Monumenten in Nederland. Drenthe

Coevorden

Stad, ontstaan in de middeleeuwen op een zandopduiking en gelegen bij de plaats waar het Drostendiep, het Schoonebeekerdiep en het Loodiep samengaan in de Kleine Vecht. In 1159 wordt de aanwezigheid van een kasteel voor het eerst vermeld. Het is niet bekend wanneer Coevorden stadsrechten kreeg, maar in 1407 is er een stedelijke bestuursvorm. De ligging op een hogere zandrug in uitgestrekte ontoegankelijke veenmoerassen was zeer strategisch; Coevorden was de enige toegang van de noordelijke provincies vanuit het zuidoosten en lag aan de oude handelsroutes Stavoren-Bentheim-Keulen en Deventer-Ommen-Groningen.

Aanvankelijk werd de stad slechts door een gracht en palissade beschermd. Na de inname in 1594 door Staatse troepen onder leiding van prins Maurits werd Coevorden omgevormd tot een vestingstad. Tussen 1605 en 1613 kwam naar ontwerp van Paulus Simonsz een omgrachte stervormige vesting tot stand met zeven bastions en zeven ravelijnen, en daaromheen een tweede gracht en contrescarpen in de vorm van een ster met veertien punten. Het kasteel, dat rond 1590 al van vijf bolwerken was voorzien, kwam binnen deze vesting te liggen. Het middeleeuwse stratenpatroon werd grotendeels vervangen door een vanuit de Markt radiaal uitlopend statenpatroon,

Coevorden, Binnenstad

1	Kasteel (zie p. 86)
2	Herv. kerk (p. 87)
3	Synagoge (p. 88)
4	Geref. kerk (p. 88)
5	R.K. St.-Willibrorduskerk (p. 88)
6	Weeshuis (p. 88)
7	Stadhuis (p. 88)
8	Arsenaal (p. 88)
9	Kazerne (p. 88)
10	Postkantoor (p. 88)
11	Rijks Hogere Burger School (p. 89)
12	Vakschool voor Meisjes (p. 89)
13	Van Heutszpark (p. 91)
14	Tramstation DSM (p. 91)
15	Station van de Bentheimer Eisenbahn (p. 91)
16	Watertoren (p. 91)

[p. 86]

Coevorden, Binnenstad met radiaal uitlopend stratenplan, gezien vanuit het zuiden

vermoedelijk naar ontwerp van Jan Suermondt. Van de middeleeuwse structuur resteren de Keizersgracht, het Pannenkoekendijkje en de route Weeshuisstraat-Botersteeg. Eind 17de eeuw - na de herovering van de stad op de bisschop van Munster in 1672 - verbeterde men de verdedigingswerken onder leiding van Menno van Coehoorn. De vesting werd ontmanteld vanaf 1870.

De vervening van zuidoost-Drenthe in de tweede helft van de 19de eeuw leidde tot de aanleg van een uitgebreid netwerk van kanalen en de verharding van wegen. Dit resulteerde in een versterking van de economische positie van Coevorden. Er kwam een tramlijn naar Dedemsvaart (1897) en spoorverbindingen met Zwolle, Emmen, Stadskanaal (1905), alsmede met Nordhorn en Bentheim (1910). Ten behoeve van de fabrieksarbeiders werd tijdens de industrialisatie in het begin van de 20ste eeuw een groot aantal arbeiderswoningen gebouwd. Vanaf circa 1910 ontwikkelde Coevorden zich als regionaal industrie- en onderwijscentrum. Na de Tweede Wereldoorlog, waarin de stad vrij veel schade leed, zijn industrieterreinen ingericht aan de west- en zuidzijde. Aan de noord- en oostzijde kwamen nieuwe woonwijken tot stand. Bij de ingrijpende sanering van de binnenstad rond 1970 zijn de laatste stadsboerderijen verdwenen.

