Mengeldichten

(1837)–Adriaan Jozef Stips– rechtenstatus


Oogslag op de staetsomwenteling. Wyl 't dondrend' krygs-tempeest, met bloed en vuer omgeéven, Is aen Europas oog, tot heyl des volks, verdreéven; Gevoel ik eene vreugd, waer doór myn vlyt ontbrand, Die my tot zingen noopt uyt liefde voór myn land. 'K zie bleeke droefheyd hier niet kwynen als te voóren; Maer roosverf op de wang van vergenoegen gloóren. Het veld, dat lag voórheén met lyken rond gestrooyd, Is nu met groen-lievry en frisch gebloemt getooyd. Den nyvren akkerman, die stulp en erf moest derven, Gaet niet ellendig meer als balling omme zwerven; Hy is voór boom of kant, noch schuer, noch stal bedugt, Geen' hoef, van 't ruyterpeêrd, verplet nu plant of vrugt: Geen doórnen van verdriet die hem het hert doórbooren, Doór 't schrikkelyke lot van zynen zoón te hooren, Die naer het bloedig veld, op 's dwinglands wenk moet gaen; 'T geén hem, en vriend en maeg deéd smelten in getraen.
[pagina 113]
In zulken toestand kom ik ook de steên bespeuren, Waer onlangs nog het volk doodverwig zat te treuren: Geen' moeder vind ik daer in diep getroffe smert, Omdat zy haere telg zag scheuren van haer hert; Maer hier ontmoet ik een', die haeren zoón, by 't zwoegen Van 't kloppend hert, omhelst, met traenen van genoegen: Een zoón - die 's Hemels gunst, zyn' weêrkomst danken moet; Wyl 't leger des tirans versmoord was in het bloed. Zoo zie ik te allen kant, met vreugd en mededoogen, Een merkelyk getal dier treffende vertoogen. Daer zie ik eene vrouw, die reeds had lang gekwynd, Om haeren lieven man, van elk voor dood gemeynd, Bezwymen - ach! hoe doet die vreugd myn ziel verrukken! Wyl ik hem, als uyt 't graf, haer zie in de ermen drukken... Thans treft myn weydend oog een voórig schouwspel aen Hoe dat de vreedheyd heéft haer snoode hand geslaên Aen de eygendommen van Gods tempels en altaeren, Die zy baldaedig, met haer helsche legerschaeren Beroofde en plunderde, doór ysselyk geweld, De priesters vast greép, en in ketenen gekneld By d'hairen sleép, en wierp ze in donkre grouwelkuylen, In stinkend' hollen, daer noch leeuw, noch beêr zou schuylen! Maer ach! - ik zie de moord zelfs stappen op 't schavot, Waer zy de onnoozelheyd, ô deêrnis weêrdig lot! Doór 't halsmes smoort in 't bloed! ... zoo zag men doór die fielen, Als rechters aengesteld, met duyzenden vernielen; Ja zelfs den koning kon haer klauwen niet ontgaen, Hy moest, in 't aenzien van al 't volk, de dood doórstaen. Zyn' weêrde gemaelin, in die verwoede dagen, Kon zich, ô grouwel! van die beulen niet ontslaegen; Zy wierd ook schuldeloos, als hy, voór 't recht gebragt, Gevonnist tot de dood, en op 't schavot geslagt.
[pagina 114]
Ja dit ontaerde rot, in 's Hemels vloek geboóren, Had heel den leliestam den ondergang gezwoóren.... 'K zwyg van ElisabethGa naar voetnoot(1), en ander edel liên, Die 't hoofd zyn afgesneên doór 't mes der guillotien: Want al wie adeldom, of christne deugd bezaten, Die moesten 't leven, doch, meest om hunne schatten, laeten. Niets kon 't geweld ontgaen dier bloedig' heerschappy; Men zong er 't vryheydslied, en niemand was er vry, Dan alle, die de rol van moorden en van steélen, Van landverraedery, voór haer belang, kon speélen. Zie daer hoe zich een volk in grouwelpoelen stort; - Daer muyt- en baetzugt heerscht, en God geloochend word... Nu wend ik mynen geest van deéze treurvertoogen; Wyl een, niet minder vreed, my hier weêr komt voór oogen, Dat Roomen, dat g'heel de aerd zal in geheugen staen, Zoo lang den vorst der Kerk gebied op 't Vaticaen! .... Daer grypt de raezerny, zoo godloos als vermetel, Gods Stedehouder aen, en rukt hem