Monumenten in Nederland. Noord-Holland

Opperdoes
(gemeente Noorder-Koggenland)

Dorp, ontstaan in de 13de eeuw op een oude kreekrug waar men enkele terpen op aanlegde. In 1517 werd het dorp geplunderd door de Zwarte Hoop (Grote Pier). Het gebied bleek geschikt voor de grove tuinbouw, waartoe in 1903 de veiling ‘Ons Belang’ werd opgericht. Tuinder J. Sluis ontwikkelde in 1865 de ‘Opperdoezer ronde’, een vroege diepogige aardappelsoort. Parallel aan de lintbebouwing kwam in 1887 de spoorlijn Hoorn-Medemblik te lopen. Na de Tweede Wereldoorlog is de bebouwing enigszins verdicht.

De Herv. kerk (Kerkebuurt 16) is een eenbeukige, vijfzijdig gesloten kerk voorzien van een toren van drie geledingen met balustrade en gemetselde achtkantige spits. De toren verrees in de tweede helft van de 15de eeuw tegen een 13de-eeuwse kerk, die na verwoesting in 1517 werd herbouwd rond 1525. In de toren hangt een door Geert van Wou gegoten klok (1527). Herstel aan de kerk vond plaats in 1776 en 1862-'67; de torenspits werd in 1836 hersteld. Bij de kerkrestauratie en ontpleistering in 1942 (H.J. Cramer) zijn ook de torenbalustrade en de spits vernieuwd.

Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf met trekbalken. In de sluiting bevindt zich een piscina-nis. Tot de inventaris behoren een rijk gesneden

Opperdoes, Raadhuis

preekstoel (1688, P. van Petten), een tekstbord (1701), een doophek (1752) met koperen doopboog (1753) en een door K.P. van Ingen gebouwd orgel (1874).

De Geref. kerk (Noorderpad 21), een sobere L-vormige kerk met ingang in de binnenhoek, werd in 1939 in traditionalistische vormen gebouwd.

Het voorm. raadhuis (Gouw 9-15) is een rijzig pand uit 1928 met slank torenvormig element, raadzaal op de verdieping en een aangebouwde dienstwoning. Het ontwerp met expressionistische details is van C. Trappenburg.

Boerderijen. Een mogelijk 18de-eeuwse oorsprong heeft de sobere stolpboerderij Tempel 1. Interessante stolpboerderijen met spiegel zijn Oosteinde 10 (circa 1850), met houten middentopgevel en aangebouwde ouderkamer, en Zuiderpad 5 (circa 1870) met uitgebouwd zomerhuis en binnen een betegelde schouw met smuiger.

Het voorm. station (Almsdorperweg 8) werd in 1886 gebouwd voor de Locaalspoorwegmaatschappij ‘Hollands Noorderkwartier’ aan de lijn Hoorn-Medemblik. Het langwerpige eenlaagspand is ontworpen door A.J. Krieger en heeft een vrijstaand toiletgebouwtje.