Het kasteel (Kasteel 29) [1] wordt in 1159 voor het eerst genoemd als mottekasteel in bezit van de bisschop van Utrecht. Het kasteel is in de loop van de eeuwen diverse keren verwoest, ontmanteld en herbouwd. Van een in 1579 onder leiding van Johan van den Kornput begonnen versterking met vijf bastions en een gracht, voltooid rond 1590 in opdracht van de Spaanse stadhouder Francesco Verdugo, zijn geen resten behouden. Het huidige, donkerrood geschilderde, complex bestaat uit een onderkelderd 15de-eeuws zaalgebouw met rechts een lager, mogelijk laat 16de-eeuws, bouwdeel en links een ronde lage toren met tentdak en een achtkantige traptoren met ui-vormige bekroning. In de voorgevel bevindt zich een wapensteen uit 1527 van Karel van Egmond, hertog van Gelre. Het interieur bevat een kelder met kruisgewelven, een hal uit 1530 met daaronder een kelder gedekt met dwarse tongewelven, en verder een samengestelde balklaag met gotische en renaissance-consoles. Bij een ingrijpende restauratie in 1968-'72 zijn onder meer de ronde toren, die was gesloopt in 1832, en de achtkantige traptoren gereconstrueerd.

Het kasteel huisvest momenteel een restaurant

[p. 87]

Coevorden, Kasteel (1985)

en maakt deel uit van het complex van het gemeentehuis, waartoe ook het in 1989-'91 gebouwde stadskantoor (A. Kramersingel 4) en het voorm. Landschrijvershuis (Kasteel 31) behoren. Dit gepleisterde gebouw was in oorsprong een van de 17de- en 18de-eeuwse garnizoensgebouwen. Na in de 19de eeuw als militair hospitaal te hebben gediend, heeft het zijn huidige vorm gekregen rond 1900, toen het als gemeentehuis in gebruik werd genomen. Vóór het kasteel staan twee gedenktekens;

Coevorden, Herv. kerk (1981)

Coevorden, Herv. kerk, plattegrond

een bronzen borstbeeld van de in 1851 in Coevorden geboren J.B. van Heutsz, de latere gouverneur-generaal van Nederlands-Indië, en een door C. Hammes in 1968 vervaardigd bronzen beeldengroepje van ‘De Drie Podagristen’ (Van der Scheer, Boom en Lesturgeon).

De Herv. kerk (Kerkstraat 6) [2] heeft de vorm van een Grieks kruis met in de hoeken lagere aanbouwen en op de kruising een forse achtkantige dakruiter met omloop en spits. De classicistische grondvorm van deze kerk, die in 1641-'45 werd gebouwd ter vervanging van een middeleeuwse voorganger, is gebaseerd op de Amsterdamse Noorderkerk (1620-'23). Het laat-maniëristische ingangsportaal heeft dorische zuilen op een door consoles gedragen postament. De kerk had door oorlogsgeweld in 1672

[p. 88]

Coevorden, Synagoge

sterk te lijden en werd rond 1682 hersteld. De huidige dakruiter heeft men rond 1890 geplaatst ter vervanging van een kleinere, door brand verwoeste voorganger. Erin hangen twee door Willem Wegewaert gegoten klokken (1588). Aan de zuidwestzijde werd in 1952 een consistorie aangebouwd. De kerk is in 1982-'84 gerestaureerd.

Inwendig wordt de kruising gedekt door een achtdelig houten koepelgewelf en hebben de kruisarmen een vlakke zoldering. Er zijn twee vermoedelijk van de voorganger afkomstige laat-gotische zandstenen ingangsomlijstingen. Tot de inventaris behoren een offerblok met ijzerbeslag (1636), een laat-maniëristische preekstoel (1647), een rond een vieringpijler gebouwde officiersbank (circa 1645) en een uit Lehrort (D) afkomstig 17de-eeuws koperen doopbekken. Van het in 1897 door J. Proper vervaardigde orgel is de kast behouden, maar heeft men het instrument in 1973 vervangen. In de kerk liggen grafzerken uit verschillende perioden. De oudste - een kindergraf - dateert uit 1585. Aan de predikant-geschiedschrijver Johan Picardt († 1670) herinneren een grafzerk en een gedenkplaat. Verder zijn er gedenkstenen voor burgemeester Meindert van der Thijnen (1922) en generaal Carl Rabenhaubt (1929), die beiden een belangrijke rol speelden bij het ontzet van Coevorden in 1672. Ook is er een gipsen afgietsel van het bronzen monument uit 1924 voor Meindert van der Thijnen in het Van Heutszpark. Twee gebrandschilderde ramen zijn vervaardigd door J. Dijkstra (1953 en 1965).

