Zuid-Scharwoude
(gemeente Langedijk)
Dorp, ontstaan in de 11de eeuw als een van de vier langgerekte dorpen aan de Langedijk. In de omringende polder Geestmerambacht werd op de vele kleine eilanden vooral kool geteeld. Na de ruilverkaveling (1965-'74) is vooral het noordelijke deel van Zuid-Scharwoude aan weerszijden van de oude lintbebouwing uitgebreid.
De Herv. kerk of ‘Koogerkerk’ (Koog 30) is een gepleisterde eenbeukige kerk met driezijdige sluiting en een geveltoren met frontalen en naaldspits. Opgravingen hebben een, aan St. Petrus gewijde, 12de-eeuwse tufstenen voorganger aangetoond, die in de 15de eeuw werd vervangen door een grotere kerk met toren. Deze kerk werd vernieuwd in 1819 en - nadat in 1905 de toren was ingestort - ingekort en van een geveltoren voorzien. Daarin hangt een door Ricout Butendiic gegoten klok (1448). Tot de kerkinventaris behoren een preekstoel (1650), een door L. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1881) en een neorenaissance-herenbank (1914).
Zuid-Scharwoude, Café De Rode Leeuw en raadhuis
De voorm. pastorie (Voorburggracht 169) is een tweelaags middenganghuis uit circa 1870.
Het voorm. raadhuis (Koog 1) kwam in 1908 tot stand naar ontwerp van C. Smit als een sober en rijzig tweelaags pand.
De woonhuis Voorburggracht 143 is een notabelenwoning uit 1900 met een houten tuinhuisje (circa 1910).
Café ‘De Rode Leeuw’ (Dorpsstraat 440), een diep pand met een pilastergeveltop in siermetselwerk, werd in 1911 gebouwd en kreeg in 1925 een aangebouwde kolfbaan.
Van de conservenfabriek ‘Kramer's Zuurkool’ (Voorburggracht 141), gesticht in 1890, resteert het tweelaagse kantoorgebouw (circa 1905).
Auteursrechtelijk beschermd