Barger-Compascuum
(gemeente Emmen)
Langgerekt kanaaldorp, gesticht in 1866 door katholieke verveners uit Hannover in het ten oosten van de Runde gelegen veengebied van Barger-Compascuum. Na de eerste opzet als boekweitkolonie kwam de systematische ontginning van dit gebied pas rond 1910 op gang na de doortrekking van het Oosterdiep. De dorpskern verschoof daarbij in oostelijke richting. Na de Tweede Wereldoorlog werd het dorp vooral uitgebreid bij de kruising van het Verlengde Oosterdiep met de Postweg. Nabij het kerkhof van de oude dorpskern werd in 1966 een museumdorp ingericht, dat is uitgegroeid tot het Nationaal Veenpark.
De
R.K. St.-Josephkerk (Verlengde Oosterdiep W.Z. 65) is een driebeukige kerk met recht gesloten koor en een ongelede toren met zadeldak. Deze kerk met neogotische details verrees in 1923-'25 naar plannen van J.Th.J. Cuypers en P. Cuypers jr. ter vervanging van de katholieke kerk (1875) in de oude dorpskern. In 1952 heeft men het schip in stijl verlengd en voorzien van een zadeldaktoren naar plannen van J. Starmans. Het interieur bevat schilderingen van J. Lelyveld op een triomfboog. De
Barger-Compascuum, Oude Bovenveenkerkhof
forse
pastorie (Verlengde Oosterdiep W.Z. 67) stamt uit 1923.
De R.K. lagere school (Postweg 131), nu ‘Theresia Basisschool’, is een L-vormige, achtklassige school uit circa 1925.
Het R.K. dorpshuis ‘De Collink’ (Postweg 127), een L-vormig gebouw met expressionistische details, dateert uit 1932.
Het Nationaal Veenpark (Berkenrode 4) is in 1966 gesticht ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het dorp. In het oostelijke deel werd toen het museumdorp ‘'t Aole Compas’ gebouwd, dat een beeld geeft van de situatie in het gebied rond 1870. In het westelijke, rond 1985 gestichte, deel ‘Bargermeer’ wordt de situatie in 1920 verbeeld. Tot de collectie behoort een fors aantal veenhuizen, waaronder diverse gereconstrueerde of verplaatste plaggenhutten, keten en krimpenwoningen. De oorspronkelijk 19de-eeuwse korenmolen ‘De Berk’, een met riet gedekte achtkantige stellingmolen met stenen onderbouw, is in 1983 op de huidige plaats herbouwd. Verder zijn ook een tweeklassige lagere school (1901) en een aardappelmeelfabriek herbouwd. Een oorspronkelijk element in het park is het Oude Bovenveenkerkhof, gesticht in 1875 op hoogveen bij de oude R.K. St.-Josephkerk. Hier bevinden zich enkele gietijzeren graftekens. De kerk zelf werd in 1936 gesloopt en in 1985-'86 wat westelijker in gewijzigde vorm herbouwd.
Auteursrechtelijk beschermd