De voorm. synagoge (Kerkstraat 36) [3] is een rechthoekig dwars pand met rondboogingang, gebouwd in 1840 en ingrijpend gewijzigd in 1879 (5639). Toen is ook de leraarswoning (Kerkstraat 38) aangebouwd, een eenlaags diep huis. Bij een restauratie in 1975 zijn de vensters gereconstrueerd en heeft men inwendig het verdwenen balkon weer aangebracht. Het gebouw dient nu als muziekschool. Tegen de zijgevel van het woonhuis bevindt zich een sculptuur van W. van Rossem (1985).

De Geref. kerk (Van Heutszsingel 21) [4] is een recht gesloten kruiskerk uit 1912 voorzien van een geveltoren met achthoekige lantaarn en spits.

De R.K. St.-Willibrorduskerk (Wilhelminasingel 2B) [5] is een driebeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een asymmetrische voorgevel met een ingebouwde toren van drie geledingen met ingesnoerde piramide-vormige spits. Deze neogotische kerk kwam in 1913-'14 tot stand naar ontwerp van W. te Riele ter vervanging van een voorganger uit circa 1786. In de toren hangen drie na de Tweede Wereldoorlog door de firma Eijsbouts gegoten klokken. De kerk is in 1982-'83 gerestaureerd.

Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven. Tot de inventaris behoren een verguld koperen tabernakel (1922), gemaakt door de firma Cox & Charles, een achtzijdig doopvont van de firma A.H. Smits & Zn. (1922) en kruiswegstaties van W. Geraedts (1934). De gebrandschilderde ramen zijn vervaardigd door F. Nicolas & Zn. (1914-'18).

De Baptistenkerk (Aleida Kramerstraat 9) is een zaalgebouw met aangrenzende woning. De kerk heeft zijn huidige vorm gekregen bij een verbouwing in 1957 naar ontwerp van H. Bennink.

Het voorm. weeshuis van de Herv. diaconie (Weeshuisstraat 22) [6] is een gepleisterd tweelaags dwars pand met schilddak en classicistisch zandstenen poortje met fronton uit 1690.

Het voorm. stadhuis (Kerkstraat 1) [7] is een gepleisterd dwars pand, gebouwd tussen 1630 en 1642 en van 1672 tot 1900 in gebruik geweest als stadhuis. De omlijste ingangspartij dateert uit circa 1840.

Het voorm. arsenaal (Haven 4-6) [8] bestaat uit twee diepe drielaags pakhuizen met puntgevels, gebouwd in de 17de eeuw. Aan de achterzijde staat een jonger tweelaags haaks bouwdeel. Na de restauratie in 1974-'76 zijn de openbare bibliotheek en het museum ‘Drenthe's Veste’ in het complex ondergebracht. Het aangrenzende, minder diepe, drielaags pakhuis Haven 2 is een uitbreiding van het arsenaal uit circa 1900. Hier is thans de VVV gevestigd.

De voorm. kazerne (Friesestraat 42) [9] is in oorsprong een 17de-eeuws diep pand met trapgevel. De in het verlengde van de kazerne gebouwde rij huizen Molenstraat 5-31 diende voor de huisvesting van het garnizoen. De voorgevel van de kazerne werd in 1765 gewijzigd en gepleisterd; behalve het jaartalcartouche dateren de boogvullingen mogelijk ook uit die tijd. Rond 1890 kreeg het pand een winkelpui. Het complex huisvest nu winkels, woonhuizen en een café.

