Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Wervershoof

Dorp, ontstaan in de 12de eeuw bij een dam in de Kromme Leek en voor het eerst vermeld in 1288. Het is vernoemd naar de missionaris St. Werenfridus. De dorpsbebouwing ontwikkelde zich langs de Dorpsstraat en in de 19de eeuw haaks daarop aan de Simon Koopmanstraat. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de noordoostzijde uitgebreid (Kagerban).

De R.K. St.-Werenfriduskerk (Dorpsstraat 73) is een driebeukige basilicale kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een forse toren van drie geledingen met achtzijdige lantaarn, frontalen en een naaldspits met hoektorentjes. Deze op de vroege Franse gotiek geïnspireerde neogotische kerk verrees in 1874-'75 naar ontwerp van Th. Asseler ter vervanging van een kerk uit 1805. De kerk is gerestaureerd in 1948-'49 en in 1985.

Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven van gestukadoord hout en heeft gedrongen ronde pijlers met knopkapitelen. In 1990 heeft men het in 1967 gewitte interieur opnieuw geschilderd. Tot de inventaris behoren een door J. Thissen vervaardigde preekstoel (1885), kruiswegstaties van F. Loots (1905-'11) en een door M. van Dinter gebouwd orgel (1862).

De tweelaagse pastorie (Dorpsstraat 71) dateert uit 1875 en is ontworpen door Asseler.

De voorm. Herv. kerk (Dorpsstraat 182), een zaalkerk met aan de neorenaissance en de jugendstil verwante details, verving in 1909 een in 1908 afgebrande kerk. Het bovenste deel van de half-ingebouwde toren is later afgebroken. In dezelfde stijl ontworpen is de pastorie (Dorpsstraat 180; 1909), een eenlaagspand met erker.

[p. 522]

Wervershoof, R.K. St.-Werenfriduskerk

De R.K. lagere St.-Werenfridusschool (Dorpsstraat 75-77) is een in zakelijk-expressionistische stijl uitgevoerde tweelaagse L-vormige school voor jongens en meisjes, gebouwd in 1930 met dertien lokalen.

Het raadhuis (Raadhuisplein 1), een rijzig pand met bordestrap, kwam in 1939 tot stand naar een traditionalistisch ontwerp van A. Siebers.

Woonhuizen. Bricorna-steentjes zijn verwerkt aan het in 1917 gebouwde diepe huis Dorpsstraat 170 met inpandig portiek. In rode verblendsteen opgetrokken is het woon- en winkelpand van ‘G.J. Koomen’, Simon Koopmanstraat 11 (1925). Traditionalistische vormen vertoont het dwarse huis Dorpsstraat 13-15 (circa 1955).

Windmolen ‘De Hoop’ (Zijdwerk 15) is een met riet gedekte achtkantige stellingmolen. Deze in 1972-'74 gerestaureerde

Wervershoof, Woon- en winkelpand Simon Koopmanstraat 11

korenmolen werd in 1889 gebouwd, waarbij mogelijk gebruik is gemaakt van materiaal van een poldermolen uit de omgeving van Amsterdam.

De boerderij Dorpsstraat 120 (circa 1900) is een forse stolpboerderij met darsdeuren en een hoger opgetrokken smal middenrisaliet met gesneden windveren. Iets terugliggend is er een zomerhuis aangebouwd.

Het café (De Hoek 1) is een eenlaagspand uit circa 1900 met dakkapel en spiegel.

Onderdijk. Dit in de 19de eeuw ontstane lintdorp ten noordwesten van Wervershoof ligt ingeklemd tussen de Westfriese Omringdijk en de Grote Vliet. De voorm. R.K. lagere school (Nes 30) werd rond 1890 gebouwd en toont een beeld van St. Gerardus Majella. Lange tijd diende het gebouw als confectiebedrijf. In traditionalistische stijl ontwierp H.P.J. de Vries de in 1928-'29 gebouwde R.K. St.-Gerardus Majellakerk (Nes 134). In de naast deze kruiskerk geplaatste slanke toren met zadeldak hangt een door Mabilon & Co. gegoten klok (1929). De kerk bevat zijaltaren uit de bouwtijd en een hoofdaltaar uit 1948. De voorm. Toeristenkerk (Nes 15) is een kleine traditionalistische kerk uit circa 1960.

Zwaagdijk-Oost. Dit lintdorp ten zuidwesten van Wervershoof ontstond als laat-middeleeuwse veenontginning. Vanaf de 19de eeuw verrezen hier enkele grote stolpboerderijen, zoals ‘Land en Veelust’ (Zwaagdijk 194; 1881) met hoger opgetrokken middenrisaliet en eclectische details. Iets jonger is de stolpboerderij Zwaagdijk 153 (circa 1910) met dakerker en spiegel. De R.K. St.-Jozefkerk (Zwaagdijk 186) is een brede driebeukige kerk met een slanke klokkentoren bij het koor. Naar plannen van H.P.J. de Vries is deze traditionalistische kerk in 1952-'54 gebouwd ter vervanging van een kerk uit 1876.