Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Wieringerwaard
(gemeente Anna Paulowna)

Lintdorp, ontstaan in de in 1610-'12 bedijkte polder Wieringerwaard (destijds ook Nieuwe-Zijpe genoemd). De bebouwing concentreerde zich langs de (Noord en Zuid) Zijperweg. De haaks hierop staande Molenweg leidde naar de

[p. 529]

in 1856 gemaakte coupure in de Noorddijk richting Anna Paulownapolder. Eind 19de eeuw kende het dorp enige welstand en werd het wel ‘de Pauwenstad’ genoemd. De Doopsgez. kerk (1654) werd in 1924 afgebroken. Na de Tweede Wereldoorlog in Wieringerwaard aan de noordzijde uitgebreid.

De Herv. kerk (Noord Zijperweg 29), een gepleisterde zaalkerk met portaal en geveltoren, werd in 1865 gebouwd ter plaatse van een voorganger uit 1693. In de geveltoren hangt een door Gisbertus van den Ende gegoten klok (1693).

Het polderhuis Wieringerwaard (Noord Zijperweg 35) is een stolpboerderij voorzien van een hoge onderkelderde hoekuitbouw met sierspant. Dit in 1611-'12 gebouwde en door een ‘casteleyn’ bewoonde pand werd verbouwd in 1681 (voorgevel) en rond 1750 (omlijste ingangspartij). Uit die tijd zijn ook de kastenwand met Lodewijk XV-details en de betegelde schouw met smuiger in de opkamer van de uitbouw. Die kamer diende als vergaderplaats voor het gemeente- en polderbestuur. Het gebouw is gerestaureerd in 1951-'52 (C.W. Royaards) en dient sinds 1990 als woonhuis.

De openbare lagere school (Noord Zijperweg 23) is een vierklassige middengangschool uit 1931.

Woonhuizen. Uit circa 1890 dateren de met eclectische details uitgevoerde huizen Zuid Zijperweg 43, met houten voorschot, en Noord Zijperweg

Wieringerwaard, Polderhuis, interieur (1970)

22 met ajour gezaagd topschot. Dezelfde (onbekende) architect was verantwoordelijk voor de villa Dilemma (Noord Zijperweg 19; circa 1910) en de burgemeesterswoning De Strook (Noord Zijperweg 33; 1911). De toegepaste, aan jugendstil verwante, vormen zijn ook zichtbaar bij de villa Noord Zijperweg 27 (1911). Ontworpen in ‘Um 1800’-vormen is de villa Noord Zijperweg 2 (circa 1910).

Windmolen ‘De Hoop’ (Molenweg 47) is een achtkantige binnenkruier met een met riet gedekte kap en romp op een met hout beklede voet. Deze poldermolen uit 1741 is na 1870 tot korenmolen verbouwd.

Het voorm. stoomgemaal (Molenweg 48) kwam in 1871 tot stand ter vervanging van de (nog bestaande) spuisluisuit 1754. Bij de verbouwing en elektrificatie in 1924 heeft men de schoorsteen gesloopt en de dienstwoning toegevoegd.

Het voorm. tramstation (Zuid Zijperweg 37) werd in 1911 gebouwd als station annex tramwachterswoning voor de stoomtram Schagen-Van Ewijcksluis. De watertoren (Molenweg 42) verrees in 1927, waarschijnlijk naar plannen van W. Mensert. Deze twaalfzijdige bakstenen toren met zakelijk- expressionistische details en een koepelvormig dak bevat twee betonnen vlakbodemreservoirs.

De voorm. zuivelfabriek ‘Volharding’ (Zuid Zijperweg 66) werd rond 1930 gebouwd met zakelijk-expressionistische details.

Boerderijen. In de polder Wieringerwaard staan interessante boerderijen.

Wieringerwaard, Boerderij Bouwlust

De in oorsprong 18de-eeuwse en in de 19de eeuw verbouwde stolpboerderij Noord Zijperweg 81 heeft aan de voorzijde aan beide hoeken een uitgebouwde kamer. Opvallend rijk is de grote villaboerderij Bouwlust (Barsingerweg 5) uit 1863 met tweelaags gepleisterd eclectisch woongedeelte. Zuid Zijperweg 27 heeft een eclectisch woongedeelte uit circa 1870. Vergelijkbaar hiermee, maar dan uit circa 1890, is de met eclectische details uitgevoerde boerderij Waardpolderhoofdweg 22. In kalkzandsteen opgetrokken is de villaboerderij Waardpolderhoofdweg 15 (circa 1910). Chaletstijl-details vertoont de kop-rompboerderij Zonnehove (Barsingerweg 6; 1913) en de kop-rompboerderij Volhouden (Waardpolderhoofdweg 26; circa 1935) heeft een zakelijk-expressionistische vormgeving.