Otthoman ofte kort begryp der levens vande Turcksche keyzers, t' sedert Otthoman den I. tot Mahomet den IV. Teghenwoordigh regeerende

[p. 59]

Mahomet den derden van dien naem, soon van Amurat, XVII. keyser der Turcken

't Jaer 1595.

DE Heerlijckheyt des Keyser-rijckx is als een schudt ende heyl van alle de Ondersaeten ende als eennen verheven Toren, uyt den welcken den Vorst wraeck neemt over de verachtingh ende oproer: want het eerst is een onfeylbaer verderf vanden Vorst; het

[p. 60]

tweede een ghevolgh tot den onder-ganck vanden Staet: daerom is het seer billigh schrick ende vreese aen te jaeghen in eene groote verkeertheyt ende bedorvenheyt der menschen ende van hunne zeden; maer hoe soude-men konnen vreesen den ghenen sijn sweert altijdt inde schede houdt, ofte om beter te segghen daer in vast ghemaeckt ende ghebonden is, die ghedooght dat de macht van sijne aensienelijckheyt niet ghevreest en wordt, meer door sijn onachtsaemheyt, als door sijne goedtheyt, den welcken men siet in het midden vande oproerten, twisten ende t'samen-sweiringhen, sijn leven inde wellusten der wulpsheyt smoorden, ende sijn eyghen ghenoecht' meer als de heerschappye achten. En vindt dan niet vremdt in-dien ghy de Turcken, eertijdts soo ghehoorsaem, nu siet t'allen stonden op hunnen Over-heer vallen; want in-dien het natureel van een volck sulck is, dat het niet en is gheboren om te ghehoorsaemen aen de goedtheyt, maer uyt vreese, ende dat het zich niet en onthoudt van het quaedt dan uyt schrick vande straf en pijn, ende niet uyt schroom van het selve: dese schaemte jaeght noch min schrick aen, siende de zeden van sijnen Vorst gantsch onbetaemelijck te wesen aende Konincklijcke aensienelijckheyt, zich laetende voorstaen dat dese ziel' inde wulpsheden versmoort noyt sijn ghemack en soude naer-laeten om den aerbeydt aen te vanghen; ende dat hy liever soude hebben te volherden in sijn luyaerdigheyt ten nadeel van sijne aensienelijckheyt: Nimmermeer hebt ghy het Turcksche Rijck soo van oproerten vervult ghesien, als ten tijde van Bajazet den II. Amurat den III. ende van desen wiens leven wy in het korte hier beschryven, al Vorsten die meer hebben bemindt de schaduwe van hun Serraillen, hun eyghen-selven ende hunne begheerlijckheden, als hunne weerdigheyt, ende het gheluck hunder Onderdaenen, Mahomet den

[p. 61]

III. ghekomen zijnde tot de Turcksche Heerschappye, met de doodt van sijnen vader Amurat, om zich daer in te versekeren volghens het ghebruyck der Ottomannen, begonst sijn regeeringhe met het moorden van 21. van sijne Broeders, die hy dede worghen; weynigh daer-naer begon den eersten oproer der Ianitsers, om dat hy buyten hunne wete was ghekoren gheweest, den welcken ghestilt zijnde, wierd ghenootsaeckt een Legher te senden in Hongaryen, ter oorsaecken vanden oproer al-daer begonnen vanden tijdt af van Amurat, ende inden sijnen vervolght, door de Transilvanen, Wallachen, ende Moldaven: De Transilvanen veroverende Kokcia, Varsocz, Totuaragde, Fadsat, ende de Stadt Lippa, terwijlent dat Michaël den Palatin van Wallachien, slagh leverde in dat Landtschap aen Sinam, vanden welcken hy de victorie bequam, jaegende Sinam inde vlucht, ende vervolght zijnde vanden Tansilvaen, verliet Tergoviste, Bucareste, ende de Vestingh S. Georgio, verliesende op die plaetsen meer als 26000. mannen; Den Graef van Mansfelt neemt vanden anderen kant Strigonien in, schoon de Turcken ghekommen waeren om dat te ontsetten, de welcke gheslagen wierden door de laf-hertiheyt vanden Blegerbey van Grieckenlandt. Het Christen Legher verovert noch de Sterckte van Vissograde, Babotch, Hadunan, Petrinie: in teghen-deel de Turcken winnen Clissa, ende de stercke Stadt Agria, Mahomet daer selfs in persoon zijnde, de welcke eenen merckelijcken slagh won tot Keresth, de Christenen zich aenden roof ende buyt verghetende. Seer korts daer-naer het Christen Legher neemt Tatta Palotte, ende Vesperin; ende naer dien sy Iavarin beschoten hadde, deden daer eene groote moorderye, ende bequamen grooten buyt, terwijlent dat de andere Canissa in-nemen, ende dat onder het beleydt vanden Hertogh van Meroeur de Christenen Griecxweissenborgh in-nemen: maer sy wierden ghedwonghen het belegh op

[p. 62]

te breken voor Canissa: daer naer belegherden sy Buda, namen de onder-Stadt; maer eyndelingh wierden ghenootsaeckt zich te vertrecken, verliesende stracx daer-naer de Stadt Pesth, de welcke sy eenighen tijdt van te vooren verovert hadden. Gheduerende dat de saecken alsoo verhandelt wierden in Hongaryen, de Persiaenen deden de hunne teghens de Turcken, tot de welcke grootelijckx dienstigh was den oproer van Scrivan Blegerbey in Asien, den welcke zich verstoutende van te komen sijn Legher nederslaen op dry dagh-reysen naer Constantinopel, was oorsaecke van eenen anderen grooten oproer der Ianitsers, die Mahomet dwonghen om-hals te brenghen sijne grootste gunstelinghen, ende van te veynsen van sijn eyghen Moeder te verbannen: daer naer eenen schrick van alles krijghende, hy verdachte sijne vrauw, dat sy hem wilde om-hals brenghen, om haeren Soon tot Keyser te maecken: dit was oorsaeck dat hy de Moeder dede versmooren, ende dan Soon worghen; ende seer korts daer-naer hebbende verdragh ghemaeckt met den Scrivan, verloor hy Lepante, t' welcke de Ridders van Maltha op hem veroverden. Eyndelinghen het leetwesen van te hebben sijnen Soon doen dooden hem praemende, zich siende soo overvallen van saecken, hy wiert gantsch droefmoedigh: ende boven-dien de Pest, de welcke doen ter tijdt seer tot Constantinopel woelde, ende altijdt daer was met den honghers-noodt bykans gheheel sijne regeeringhe gheduerende, quam hem in sijne Serrail aenasten, vande welcke hy stierf inde maent van December in't jaer ons Heeren 1603. vanden Hegire 1009.