Wisconstighe gedachtenissen. Deel 1: van 't weereltschrift

Nv van Mars breede.

Ptolemeus heeft deur dadelicke gagheslaghen ervaringhen de gedaenten van Mars breedeloop alsins bevonden ghelijck van Saturnus int voorgaende gheseyt is.

Ten eersten soo was sijn meeste breede op de Noortsijde van 4 tr. 21 ①, gebeurende altijt als sijn inronts middelpunt was an sijn wechs verstepunt (het welcke deur de Byeenvougingh des 13 voorstels is onder des duysteraers 115 tr. 30 ①) en Mars in des inronts naestepunt, maer buyten het naestepunt wesende, soo was sijn Noordersche breede voor datmael cleender, en ten minstē doen hy alsoo ant verstepunt was.

Ten tweeden soo bevant hy op de Zuytsijde de meeste breede van 7 tr. 7 ①, gebeurende altijt als sijn inronts middelpunt was in sijn wechs naestepunt onder het teghenoverpunt des boveschreven 115 tr. 30 ①, dats onder des duysteraers 295 tr. 30 ①, en Mars an sijn inronts naestepunt: Maer buyten het naestepunt wesende, soo was sijn Zuydersche breede voor dat mael cleender, en ten minsten doemen hem al soo ant verstepunt vandt.

Ten derdē wesende het inronts middelpunt an een der duysteraersnees twee uytersten, soo bevant hy Mars, ghelijck oock van Saturnus gheseyt is, altijt int

[p. 311]

plat des duysteraers sonder breede, tot wat plaets des inronts hy oock mocht wesen.

De spiegheling by Ptolemeus hier op met stelling eens vasten Eertcloots veroirdent, is van ghedaente teenemael gheweest als die van Saturnus, sulcx dattet onnoodich schijnt de selve hier te verhalen: Ende want de spiegeling met stelling eens roerenden Eertcloots, ande voorgaende van Saturnus oock ghelijck is, en daer deur verstaen wort, soo en beschrijf ick die niet int langhe: Doch sal ick hier verhalen dat in dit werck wat cortheyt valt anders als in dat, deur dien Mars uyterste breeden an sijn wechs verstepunt en naestepunt ghebeuren, als gheseyt is, want anghesien de lini tusschen de selve twee punten bekent is deur de Byeenvouging des 13 voorstels deses 3 boucx, alwaer Marswechs halfmiddellijn staet op 15190, welcke tweemael ghenomen comt voor de selve lini 30380, soo en behoustmen die niet te soucken na de manier des 21 voorstels, noch oock als int 23 voorstel de wechlangde vande twee uyterste punten der afwijcking in Marswech, anghesien de selve het verstepunt en naestepunt sijn.