Het voorm. postkantoor met directeurswoning (Kasteel 4) [10] is een fors dwars pand met een tot topgevel opgetrokken middenrisaliet. Dit in 1890-'92 naar ontwerp van rijksbouwmeester C.H. Peters opgetrokken gebouw vertoont op de neogotiek en de neorenaissance geënte vormen. Het is het enige postkantoor dat geheel is uitgevoerd volgens de door Peters en J.P.E. van Hoeufft van Velsen ontworpen standaardplattegrond (1884).

Het douanegebouw (Esschenbruggerdijk 8) is een eenlaags pand met overstekend

[p. 89]

Coevorden, Arsenaal

zadeldak op consoles, gebouwd in 1891-'92 naar een ontwerp met chaletstijl-elementen van C.H. Peters. Het gebouw is in 1986-'88 gerestaureerd en uitgebreid onder leiding van M.L. Schijve.

De voorm. marechausseekazerne (Esschenbruggerdijk 10-14) dateert uit 1921 en is ontworpen door de te Zwolle gevestigde majoor-eerstaanwezend-ingenieur in opdracht van het Eerste Commandement Groningen. Het forse pand heeft een vooruitspringend tweelaags middendeel geflankeerd door eenlaags zijvleugels.

Coevorden, Vakschool voor meisjes

De voorm. Rijks Hogere Burger School (Churchilllaan 13-75) [11] is een U-vormig tweelaags schoolgebouw met enkele topgeveltjes en eenvoudige chaletstijl- en neorenaissance-elementen. Het kwam in 1909-'10 tot stand naar ontwerp van rijksbouwmeester J.A.W. Vrijman. In 1916, 1920 en 1950-'51 zijn uitbreidingen in aangepaste vormen uitgevoerd. Momenteel bevat het gebouw appartementen. De voorm. conciërgewoning (Churchilllaan 77) is in 1911 opgetrokken, eveneens naar ontwerp van Vrijman.

De voorm. Vakschool voor

Coevorden, Woonhuis Friesestraat 9

Meisjes (Meindert van der Thijnensingel 10) [12] is een onderkelderd, tweelaags pand met hoger opgetrokken middenrisaliet, gebouwd in 1923 naar een ontwerp in nieuw historiserende stijl van H. Bennink. Bij de restauratie in 1999, onder leiding van G. Daan, zijn onder meer de door de firma Heystee & Co. in art déco-vormen uitgevoerde tegellambriseringen en tegeltableaus - die de verschillende vakken en de jaargetijden weergeven - behouden gebleven. Thans bevat het gebouw kantoorruimten en appartementen.

Woonhuizen. Het radiale stratenpatroon uit het begin van de 17de eeuw is thans nog duidelijk herkenbaar, maar van de 17de- en 18de-eeuwse woonhuizen in Coevorden resteert weinig. Een uitzondering is het diepe huis Friesestraat 9 met een zeer rijk gedecoreerde natuurstenen gevel uit 1631 in maniëristische stijl. De rijk bewerkte klauwstukken met gevleugelde vrouwsfiguren en de schelpvormige boogvullingen vertonen een stilistische verwantschap met maniëristische gevels in de stad Groningen. Op de gevel staan tekstbanden met stichtelijke teksten. De kopjes in het onderste fries stellen de Drie Koningen voor. De onderpui is later gewijzigd. De gevel is gerestaureerd in 1971. In een nis in de geveltop is later nog een sterk geërodeerd borstbeeld vervangen door een beeld van een meisje.

[p. 90]

