Monumenten in Nederland. Flevoland

Met terugblik & registers van de complete serie

Dronten

Dorp in Oostelijk Flevoland, gesticht in 1960 als B-kern (middelgrote kern) aan de zuidoostzijde van de Lage Vaart. Dronten was bedoeld als regionaal verzorgingscentrum voor het oostelijke deel van deze polder. De naam is afgeleid van een verdwenen buurtschap bij Kampen. In 1958 kreeg J. van Tol opdracht om een stedenbouwkundig ontwerp te maken, hetgeen in 1959 leidde tot een structuurplan. In 1966 heeft men dit structuurplan aangepast tot een plan voor maximaal 20.000 inwoners. In 1972 werd Dronten een zelfstandige gemeente. Aan de noordzijde kwam een bedrijventerrein met insteekhavens tot stand. Hier is ook een groenstrook vrijgehouden voor de aanleg van een snelweg en spoorlijn.

Het centrum van Dronten wordt gevormd door het rechthoekige plein De Rede, dat aan de oostzijde wordt afgesloten door de Meerpaal en aan de westzijde door het raadhuis. Aan weerszijden staan winkels. Aan de oostzijde haaks op De Rede ligt Het Ruim, dat leidt naar de R.K. kerk en dat later is overkapt tot winkelcentrum. In het verlengde van De Rede zijn de Herv. kerk (De West) en de Geref. kerk (De Oost) gesitueerd. Om de orthogonale eerste woningblokken (Karveelstraat, Groenlandstraat, Walvisstraat e.o.) liggen aan de oost- en westzijde scholen en iets verder westelijk de sportvelden. De groenstructuur werd in 1960 door H. Warnau ontworpen. Aan de zuidwestzijde is een bungalowwijk ontstaan (Jupiterweg e.o.). Na een uitbreiding aan de noordzijde (De Oeverloper e.o.) is Dronten aan de zuidoostzijde ‘niervormig’ uitgebreid en vervolgens aan de zuidwestzijde (Landmaten) tot aan de Palingtocht.

Kerken. Van de voorm. R.K. Ludgeriuskerk (Het Ruim 7), gebouwd in 1963-'64 naar ontwerp van J. Sluymer, resteert sinds circa 2000 alleen de vrijstaande toren met opengewerkte betonnen bekroning. Het Herv. centrum Open Hof (Copernicuslaan 1) is een moderne zaalkerk met nevenruimten en een vrijstaande ranke toren met wijzerplaten. Deze in 1965 naar plannen van W. van der Kuilen opgetrokken kerk bevat een door de Gebr. Van Vulpen gebouwd orgel (1965). Een hoge zeshoekige kerkzaal, lage nevenruimten, een jeugdkapel en een vrijstaande toren vormen de Geref. kerk De Ark (De Oost 54), gebouwd in 1965-'67 naar ontwerp van D. Zuiderhoek. Het Flentrop-orgel is uit 1971. Recent gebouwd zijn de nieuwe R.K. Ludgeriuskerk (Ludgeriusplein 2), met een Maarschalkerweerdorgel uit 1876 (gebouwd voor de R.K. kerk te Soesterberg en in 1964 hier geplaatst), en de moskee met korte minaret (Het Gangboord).

De R.K. St.-Gregoriusschool (Werfstraat 12) kwam in 1960-'61 tot stand naar plannen van A.L. Dinger en

[p. 52]

Dronten, Multifunctioneel centrum ‘De Meerpaal’

J. Bredman als een zesklassige school met drie paarsgewijs gegroepeerde klaslokalen en daartussen een overblijflokaal. Het multifunctioneel centrum ‘De Meerpaal’ (De Rede 80) werd in 1966-'67 gebouwd naar ontwerp van F. van Klingeren, die daarbij vorm gaf aan wat hij de ‘Agora-gedachte’ noemde. De centrale overdekte evenementenhal diende als marktplaats, met ruimte voor tentoonstellingen, markt en/of sportactiviteiten. Aan de randen bevonden zich een kegelbaan, een foyer met theateromloop en een bar/café-restaurant. De kern werd gevormd door een asymmetrisch gesitueerd, ovaalvormig vestzaktheater. Naar plannen van L. Reijnalda heeft men de Meerpaal in 1988 aangepast. Bij een ingrijpende verbouwing in 2003-'04 is vooral het zuidelijke

Dronten, Raadhuis

Dronten, Boerderij Colijnweg 21

deel (marktgedeelte en kegelbaan) ingrijpend verbouwd en vergroot, waarbij naar ontwerp van H. van Beek en G. Smit van Atelier Pro een bibliotheek en een grote theaterzaal met toneeltoren zijn toegevoegd.

Het postkantoor (Schans 4) is een eenlaagspand uit circa 1980 met gewassen betonplaten.

Het raadhuis (De Rede 1) werd in 1982 gebouwd naar ontwerp van P.H. Tauber als een structuralistisch gebouw met strokenvensters, houten borstweringen en een korte toren met open carillon. De buitengevel toont de door Th. van Amstel ontworpen baksteensculptuur ‘De Verdwenen Zee’.

Boerderijen. De eerste vanaf 1963 gebouwde boerderijen in Oostelijk Flevoland bestaan uit een bungalow-achtig eenlaags woonhuis en een gedeeltelijk uit prefab-schokbetonplaten opgebouwde lage schuur. Representatieve voorbeelden zijn Colijnweg 21, Wisentweg 32 en 38, Bremerbergweg 7 (bij Biddinghuizen) en Beverweg 14 (bij Swifterbant). Voor de boerderij Zandvenne (Ketelweg 21) staan twee van elders afkomstige 18de-eeuwse hekpalen in rococo-stijl.

Bruggen. De Roggebotsluis in het Drontermeer (Hanzeweg ong.), gelegen ten oosten van Dronten in de weg van Dronten naar Kampen, bestaat uit een stalen

Ketelhaven bij Dronten, Gemaal Colijn

[p. 53]

ophaalbrug met schutsluis. Vergelijkbaar hiermee is Elburgerbrug (Elburgerweg ong.) ten zuidoosten van Dronten in de weg van Dronten naar Elburg. Beide ophaalbruggen dateren uit circa 1965.

Het gemaal Colijn te Ketelhaven (Vossemeerdijk 1), gelegen ten noorden van Dronten, is een bakstenen gebouw met lessenaarsdaken en betonnen vensteromlijstingen, ontworpen in functionalistische stijl door D. Roosenburg, P. Verhave en J.G.E. Luyt. Dit in 1956-'57 gebouwde electrische gemaal maalt het water van de Hoge en de Lage Vaart in het Ketelmeer met drie door Stork-motoren aangedreven centrifugaalpompen. In het pomphuis bevindt zich een wand met sierglas naar ontwerp van J. Dijkstra. Naast het gemaal liggen een schutsluis en enkele dienstwoningen. Nabij de sluis heeft zich een kleine woonkern ontwikkeld.