemsch, wegens het commissariaet civiel binnen dese stad, welks bureau gelegen is in de Lange Gasthuijsstraet tegen over het maegden huijs; luijdende als volgt: ‘Men laet weten dat die persoonen, dewelke souden willen het quartier generael van sijn majesteijt den keyser en koning volgen, als: marquetenter, vleeshouwer, traiteur, leveraer van bieren, verkooper van levensmiddelen, waeren en koopmanschappen; sullen hun moeten adresseeren aen den | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 204]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
heer De Genger, greffier van het auditoriaet van den leger staet, die hem bevind in het Quartier generael, om met den selven heer De Genger onder het authoriteyt van sijne oversten te convenieeren, daer den prijs en qualiteijt van het bier, vleesch en levensmiddelen ofte victuailien, soo wel als over den prijs van de tafel die de traiteurs sullen geven en vervolgens voorsien te sijn van eene commissie ofte patente van mijnheer den generael Zechenter, quartiermeester generael van het leger. Die personen sullen genieten alle hulp en gunsten, soo wel als vrijdom van alle regten op bier, vleesch en alle andere victuailien, als thol, inkomende regten, barreelen, octroyen, en alle andere gesteld op de consomtie. Zij sullen insgelijks genieten, als wanneer het quartier generael sal gesteld worden op het plat land, ofte wel in de klijne steden, den vrijdom van den accijns op den wijn. Waere het saeken dat er eenige ingesetene personen, welbefaemde en andere, in gemeynschap of societeijt wilden ondernemen te leveren alle het vleesch aen het quartier generael, sal het noodig sijn, verschil te maeken in de prijsen van die van de eerste qualiteijt, gelijk de welbemiddelde personen gebruijken, en die van eene mindere qualiteijt, gelijk oude koeyen, gesond, maer soo vet niet. Men is beweegt te contracteeren met diergelijke persoonen ofte societeijten, selfs aen de selve persoonen, penningen te geven op avance, onder behoorlijke borge of cautie voor de levering van d'een of d'ander van deselve qualitijten ofte wel voor alle bijde. Men is insgelijks beweegt te contracteeren met twee à drij traiteurs, mits deselve sig verbindende. Men sal het getal geconvenieert bepaelen.’ ‘Gedaen ter cellerij van den heer commissaris generael civiel te Antwerpen den 16 September 1785.’ Men sag nog een andere ordonnantie wegens den selven, aengaende de magasijnen in 't quartier deser stad; aen het Bis- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 205]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dom was eenen lijst aengeplakt der logementen van de generaels.
Den 18, 's morgens ten 8 uren, hoorden hunne koningl. Hoogheden met hun gevolg de Misse in de Cathedraele, in venerabel kapel aldaer, gelesen wordende door den Bisschop.
Gister moesten er 50 karren van 't quartier van Santhoven en ook van andere quartieren, 's morgens heel vroeg tot Lier sijn, door order van Dhr Robrecht, commissaris der vivers, om haver te transporteeren uijt het magasijn aldaer, na het kamp van Viersel.
Allen den tijd dat die van Wurtemberg op de plijn laegen, speelden hunne musikanten alle avonden, van half seven tot half agt, hun veldmusiek, en daer wird verscheijde mael gedanst door de officierkes met jouffr van de stad.
Desen morgend wird op de kasteelplijn, in eene groote tente, door den veldpater de Misse gecelebreert, dewelke alle de aldaer gecampeerd liggende hoorden.
Den 19 's morgens was het schoon dragonder regiment van Toscaenen te Wijnighem versaemt tot de groote revue, aldaer verrigt wordende door hunnen generael. Ten 9 uren 's morgens vertrok de princesse uijt het Bisdom na Brussel. Desen nagt sijn er twee couriers aengekomen, eenen van Weenen en eenen van Parijs. Vandaeg wird van stadswegen gepubliceert en geordonneert, dat alle degene eenig stadsofficie hebben of bedienen, moeten eene lanterne met ligt aen hunne huysen uijtsteeken, beginnende met den 1sten October op pene dat degene die sulks niet sullen hebben gedaen, hunne gagiën sullen worden ingehouden. De gilden, ambagten en natien, moeten insgelijks dese ordon- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 206]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
nantie onderhouden en aen hunne kamers op den voorsen tijd eene lanterne met ligt uijtsteken. Voorders word bij de selve geordonneert, aen alle degeene herberg, afspanning, logist of cafféhuys houden, ook eene lanterne met ligt, niet hooger van den grond als 10 voet, uijtsteken op pene van 6 gulden. De borgers en ingesetenen alhier, soo geestelyke als wereldlyke, wirden andermael aensogt aen hunne huysen lanternen uyt te steken en met het verlaeten der poortklok, ligt te doen branden. Degene welkers gelegentheijd niet souden toelaeten, het stellen van lanternen en den onderhoud van ligt alleen te bekostigen, wirden aensogt, sig met vier of vijf man hunne naeste gebueren te verstaen, om dit gesaementlijk te doen.
