Kimswerd (Kimswert)
(gemeente Wûnseradiel)
Terpdorp met een blokvormige verkaveling, ontstaan in de vroege middeleeuwen op een kwelderwal van de Marneslenk. Kimswerd ligt aan de kruising van
Kimswerd, Kerklokaal (Herv.) Laurentiuskerk
de weg Bolsward-Harlingen en de Harlinger Vaart. Vanaf de late middeleeuwen, maar vooral in de 17de eeuw, werd de bebouwing ten westen van de kerk verdicht. In de 19de eeuw vond verdichting en enige uitbreiding plaats aan de noordzijde en langs de rond 1850 verharde weg Bolsward-Harlingen. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de zuidwestzijde uitgebreid. Kimswerd is een beschermd dorpsgezicht.
De (Herv.) Laurentiuskerk (Greate Pierwei 11) is een eenbeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en een zadeldaktoren van vier geledingen. Het in de late 11de eeuw gebouwde romaanse tufstenen schip werd kort nadien verhoogd. Het koor kwam in de tweede helft van de 13de eeuw tot stand. Boven de ingang aan de noordzijde bevindt zich een in rode zandsteen uitgevoerd timpaan (12de of 13de eeuw), gemaakt van een sarcofaagdeksel en versierd met een mannenkop en rankenmotief. De kerk heeft later verschillende veranderingen ondergaan, zoals de beklamping van de zuidgevel. De tufstenen toren verrees in de 12de eeuw en werd in 1516 in baksteen verhoogd. In de toren hangt een door Geert van Wou gegoten klok (1515).
Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf. Interieur en inventaris zijn in 1695 in opdracht van Tjaerd van Aylva in laat-maniëristische stijl vernieuwd. Hiertoe behoren de betimmering, de koorafscheiding, de preekstoel met gesneden bijbelse taferelen tussen getordeerde kolommen, het doophek, de kerkbanken met gesneden wangstukken en een overhuifde herenbank met de wapens van de families Tiara en Heemstra. Verder bevat de kerk een door Jacob
Kimswerd, Pastorie (Herv.) Laurentiuskerk
Lous gebeeldhouwde zerk (1614) op het graf van de familie Heemstra en een door W. Hardorff gebouwd orgel (1858). Het
kerklokaal annex kosterswoning (Greate Pierwei 2) en de in eclectische vormen uitgevoerde voorm.
pastorie (Greate Pierwei 2) dateren respectievelijk uit circa 1860 en circa 1870.
Woonhuizen. Aan de Buren staan rond een plein enkele van oorsprong 18de-eeuwse eenlaags woningen, waaronder Buren 10, met zadeldak tussen topgevels, Buren 3, met gevelsteen uit 1768, en Buren 2. Langs de oostzijde van de Harlingervaart staan aan de Duivengracht en de Grote Reed veelal dwarse eenlaagspanden uit de 19de eeuw. Uit 1912 dateert het rijtje eenlaagspanden Dijksterbuursterlaan 28-36. Het rond 1920 gebouwde huis Greate Pierwei 1 heeft een torenvormige hoekopbouw en het in 1929 opgetrokken blokvormige huis Carpe Diem (Harlingerweg 38), met tentdak en uitgebouwde serre, vertoont expressionistische vormen.
Boerderijen. Uit 1823 stamt de op een omgracht terrein gelegen kop-hals-rompboerderij Heemstra State (Greate Pierwei 17) met onderkelderd en deels gepleisterd voorhuis. De kop-hals-rompboerderij Kimswerderlaan 10 dateert uit circa 1870. Ten zuidwesten van Kimswerd ligt de in 1931 in expressionistische vormen uitgevoerde hoekplaatsboerderij De Blokken (De Blokken ong.) met een grote, met riet gedekte schuur.
Het café Greate Pierwei 9, met ver overkragende verdieping op kolommen, dateert uit circa 1860.
Poldermolen ‘De Eendracht’ (Dijksterbuorren 2) is een achtkantige grondzeiler uit 1872, gebouwd door O.R.
Auteursrechtelijk beschermd