In neorenaissance-stijl uitgevoerd is het diepe eenlaagspand Van Heutszsingel 17, waarvan de trapgevel ondanks de jaartalsteen ‘1870’ uit circa 1895 zal dateren. Veel huizen zijn in het begin van de 20ste eeuw gebouwd, toen het aantal inwoners van Coevorden sterk groeide. Uit circa 1900 dateren het eenlaags middengangshuis Stationsstraat 26, uitgevoerd met portiek en tot topgevel opgetrokken middendeel, en de huizen Stationsstraat 20-24 met neorenaissance-detaillering. Rond 1905 gebouwd zijn de dubbele woning Looweg 7-9, het woningblok Van Heutszsingel 76-84 - met torenachtige hoekopbouwen - en de huizen Van Heutszsingel 22-24 met erkers op de verdieping. Door W. Wieringa in jugendstil ontworpen is de gepleisterde villa Van Heutszsingel 37 (circa 1910) met een rijk vorm gegeven hoektoren. Jugendstil-invloeden vertonen ook het woningblok Aleida Kramersingel 1-5/Coehoornstraat 1-3 (1908), ontworpen door H. Roseman, de topgevel van Kasteel 14 en het rijke herenhuis Marie (Kasteel 8) met hoektoren. G. Levie liet het laatstgenoemde pand bouwen in 1908 naar een ontwerp van J.D. Meppelink. Hij ontwierp ook het bijbehorende kantoor met hoektoren (Kasteel 6), dat is gebouwd in het verlengde van een pakhuis uit circa 1880. De voorm. directeurswoning van de zuivelfabriek, Melkkade 2, is rond 1910 gebouwd. Uit die tijd zijn ook Wilhelminasingel 20-24, de huizen Spoorsingel 6-7 - met uitgebouwd topgevelgedeelte -, Churchilllaan 5 en het rijtje arbeiderswoningen Coehoornstraat 21-31 met mansardedak. Mansardedaken hebben ook de eenlaags twee-onder-eenkapwoningen Biezenburgstraat 3-13 en de dubbele woning Krimweg 1-3, alle tot stand gekomen rond 1915 net als de eenlaagspanden Coehoornstraat 12-18 met bakstenen dakkapellen. Uit circa 1910 is verder het met hoektoren en erker uitgevoerde pand Robertweg 2, de voorm. directeurswoning met kantoor van de strokartonfabriek Hollandia. Uit dezelfde tijd stamt het woonhuis Meindert van der Thijnensingel 8.

Woningbouwvereniging ‘De Eendracht’

Coevorden, Woonhuizen Kasteel 13-21

liet in 1922 de deels gepleisterde middenstandswoningen Burgemeester Van der Lelysingel 1-39 bouwen naar ontwerp H. Bennink. Deze serie dubbele woningen bestaat uit vijf verschillende typen. De dubbele eenlaags woning Meindert van der Thijnensingel 2-4 (circa 1925) heeft twee tot topgevels opgetrokken geveldelen met een erker. De zogeheten Noorse villa Van Heutszpark 10 is een geprefabriceerde chaletachtige houten woning, oorspronkelijk gebouwd in Emlichheim (D), maar in 1926 verplaatst naar Coevorden toen de eigenaar W. Driessens hier zijn strokartonfabriek vestigde. Expressionistische vormen hebben de woning Kasteel 18 (circa 1925), met paraboolvormige daken en de dubbele woning Van Heutszsingel 72-74 (circa 1925). Voorbeelden van rond 1930 gebouwde villa's in expressionistische stijl zijn Heutszsingel 31 en Van Heutszsingel 106, beide uitgevoerd met rieten dak. Een meer zakelijkexpresionistische invloed vertonen de als twee-onder-een-kap opgetrokken middenstandswoningen Van Heutszsingel 60-70 (circa 1930), de villa Van Heutszpark 6 (circa 1930), de woningen Kasteel 13-21 (circa 1935), met markant hoekpand, en Krimweg 62 (circa 1935). Uit deze periode dateren verder nog Van Heutszsingel 1 (circa 1930), Churchilllaan 4-6 en 7-9 (circa 1930) en Emmastraat 2-8 en 1-7 (circa 1935). In traditionalistische stijl gebouwd is het huis Churchilllaan 11 (circa 1940).

