Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Oudorp
(gemeente Alkmaar)

Dorp, ontstaan op een strandwal. Graaf Floris V stichtte hier vanaf 1278-'88 de dwangburchten de Middelburg met een rechthoekige toren en de Nieuwburg, bestaande uit een hoofdburcht met een hoofdtoren en een ommuurd voorhof, met ernaast een voorburcht. Beide kastelen werden in 1517 verwoest. Sinds 1972 behoort Oudorp tot de gemeente Alkmaar en is het aanzienlijk uitgebreid en aan Alkmaar vastgegroeid.

De Herv. kerk (Herenweg 4), ook bekend als ‘De Terp’, is een verhoogd gelegen eenbeukige kerk met rondboogvensters. Het oorspronkelijke kerkgebouw liep in 1573 schade op, waarna eind 16de eeuw herbouw van het schip volgde. Bij een ingrijpende verbouwing in 1858 werd de kerkruimte vernieuwd, maar bleef de laat-16de-eeuwse kap

Oudorp, Raadhuis

[p. 472]

Oudorp, Boerderij Eendracht maakt Macht

behouden. Na instorting van de oude kerktoren ontstond in 1867 de gepleisterde voorgevel met eclectische details. De houten bekroning van de geveltoren dateert van 1884. Het orgel (1877) werd gebouwd door L. Ypma.

De R.K. St.-Laurentiuskerk (Herenweg 79) is een driebeukige pseudobasilicale kerk met driezijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen met ingesnoerde naaldspits. Deze neogotische kerk verrees in 1879-'80 naar ontwerp van E.J. Margry ter vervanging van een 18de-eeuwse schuilkerk.

Het ommuurde kerkhof heeft een centraal geplaatste priestergrafkelder en verder verschillende rijke laat-19de-eeuwse familiegraven. De pastorie (Herenweg 77; circa 1880) is ontworpen door Margry.

Het voorm. raadhuis (Kerklaan 9) is een L-vormig eenlaagspand met topgevels en een dak met overstek op gesneden schoren. Het werd in 1865 naar plannen van F.J. Krieger gebouwd ter plaatse van een rechthuis uit 1635 en in 1928-'29 vergroot (P.N. Leguit). Ernaast staan de voorm. openbare lagere school ‘Wijkplaats’ (Herenweg 12) en een dienstwoning (Kerklaan 11) uit dezelfde tijd.

De openbare lagere school ‘De Zes Wielen’ (Munnikenweg 18-20), een L-vormig schoolgebouw met onderwijzerswoning, werd rond 1925 gebouwd naar een ontwerp in traditionalistische vormen van C.D. van Reijendam.

Woonhuizen. Uit de late 19de eeuw dateren het middenganghuis Herenweg 2 (1888) en de eenkamerwoning Herenweg 11. Iets jonger zijn Munnikenweg 1-7 (circa 1900) en de gepleisterde voorm. onderwijzerswoning Herenweg 86 (1922, J.H. Tonnaer) met opvallende hoekvensterpartij. In 1941 werden enkele traditionalistische woonhuizen gebouwd ten behoeve van Helderse evacuées: Westerweg 32-52 (C.D. van Reijendam). De burgemeesterswoning Herenweg 1 (A. Ham) dateert uit 1948.

De boerderij ‘Eendracht maakt Macht’ (Munnikenweg 8; circa 1850) is een stolpboerderij met dakerker, spiegel, sierschoorsteen en houten stalgedeelte.

Windmolens. Aan de zuidkant van de Hoornse Vaart staan nog vier van de zes rond 1630 gebouwde poldermolens van de voorm. Raakmaatsboezem, te weten de molens B, C, D en E (Molenkade 6-9). Aan de Schermerringvaart bevindt zich de poldermolen van het Geestmerambacht 't Wuiver 35 uit 1632. Al deze molens zijn met riet gedekte achtkante grondzeilers op een met hout beklede voet. De korenmolen 't Rode Hert (Frieseweg 102), een met riet gedekte stellingmolen op een houten onderbouw, werd in 1924 vanuit Zaandam overgebracht ter vervanging van een door brand verwoeste molen.