Den 20 's morgens, soo vroeg mogelijk, moesten tot Lier sijn, wederom 25 karren van 't quartier van Santhoven, bespannen met twee peerden, moetende aldaer laeden, ieder 24 sakken haver uijt het magasijn aldaer, en transporteren na het kamp van Viersel. De dorpen van Merxem, St Job en Schooten, waeren dese rijs vrij, aengesien deselve overvallen sijn van vragten uijt het magasijn deser stad Antwerpen. Vandaeg arriveerde de princesse wederom binnen dese stad Die van Wurtemberg hadden order om ten twee uren na middag te vertrekken na Capelle en gereed sijnde, kregen contre order. Ten selven dage wirden de Grenadiers, aen 't Bisdom de wagt hebbende, door die van Ligne afgelost.
Den 21 's morgens, vertrokken de grenadiers; 's noenens om half 12 vertrekken de soldaeten van Wurtemberg, op het kasteelplijn gecampeert gelegen hebbende, met hunne bagagie wagens en tenten, aen het hoofd hebbende, hunnen colonel eijgenaer, den prins van Wurtenberg. Dese troupen moesten nog dien dag de tente slaegen onder Eeckeren, naest Capelle, Hoogboom. Na middag, reed sijne koningl. Hooght Albert | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 207]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Casimir met prins de Ligne uijt dese stad met hunne husaeren en gevolgt door eenige muijlesels, komende 's avonds wederom. Den 23 desen morgend half tien, is de gouvernante na Brussel vertrokken, en 's avonds wederom gekomen, vergeselt met den nieuwen minister aen het hof van Brussel wegens den keyser: den grave de Belgiojoso.
Vandaeg wird uyt het quartier generael deser stad door Mhr Gummarus Cornet de Grez, aen den markgrave geschreven van te ordonneeren 50 wagens met vier peerden ieder bespannen, te compareeren in 't bosch van St Bernaerds bij Capellen, om palissaden te transporteeren, besig sijnde met de batterije op de Platluijs te maeken en van hersten te senden in 't bosch van Tongerloo en van te senden, vandaeg of morgen vroeg, eenige pionniers om den weg te repareeren.
Den 24 desen morgend is den gouverneur generael met eenige heeren in 't legerveld, ontrent Westmalle, vertrokken en om 3 uren na middag wederom gekeerd.
Den 25 pakten die van Clairfaijt op 't kasteel, om teGa naar voetnoot(1) sijnde seer slegt weder. Na middag om 5 uren kwamen er eenige wedrom van 't regiment van Wurtemberg, gaende na 't kasteel. Desen morgend hoorde sijne koningl. Hooght de Misse, wederom in de Cathedraele in Venerabel kapel.
Den 26 quaemen er grenadiers van Murray in 't klooster der Spinsters op de vuylruij. Na middag arriveerden de twee bataillons van Wurtemberg wederom binnen dese stad, marcheerden na 't kasteel, hebbende het in het kamp van Capellen niet konnen houden door de nattigheijd. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 208]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Om half drij was 't bataillon, colonel de Clairfaijt, langst St Jorispoort vertrokken, en de grenadiers van Ligne, Viercet en Clairfayt waeren uijt de kampen van Viersel, langs Kipdorppoort, binnen dese stad gekomen.
Mhr Cornet de Grez, commissaris generael, beveelde onder andere bij ordonnantie, door hem onderteekend, aen alle brouwers, koopmans van hoey en andere particulieren van te voeren in de plaetsen die door de heeren commissarissen van wegens de heeren Staeten van Brabant, voor de levering aengesteld, hun sullen aengewesen worden, soodaenige quantitijten en partijen van hoey dat sij hun sullen belasten, dewelke sullen betaeld worden door d'officiers van de magasijnen op den prijs lest leden gesteld en gereguleert.
