Monumenten in Nederland. Zeeland

Gapinge
(gemeente Veere)

Kerkringdorp, ontstaan in de late middeleeuwen op een kreekrug. De kerkring is aan de zuidzijde niet geheel voltooid. Het dorp ontwikkelde zich verder hoofdzakelijk door verlenging en verdichting van de lintbebouwing langs de Dorpsstraat.

De Herv. kerk (Dorpsstraat 25) is een laat-gotische eenbeukige kerk met

[p. 101]

Gapinge, Herv. kerk

driezijdig gesloten koor, sacristie en een half ingebouwde toren met inpandige ingangsnis, achtzijdige lantaarn en naaldspits. De toren verrees in de eerste helft van de 15de eeuw. Midden 15de eeuw volgde het koor, waarna bij de bouw van het huidige schip rond 1500 de toren half ingebouwd raakte en een lantaarn kreeg. Ook bouwde men toen aan de zuidzijde een sacristie. De kerk is gerestaureerd in 1920-'24. In 1947-'49 heeft men de bij de inundatie van Walcheren in 1944 opgelopen schade hersteld. Inwendig wordt het schip gedekt door een houten tongewelf. Koor en schip zijn van elkaar gescheiden door een smalle triomfboog op muurkolommen. In de daarbinnen in 1947 geplaatste (deels glazen) wand naar ontwerp van E.P. Messer is het orgel opgenomen. Dit rococo-kabinetorgel (1753), vermoedelijk uit de school van Ludovicus de Backer, staat sinds 1903 in deze kerk. De gekroonde figuur met harp (David) en twee bazuinblazende

Gapinge, Woonhuis Schotsehoek 6

jongelingen op het orgel zijn niet de oorspronkelijk bij het orgel behorende beelden. Die staan in de Herv. kerk in Oostkapelle. Verder is er een preekstoel met boogpanelen uit 1637.

De Geref. kerk (Dorpsstraat 7) is een zaalkerk met schilddak, gebouwd in 1957 naar ontwerp van G. Steen en G. Tuinhof. Tot de inventaris behoort een rond 1765 door Hendrik Hermanus Hess gebouwd kabinetorgel (gerestaureerd 1957-'58), dat tussen 1866 en 1926 in de Herv. kerk van Serooskerke stond.

Woonhuizen. Het wit gepleisterde dwarse huis Schotsehoek 7 dateert in oorsprong uit de 18de eeuw en heeft een lagere aanbouw. Rond 1900 gebouwd zijn het dwarse huis Dorpsstraat 46 en het pand Schotsehoek 6, dat is voorzien van neorenaissance-details en een in twee kleuren gelegd pannendak. Het laatstgenoemde pand is in gebruik geweest als onderwijzerswoning bij de (verdwenen) openbare lagere school en als gemeentesecretarie. De hardstenen brievenbus draagt het opschrift ‘gemeentebestuur’. Dorpsstraat 40-42 is een voorbeeld van een huis met werkplaats uit het eerste kwart van de 20ste eeuw.

Windmolen ‘De Graanhalm’ (Dorpsstraat 1) is een stellingmolen met een ronde bakstenen romp en een met zink gedekte kap, gebouwd in 1896 (gevelsteen) als korenmolen en voor het laatst gerestaureerd in 1995. De onderbouw is nagenoeg geheel ingebouwd door schuren. Op het erf bevindt zich een opmerkelijke duiventil annex kippenhok (circa 1910).

De vliedberg (Snouck Hurgronjeweg ong.) ten noorden van Gapinge, dateert uit de 11de-13de eeuw evenals zo'n tweehonderd andere vliedbergen of werven (kleine kasteelbergen) in Zeeland. In 1979 heeft men de opmerkelijk hoge vliedberg van Gapinge hersteld.