Westenschouwen
(gemeente Schouwen-Duiveland)
Dorp, ontstaan in het duingebied van de Kop van Schouwen. De eens bloeiende havenplaats Westenschouwen, waarvan de al in 776 vermelde kerk archeologisch is getraceerd op een terrein tussen de Lageweg en de Westerseweg, verdween in de loop van de tijd. Dit geschiedde deels door afkalving in de stroomgeul van de Hammen en verder als gevolg van overstuiving door jonge duinen. Om verdere verstuiving tegen te gaan, heeft men vanaf 1923 grote delen van de Domaniale duinen van Schouwen beplant met dennen. De huidige bebouwing dateert voor het merendeel van na 1900.
Boerderijen. Een mogelijk 18de-eeuwse kern en een in de lengterichting op het woonhuis aansluitende schuur hebben de boerderijen Lageweg 14 en Toledo-hoeve (Westenschouwenseweg 2). Vermoedelijk ook 18de-eeuws is het vrijstaande woonhuis van de boerderij Van Zuyenshoeve (Lageweg 5). De kleine laat-19de-eeuwse duinboerderijen Lageweg 8 en De Stolpe (Steenweg 13) zijn later verbouwd tot recreatiewoningen.
Woonhuizen. Rond 1900 gebouwd zijn de eenvoudige diepe huizen Lageweg 29 en Lageweg 34, uitgevoerd met puntgevels en rozetankers. Uit het begin van de 20ste eeuw dateren verder het huis De Zeester (Lageweg 9b; circa 1910), met mansardedak en prefablateien, en de rentenierswoning Hogeweg 110 (circa 1920). Van de vanaf circa 1920 gebouwde recreatiewoningen vertonen de woningen Iris (Steenweg 14), en Dubbel Zes (Steenweg 11) expressionistische elementen. Uit circa 1930 dateren 't Meezennest (Kampweg 2) en De Plak-an, voorheen ‘De Kleine Hoeve’ (Kampweg 4; circa 1934), ontworpen door F.C.J. Dingemans.
Het pension ‘De Zonneweelde’, voorheen ‘De Zilvermeeuw’ (Lageweg 21) dateert van 1937 en is een éénlaags pand onder een grote samengestelde kap.
Atlantikwall. In de Domaniale bossen ten noorden van het dorp bevinden zich onderdelen van het rond 1943 door de Duitsers gebouwde bunkercomplex van het Stützpunkt Schouwen. Diverse bunkers zijn inmiddels onder het zand verborgen. Twee nog boven het maaiveld zichtbare grote bunkers vormen de basis voor twee uitzichttorens met betonnen kolom en een rond platform.
Auteursrechtelijk beschermd