Noordwolde
(gemeente Weststellingwerf)
Dorp, ontstaan in de middeleeuwen aan de Drentse kant van de Lindevallei. Op de kruising van de Heerenweg (nu Hoofdstraat) en de in 1642 gegraven Noordwolder Sloot (later Kolonievaart) ontstond een kern die vanwege de turfwinning uitgroeide en tot in de 19de eeuw de hoofdplaats van Weststellingwerf was. Na het midden van de 19de eeuw verschoof de werkgelegenheid naar rietvlechterijen, mandenmakerijen, stoelenfabricage (opgericht 1873) en later rotanverwerking. In 1914 opende de stroomtram Oosterwolde-Steenwijk. Na de Tweede Wereldoorlog is Noordwolde vooral aan de zuidzijde uitgebreid en heeft men de Kolonievaart gedempt.
De
Herv. kerk (Hoofdstraat Oost 57) is een driezijdig gesloten zaalkerk met houten geveltoren, gebouwd in 1639-'40 ter plaatse van een laat-gotische voorganger, waarvan mogelijk nog een deel van de westmuur resteert. De kerkkap
Noordwolde, Rijksrietvlechtschool
stamt uit 1639. Na een verbouwing en vergroting in 1853 werd in 1874 de geveltoren toegevoegd. Bij de restauratie in 1966 heeft men het stucgewelf uit 1853 vervangen door een nieuw houten gewelf. Tot de inventaris behoren een 17de-eeuwse preekstoelkuip, een 18de-eeuwse afscheiding tussen schip en portaal en een door L. van Dam & Zn. gebouwd orgel (1876). Op het kerkhof staat een 17de-eeuwse Schellinger stoepsteen, hergebruikt als grafsteen. De pastorie (Hoofdstraat Oost 55) dateert uit 1868.
De Geref. kerk (Dwarsvaartweg 1) is een zaalkerk in expressionistische vormen uit 1933.
De voorm. Rijksrietvlechtschool (Hoofdstraat Oost 34) is een fors pand met eenlaags aangebouwde vlechtlokalen, die samen een E-vormige plattegrond maken. De school werd in 1910-'11 gebouwd naar ontwerp van de rijksbouwmeester voor onderwijsgebouwen, J.A.W. Vrijman, in een door eenvoudige chalet-elementen gekenmerkte stijl. Sinds 2000 dient het gebouw als museum.
De openbare lagere school (Oosterstreek 23) is in 1924 gebouwd als een vierklassige middengangschool met onderwijzerswoning (Oosterstreek 21).
Horeca. Het café annex woonhuis Hoofdstraat West 10 verrees rond 1850 in sobere neoclassicistische vormen. Het in 1918 gebouwde café annex woonhuis Nieuweweg 86 vertoont late jugendstil-elementen.
De windmolen ‘Windlust’ (Industriestraat 29) is een met riet gedekte achtkantige stellingmolen met stenen onderbouw. De in 1859-'60 als grondzeiler gebouwde korenmolen is in 1880 op zijn huidige plaats als stellingmolen herbouwd en in 1996 gerestaureerd.
Het voorm. tramstation (tegenover Rotanstraat 4) is een sober langgerekt gebouw met jugendstil-invloeden, gebouwd in 1913. Het is lange tijd in gebruik geweest als brandweergarage.
De Herv. kerk van Boijl (Boijlerweg 87), gelegen ten noordoosten van Noordwolde, is een zaalkerk met driezijdige sluiting en overhoekse steunberen. Volgens de gevelankers werd de kerk in 1617 gebouwd ter plaatse van een oudere voorganger. Het gebouw is in 1957
Auteursrechtelijk beschermd