Monumenten in Nederland. Gelderland

Ulft
(gemeente Gendringen)

Dorp, ontstaan op een rivierduin langs de Oude IJssel aan de overzijde van het in 1130 voor het eerst genoemde en in 1568 verwoeste huis Ulft. Van 1450 tot 1795 maakte het deel uit van het graafschap Bergh. De in 1754 opgerichte ijzergieterij bepaalt aan de oostkant nog steeds het silhouet van het dorp. Aan de westkant is Ulft na de Tweede Wereldoorlog sterk uitgebreid.

De R.K. St.-Antonius van Paduakerk (Dr. Ariënsstraat 1) is een driebeukige neoromaanse kruisbasiliek met twee terzijde staande torens, gebouwd in 1914 naar plannen van H. Kroes. De aangebouwde pastorie (Dr. Ariënsstraat 3) stamt uit dezelfde tijd. Het terracotta H. Hartbeeld (circa 1920) is van L. Jungblut.

De R.K. St.-Petrus en Pauluskerk (J.F. Kennedyplein 1) is een driebeukige kruisbasiliek met forse, brede toren. De in traditionalistische vormen uitgevoerde kerk verrees in 1957-'59 naar plannen van A.J.M. Vosman ter vervanging van een voorganger uit 1862. Het neogotische orgel is gebouwd door M. Maarschalkerweerd (1897).

Het voorm. R.K. klooster annex school (F.B. Deurvorsterstraat 43) is een fors neogotisch gebouw met kapel, opgericht in 1901, mogelijk naar plannen van G. Rosier.

Van het voorm. Huis Ulft (Stokhorsterweg 3-5) resteert slechts een heuvel met fundamentresten. Het in 1130 voor het eerst genoemde huis werd in 1568 verwoest en rond 1892 gesloopt. In het huidige 19de-eeuwse huis op de heuvel bevindt zich nog een laat-16de-eeuwse alliantiesteen.

De Wesenthorst (Wesenthorstlaan 1) is een voorm. havezate waarvan het gebouw waarschijnlijk uit de eerste helft van de 16de eeuw dateert. De kelder wordt gedekt door kruisgraatgewelven.

Woonhuizen. Het L-vormige woonhuis Ir. Sassenstraat 13 is rond 1895 gebouwd met neogotische

[p. 306]

details. De redelijk gave arbeiderswoningen Bergstraat 1-23 stammen uit circa 1900.

De ijzergieterij DRU (Fr. Daamenstraat 4) werd in 1754 opgericht. In 1774 namen de uit Bocholt afkomstige B.J. Diepenbrock en zijn neven T.J. en B.J. Reigers de leiding over, waarna B.A. Reigers in 1867 de fabriek Diepenbrock en Reigers te Ulft (DRU) op nieuwe leest schoeide. De overgang in 1890 naar van elders aangevoerd smeltijzer leidde tot sloop van de hoogoven en de bouw van een nieuwe ijzergieterij naar plannen van G. Rosier. Bij een grote verbouwing in 1902-'03 kwam aan de Hutteweg een langgerekt drielaags fabrieksgebouw tot stand naar plannen van G. Beltman. Aan de noordzijde van het complex ontwierp hij een vergelijkbaar gebouw - eveneens met neorenaissancedetails - en een sprinklertoren, waarop de stichtingsdatum is aangebracht. Naar plannen van A.G. Beltman verrezen nog een emailleerfabriek (1913), met spanten in gewapend beton, een centraal magazijn (1918), een badkuipengieterij (1919) en een cupolovengebouw (1926). DRU specialiseerde zich gaandeweg in de produktie van haarden en verwarmingstoestellen. Van de ijzerindustrie langs de Oude IJssel is dit bedrijf als een van de weinige overgebleven.

De watertoren (Hogeveld 4) verrees in 1938 naar plannen van G.J. Postel voor de Waterleidingmaatschappij Oostelijk Gelderland. De ronde, in functionalistische vormen uitgevoerde, toren met bakstenen omkleding heeft inwendig een betonnen vlakbodemreservoir.

De R.K. kerk H.H. Martelaren van Gorcum van Varsselder (Hoofdstraat 31), gelegen ten westen van Ulft, is een eenbeukige kerk met een ingebouwde toren van twee geledingen, gebouwd in 1926-'27 naar plannen van W. te Riele. De pastorie (Hoofdstraat 33) is in 1928 gebouwd naar plannen van G. Rosier.