Winkels. Voorbeelden van 19de-eeuwse woon- en winkelpanden zijn de voorm. apotheek Markt 19 (circa 1885), gebouwd in eclectische vormen, en Friesestraat 37 (circa 1895). Uit circa 1900 dateren de woon- en winkelpanden Bentheimerstraat 16, met neorenaissance-trapgeveltje, en Friesestraat 29, met jugendstil-details. Markt 15 is een goed voorbeeld van een fors winkelpand. Dit drielaags gebouw met hoektorentje werd in 1907 gebouwd als meubelfabriek met toonzaal en woning in opdracht van de gebroeders Kramer. Voorbeelden van woon- en winkelpanden met jugendstil-vormen uit circa 1910 zijn Friesestraat 59, Friesestraat 1-3, Friesestraat 30 (venstertraceringen), Markt 10 (geveltop); rond 1915 gebouwd is Bentheimerstraat 43. Uit circa 1910 dateren verder nog Van Heutszsingel 18-20 en het hoekpand Eendrachtstraat 2. Van veel panden is de onderpui in de loop van de 20ste eeuw gewijzigd. Zakelijk-expressionistische vormen hebben de hoekpanden Eendrachtstraat 11-13 (circa 1925) en Markt 9 (circa 1930). Het woon- en winkelpand Eendrachtstraat 5 (circa 1940) is uitgevoerd in traditionalistische vormen.

Verdedigingswerken. Na het definitieve vertrek van het garnizoen in 1854 heeft men de vestingwerken vanaf 1870 ontmanteld. Het verloop van de stadsgracht is deels behouden. Op het westelijke en zuidwestelijke deel van de

[p. 91]

ontmantelde vesting (Gramsbergerstraat, Krimweg, Parallelweg en Spoorsingel) werden bedrijven gevestigd. Het in 1900 door landschapsarchitect J. Vroom sr. opgestelde plan voor de herinrichting van de vestingwerken werd vanaf 1907 uitgevoerd. Aan de noordzijde van de stad kwamen een villapark en het Van Heutszpark (Van Heutszpark ong.) [13] tot stand. De vestinggracht ter plaatse is geïntegreerd in dit park in Engelse landschapsstijl. Het park werd in 1915 naar ontwerp van landschapsarchitect L.A. Springer in oostelijke richting uitgebreid. In het park staat een door A. Falize vervaardigd bronzen beeld van Meindert van der Thijnen (1924), die een belangrijke rol speelde bij het ontzet van Coevorden in 1672.

Windmolen ‘De Arend’ (Krimweg 58) is een met riet gedekte achtkantige stellingmolen met gemetselde onderbouw. Deze mogelijk in 1888 gebouwde korenmolen werd in 1894 naar Coevorden verplaatst door de molenmakers Ritsema in opdracht van J.B. Soppe. In 1977-'78 is de molen voor het laatst gerestaureerd.

Het voorm. tramstation van de Dedemsvaartse Stoomtram Maatschappij (Krimweg 8) [14] is een eenlaags stationsgebouw met dienstwoning, uitgevoerd met overstekend zadeldak en een uitgebouwd middendeel met puntgevel. In de zijgevel zijn de letters D.S.M. aangegeven. Het station kwam in 1897 tot stand toen het gedeelte Lutten-Coevorden van het traject Hardenberg-Coevorden werd opengesteld.

Het voorm. station van de Bentheimer Eisenbahn (Parallelweg 20) [15] dateert uit 1910. Het sobere langgerekte gebouw, met enkele jongere uitbreidingen en een laadperron met luifel, is nu in gebruik als goederenstation.

De watertoren (Van Heutszpark 8) [16] verrees in 1914 naar ontwerp van J.P. Hazeu. Boven een ronde, taps toelopende en met baksteen beklede, schacht bevindt zich een uitkragende, wit geschilderde, bovenbouw met tentdak en lichtkoepeltje. In de bovenbouw zit een ijzeren Intze-reservoir.

De voorm. aardappelmeelfabriek (Gramsbergerstraat 75-77) dateert uit circa 1920. Van het complex, dat bestaat uit productiehallen, kantoorruimten, een

Coevorden, Alg. begraafplaats, baarhuisje

schoorsteen en enkele gedeeltelijk in hout uitgevoerde loodsen, zijn na de verwoesting in de Tweede Wereldoorlog diverse onderdelen herbouwd. Vlakbij staan enkele bijbehorende arbeiderswoningen (Gramsbergerstraat 51-69; circa 1910) en twee directeurswoningen (Gramsbergerstraat 71-73; circa 1940).

