Monumenten in Nederland. Gelderland

Leur
(gemeente Wijchen)

Dorp, ontstaan in de late middeleeuwen op een zandrug van de Maas. In de nabijheid van de kerk en een oude vluchtheuvel ontwikkelde zich een kleine dorpskern.

De Herv. kerk (Van Balverenlaan 4), oorspronkelijk gewijd aan Maria, is een eenbeukige kerk met een hoger, driezijdig gesloten koor, een grafkapel en een toren van twee geledingen met ingesnoerde naaldspits. Het onderste deel van de toren is laat-13de-eeuws en is begin 14de eeuw verhoogd. Van het midden-14de-eeuwse schip is de smallere zijbeuk begin 17de eeuw gesloopt. Het koor kwam kort na 1500 tot stand. De grafkapel tegen het koor is in 1752 gebouwd voor de families Van Balveren en Van Verschuer. In 1910-'11 is de kerk ingrijpend gerestaureerd naar plannen van F.A. Ludewig. Het interieur wordt gedekt door netgewelven, waarop zich resten van 16de-eeuwse gewelfschilderingen bevinden. Tot de inventaris behoren een hardstenen doopvont (13de eeuw), een preekstoel (derde kwart 18de eeuw) en een door E. Leichel gebouwd orgel (circa 1874).

Huis Leur (Van Balverenlaan 8) is een statig landhuis met pronkrisaliet, gebouwd in 1778 voor C.W.H.E. baron van Balveren. De pronkrisaliet met dubbele ionische zuilen en het wapen van Van Balveren heeft Lodewijk XVI-kenmerken. Elementen van de 18de-eeuwse tuinaanleg zijn nog herkenbaar. Boerderij Het Bouwhuis (Van Balverenlaan 10) heeft een mogelijk 17de-eeuws voorhuis en een uit circa 1778 stammend koetshuis met stalling.

Het Klein Huis (Puitsestraat 1) is een neoclassicistisch eenlaags woonhuis met mezzanino, gebouwd in 1845 in opdracht van F.J.W.G. van Balveren.

Boerderijen. De krukhuisboerderij

Leur, Huis Leur

Puitsche Hoek (Puitsestraat 2) heeft een gepleisterd voorhuis en dateert uit de tweede helft van de 18de eeuw.

De Merwerd (Van Balverenlaan 6) is een hallenhuisboerderij met een mogelijk 18de-eeuwse kern. Uit de 19de eeuw stammen het bakhuis, de karnschuur (1857) en de vijfroedige schuurberg (1927 verplaatst). Uit 1927 dateert Het Hof (Leurseweg 5), een hallenhuisboerderij met dwars voorhuis in traditionalistische stijl, gebouwd in opdracht van B.F. baron van Verschuer naar ontwerp van J.W. Francken.

De watertoren (Leurseweg ong.) is een betonnen watertoren uit 1960 naar ontwerp van H. Brouwer en T.T. Deurvorst. Op de ronde, slanke schacht is een kegelvormig reservoir geplaatst.