Monumenten in Nederland. Fryslân

Friesland

Deinum
(gemeente Menaldumadeel)

Deinum, Herv. kerk

Terpdorp met een radiale structuur, ontstaan enkele eeuwen voor het begin van de jaartelling. De terpstructuur is goed bewaard gebleven met de St. Janswei als ringweg. De kerk op de terp fungeerde in de middeleeuwen als baken voor het scheepvaartverkeer op de voormalige Middelzee. In de 19de eeuw heeft men de terp gedeeltelijk afgegraven. Na de Tweede Wereldoorlog is Deinum aan de zuid- en oostzijde uitgebreid.

De Herv. kerk (Tsjerkepaed 3), oorspronkelijk gewijd aan St. Johannes de Doper, is een eenbeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en een forse toren van drie geledingen met ui-vormige spits. Het in oorsprong 13de-eeuwse romaanse schip is herhaaldelijk vergroot en gewijzigd. De toren kwam in 1550-'67 tot stand en is in 1868 gerestaureerd; de uit 1589 daterende spits met vier hoekpinakels is in 1989 vernieuwd. In de toren hangt een door Johan ter Steghe gegoten klok (1544).

Tot de kerkinventaris behoren een 17de-eeuwse preekstoel, afkomstig uit de Herv. kerk van Hem, en een door W. Hardorff gebouwd orgel (1867). Verder zijn er vier in vroege-renaissance vormen gebeeldhouwde zerken. De oudste wordt toegeschreven aan Vincent Lucas (1547). Pieter Dirxs vervaardigde de grafzerk (1561) voor Hessel van

[p. 105]

Dokkum, Binnenstad

1	(Herv.) Grote- of St.-Martinuskerk (zie p. 106)
2	kerk Verenigde Chr. gemeente (p. 106)
3	R.K. St.-Martinus- en Bonifatiuskerk (p. 107)
4	kerk Baptistengemeente (p. 107)
5	(Geref.) Rehobothkerk (p. 107)
6	(Geref.) Noorderkerk (p. 107)
7	(Geref.) Oosterkerk (p. 107)
8	Weeshuis (p. 107)
9	St.-Laurentiusgasthuis (p. 107)
10	Anjumerpijp (p. 107)
11	Woudsterpijp (p. 107)
12	Stadhuis (p. 107)
13	Admiraliteitsgebouw (p. 108)
14	Waag (p. 108)
15	Bewaarschool (p. 108)
16	openbare lagere school Oostersingel 2 (p. 108)
17	openbare lagere school Kleine Oosterstraat 12 (p. 108)
18	R.K. St.-Bonifatiusschool (p. 108)
19	openbare lagere Burgerschool (p. 108)
20	Chr. nationale school (p. 108)
21	IJsherberg (p. 110)
22	herberg Markt 58 (p. 110)
23	molen De Hoop (p. 110)
24	molen Zeldenrust (p. 110)
25	sigarenfabriek Bouma (p. 111)
26	likeurstokerij F.J. Sonnema (p. 111)
27	drukkerij Dokkumer Courant (p. 111)
28	Zijl (p. 111)
29	Noorderverlaat (p. 111)
30	Bontebrug (p. 111)
31	Fetzepomp (p. 111)
32	Bonifatiuspomp (p. 111)
33	R.K. St.-Bonifatiusheiligdom (p. 111)
34	oude Alg. begraafplaats (p. 111)

Feytsma († 1557) en van de hand van Claes Jelles is een zerk voor Ofko van Feytsma († 1613) uit 1605. De vierde zerk is die voor Jelger van Feytsma († 1620). Op het door een gietijzeren hekwerk omgeven kerkhof bevinden zich onder meer de grafkelder van de familie Van Glinstra en een opvallend grafteken in de vorm van een afgeknotte zuil met grafkrans voor Douwe Andries Smeding († 1907).

Het woonhuis St. Janswei 48 is een neoclassicistisch pand uit circa 1850. Opvallend is de kaaszolder met rondom halfronde vensters.

De kuiperij (St. Janswei 7a) is rond 1900 gebouwd. Het tweelaags pand met zadeldak tussen tuitgevels kreeg circa 1920 een betonnen laadperron met houten luifel. De bijbehorende directeurswoning (St. Janswei 5) is een sober eclectisch middenganghuis uit 1896.

De boerderij St. Janswei 22 heeft als voorhuis een villa met jugendstil- detaillering uit circa 1910.