Wisconstighe gedachtenissen. Deel 3: van de deursichtighe

[p. 95]

Bepalinghen.⁺

+ Definitiones.

1 Bepaling.

Beginselen der spieghelschaevven sijn die, vvelcke de redenen verclaren vande formen der schaeuvven, veroirsaeckt deur der lichamen teghenvvoordicheyt voor spieghels.

2 Bepaling.

Alle^* vvisconstighe vlacken in vvelcke men sich vootstelt al ofter spieghelicke ghedaente in bestonde, heeten vvy spieghels.

Natverlick sprekende meugen alle blinckende vlacken als van glas, stael, water en dierghelicke, voor spieghels ghehouden worden, Maer in desen wisconstighen handel stellen wy ons wisconstighe vlacken voor, die hier voor spieghels nemende. De selve ontsanghen na de ghemeene manier van ander saken, een naem na deghestalt haerder form, als plat wesende, sy heet platspieghel; maer clootvlack, kegelvlack of seulvlack sijnde, alsdan clootspieghel, keghelspieghel, seulspieghel. Voort is^* bolle spieghel, diens blinckende ghedaente genomen wort te staen op de bolle sijde, en^† holle spieghel, diens blinckende ghedaente genomen wort op de holle sijde te wesen. Maer om t'voorgaende by gheteyckende sormen opentlicker te verclaren, laet in elck deser drie sormen delinien A B spieghels beteyekenen, d'eerste plat, overcant ghesien; de tweede een bolle clootspieghel, te weten bol over de sijde C; en de derde een holle clootspieghel, te weten hol over de sijde C.

* Methematicae supersficies.

* Speculum Convexum.

† Concavum.

3 Bepaling.

Verschaeulickpunt is diens^* schaeugenomen vvort in een spieghel te connen verschijnen.

Laet inde drie formen der 2 bepaling, gheteyckent worden voor yder spiegel het punt C, diens schaeu inde spieghel wy nemen te sijn D. Nu want dit punt C aldus ghenomen wort in een spiegel te connen verschijnen, of verschaeut worden, soo heetet verschaeulickpunt.

* Spectatum. Simulacrum Imago.

[p. 96]

4 Bepaling.

Oogh is t'puntdatmen neemt des oogs sienlick vverck te doen.

Laet inde drie formen der 2 bepaling, gheteyckent worden t'punt E, t'welck wy nemen des ooghs sienlick werck te doen, namelick te sien D schaeu des verschaeulickpunts C: Dit soo sijnde, dat punt E heet oogh.

5 Bepaling.

Ooghstrael, en verschaeulick puntsstrael, sijn de rechte linien vant ooghen verschaeulickpunt totte schaeu.

Laet inde drie formen der 2 bepaling gheteyckent worden de rechte linien E D, C D: T'welck soo sijnde, de lini E D vant oogh E totte schaeu D, heet ooghstrael, En vant verschaeulickpunt C totte selve schaeu D, verschaeulickpunts-strael.

6 Bepaling.

Keerpunt is de ghemeene sne des spieghels en ooghstraels.

Laet inde drie formen der 2 bepaling de ghemeene sne des spieghels A B, en des ooghstraels E D, gheteyckent worden met F: T'selve punt F wort keerpunt gheseyt. D'oirsaeck des naems salinde volghende 7 bepaling breeder verstaen worden.

7 Bepaling.

⁺Keerlijnen sijn de tvvee rechte van t'keerpunt tottet oogh en verschaeulick punt: Die na t'oogh streckt heet eyghentlick ooghkeerlijn, d'ander verschaeulickpunts keerlijn.

Laet inde drie formen der 2 bepaling ghetrocken worden de rechte lini F C: T'welck soo sijnde, detwee linien F C, F E, vant keerpunt F, tottet oogh E, en tottet verschaeulickpunt C, heeten keerlijnen, welcker F E vant t'keerpunt F tottet oogh E, heet ooghkeerlijn: En van F, tottet verschaeulickpunt C, verschaeulickpunts keerlijn. Maer om d'oirsaeck des naems te verclaren ick seghaldus: Ghelijck een bal gheworpen sijnde van Cas, teghen de spieghel A B opt punt F, weerom can botten en te rugh keeren tot E, Also schijnt het verschaeulickpunt C, int ansien des ooghs E, sijn schaeu te worpen opt punt F, en van daer te keeren tottet oogh E: En van weghen sulcke ghelijckheyt wort F E, om datse van F na t'oogh keert, Ooghkeerlijn gheheeten. En om der ghclijcke redenen heet F C verschaeulickpunts keerlijn: En daerom oock F keerpunt.

+ Lineaerefractae.