Monumenten in Nederland. Zuid-Holland

Roelofarendsveen
(gemeente Alkemade)

Wegdorp, ontstaan in de late middeleeuwen op de westoever van het Braassemermeer. Aan weerszijden van Noordeinde en Zuideinde ontwikkelde zich een langgerekt bebouwingslint. De ontwikkeling tot tuinbouwcentrum werd versterkt na de aanleg van de spoorlijn Hoofddorp-Leiden (1912; opgeheven 1936). Na de Tweede Wereldoorlog is Roelofarendsveen aan Oude Wetering vastgegroeid.

De R.K. kerk O.L. Vrouwe Presentatie (Pastoor Onelplein 3) is een brede eenbeukige kerk met driezijdig gesloten apsis en een haaks aangebouwde

Nieuwe Wetering bij Roelofarendsveen, Woonhuis Achterweg 19 met bollenschuur

sacristie. De kerk kwam in 1950-'51 tot stand naar een traditionalistisch ontwerp van H.P.J. de Vries, die ook de pastorie (Pastoor Onelplein 1) ontwierp.

De R.K. St.-Petrus' Bandenkerk (Noordeinde 187) is een moderne zaalkerk met vrijstaande klokkentoren, gebouwd in 1969-'70 naar ontwerp van H. Reuser en verving een voorganger uit 1856. De beelden van St.-Petrus en St.-Paulus bij de klokkentoren zijn afkomstig van de oude kerk. De kerk bevat een preekstoel uit circa 1700.

De in 1877-'78 gebouwde pastorie (Noordeinde 185-187) is een fors neogotisch dwars pand naar plannen van Th. Asseler. Van de hoekrisalieten met topgevels is het rechter risaliet in 1914 toegevoegd en voorzien van een tegeltableau met het Heilig Hart in een mandorla.

Woonhuizen. Uit de 19de eeuw dateren de schipperswoning Noordkade 1, een dwars eenlaagspand uit 1874, en het met eclectische details uitgevoerde blokvormige huis Noordeinde 166 (circa 1890). Rond 1905 gebouwd zijn de eenlaagspanden Zuideinde 54-58, Zuideinde 66, Noordeinde 173 (1903) en Langeweg 6. Het gepleisterde huis Narcisstraat 3 werd in 1910 gebouwd als baanvakwachtershuis aan de spoorlijn Hoofddorp-Leiden (opgeheven 1936). Met rationalistische elementen ontworpen is het huis Noordeinde 6 (circa 1915). De blokvormige villa's West-

[p. 422]

einde 79 (circa 1925) en de burgemeesterswoning Westeinde 81 (1934) vertonen zakelijk-expressionistische invloeden. De houten eenlaagspanden Berkenweg e.o. zijn in 1949 uit Zweedse bouwpakketten gebouwd in het kader van Oostenrijkse herstelbetalingen.

De schutsluis (bij Noordkade 1) stamt uit 1632, maar kreeg zijn huidige vorm in 1897. De deuren en sluiswanden dateren van de renovatie in 1987. De houten ophaalbrug is een kopie van de brug uit 1885.

De watertoren (Noordhoek 3), uitgevoerd met afgeschuinde hoeken en een betonnen vlakbodemreservoir, verrees in 1931 naar ontwerp van C.K. Visser. De bakstenen bekleding heeft men in 1956 bepleisterd. Bij de verbouw tot woning in 1991 is aan elke zijde een kunststof tulp aangebracht.

De poldermolen ‘Veendermolen’ (Aderweg 2), gelegen ten zuidwesten van Roelofsarendveen, bemaalde de Veenderpolder. Deze ronde grondzeiler heeft een achtkante voet en romp en een met koper platen beklede kap. De molen werd in 1934 met van elders afkomstige delen gebouwd door G.J. Verbij, op de voet van een uit 1830 daterende voorganger.

Nieuwe Wetering. Dit wegdorp ten noordwesten van Roelofarendsveen is in de middeleeuwen ontstaan als ontginningsdorp vanuit Leimuiden en wordt in 1356 voor het eerst vermeld. De boerderij Voorweg 165 is een langhuisboerderij met een mogelijk laat-18de-eeuwse kern. Interessante woonhuizen zijn het middengangshuis Voorweg 2 (circa 1895), met hoger opgetrokken middenrisaliet, en het tweelaags huis Achterweg 19 (circa 1925) met achterliggende tweelaags bollenschuur. De houten eenlaagspanden Voorweg 103-117 zijn in 1946-'48 uit Zweedse bouwpakketten gebouwd in het kader van Oostenrijkse herstelbetalingen.

Ten westen van Nieuwe Wetering staan enkele poldermolens, zoals aan de Hanepoel de ‘Moppemolen’ (Poeldijk 16-16a). Deze met riet gedekte achtkante grondzeiler uit 1792 bemaalde de ‘Veender- en Lijkerpolder buiten de bedijking’. Aan de oostzijde van de Kever bemaalde de 18de-eeuwse ‘Buurtermolen’ de Buurterpolder. Deze 18de-eeuwse wipmolen heeft een met riet gedekte ondertoren en een met hout bekleed bovenhuis. Voor de bemaling van de Aderpolder heeft men in 1941 de ‘Adermolen’ (Huigsloterdijk 3) gebouwd, een kleine ronde grondzeiler met een bakstenen romp en een met riet gedekte kap.