Monumenten in Nederland. Fryslân

Friesland

Lollum
(gemeente Wûnseradiel)

Terpdorp, ontstaan in de middeleeuwen. Langs de uitvalswegen vond in de 19de en 20ste eeuw enige uitbreiding plaats.

De Herv. kerk (Kerkstraat 1) is een gepleisterde eenbeukige kerk met halfronde koorsluiting en een half ingebouwde toren met houten opbouw en ingesnoerde spits. De in oorsprong 13de-eeuwse kerk werd in de 19de eeuw gepleisterd en van een bakstenen boogfries voorzien. De westgevel en toren dateren uit 1883. In de toren hangt een door Geert van Wou II gegoten klok (1550). De kerk bevat een door Cornelis Cornelisz. vervaardigde preekstoel (1718) en een door Bakker & Timmenga met gebruik van oudere delen gebouwd orgel (1914). De voorm. pastorie (Elshoutbuurt 1) dateert uit 1875.

De Geref. kerk (Waaxenserweg 4) is een recht gesloten kruiskerk uit 1915 met een voorportaal en een terzijde geplaatste ongelede toren voorzien van een vierzijdige spits met frontalen. De kerk vertoont rationalistische invloeden en is verwant aan de stijl van Tj. Kuipers. De pastorie (Waaxenserweg 2) dateert uit 1898.

Woonhuizen. Rond 1890 gebouwd is het eenlaags huis Elshoutbuurt 8 met forse dakkapel. It Fabryk 1 is in 1899 gebouwd als directeurswoning van de in 1897 opgerichte zuivelfabriek (in 1924 gesloten). Dwarse eenlaags huizen zijn: Noordereind 2 (circa 1900), Noordereind 1 (1911), met portiek en tot topgevel opgetrokken geveldeel, en Waaxenserweg 32 (1926), met portiek, erker en hoger opgetrokken geveldeel.

Boerderijen. De in 1875 gebouwde kop-hals-rompboerderij Hizzaarderlaan 12 heeft een onderkelderd voorhuis en bouwdelen uit 1901. Klein Saxenoord (Hizzaarderlaan 3) is een stelpboerderij uit 1891.

De voorm. bakkerij (Elshoutbuurt 7) is een dwars eenlaagspand uit 1884.

De poldermolen ‘Meerswal’ (Berghuizerweg 1) is een achtkantige grondzeiler met bakstenen voet en een met riet gedekte houten romp en kap. De molen werd in 1903 gebouwd door I.H. Westra ter vervanging van een uit 1818 daterende voorganger. De molen bemaalt het gebied Rûgelollum en is in 1994 gerestaureerd. De molenaarswoning (Berghuizerweg 3) dateert uit 1910.