Voorts wird bij deselve bevolen en geordonneert aen alle drossaerden en andere officieren van dorpen en gemeijntens, gelegen in de seven quartieren van Antwerpen, van sig te begeven en styf woonen, geduerende den tijd dat de tegenwoordige omstandigheden sullen dueren in de dorpen, alwaer sij officieren sijn, en andere in te stellen, ingeval sij officier van verscheyde dorpen sijn.
Den 1sten October sag men een transport van recruten aenleijden, op de Meer, wordende besigtigd door prins de Ligne. Er wird van stadswegen gewaerschouwt, een ieder, soo in stadsbedieningen sijnde als werklieden, leveraers enz. van (alsoo d'intentie van sijne koningl. Hooght is, dat voortaen alle deser stadsrekeningen geeindigt worden met den laesten dag van October; en de nieuwe rekeningen beginnen met den eersten November) hunne respectieve rekeningen te sluyten met den laesten dag deser loopende maend October; deselve over te brengen in handen van den gene des behoort; en voor het toekomende, het jaer beginnen met 1o November, en de stadsre- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 209]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
keningen te sluijten met den laesten October vóór den jaere 1786.
Den 2 sag sijne koningl. Hooght de parade op de Meer, die van Ligne, vóór en na de Misse, met het groot musiek. Sijne Hooght hoorde de Misse in de kerk der O.L. Vr. Broeders. De drij bataillons van Stein, besetten de grensen in het quartier van Hoogstraeten; de husaeren van Wurmser: Ravels, Dessel en Turnhout. De verdeelingen der dragonders van Saxen Cobourg houden ook post tot Beerse en Vorsselaer; die van Arberg tot Ghierle, Thielen, Vlimmeren en Wechel der Sande; alle voorsien van hunne veldtuygen. De ovens, opgemaekt tot Herenthals bleven in gang. De magasijnen daer en tot Westmalle en elders, genoegsaem voorsien. Eene verdeeling van het regiment van Wurtemberg houd tot Stabroeck, naest Hollandsput, de wagt. De Husaeren sedert eenige dagen Eekeren en andere posten naest de Neder-Schelde besettende, syn gekomen van Diest. De dragonders van Toscaenen houden post tot Schooten, Merxem, Deurne, Wijneghem en Schilde.
Den 4 's morgens vertrokken hunne koningl. Hoogh. na Brussel, en sijn des avonds wederom gekomen van hun nieuw buytengoed tot Lacken, buijten Brussel.
Den 6 's morgens marcheerde eene verdeeling van 't regiment van Wurtemberg na de voorposten aen de grensen.
Den 7 tegen den avond quaemen er eenige soldaeten van Wurtemberg binnen dese stad, misschien van de kanten van Capelle of daer ontrent.
Den 9 's morgens om half tien was de parade op de Meer van die van Wurtemberg met hunne grenadiers en die van Murray, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 210]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
onder het groot veldmusiek, gaende vervolgens na de kerk der O.L.V. Broeders de Misse hooren onder het gesang der troupen met den gouverneur en gouvernante, gevolgd door de generaels en den prins van Wurtemberg.
Den 14. Hunne koningl. Hooghen de gouverneurs generael, hadden gister voormiddag hun aenstaende vertrek en dat van het hoofdquartier aengekondigd, nemende desen morgend afscheijd van onsen Bisschop; van waer sij om half negen in hunne veldkoets wederkeerden na Brussel. Het hof en equipagien sijn kort na middag ook na Brussel wedergekeert. Ontrent den noen ging de wagt der grenadiers van aldaer weg; s'agternoens was het commissariaet civiel ook gedaen en vertrok den volgenden dag. Desen morgend vertrokken ook de pontonniers.
Den 15 vertrok de krijgskas, uijt het huijs van Proli, na Brussel, alwaer ook de grenadiers de wagt hadden gehad. Men bevestigt genoegsaem den vrede, bij het voorder tractaet te besluijten met de republiek der Vereenigde Provinciën.
