Wisconstighe gedachtenissen. Deel 5: van de ghemengde stoffen

8 Hooftstick.
Van compaignieslot.

GHenomen datter sy een Compaignie van drie Compaignons, d'eerste ghenaemt A, de tweede B, de derde C, elck handelende, ontfanghende, uytgevende ghelt en waren, soo an malcander als an anderen: de selve tot my commende en begheerende te weten hoese met malcander staen, en wat yder meer of min in handen heeft dan na t'behooren, volgende t'verdrach, ick eysch hun drie saken: Ten eersten dat elck my lever t'gene hy dadelick meer ontfaen heeft dan betaelt, of meer betaelt heeft dan ontfaen: Ten tweeden t'verschil tusschen de somme der tegenwoordighe Crediteurs, en de somme der tegenwoordighe Debiteurs met gereet gelt en goederen dieder in wesen sijn: Ten derden wat gedeelte van baet of scha yder angaet volghende t'verdrach, want hier me sal ick stracx totten uytersten seggen wat elck toecomt, sonder dattet my noodich sal sijn met groote moeyte yders handel in bouckhoudersche stijl int lange te vervaten, gelijck somwijlen gedaen wort. Om hier af tot voorbeelt te commen, ick neem dat my de boveschreven drie dinghen ghelevert worden als volght:

A heeft meer betaelt dan ontfaen	2000 ℒ
B heeft meer ontfaen dan betaelt	4000 ℒ
C heeft meer betaelt dan ontfaen	3000 ℒ
Ten tweeden vande somme der teghenwoordighe Crediteurs, ghetrocken de somme der Debiteurs met ghereet ghelt en waren, soo was de rest dat de Compaignie noch toequam	7000 ℒ
Ten derden an yder der Compaignons ginck an een derdedeel van scha of baet.

My dese drie dinghen aldus overgelevert sijnde, ick stelse in form als volght:

Compaignie debet.		Compaignie credit.
Per A	2000 ℒ	Per B	4000 ℒ
Per C	3000 ℒ	Per resterende, debiteurs ghereet ghelt en goederen	7000 ℒ
	_____		_____
Somme	5000 ℒ	Somme	11000 ℒ
Per slot van desen t'welck de Conpaignie ghewonnen heeft	6000 ℒ
	_____
Somme	11000 ℒ

De compaignie dan ghewonnen hebbende 6000 ℒ, comt yders derdendeel 200 ℒ, en daerom moet A boven sijn 2000 ℒ noch hebben 2000 ℒ vant prouffijt, comt t'samen	4000 ℒ
En C moet hebben boven sijn 3000 ℒ, noch 2000 ℒ vant prouffijt, comt t'samen	5000 ℒ
	_____
Somme	9000 ℒ
	_____

[p. 33]

Maer dat de boveschreven 9000 ℒ connen effen betaelt worden mette debiteurs, ghereet ghelt en waren, blijckt aldus:

B was schuldich 4000 ℒ, daer afghetrocken sijn deel vant prouffijt bedraghende 2000 ℒ, blijft schuldich	2000 ℒ
Daer toe de restende de biteurs met ghereet ghelt en waren	7000 ℒ
	_____
Somme om al de boveschreven schulden te betalen	9000 ℒ
	_____

En is openbaer dat niemant der Compaignons hem te beclaghen en heeft, want elck sal sijn behoorlicke deel verovert hebben, te weten 2000 ℒ.

Merckt noch tot een volcommen slot noodich te sijn, dat elck der Compaignons toestae de rest van t'ghene elck seght meer betaelt te hebben dan ontfaen, of meer ontfaen dan betaelt: Maer soo sy daer in niet overcommen en conden, men soude verscheyden sloten meughen maken, voor elck der Compaignie een, seggende na die mans andienen commet aldus uyt, na desens also.

MAer om nu te segghen d'oirsaeck waer deur ick quam totte voorgaende reghel, die was dusdanich: T'is ghebeurt over eenighe jaren, datter was een Compaignie die grooten handel dreef, hebbende heur Comptoiren en Facteurs te Venege, Ausburch, Cuelen, Antwerpen, en Lonnen: De selve Compaignie scheydende, daer was een der Compaignons die in sijn rekening gheen bouckhoudersche stijl ghevolght en hadde, en daer deur totte saeck van soo swaren rekening niet veel bescheyts en wist by te brengen, dan soude hem hebben moeten ghevoughen na al t'ghene d'ander seyden. Doch ick heb t'sijnen versoucke de moeyte aenghenomen van sijn saken in bouckhoudersche form te vervatē, alles beschrijvende in een Iornael met sijn Schultbouck, welcx besluyt van d'ander toeghestaen meer tot sijnen voordeele streckte, dan t'besluyt dat hem d'ander Compaignons voorgehouden hadden: Waer me hy verblijt sijnde, soo ist daer na eens ghebeurt dat hy my aldus seyde: Tis waer dat ick my niet en verstae an ulieder debet en credit, en dat ick wel begeer te blijven by ulieder slot, en ben blijde dattet soo verre commen is, maer daer benevens soude my na mijn plompe manier van rekening, noch over de drie hondert guldens meer moeten toegeleyt worden dan het slot mebrengt, om dese redenen: Ghylieden seght dat my voor mijn deel vant prouffijt dat de Compaignie ghedaen heeft sulcken somme toecomt, daerom treckende al t'ghene ick voor de Compaignie uytghegheven heb bedragende in somme soo veel, van al t'gene ick ontfanghen heb bedraghende soo veel, daer soude moeten mijn deel vant prouffijt overschieten, maer daer an ghebreken noch over de drie hondert guldens, en soo veel com ick te cort: Doch ghelijck gheseyt is, ick en wilder t'hooft niet meer over breken, noch swaricheyt maken, maer daer by laten. Nu want my docht die reden niet qualick ghegront te wesen, ick seyde breeder daer op te willen letten. Maer wanttet moeyelick soude ghevallen hebben, onder soo grooten menichte van partien daer soo nau toesicht op had genomen geweest, sulcx int wilde te soucken, my quam wat anders inde sin, en seyde by my selven aldus: Op sulcken voet als ghy daer vindt wat ghy hebbē moet, op de selve canment oock vinden van elck der Compaignons, waer deur ickt op yder alsoo ginck versoucken, want ick deur hun overgeleverde rekeningē al hadde t'gene my daer toe noodich was, bevant eintlick dat sylieden boven hun behoorlick prouffijt t'samen soo veel meer souden getrocken hebben, als desen min track: Maer om dese sake te middelen, soo wiert ick ghedronghen en beweeght te ver-

[p. 34]

dencken de boveschreven ghemeene reghel des Compaignieslots, deur welcke bekent wiert d'oirsaeck des feyls der voornomde drie hondert guldens, sulcx dattet van d'ander Compaignons oock eintlick toegestaen wiert. Dit soo sijnde, ick docht in my selven, waer my die reghel te vooren bekent gheweest, ick en hadde niet behouft die groote moeyte te doen van die rekeningen in bouchoudersche stijl te stellen: Doch ick ghetrooste my naderhandt weerom daer me, dat de vondt my deur sulcx bekent gheworden, te pas quam in ander verscheyden sloten van Compaignien, die ick daer na also af veerdichde.

De ghedaente des Iornaels en Schultboucx, mitsgaders de rekeningsoirden in facturie beschreven sijnde als vooren, soo rester nu noch te segghen vande staetmaking.