Wisconstighe gedachtenissen. Deel 5: van de ghemengde stoffen

8 Hooftstick.
Verhael op de oirden der betaling van Gagen.

WY hebben in elcke specie der voorgaende dispensen ghebrocht een cappitel der gagen van Officieren daer onder behoorende, waer mede wy verstaen inde hof houding gheen over te schieten, maer elck in sijn dispense te commen, ende betaelt te worden vanden Tresorier der selve. Nu want in eenighe ander Hoven t'ghebruyck is vande Gagen int gemeen een besonder Tresorerie of dispense te maken, t'welck na dese wijse niet en valt, soo sal ick hier van mijn ghevoelen verclaring doen.

Ten eersten, alsmen de Officiers niet elck in haer dispense en brengt, soo en overcommen de tijtels der boucken vande Maentlicke rekeninghen der dispensen dan niet soo wel met haer inhoudt: Als by voorbeelt, de tijtel vande dispense der keuckē, wijst an dat daer in sullen commen al de oncosten de keucken angaende, maer daer ghebreken in de gagen wesende een groot deel vande selve dispense, daerom en overcomt (als gheseyt is) de tijtel soo wel niet mettet inhoudt.

[p. 84]

Ten tweeden, een der voornaemste oirsaken daerom het onderscheyt der dispensen in verscheyden specien ghedaen wort, is om te sien watmen in elcke verteert, en̄ alsmen den staet wil vermeerderen of verminderē, op datmen wete waer dat oirboirlicxt sal meughen ghedaen worden; T'selve blijckt bequamelicker in een volcommen dispense als in elcke specie haer Officieren staen, dan wanneerser ghebreken.

Ten derden gebeuret dat sy die vande gagen een besonder Tresorerie maken, niet alle gagen daer in en brenghen, maer in yder dispense eenighe stellen als te sien is inde dispensen des Conincx van Vranckrijck, volghens de beschrijving au Guidon des Finances a la troisiesme partie, alwaer benevens de gagen dieder betaelt worden deur den Tresorier der gagen, die daer heet Tresorier de la maison du Roy, noch eenighe gagen betaelt worden in yder Tresorerie of dispense, want benevens ander soo betaelt elck Tresorier an sich selfs sijn eyghen gage: Maer na diender eenige incommen, waerom niet met een altemael sonder gesplitst werck te maken?

Ten vierden soo can elck Tresorier beter persoonelicke kennis hebben over de Officieren alleenelick onder sijn dispense behoorende, dan eenen Tresorier der gagen over allen, om te letten op de twijffelachtighe schulden der gagen en swaricheden dieder bevolen sijn gagheslagen te worden, als aftrecking dieder valt van weghen sonder verlof buyten hun dienst eenighen tijt lanck gheweest te sijn: Oock betaling dieder valt van wegen der siecten of quetsuren die sy alleenelick int bedienen haers ampts gecregen hebbē, en anders niet, t'welck somwijlen van hun gagen moet ghetrocken sijn: Voort om seker kennis te hebben vanden tijt op welcke de Officiers uyt den dienst sijn ghescheyden, of overleden, op datmen ande erfghenamen of ander niet en betael gagen die sy ongherechtelick eysschen, met dierghelijcke.

Angaende ymant mocht segghen bequaem te sijn datmen al de gagen in een somme by malcander crijcht, om te sien hoe veel datter in als voor gagen betaelt wort: Hier op valt te antwoorden datmē sulcx heeft wanneermen vergaert de sommen van de cappitelen der gagen van al de verscheyden dispensen, en dat met minder moeyte dan totte gagen die den Tresorier der gagen betaelt, noch uyt de verscheyden dispensen te moeten vergaren de gagen dieder hier en daer in verspreyt sijn. Dit segh ick hier aldus tot verclaring der reden waerom hier vooren de gagen der Officiers elck onder haer dispense gebrocht sijn: Doch staet daerentusschen vry elck sijn ghevoelen te volghen, en daer af ander uytlegging te doen die ons nu niet te vooren en comt.