Den 16 wirden de bootjes of schuytjens wederom gebrogt van Gend, van hier vertrokken synde den 8ste der maend September laest leden. De matrosen die sy weder brogten waeren in het blouw gekleed met roode kraegen en hadden pluijmen op den hoed. De husaeren van Wurmser sijn vertrokken van Turnhout na hunne nieuwe quartieren, alsook die van Hoogstraeten, Oostmalle, Westmalle, Bracht en Eeckeren en van hunne eerste rustplaets tot Vorsselaer, Herenthals, Ranst, Broechem en elders, voort te marcheeren na Diest, Thienen en andere bovenlanden.
Den 17 sag men na middag al eenen kotter afkomen binnen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 211]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dese haven, dien 's anderdags gevolgt wird door den anderen en door de brik.
Den 18 hadden die van Wurtemberg de wagt aen St Jorispoort, in plaets der grenadieren.
Den 19 wird een kotter ontwaepend, de kanons en meubelen wirden in 't besaenhuijs gedaen en vaerde s'anderdags na den Philippe. Desen morgend is 't grenadier bataillon van Turkmann uijt de voorstad, in en ontrent Berchem, met sijn veldequipagie, vertrokken na het binnenland.
Den 22 vaerde den anderen kotter ook na den Philippe, gisteren onwaepend sijnde. De kanons wirden van de werf gedaen.
Den 23 volgde de brik de voorschreven kotters, alnog kanon ophebbende, en de laeste kanons wirden van de werf gedaen, dit waeren de 48 ponders van de stad; de roosters wirden uytgebroken.
Den 25 sijn de dragonders van Toscaenen met hunne veldcqupagien van Deurne, Borgerhout en andere, hier binnen gekomen; desen morgend om 8 uren langs St Jorispoort uijtgereden na Mechelen, voorders na Loven.
Den 28 sijn er soldaeten van Clairfayt vertrokken uijt het klooster der Witsusters, in welke kerk peerden stonden. Na middag om 3 uren wird het water van den Polder, den Doel en daer ontrent afgelaeten. De Husaeren van Wurmser sijn niet alleen uijt de verscheijde quartieren tot Gheel, Herenthals en bijgelegene dorpen afgemarcheerd na het bovenland en den kant van den lande van over Maese, maer het overige der magasijnen van haver, waermede selfs sommige kerken en kloos- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 212]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
terpanden nog waeren opgestaepeld, zijn derwaerts ook afgevoerd met een groot getal van leger-wagens. Vandaeg wird het klooster der Eerwe Paters Brigittinen tot Hoboken, finael aldaer verkogt, verdeelt sijnde in vier koopen.
Den 29 Deser wirden de kotters afgedankt; vele balken, planken en ander houtwerk, gedient hebbende aen de batteryen, wirden binnen dese stad gebrogt.
Den 31 vertrokken wederom eenige soldaeten van Clairfaijt, daags te voorent uijt den Polder in het klooster der Witsusters gekomen synde. Verscheyde soldaeten hadden hun afscheijd alreeds gekregen, zoodat waerschijnlyk de saeken geeijndigd sijn.
Den 1sten November, om half negen smorgens, vertrok Duc d'Ursel langs St Jorispoort na Brussel. Vandaeg heeft den heere Choordeken der Cathedraele voor de eerste rijse gepredikt; na middag in deselve kerk, sijnde eenen uijtmuntenden predikant.
Den 2 vertrok prins de Ligne met alle haest na Brussel, alhier gelogeert hebbende, ten tijde van sijn verblijft in dese stad, in de abdije van St Michiels. Desen morgend om 7 uren, vertrokken den prins Ferdinand van Wurtemberg, vergeseld door den heer De la Costa, major van sijn regiment en twee kapityns, alle te peerd, na Lillo en de omlanden, sijnde desen prins 's avonds wederom gekeerd.
Den 4 heeft sijne Doorl. Hoogwt de Misse gedaen in de kerk van den H. Carolus Borromeus, wesende den feestdag van dien heiligen, patroon der selve kerk en beschermer der Christelijke leering, opgerigt voor de bejaerde menschen deser stad, ten jaere 1779. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 213]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Vandaeg vertrokken er kanoniers, met twee van hunne bagagiewagens, langs St Jorispoort. Desen nagt sijn de veldequipagien van 't regiment de Ligne, eenige dagen ingescheept sijnde, na Brussel vertrokken, om voort getransporteert te worden na Doornik.
Den 10 heeft onsen Bisschop het Venerabel in de veertiendagsche Beregtinge der parochie van St Joris, tot de sieken gedraegen.
