Voorthuizen
(gemeente Barneveld)
Dorp, ontstaan in de late middeleeuwen aan de rand van de Hoevelakensebeek. Omstreeks 1850 bestond Voorthuizen uit enige bebouwing rond de Herv. kerk en een dichtere bebouwing langs de oude weg Amersfoort-Deventer, waar aan het begin van de Molenweg en Bakkersweg een tweede kern was ontstaan. Door verharding van deze weg omstreeks 1809 nam het belang van het dorp toe. Na de Tweede Wereldoorlog is Voorthuizen vooral naar het zuiden en westen uitgebreid.
De Herv. kerk (Kerkstraat 35), oorspronkelijk gewijd aan St. Odulphus, is een recht gesloten zaalkerk voorzien van een toren van drie geledingen met traptoren en ingesnoerde spits. De twee onderste torengeledingen dateren uit de 15de eeuw, de bovenste geleding is in de 16de eeuw toegevoegd. In 1865 heeft men de middeleeuwse kerk vervangen door een zaalkerk met neogotische en neoromaanse elementen die de oude toren aan twee zijden insluit. Rond 1930 is vóór de toren een consistorie in expressionistische stijl gebouwd.
De voorm. pastorie (Kerkstraat 29) is een statig blokvormig herenhuis, waarvan de ingang is voorzien van een houten pilasteromlijsting. Boven de ingang bevinden zich twee gesneden wapens en het jaartal 1785.
Overige kerken. De Ned. Geref. kerk (Hoofdstraat 204) is een neogotische zaalkerk uit 1884. De expressionistische Geref. kerk (Hoofdstraat 142) kwam rond 1930 tot stand.
Het landhuis Harremaatweg 44 dateert uit 1926 en is ontworpen door D.A. van Hamburg in opdracht van diens broer L. van Hamburg. Het huis hoort bij een kwekerij op biologische grondslag.
Het houten kampeerhuis ‘Het Jorishuis’ (Wolsbergerweg 7) is rond 1928 gebouwd ten behoeve van de leerlingen van de Vrije School te Den Haag. Het expressionistische ontwerp is vermoedelijk van C. Wegerif en F.L.P. Dewald en is geïnspireerd op het gedachtengoed van Rudolf Steiner.
Stroe. Nabij dit dorp ten oosten van Voorthuizen ligt de 18de-eeuwse hallenhuisboerderij ‘Hooimansgoed’ (Wolweg 6), waarvan de deel in 1854 is verbouwd. Op het erf bevinden zich een bakhuis en schaapskooi met houten wanden, beide uit de 19de eeuw. Ten noorden van het dorp ligt de Rijkszaadeest
Auteursrechtelijk beschermd