Het trafohuisje (Van Heutszpark 2) is een blokvormig gebouwtje uit circa 1930 met tentdak en gepleisterde spaarvelden.

Begraafplaatsen. De ommuurde oude R.K. begraafplaats (bij De Loo 54) heeft een kapel met zadeldak tussen topgevels en spitsboogingang, gebouwd rond 1870. De Alg. begraafplaats (Ballastweg 6) [17], aangelegd rond 1900 naar ontwerp van L.A. Springer, bestaat uit een algemeen, een katholiek en een israëlitisch gedeelte. Het baarhuisje met neorenaissancedetails dateert uit circa 1900. Het entreegebouw

Steenwijksmoer bij Coevorden, R.K. kerk St. Franciscus van Assisi en pastorie

uit circa 1935 is uitgevoerd in zakelijk-expressionistische vormen. Interessant zijn de grafsteen van de familie Slingenberg uit circa 1850 en het naastgelegen graf uit circa 1890 van mr. A. Slingenberg († 1890) en zijn vrouw J.A. Slingenberg-Rikkers († 1886) met een neogotisch gietijzeren hek en een omfloerste natuurstenen vaas op een natuurstenen sokkel. Op het israëlitische gedeelte (Ballastweg 8) bevindt zich een metaarhuis uit circa 1935.

Boerderijen. Ten zuidwesten van Coevorden ligt de hallenhuisboerderij De Kleine Scheere (De Hulteweg 2). Van deze boerderij met langsdeel en in zandsteen omlijste achterbaander dateert de schuur in de huidige vorm uit 1862 en het voorhuis uit 1895. De kern van de boerderij is echter ouder. De ten noorden van de stad gelegen boerderij Loosche Mars 9-11 dateert uit circa 1910 en bestaat uit een dwars geplaatste schuur en een eenlaags woonhuis met hoger opgetrokken middengedeelte en enige jugendstil-detaillering.

De R.K. kerk St. Franciscus van Assisi van Steenwijksmoer (Hoofdweg 32) is een driebeukige kerk met aangebouwde doopkapel en sacristie en een ingebouwde zadeldaktoren boven het koor. De kerk is in 1931-'32 gebouwd naar een traditionalistisch ontwerp van J. van Dongen. Het portaal

[p. 92]

aan de zuidwestzijde heeft door J. Ydema en Jos. Lelyveld vervaardigde schilderingen met voorstellingen uit het leven van Christus. Op de toren bevindt zich in mozaïek het wapen van Drenthe. Uit de bouwtijd zijn onder meer het altaar en de door A. Verschuuren vervaardigde kruiswegstaties. Bij de kerk horen de gelijktijdig gebouwde en eveneens door J. van Dongen in traditionalistische stijl ontworpen pastorie (Hoofdweg 30) en de R.K. St.-Theresiaschool (Kerkweg 4), een gangschool met zes lokalen en de onderwijzerswoning (Hoofdweg 28).

Stieltjeskanaal. Dit langgerekte kanaaldorp ten oosten van Coevorden ligt aan het in 1880-'84 gegraven Stieltjeskanaal, dat de verbinding vormt tussen Coevorden en de Verlengde Hoogeveensche Vaart bij Nieuw-Amsterdam. Het kanaal is vernoemd naar T.J. Stieltjes, ingenieur-directeur van de Overijsselse Kanaalmaatschappij. Interessante boerderijen zijn de ontginningsboerderij Stieltjeskanaal 41 (1907), met villa-achtig dwars voorhuis en zijlangsdeel, de kleine ontginningsboerderij Stieltjeskanaal 125 (circa 1910), en de moderne kop-rompboerderij Stieltjeskanaal 55 (circa 1915) met schuur met zijlangsdeel. De dubbele veenarbeiderswoning Stieltjeskanaal 123 dateert uit 1917.