's-Heer Abtskerke
(gemeente Borsele)
Kerkringdorp, ontstaan in de middeleeuwen op een hoger gelegen kreekrug, oorspronkelijk Versvliet en later Ser Abbenkerke geheten. De bebouwing vormde zich in de bocht van een weg, die tot een kerkring werd aangevuld door de toevoeging van een tegengesteld gekromde weg. Daartussen lag de kerk met op het kerkterrein van oudsher een vate.
's Heer Abtskerke, Herv. kerk
De Herv. kerk (Kerkring 1-2), oorspronkelijk gewijd aan St. Johannes de Doper, is een eenbeukige gotische kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een forse toren van zes geledingen met haakse steunberen en achtkantige spits. Het oorspronkelijk recht gesloten koor stamt uit het begin van de 14de eeuw. Midden 14de eeuw verrees de toren, waarvan de benedenruimte wordt gedekt door een op gebeeldhouwde koppen rustend gewelf. Het schip kwam in de tweede helft van de 14de eeuw tot stand; de driezijdige koorsluiting en de beide lage dwarsarmen volgden begin 16de eeuw. De toren is in 1955 gerestaureerd, de kerk in 1964-'68. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf, waarvan de gewelfribben op grond van aangetroffen sporen opnieuw zijn beschilderd. Tot de inventaris behoren onder meer een zeskantige preekstoel (eerste helft 17de eeuw) - de stenen voet is wellicht een oud doopvont - en een door de Societé Anonyme des Grandes Orgues te Brussel gebouwd orgel (1872).
De voorm. pastorie (Kerkring 3) is een uit 1858 daterend neoclassicistisch middenganghuis met hoger opgetrokken middenrisaliet.
Het dorpshuis ‘Irene’ (Polderweg 6) is gebouwd in 1938 in traditionalistische vormen.
Boerderijen. Het deels onderkelderde woonhuis van de boerderij Plantlust (Kerkring 18) stamt mogelijk uit de 17de eeuw en kreeg bij een verbouwing in de 18de eeuw het huidige aanzicht. De voorgevel is opgetrokken in gele baksteen, de zijmuren en de achtergevel zijn in grotere moppen uitgevoerd. De hoeve Kerkring 13 heeft een mogelijk 18de-eeuws woonhuis en een jongere, in het verlengde aangebouwde, houten dwarsdeelschuur.
Woonhuizen. Het dwarse eenlaagspand Kloetingseweg 1 werd in 1875 (gevelsteen) gebouwd naar ontwerp van J.H. Hanninck als woonhuis met gemeentekamer. In 1938 heeft men aan de achterzijde een burgemeesterskamer en een brandvrije kluis aangebouwd. Tot 1970 is het pand als gemeentehuis in gebruik geweest. Kerkring 19 is een eenlaags dwars woonhuis met smederij uit circa 1900. Ervoor staat een ijzeren travalje.
Auteursrechtelijk beschermd