Dialectike ofte bewysconst

Definitie XV.

Den Grondt, is daer Yet aen cleeft, ende dat Yet, vvort des Grondts Anclevende ghenoemt.
Verclaringhe.

ALs in een stick Schilderie, Tbart is den Grondt der Verwen, ende die Verwe,

[p. 20]

des Barts Anclevende; Van eenen Silveren Vergulden cop, Tsilver is den Grondt des Gouts, ende Tgoudt des Silvers Anclevende, De Materie, is den Grondt der Formen, ende de Forme T'anclevende der Materien. Also noemtmen oock Grondt daer yet in is, als Tscip den Grondt van tgene het in hem begrijpt; Den Mensche den Grondt der Wijsheyt, ende de wijsheyt sijn Anclevende; Wy heetent oock Grondt daer onse wercking in doende is, als de Verwe, den Grondt des Ghesichts, Gheluyt, den Grondt des Ghehoors. Een selve saecke can oock in verscheyden aensien, alsnu Grondt, alsdan Anclevende sijn: Ghelijck alsmen seght, Tgoudt eender Baghen verciert te sijn met eenen Robijn, daer is Tgoudt den Grondt, ende den Robijn het Anclevende, Maer soomen seght den Robijn verciert te wesen met het Goudt, soo is ter contrarien den Robijn Grondt, ende Tgoudt sijn Anclevende; Alsoo oock is een Man in sijn Huys, het Anclevende, ende het Huys sijn Grondt, maer int ansien dat het hem toebehoort, soo is hy Grondt, ende het Huys (ghelijck oock alle sijn ander goeden) sijn Anclevende.

Dit woort Grondt ontmoet hem inde ghemeene sprekinghe, ghelijck alsmen seght; Ick en can den Grondt niet vernemen, daer wy door verstaen, het voornaemste der saecken, daer al de reste Ancleeft.

Tvoornoemde Anclevende ontmoet hem in voornamelicke Vier Specien, als, Eyghen, Ghemeen, Scheydelick, ende Onscheydelick.

[p. 21]

Het Eyghen Anclevende, is dat an yet Alleen toecompt, als Lachen, is een Eyghen Anclevende des Menschen, ende dat, overmidts gheen ander Gheslachte der Ghedierten ghevonden en wort, des Lachens deelachtich; Alsoo oock wort het Neyen gheseyt een Eyghen Anclevende des Peerts.

Ghemeene Anclevende, is dat an Verscheyden toecomt; Als Sien, Hooren, Voeten hebben, is een Ghemeen Anclevende des Menschen, overmidts dat an velen anderen, als Koeyen, Honden, Katten, ghemeen is.

Scheydelick Anclevende, is dat van sijn Grondt, sonder verderfnis der Saecken, can gheweert worden; Als Rijckdom, Ghesontheyt, Schoonheyt, ende dierghelijcken, sijn des Menschen Scheydelicke Anclevende, overmidts die van hem gheweert connen worden, nochtans een Mensche blijvende.

Onscheydelick Anclevende, is dat van sijn Grondt sonder verderfnis der Saecken, niet en can gheweert worden, als T'leven van een Dier, want dat vertrocken, daer en blijft gheen Dier, maer een Doot Lichaem; Alsoo oock het Plat ofte Superficie van een Lichaem, de Forme van Materie, Eerbaerheyt van Prouffijt, &c.
Scheydelick ende Onscheydelick Anclevende, laten noch eenich middel toe, als Hitte des Viers, ende dierghelijcke, welcke in grooten deele van haer Grondt connen gheweert worden, nochtans en sijn niet teenemael afscheydelick.