van den zetel! Zy rooft, verwoest, vernielt, wat ze in haer' vaert ontmoet, Verbrand, vermoord en stampt al 't heylig met den voet! Niets kan de woede van die snoode muyters toemen. Zy plunderen 't Capitoól, en al den prael van Roomen, En sleépen zoo den buyt, van 't oud en ryk gewest, Op kar en wagen meê naer hunnen dievennest. Het lust my langer niet hun vreedheyd te verbryden, Die Duytsch, en Pruysch en Rusch zal heugen te allen tyden, Die Spaenjaerd en Poólak, en Italiaen bevond, En Nederlander doemt - zoo lang de wereld rond Om haeren aspunt draeyt... al de aerd' zal nooyt vergeéten, Dat Frankryks troon is doór den vrygeest omgesmeéten,
[pagina 115]
Die thans zyn snoodheyd boet doór welverdiende straf! - Niets bergt zyn euveldaên - dan slechts een stinkend graf. Daer ligt hy afgemat van stroopen en vernielen, Van maegdenschendery, van branden en ontzielen. Hy zingt, om goud of ambt, of zugt tot ydel' eer, Den valschen lofzang van den aerts tyran niet meer! Dien vreeden, kan de borst nog 's vieyers hoofd versieren, 'T zy doór het kruys van eer, of krans van bloedlaurieren: Hy zelfs zit magteloos, verkropt doór smert en wee, Op eeneGa naar voetnoot(1) hoogte, die zich opdoet in de zee, Die weynig ueren lands in omtrek komt beslaegen, Waer hem de wanhoóp geéft zyn eygen hert te knaegen! Daer ligt die glansryke eer van dien geweldenaer! Den schrik - den vloek van 't volk - den land- en kerkbarbaer! Zoo temde 't magtig zweêrd der mogendheên zyn' woede, Tot eene wisse straf van 's hemels geesselroede. Triumf! wy zyn gered! - het vaderland herleéft! Gedankt zy God, en hy die ons den vrede geéft, Die ievert om het zaed der monsters uyt te roeyen, En de oude zeden in onz' Belgen weêr doet bloeyen! Dat valschheyd en bedrog, geweld en eygebaet, Voórtaen niet meer bekleên het kussen van den Staet. Met deéze hoóp gesterkt, in myn bespiegelingen, Gae ik, doór vreugd gestreeld, dit vredetoontje zingen. De schorre krygstrompet, en de oórlogstrommel zwygt. Men hoort geen' wapenkreét die ons met moord bedreygt. Den kryg is wars van 't bloedvergietend' zweêrd te draegen; Men geéft het afgestreên aen vaelen roest te knaegen. De lieve vrolykheyd doórstreelt gediert en vee En stomme visschen zelfs in vyver, meêr en zee.
[pagina 116]
Het schaep mag met het lam nu vry in 't weygroen speélen. 'T gevogelt zingt in 't woud met blyder orgelkeélen; En daer een jammerpoel van bloed en traenen was, Is een kristallen stroom met lachend kruyd en gras. Hoe wonderbaer, ô God! zyt gy in al uw daeden! Dan werpt gy doórens - nu weêr roozen op onz' paden! - Al 't land is een trafreel van aengenaemen lust! Natuer ontluykt van vreugd! daer elk den vrede kust, Wy zien den ouderdom als wederom verjongen! De jeugd word tot geen kryg van een tyran gedwongen. Men hoort het dankgezang, in 's Hemels bedehuys, Voór het verdelgen der vervolgers van Gods kruys. Nu stapt het priesterdom, in onz' verloste steden, Naer 't heylig autaer toe met onbenauwde treéden. Godslasteraer, die lang heéft zyne tong geroerd Zit met den krop in 't hert en is den muyl gesnoerd. Welhaest zal men Euroóp, in schaduw van olyven, Doór algemeenen vreê, en welvaert zien beklyven. Dat allen onderdaen zyn vorst gehoorzaem zy! Waer elk zyn recht bemint, daer bloeyt de heerschappy. Dit is al wat ik aen myn vaderland kom wenschen, Uyt liefde voór het volk en al myn medemenschen. O Hemel! geéf dat nooyt den oórlog ons meer drukk', Dat vrede by ons woon' met eendragt en geluk! EYNDE.	voetnoot(1) Maria-Elisabeth, zuster van den koning. voetnoot(1) Een eylandje in de Middenlandsche-Zee, genaemd de [...].

Oogslag op de staetsomwenteling.