Treebeek
(gemeente Brunssum)
Mijnwerkerskolonie, gebouwd tussen 1912 en 1927 ter huisvesting van de werknemers van de in 1908-'11 aangelegde Staatsmijn Emma (gesloten 1973). Het langgerekte tuindorp kwam tot stand aan de westkant van Brunssum, ten noorden van de goederenspoorlijn van Nuth naar de Staatsmijn Hendrik en is vrijwel zeker gebaseerd op een stedenbouwkundig plan van J.H.W. Leliman. Enkele ontwerpen zijn mede-ondertekend door J. Seelen. Als gevolg van mijnschade heeft in de periode 1975-'85 sloop en gedeeltelijke nieuwbouw plaatsgevonden in de omgeving van het Treebeekplein en de Sterrenstraat.
De
R.K. St.-Barbarakerk (Schildstraat 44) is een sobere zaalkerk met steunberen, gebouwd in 1919-'20 naar ontwerp van A.J. Kropholler. De geplande toren is niet uitgevoerd. Het
Treebeek, Woonhuizen Sterrenstraat e.o.
schip is in 1951 westwaarts verlengd en voorzien van een nieuwe, sobere voorgevel met inpandig portaal en een sacristie. De dakruiter heeft men in 1979 vervangen door een smalle open klokkenstoel aan de achterzijde. De naastgelegen
pastorie (Schildstraat 42) dateert uit de bouwtijd.
Het klooster (Zonnestraat 3) dateert van 1925 en is uitgevoerd in expressionistische vormen naar plannen van W. Damen.
Overige kerken. Van 1953 dateert de door B.W. Plooij ontworpen (Geref.) Opstandingskerk (Ds. Boumastraat 1), een sobere zaalkerk met hoge smalle vensterpartijen en een verhoogde ingangspartij met bordestrap. De R.K. kerk O.L. Vrouwe van de Rozenkrans (Komeetstraat 5), een doosvormige zaalkerk met ingangsportaal en terzijde geplaatste toren, is in 1956-'57 tot stand gekomen naar een traditionalistisch ontwerp van F.P.J. Peutz. De pastorie (Komeetstraat 5c) is een in functionalistische vormen gebouwde bungalow.
Scholen. De R.K. St.-Franciscusschool (Wijenweg 143) is een grote tweelaags middengangschool uit 1934 met aansluitend een L-vormig tweelaags schoolgebouw. De Geref. lagere school ‘Benjamin’ (Koolweg 9) uit 1933 is een L-vormig gebouw in zakelijk-expressionistische vormen. Rond 1935 gebouwd is de openbare lagere school ‘Treebeek’ (Koolweg 34), een drielaags schoolgebouw met moderne glazen entree.
Woonhuizen. De temidden van tuinen en openbaar groen gelegen bebouwing bestaat voornamelijk uit eenlaags woonhuizen met expressionistische
Treebeek, Beambtencasino Treebeek
details en een schuingeplaatste hoekbebouwing. Er was een duidelijke hiërarchische opbouw, waarbij de grotere woningen voor het hogere mijnpersoneel dichter bij de ingang van de mijn lagen. Zo staan rond het plein aan het uiteinde van de Treebeekstraat bij de Akerstraat Noord de opzichterwoningen
Akerstraat Noord 53-55 en
Treebeekstraat 12-26 uit circa 1915. De eerste mijnwerkerswoningen kwamen tot stand in 1913-'18 met het complex
Dr. A. Kuyperstraat,
Dr. Schaepmanstraat e.o., gevolgd door het complex
Koolweg,
Sterrenstraat,
Treebeekstraat,
Ringstraat e.o.. De woninggroep
Ir. De Katstraat,
Ed. Wintgensstraat e.o. werd in 1925 gebouwd.
Het voorm. beambtencasino Treebeek (Uranusstraat 17) werd in 1921 gebouwd naar een traditionalistisch ontwerp van het Bouwbureau van de Staatsmijnen als verenigingsgebouw (theater) met melksalon en twee winkels met bovenwoning. Het gebouw heeft veel verbouwingen en uitbreidingen ondergaan. Zo is in het interbellum de voorgevel aan de pleinzijde uitgebreid met een galerij en werd rond 1955 een kegelbaan toegevoegd. Ook zijn tijdens het gebruik als club voor de onderofficieren van de AFCENT-troepen (1975 tot 1995) enkele interne verbouwingen uitgevoerd.
Het vergaderlokaal voor de woongroep Treebeek (Wijenweg 121) is een drielaags pand uit 1936 met expressionistisch vormgegeven siermetselwerk.
Het voorm. badgebouw (Maanstraat 13-15), uitgevoerd in 1938 in zakelijk-
Auteursrechtelijk beschermd