Den 14 wird van stadswegen gewaerschouwt, door het magistraet gelast synde, van aen de heeren staeten op te senden, een notitie van die persoonen, dewelke niet voldaen sijn geweest over het logement der staf-officieren en andere, binnen dese stad, geduerende het laeste quartier generael, sedert September laestleden geweest hebbende.
Den 16 heeft sijne voorne Hoogwt het Venerabel in de veertiendagsche Beregtinge der parochie der Borgt, tot de sieken gedraegen. Desen morgend vertrok het bataillon generael van Wurtemberg met de veldequipagien, van het kasteel na Mechelen en soo voorts na Luxembourg.
Den 17 is het derde bataillon van Clairfaijt binnen dese stad gekomen, komende alhier in garnisoen op het kasteel.
Den 19 om half twaelf, is de Genuesche loterij, ingestelt door openen brieven van wijlen haere K.K.A. Majesteijt Maria Theresia, de dato 14 September 1760, alhier op de puije van het stadhuijs, voor de eerste rijse getrokken op de manier als deselve tot Brussel getrokken word, sullende alsoo van drij tot drij weken continueeren. Sedert vandaeg word het buspoeder uijt de magasijnen op | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 214]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
dese stadsvesten afgevoert en te scheep gedaen, om na de magasijnen te worden gedaen.
Den 21 na middag begost het koninglijk geluij der Cathedraele, voor de uijtvaert van den Artshertog Albertus, overleden 13 Juyl 1621, hetgene sedert eenige jaeren niet geschied was, ter oorsaeke van de merkelijke schaede der landen in den Polder, waerop dit beset is. Sullende alsnu wederom gecontinueert worden na ouder gewoonte. Dit was agtergebleven sedert..........; die landen waeren gelegen in den Polder van.........; het Magistraet had daer voor .........
Den 24 's avonds, gaf eene genootschap edelen en borgers, luijsterlijke redoute op de comediesael, aen den hertog van Ursel, aen den prins van Wurtemberg en aen alle andere militaire officiers.
Den 25 vertrok den prins Ferdinand van Wurtemberg. colonel eygenaer, uijt sijn logement in 't klooster der Eerwe Paters Predikheeren, na sijn dankbaerheijd te hebben betoont aen den Eerwe Pater Prior en andere religieusen. De veldequipagien van den prins, sijn den 28 deser opgevolgt. Vandaeg is het bataillon generael van Ligne uijt het Oosterhuys vertrokken langs St Jorispoort na Mechelen en soo voorts na Doornik, en alsnu wirden de wagten aen de poorten hernomen door de borgerlijke wagten. Vandaeg is duc d'Ursel ook na Brussel wedergekeert, ten tijde van sijn verblijf binnen dese stad, gelogeert hebbende inde refugie der abdije van St Bernards, op den Oever.
Den 27 desen morgend, 't quart voor 8 uren, vertrok het bataillon, colonel van Ligne, gelegen hebbende in het klooster | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 215]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
der Victorinnen, langs St Jorispoort, na eerst de Misse gehoort te hebben in St Joriskerk. Vandaeg liet den markgrave, ingevolge d'order van den heer Cornet de Grez, de dato 23 deser, weten aen verscheijde dorpen van 't quartier van Santhoven dat sij op 28 deser, voor noen of ontrent 1 uur na noen, voor den tijd van 5 dagen voorsien sijnde van hoey en haver en den voerman met sijn eetwaeren moesten leveren, eenige wagens met vier peerden, en karren met twee peerden, tot Calmpthout, op den greef aldaer, tot het transporteeren van palissades, op pene van met militaire executie gedreven te worden.
Den 28 's morgens, vertrok het bataillon, colonel van Wurtemberg, uijt dese stad, ook na Mechelen en voorts na hun voorig garnisoen tot Luxembourg, aengeleijd wordende door den major De la Costa, gelegen hebbende in het klooster der Clarissen en Predikheerinnen.
Den 30 's morgens vertrok de grenadier compagnie van het bataillon van Heijden, nog in dese stad sijnde, na Brussel, gelegen hebbende in het klooster der Spinsters. Vandaeg hebben die van Clairfaijt de wagt aen de magasijnen. Na middag begost het koninglijk geluij der Cathedraele voor het jaergetijde van Isabella, Artshertoginne van Oostenrijk, infante van Spagnien, gemallin van den voorsen Artshertog Albertus, overleden 1 December 1633, hetwelk van den selven tijd als het gene van Albertus was agtergebleven, siet hier boven, 21 deser.
