De Thiende

[p. 10]

Het eerste deel der Thiende vande Bepalinghen.

I. Bepalinghe.

Thiende is eē specie der Telconsten, door de vvelcke men alle rekeninghen onder den Menschē noodich vallende, afveerdicht door heele ghetalen, sonder ghebrokenen, ghevonden uyt de thiende voortganck, bestaende inde cijfferletteren daer eenich ghetal door beschreven vvort.

Verclaringhe.

HEt sy een ghetal van Duyst een hondert ende elf, beschreven met cijfferletteren aldus 1111, inde welcke blijct, dat elcke 1, het thiende deel is van sijn naest voorgaende. Alsoo oock in 2378 elcke een vande 8, is het thiende deel van elcke een der 7, ende alsoo in allen anderen: Maer want het voughelick is, dat de saecken daermen af spreecken wil, namen hebben, ende dat dese maniere van rekeninghe ghevonden is uyt d'anmerckinghe van alsulcken thienden voortganck, ja wesentlick in thiende voortganck bestaet, als int volghende claerlick blijcken sal, soo noemen wy

[p. 11]

den handel van dien eyghentlick ende bequamelick, de Thiende. Door de selve worden alle rekeninghen ons ontmoetende volbrocht met besondere lichticheyt door heele ghetalen sonder gebrokenen als hier naer opentlick bewesen sal worden.

II. Bepalinghe.

Alle voorgestelde heel ghetal, noe men vvy Beghin, sijn teecken is soodanich ⓞ.

Verclaringhe.

ALs by ghelijckenis eenich heel ghegheven ghetal van driehondert vierentsestich, wy noement driehondert vierentsestich Beghinselen, die aldus beschrijvende 364 ⓞ. Ende alsoo met allen anderen dier ghelijcken.

III. Bepalinghe.

Ende elck thiende deel vande eenheyt des Beghins, noemen vvy Eerste, sijn teecken is ①; Ende elck thiende deel vande eenheyt der Eerste, noemē vvy Tweede, sijn teecken is ②; Ende soo voort elck thiende deel der eenheyt van sijn voorgaende, altijt in d'oirden een meer.

[p. 12]

Verclaringhe.

ALs 3 ① 7 ② 5 ③ 9 ④, dat is te seggen 3 Eersten, 7 Tweeden, 5 Derden, 9 Vierden, ende soo mochtmen oneyndelick voortgaen. Maer om van hare weerde te segghen, soo is kennelick dat naer luyt deser Bepalinge, de voornoemde ghetalen doen 3/10, 7/100, 5/1000, 9/10000, tsamen 3759/10000. Alsoo oock 8 ⓞ 9 ① 3 ② 7 ③, sijn weert 8 9/10, 3/100, 7/1000, dat is t'samen 8 937/1000 ende soo met allen anderen dier ghelijcke. Het is oock te anmercken, dat wy inde Thiende nerghens gebroken getalen en ghebruycken: Oock dat het ghetal vande menich vuldicheyt der Teeckenen, uytghenomen ⓞ nummermeer boven de 9 en comt. By exempel, wy en schrijven niet 7 ① 12 ② maer in diens plaetse 8 ① 2 ②, want sy soo veel weert sijn.

IIII. Bepalinghe.

De ghetalen der voorgaender tvveeder ende derder bepalinghe, noemen vvy int gemeen Thiendetalen.

Eynde der bepalinghen.