De kronijk van Antwerpen. Deel 1. 1 januari 1770 tot 31 december 1785

1778

15 Mey wird van stadswegen verboden van opde sondagen en heyligdagen vóór 10 uren voornoen, bloemen, fruyt, konijnen, duyven en levende vogels te verkoopen, gelijk van ouds verboden was geweest.

19 Deser is de hertogin de Chartres hierdoor gereyst na Holland.

24 Deser is inde parochiale kerk van de H. Walburgis gesloten de novene van 't half jubilé, tot eeringe der Reliquien van den H. Joannes Nepomucenus, aen dese kerk gegeven door de keyserin, Maria Theresia, ten jaere 1753. Die novene wird ingesteld met de plegtige Godtsdiensten, gecelebreert door Sijne Doorl. Hoogwaerd^t J.S.J. Wellens, Bisschop deser stad, dagelijks vervolgt wordende door de heeren Canoniken der Cathedraele ende gesloten door den seer Eerw^e heere Frans A.S. Bruynincx, artspriester en officiael. De kerk was seer konstig verciert met schilderwerken, sinnebeelden enz.

[p. 70]

12 Junij wird, van stadswegen, verboden op sondagen of heyligdagen op de publieke straeten met schollen te koop te staen, ten sij na 10 uren voor noen, endat alleenlijk aen hunne huysen, idem op de Duyvenmerkt, Ossemerkt, en in de Schermersstraet te beginnen van het Schermershuys tot aen den hoek oostwaerts, mitsgaeders buyten dese stadspoorten, voorbij het buyten hekken, ook met genoegsame distantie van de huysen.

24 Deser arriveerde alhier op 't casteel, het tweede Bataillon van 't Regiment van Vierset, uyt Vlaenderen gekomen sijnde.

Vandaeg wesende het sluiten der octave van het H. Sacrament, heeft onsen Bisschop de H. Communie tot de sieken gegedraegen in de Schoon-berechting der Cathedraele gelijk hij in 't begin, 17 deser, ook gedaen heeft.

Om desen tijd wird er in O.L. Vrouwe capelle, in de Cathedraele, eene nieuwe orgel gemaekt, ter oorsaeke der aenstaende jubilé; de oude orgel afgebroken synde, was gemaekt op de Gottische wijse over 200. jaeren, eenigen tijd na de Beeldstormereije, in 't jaer 1573. Ten jaere 1572, 10 Februarij, hadden de meesters deser capelle met sekeren M^r Gillis Brebos een accoord aengegaen, wegens het vernieuwen en veranderen van d'orgel.

Vrijdag, 14 Augusti, met de vesperen, begost in de capelle van O.L. Vrouw, in de Cathedraele, het 300 jaerig jubilé van 't lofweerdig Broederschap, aldaer ingestelt in 't jaer 1478. Saterdag 15 Deser, wesende de feest van de Glorieuse Hemelvaert van Maria, geschiede om 11 uren de solemnele Misse door den heere Choordeken der Cathedraele; ten 5 uren het sermoon door onsen Bisschop, en daer naer het lof door den vóórseyden heere Deken. Welke octave sal worden gesloten op Sondag, 23 Deser, met de solemnele Misse om alf 7 te celebreeren door den Heere Bisschop. De processie van Devotie sal uytgaen, volgens gewoonte, ten 11 uren, en savonds het lof

[p. 71]

door Sijne voornoemde Hoogw^t, en daer naer den Te Deum Laudamus.

Den autaer en capelle waeren luysterlijk verciert, hebbende daertoe seer veel geld besteed. Den troon, hangende in dese octave in den grooten beuk der kerk, was met dese gelegenheyd nieuw gemaekt door den beeldhouwer, Guill^mus Van der Kieboom, en bekostigt door de kerkmeesters en waer onder het beeld op gewoonelijke maniere, voor de eerste reyse geplaetst wird.

18 Augusti, na middag, wird, op de kasteelplyn, door de gilde van den jongen handboog, den vogel geschoten, ter gelegenheyd van dese jubilé, waer mede verscheyde silveren prijsen te winnen waeren.

23 Deser wird, in de Cathedraele, begost den algemeijnen biddag, om den goddelijken segen over de wapenen van onse souvereyne te verkrijgen, die sig genoodsaekt vind de wapens op te nemen tegen den koning van Pruijssen, om haere staeten te beschermen. Wird alsoo vervolgt het geheel Bisdom door, ook in 't katholiek deel van S'Hertogen Bosch.

25 en 27 Deser heeft men alhier gehouden, openbare ondervraegingen aen de studenten van 't koninglijk Collegie, in de de latijnsche en grieksche taelen, cyfferkonst enz.

29 en 31 Ditto bij de Eerw^e Paters Augustijnen opde selve wyse, sijnde in plaets der tonneelspelen, die jaerlijks op 't eyndigen der studiën gespeeld wirden, soo door de studenten van dese Paters als van degene van de Jesuiten, alsnu verandert in ondervraegingen, dewelke alsnu voor de eerste reyse in beyde dese collegien verricht wirden.

19 October is op 't kasteel deser stad overleden vrouwe

[p. 72]

Maria Dalton, gesellinne van Dheer Thomas Plunkett, gouverneur van 't selve kasteel, haer lijk wird op 22 deser overgevoert na de kerk der Engelsche Carmelietessen, in 't Hopland alhier, alwaer sij haere begraeffenisse verkosen had, en waer men het volgende, grafschrift leest, in de engelsche taele, onder de wapens, op silver gedreven, gehegt op swerten fluweel, hangende nevens den autaer, ad com Epistolae, het luyd aldus:

Near this place lies the body of Dame
Mary Plunkett born Dalton Lady.
Of the starry cross, wife to his
Excellency Tomas Plunkett Chamberlain
to their imperial majesties knight
of the military order of Marie Therese
Lieutenant General of their imperial
Majesties armies and gouvernour of the
Citadel of Antwerp and. so. on.

She exchanged this live for a better the 19^the of october 1778.

26 Ditto wird haer uytvaert gehouden in de kerk van 't kasteel.

4 December sijn alhier voor aelmoesseniers gekosen Dh^ren Norbert. Alex. Carpentier en Jacobus Nicolaus Dierxsens.

7 Deser wird alhier van stadswegen verboden van savonds of bij nagte gebruyk te maeken van fakkels, torssen enz., op pene van 100 gulden (waerdoor ligtelijk brand zoude konnen ontstaen, door dien het brandhout meestendeels in de kelders opgestapelt ligt.

Den 18 December is den spijker voor de chijnsen alhier omgesteld als volgt: rogge f 2,16; tarwe f 4,13; gerst f 2,14; haver f 2, -; boekwey f 2,14; sloorsaet f 5,15; evie f 3,18;

[p. 73]

evit f 1,4; raepsaed f 5,10; leynsaed f 6, -; kempsaed f 5, -; witte boonen f 7, -; erweten f 6, -; peerdeboonen f 2,18; spariesaed f 3,3; alle per veertel.

Van 29 tot 30 Deser heeft het seer hoogen vloed geweest; en 31 Ditto, swaer onweder tusschen hagel en slagregens, met stormwind, waerdoor hier en daer gatens in de daken en vensters sijn geslaegen; schouwen enz. afgeworpen.