Den 1sten December, om elf uren, begost de Misse in de choor der Cathedraele, die met swert laeken behangen was. Den autaer was behangen met swert fluweel, waerop een goude moorekruijs, alsoo was de baere, te midden staende, ook | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 216]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
behangen; sullen ook alsnu wederom continueeren na ouder gewoonte. Vandaeg vertrokken de grenadiers van Wurtemberg in de Annonciaten gelegen hebbende; soodat alsnu alle de kloosters ledig waeren. De siekenen van Ligne uijt de Facons, degene van Clairfaijt uijt Tersieken, waeren na het kasteel gebrogt; er waeren nog magasijnen in de Luijthaegen, het Derde order en Carmelietessen; in de Norbertineressen bleef ook alnog den entrepot, waer voor het klooster der Witsusters ook begost gebruijkt te worden. Dog in ieder klooster bleef nog altijd iemand tot conchargie of toesigt der selve; trekkende daervoor per dag 2 schellingen of 17 ½ stuyvers. Het oosterhuijs was alsnu ook ledig, aldaer was de hoofdwagt geweest, alwaer de sleutels deser stad bewaerd wirden.
Den 4 wesende St Barbara, sijn alhier voor aelmoesseniers gekosen Jonr Petrus Werbrouck, en Jonr Antoine Jos. Kannekens.
Den 10 en volgende dagen, wirden tot Brussel in het vernietigt klooster der Clarissen, publiek verkogt, de beste schilderijen uijtgesogt uijt de gene ontnomen aen alle de vernietigde kloosters deser Nederlanden.
Den 15 wirden wegens het magistraet gewaerschouwt, dat alle degene die nog niet hebben ingebrogt hunne notitiën, rekeningen en pretentiën over logementen, leverantiën en werken of andersints ter oorsaeke van het verblijf des krijgsvolks.
Den 28 wird, wegens de staeten generael der vereenigde Provintiën, ingevolge het vrede tractaet, gesloten 8 October laest tot Fontainebleau, begost aen de slegting der forten der Kruijsschans en Frederik Hendrik. Siet de gasette van 17 en 21 Februarij 1786. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 217]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Den 30 wird van Stadswegen gewaerschouwd, alsoo den heer kapitijn de Grosseau, wegens het regiment van den prins de Ligne, sig binnen dese stad sal begeven Dijnsdag toekomende, om te volbrengen de afrekening van het logementgeld van het voorse regiment alhier in garnisoen gelegen hebbende, dat alle degene die ten lasten van dit regiment eenige pretentiën sijn hebbende, ter oorsaeke van logement, gehouden sullen sijn, met hunne rekening te komen bij den voorsen kapitijn de Grosseau in den Grand Laboureur op de Meer op Woensdag 4 January 1786; sullende ten dien eijnde aldaer beginnen te vacqueren.
Desen morgen is in het schoon klooster der gewesen Jesuiten, het selve van binnen afgebroken sijnde, eenen blijkhof gemaekt, om lijnwaert te wasschen en onder de directie van den notaris Funck.
Dit jaer is het knegtjenshuys, die treffelijke fondatie, ook wederom in stand gekomen, ten jaere 1781 door de Aelmoesseniers vernietigt sijnde, tegens welke ongeregtige en aen het publiek seer nadeelige suppressie sig de knegtjens jongens hadden verzet; immers, verscheijde treffelijke persoonen op dien naem hadden gesteld en seer groote processiën geintenteert in den raede van Brabant van dien tijd tot in desen jaere 1785; alswanneer het selve wederom moest in wesen komen. De jongens waeren geduerende dien tijd buyten bij arme boeren besteed, of bij geringe borgers binnen dese stad.
Den 24 December is den spijker omgesteld voor de chynsen als volgt: tarwe f 5,11; rogge f 3,11; evene f 4,17; evit f 1,18; boekwey f 2,17; haver f 2,14; gerst f 3,14; sloorsaed f 7,15; spariesaed f 3,5; peerde boonen f 3,6; raepsaed f 12; witte boonen f 7,10; erweten f 6,15; kempsaed f 7; winter-sloorsaed f 10; alle per veertel. |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||